ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

خلافت علی بن ابی‌طالب بـه دوران حکومت علی بن ابی‌طالب بـه عنوان چهارمـین خلیفهٔ مسلمانان درون صدر اسلام مربوط مـی‌شود کـه از ۳۵ که تا ۴۰ هجری قمری (۶۵۶–۶۶۱ مـیلادی) بـه طول انجامـید. ریتالین فرانسوی او بعد از کشته‌شدن عثمان، ریتالین فرانسوی بـه عنوان خلیفه برگزیده شد. ریتالین فرانسوی هنگامـی کـه علی بـه خلافت رسید، مرزهای حکومت اسلامـی از غرب که تا مصر و از شرق که تا ارتفاعات شرقی ایران پیش رفته بود. اما اوضاع حجاز درون این ایـام، ناآرام بود. از اقدامات مـهم علی بعد از رسیدن بـه خلافت، عزل والیـان منصوب عثمان بود. او افراد مورد اعتماد خود را بـه جای برکنارشدگان گماشت. وی مخالف تمرکز کنترل خلیفه بر روی درآمدهای استانی بود. او غنائم و بیت‌المال را از انحصار اشراف درآورد و به‌طور مساوی بین تمامـی مسلمانان تقسیم کرد. درون حکومت وی، تمامـی مسلمانان، چه آن‌هایی کـه سابقه‌ای طولانی درون اسلام داشتند و چه آن‌هایی کـه به‌تازگی مسلمان شده بودند، بدون لحاظ تعصبات قومـی و قبیله‌ای، بهره‌ای یکسان از بیت‌المال مـی‌بردند. همچنین علی بر خلاف عمر، پیشنـهاد داد کـه تمام درآمدهای دیوانی توزیع گردد و چیزی از آن اندوخته نشود. دوران خلافت وی با نخستین جنگ داخلی مـیان مسلمانان (فتنـه اول) و شورش‌هایی نظیر شورش ایرانیـان هم‌زمان بود. علی با دو نیروی مخالف مجزا مواجه شد: گروهی بـه رهبری عایشـه، طلحه، و زبیر درون مکه کـه خواهان برگزاری شورای خلافت به منظور تعیین خلیفه بودند و گروهی دیگر بـه رهبری معاویـه درون شام کـه انتقام خون عثمان را خواستار بودند. چهار ماه بعد از خلافت، علی درون جمل گروه اول را شکست داد؛ اما نبرد صفین با معاویـه بـه لحاظ نظامـی بی‌نتیجه خاتمـه یـافت و در پی آن حکمـیت بـه لحاظ سیـاسی بر ضد علی تمام شد.

ادامـه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ پیشنـهادی هفته

• … انکی فان گرونسون تنـها سوارکاری هست که دارای سه قهرمانی درون یک رویداد هست و درون سه المپیک متوالی مدال طلای این رشته را بدست آورده‌است؟
• … ناپلئون سوم کـه با ۷۴ درصد آرا رئیس‌جمـهور فرانسه شده بود، چهار سال بعد درون سال ۱۸۵۱ پارلمان را منحل کرد، خود را شاه فرانسه نامـید؟
• … نیلوفر آبی درون آئین هندو، نشان «زندگی و زایندگی» و طبق باورِ آئین بودایی، نشان «پاکی و تقدس» است؟
• … درون هنگام ساخت فیلم جان‌سخت ۴، اَبروی بروس ویلیس درون برخورد با پاشنـهٔ کفش مگی کیو بشدت زخمـی مـی‌شود و در بیمارستان ۷ بخیـه مـی‌خورد؟
• … استاتیرا ملکه اردشیر دوم، شاهنشاه هخا، بود کـه با زهر توسط پروشات، مادر اردشیر، کشته شد؟
• … دستگاه راست‌پنج‌گاه درون موسیقی سنتی ایرانی امکان پرده‌گردانی بـه تمام دستگاه‌های دیگر را فراهم مـی‌کند؟
• … نامـهٔ تنسر بـه گشنسب رساله‌ای به‌زبان فارسی مـیانـه بود کـه ابن مقفع آن را بـه زبان عربی ترجمـه‌کرد، و سپس به‌دست ابن اسفندیـار بـه فارسی نو ترجمـه گردید؟

ویکی‌پدیـا دانشنامـه‌ای اینترنتی با بیش از ۲۸۰ زبان با محتوای آزاد هست که با همکاری افراد داوطلب نوشته مـی‌شود و هر کـه به اینترنت دسترسی داشته باشد مـی‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیـا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامـهٔ آزاد بـه تمامـی زبان‌های زندهٔ دنیـاست. با رشد روزافزون این دانشنامـه گردانندگان آن درون بنیـاد ویکی‌مدیـا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونـه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیـای فارسی دو سال بعد از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیـای انگلیسی، درون ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون درون ردهٔ هفدهم ویکی‌پدیـاها قرار دارد و بزرگترین ویکی‌پدیـا درون مـیان زبان‌های خاورمـیانـه و زبان‌های راست بـه چپ و بزرگترین دانشنامـهٔ فارسی محسوب مـی‌شود. ویکی‌پدیـای فارسی هم اکنون (۱۱ شـهریور ۱۳۹۷ خورشیدی) ۶۴۰٬۶۶۷ نوشتار دارد.

ادامـه… ویکی‌پدیـا، بدون نیـاز بـه اینترنت

• احسان یـارشاطر (در تصویر) استاد بازنشستهٔ دانشگاه کلمبیـا و بنیـان‌گذار دانشنامـهٔ ایرانیکا درگذشت.
• امرسون منانگاگوا بعد از پیروزی درون انتخابات بـه ریـاست جمـهوری زیمباوه رسید.
• زمـین‌لرزه تازه‌آباد کرمانشاه، ۲ کشته و ۲۴۱ زخمـی برجا گذاشت.
• آتش‌سوزی درون هاربین، چین، ۱۹ کشته و ۲۳ زخمـی گرفت. ‎
• در پی اختلاف درون حزب لیبرال استرالیـا، اسکات موریسون بـه عنوان نخست وزیر استرالیـا جایگزین مالکوم ترنبول شد.

• رویدادهای کنونی:
  • نبرد حدیده
  • بازی‌های آسیـایی ۲۰۱۸
• مرگ‌های اخیر:
  • هادی شفائیـه
  • نیل سایمون
  • جان مک‌کین

امروز: یکشنبه، ۲ سپتامبر ۲۰۱۸ مـیلادی برابر ۱۱ شـهریور ۱۳۹۷ هجری خورشیدی و ۲۱ ذی‌الحجّه ۱۴۳۹ هجری قمری (UTC)

در ایران: روز صنعت و چاپ

رویدادها

• ۱۶۶۶ - آغاز آتش‌سوزی بزرگ لندن کـه چهار روز پیـاپی ادامـه یـافت و بخش بزرگی از شـهر از جمله ۱۳٬۰۰۰ خانـه و کلیسای جامع سنت پُل، درون آتش سوخت.
• ۱۹۴۵ - هو شی مـین، استقلال کشورش ویتنام را از جمـهوری فرانسه اعلام کرد.
• ۱۹۴۵ - مقامات ژاپنی، تسلیم ژاپن را درون کشتی «مـیزوری» آمریکا امضا د و جنگ دوم جهانی بعد از ۶ سال و ۱ روز پایـان یـافت.
• ۱۹۶۹ - شبکه تلویزیونی ان‌بی‌سی، پخش سریـال محبوب پیشتازان فضا را بعد از ۳ سال، متوقف کرد.
• ۱۹۹۸ - با سقوط یک فروند هواپیمای جت مسافربری سوئیس درون اقیـانوس اطلس درون نزدیکی نوُا اسکوشیـای کانادا، ۲۲۹ تن جان باختند.

زادروزها

• ۱۳۱۵ - زادروز ایران درودی نقاش، کارگردان، نویسنده و منتقد هنری ایرانی
• ۹۰۵ - زادروزکنستانتین هفتم، امپراتور بیزانس
• ۱۸۵۳ - زادروز ویلهلم اوستوالد شیمـیدان، برندهٔ جایزهٔ نوبل شیمـی، از پایـه‌گذاران تخصص شیمـی‌فیزیک
• ۱۸۷۷ - زادروز فردریک سودی شیمـیدان انگلیسی، برندهٔ جایزه نوبل شیمـی سال ۱۹۲۱
• ۱۹۵۳ - زادروز احمد شاه مسعود از فرماندهان و مجاهدین افغان
• ۱۹۶۴ - زادروز کیـانو ریوز بازیگر کانادایی
• ۱۹۶۶ - زادروز سلما هایک بازیگر، کارگردان، تهیـه‌کننده سینما و تلویزیون اهل مکزیک

درگذشت‌ها

• ۱۳۸۳ - درگذشت دلکش خوانندهٔ ایرانی
• ۱۳۹۳ - درگذشت ناصر کاتوزیـان حقوق‌دان ایرانی
• ۱۱۳۵ - درگذشت هنری یکم، پادشاه انگلستان بین سال‌های ۱۱۰۰ که تا ۱۱۳۵ و دوک نورماندی از ۱۱۰۶ که تا ۱۱۳۵
• ۱۸۲۵ - درگذشت الکساندر یکم، تزار روسیـه بین سال‌های ۱۸۰۱ که تا ۱۸۲۵
• ۱۸۶۵ - درگذشت ویلیـام همـیلتون ریـاضیدان و فیزیکدان ایرلندی
• ۱۹۱۰ - درگذشت هانری روسو نقاش پسادریـافتگر خودآموختهٔ فرانسوی
• ۱۹۳۷ - درگذشت پی‌یر دو کوبرتن تاریخدان فرانسوی، بنیـان‌گذار بازیـهای المپیک درون عصر معاصر
• ۱۹۴۷ - درگذشت آلیستر کراولی، رازورز، هنرمند، شاعر و جادوگر مراسمـی، بنیـان‌گذار آیین تلما
• ۱۹۶۹ - درگذشت هو شی مـین رهبر کمونیست ویتنام از ۱۹۴۵ که تا ۱۹۶۹، اولین رئیس‌جمـهور جمـهوری دموکراتیک ویتنام
• ۱۹۷۳ - درگذشت جان رونالد روئل تالکین نویسنده و زبان‌شناس بریتانیـایی، خالق هابیت و ارباب حلقه‌ها
• ۱۹۹۷ - درگذشت ویکتور امـیل فرانکل روان‌شناس اتریشی، پدیدآورندهٔ معنادرمانی (لوگوتراپی)
• ۲۰۱۳ - درگذشت رونالد کوز اقتصاددان و نویسنده بریتانیـایی، برندهٔ جایزه نوبل اقتصاد سال ۱۹۹۱

→ روز قبل – روز بعد ←
یـادبودهای سپتامبر – یـادبودهای بیشتر...

ویکی‌پدیـا پروژه‌ای هست از بنیـاد غیر انتفاعی ویکی‌مدیـا کـه دارای تعدادی پروژهٔ چندزبانـه و محتویـات آزاد با عناوین زیر است:

ویکی‌پدیـای فارسی درون سال ۱۳۸۲ بنیـان‌گذاری شده و هم‌اکنون ۶۴۰٬۶۶۷ نوشتار دارد. ویکی‌پدیـا درون بسیـاری از زبان‌ها وجود دارد؛ برخی از بزرگ‌ترین آن‌ها درون زیر فهرست شده‌اند.

• بیش از ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ نوشتار:
  • English (انگلیسی)
  • svenska (سوئدی)
  • Deutsch (آلمانی)
  • français (فرانسوی)
  • Nederlands (هلندی)
  • русский (روسی)
  • italiano (ایتالیـایی)
  • español (اسپانیـایی)
  • polski (لهستانی)
  • Tiếng Việt (ویتنامـی)
  • 日本語 (ژاپنی)
  • 中文 (چینی)
• بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ نوشتار:
  • português (پرتغالی)
  • українська (اوکراینی)
  • српски / srpski (صربی)
  • català (کاتالان)
  • العربية (عربی)
• بیش از ۲۵۰٬۰۰۰ نوشتار:
  • norsk (نروژی)
  • srpskohrvatski / српскохрватски (صرب و کرواتی)
  • suomi (فنلاندی)
  • magyar (مجاری)
  • Bahasa Indonesia (اندونزیـایی)
  • 한국어 (کره‌ای)
  • čeština (چکی)
  • română (رومانیـایی)
  • Bahasa Melayu (مالایی)
  • Türkçe (ترکی استانبولی)
  • euskara (باسکی)
• بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ نوشتار:
  • Esperanto (اسپرانتو)
  • български (بلغاری)
  • Հայերեն (ارمنی)
  • dansk (دانمارکی)
  • Bân-lâm-gú (چینی (مـین نان))
  • slovenčina (اسلواکی)
  • עברית (عبری)
  • қазақша (قزاقی)
  • hrvatski (کروات)
  • lietuvių (لیتوانیـایی)
  • eesti (استونیـایی)
  • нохчийн (چچنی)
  • slovenščina (اسلوونیـایی)
  • беларуская (بلاروسی)
  • galego (گالیسیـایی)
  • Ελληνικά (یونانی)
  • اردو (اردو)
  • norsk nynorsk (نروژی نی‌نُشک)
  • azərbaycanca (ترکی آذربایجانی)
  • Simple English (انگلیسی ساده)
  • oʻzbekcha/ўзбекча (ازبکی)
  • Latina (لاتین)
  • हिन्दी (هندی)
  • ไทย (تایلندی)
  • ქართული (گرجی)
  • Volapük (ولاپوک)
  • தமிழ் (تامـیلی)
  • Cymraeg (ولزی)