شـهرستان رودبار - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

• پناهگاه خلوشت - بخش عمارلو
• پناهگاه آسکابن - بخش عمارلو
• غار چپلک
• غار مالحان

عصر آهن

در کرانـه شرقی سفیدرود دره زیبایی بـه نام گوهر رود وجود دارد کـه به علل حاصلخیزی خاک، ملایمت هوا و رطوبت و بارندگی کافی از بهترین نقاط این ناحیـه به‌شمار مـی‌رود. درون وسط درهٔ گوهر رود، رودخانـه‌ای بـه همـین نام جریـان دارد کـه از شعبه‌های کوچک سفیدروداست.

در دره گوهر رود تپه‌های کوچک و بزرگی بـه چشم مـی‌خورد کـه مربوط بـه دوره‌های باستانی هست و تپه مارلیک یکی از مـهم‌ترین آن هاست. این تپه درون محلی بـه نام چراغعلی تپه (مالک قدیمـی آن) شـهرت دارد. تپه‌های باستای گوهر رود از جمله مارلیک بقایـای یک تمدن باستانی فراموش شده‌ای را درون دل خود مدفون کرده‌اند.

تپه مارلیک، کـه گنجینـه‌ای ارزنده از هنر و تمدن بشری را درون طول قرن‌ها درون خود پنـهان کرده‌است درون حقیقت تپه‌ای طبیعی و صخره‌ای هست که از سنگ‌های سولفات آهن تشکیل شده و لایـه‌های طبیعی و تحتانی آن چنان هست که شکافهای بزرک درون تپه ایجاد کرده و همـین حفره‌ها موجب شده که تا حیواناتی چون موش و مار بـه فراوانی درون آن لانـه کنند. عده‌ای معتقدند کـه نام مارلیک بـه دلیل وفور مار درون این تپه بر انجه اطلاق شده‌است و افسانـه مار و گنج درون این تپه مصداق واقعی پیدا کرده‌است.

اما برخی نیز مارلیک را یک واژهٔ تاریخی مـی‌دانند کـه از دو جز «مارد» و «لیک» ترکیب شده و معنای قوم «مارد» را مـی‌دهد. اینان استدلال مـی‌کنند کـه این کلمـه درون اصل «ماردلیک» بوده و با حذف «دال» مارلیک شده‌است. مارد اشاره بـه آمارد هاست و «لیک» هم همان «لک» هست به پسوند مکان هست که درون واژه‌هایی نظیر اسکو+ لک (یکی از روستاهای رستم‌آباد رودبار) و گیل+ لک دیده مـی‌شود. اگر نظریـه اخیر را قبول کنیم بی‌گمان حتما گنجینـهٔ مارلیک را متعلق بـه قوم آمارد بدانیم.

کاوش‌های مارلیک درون سال‌های ۴۱–۱۳۴۰ با همکاری دانشگاه تهران و اداره باستان‌شناسی انجام گرفت. درون ادامـه کاوشـها وضعیت اصلی تپه کـه معرف آرامگاه و گورستان اقوام فراموش شده باستانی است- آشکار شد.

احتمال مـی‌رود کـه این تپه، آرامگاه خصوصی فرمانروایـان و شاهزادگان محلی بوده‌است کـه در اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از مـیلاد درون این منطقه حکومت مـی‌کرده و مردگان خود را بنا بر سنن و آیین‌های رایج آن دوره بـه همراه اشیـاء و آثار قیمتی درون این آرامگاه‌ها بـه خاک مـی‌سپرده‌اند.

زمانی کـه سه چهارم کاوش درون تپه انجام شد درون حدود ۲۵ آرامگاه با اتاق آرامگاه کشف شد کـه در همـه آن‌ها اشیـایی مانند ظروف مفرغی – ظرف‌های سفالین- دکمـه‌های تزئینی- انواع سرگرز، پیکان، شمشیر، خنجر، مجسمـه‌های برنزی و سفالی، کلاه خود، سرنیزه، سوزن‌های طلاو مفرغ و… با نقوشی از انسان و گیـاهان و حیوانات نظیر کوهان‌دار، بالدار، اسب شاخدار و اسباب بازیـهایی به منظور کودکان - دوک پشم ریسی و افزاری از این‌گونـه بدست آمد کـه معرف فرهنگ و طرز زندگی این اقوام هستند؛ و نشان از اعتقاد بـه زندگی بعد از مرگ دارد.

پارچه‌های بدست آمده از تپه‌های مارلیک نشانـه ظهور و پیشرفت صنعت بافندگی درون گیلان هزاران سال پیش است.

از جمله موارد جالب کشف کاشفان، مـهری هست که روی آن خط مـیخی حک شده‌است یـا مـهر دیگری کـه مجلس شکا ر را نشان مـی‌دهد. بـه گفته باستان شناسان قدمت آن‌ها بـه بیش از سه هزار سال مـی‌رسد.

نمونـه بی بدیل این کاوشـها جام مارلیک هست که از زر ناب هست و ارتفاع آن بـه ۱۸ سانتی‌متر مـی‌رسد.

ارتفاع نقش برجسته‌های جام که تا دو سانتی‌متر مـی‌رسد کـه نشان دهنده مـهارت استاد کاری هست که با ضربات چکش آن را آفریده‌است.

نقش وسط جام درخت زندگی هست و درون دوسوی درخت دو بالدار دیده مـی‌شود کـه در حال بالارفتن از درخت هستند. نمایش بدن حیوان بـه حالت نیم رخ و نمایش سر آن‌ها از روبه رو، از ویژگی‌های هنر ایرانی هست و هویت ایرانی سازنده اش را نشان مـی‌دهد.

در کف جام گلی زیبا نقش شده‌است. درمـیان گل نقش خورشید دیده مـی‌شود کـه شعاع‌های خود را به‌طور منظم پراکنده‌است.

برای اقوام مارلیک خورشید که تا حد پرستش بسیـار مـهم بوده‌است و تا جایی کـه مـی‌توانسته‌اند نماد خورشید را بـه شکل ترنجهای هندسی تزئینی درون کف اکثر ظروف و جام‌های فلزی بـه تصویر کشیده‌اند. وقتی بـه نوع نقش و طرز ترسیم این ترنجها توجه مـی‌کنیم درون مـی‌یـابیم خورشید درون مرکز همـه چیز هست و همـه موجودات از نور و حرارت جانبخش او زندگی مـی‌گیرند.

بااینکه انسان درون هزاره ششم پیش از مـیلاد بـه فلزات دست پیدا کرده‌است اما از افتخارات مـهم تمدن مارلیک صنایع فلزی و مخصوصاً صنایع مفرغی است. درون منطقه مارلیک بـه سبب وجود معادن سنگ فلز و منابع سوخت مانند چوب فراوان تولید مفرغ رونق زیـادی یـافته و کارگاه‌های صنایع مفرغی بـه وجود مـی‌آیند. از نقاط اوج و شگفتی‌های دیگر صنعت مارلیک جامـهای شیشـه‌است کـه گفته مـی‌شود از اولین نمونـه‌های صنعت شیشـه‌سازی بشر است.

و سرانجام این تمدن درخشان چه مـی‌شود؟ برخی باستان شناسان معتقدند بـه دلیل شباهت فراوان آثار مکشوفه از سیلک درون کنار شـهر کاشان بـه خصوص آثار مفرغی – ظروف و و ادوات و ابزار -بسیـار محتمل هست که اقوام سلیک همان مارلیکی‌ها باشند کـه پس از حمله آشوریـها بـه منطقه سیلک مـهاجرت کرده‌اند و سپس بـه تدریج بـه مادها کـه از اقوام هند و ایرانی بودند پیوسته و در مراحل اولیـه تکوین دولت ماد شرکت داشته و با دیگر گروه‌های مقتدر هند و ایرانی، امپراطوری مقتدر ماد را درون اوایل هزاره اول پیش از مـیلاد بـه وجود آورده باشند.

مجموعه آثار مارلیک درون سالن ایران باستان درون موزه ملی ایران – تهران نگاهداری مـی‌شود. ابراهیم گلستان درون سال ۱۳۴۲ فیلمـی بـه نام تپه‌های مارلیک ساخت کـه برنده جایزه شیر سن مارکو جشنواره ونیز درون سال ۱۳۴۳ شد کـه به ظاهر دربارهٔ کشفیـات باستان‌شناسی درون منطقهٔ مارلیک است، اما بـه واقع اثری درون بارهٔ زندگی، هنر، دوام و آرزو به منظور فردایی بهتر است. آثار بدست آمده از حفاری‌ها درون منطقه مارلیک درون موزه ملی ایران و موزه لوور فرانسه نگهداری مـی‌شوند. درون این مـیان ۳ نمونـه از ارزشمندترین آثار بدست آمده درون موزه لوور فرانسه نگهداری مـی‌شوند. درون نشانی وبسایت رسمـی موزه لور کـه در آن‌ها بـه خصوصیـات سه اثر ماندگار کشف شده درون مارلیک پرداخته شده‌است، مـی‌توان شناخت جامع تری از این آثار بدست آورد.[۱۲]

نگارخانـه

• نقشـه بخش‌ها و دهستان‌ها

• سید یونس رودباری

• سید علی اقبالی دوگاهه

• زیتون

• سد سفیدرود

• سرو هرزویل

• نیروگاه بادی منجیل

• کوه درفک

• جام هیولای دوسر و غزال، موزه لوور

• گردنبند ایرانی پیدا شده درون مارلیک

• تکوک یـافت شده درون بخش عمارلو، مربوط بـه قرن اول قبل از مـیلاد. نگهداری شده درون موزه ملی ایران

• سوسن چلچراغ

• روستای داماش

• خلشکوه

• پل خشتی لوشان

• سد سفیدرود درون منجیل

• قدیمـی جیرنده

• نقشـه شـهرستان رودبار بـه تفکیک آبادی‌ها

منابع

• کتاب گیلان – جلد اول- انتشارات گروه پژوهشگران ایران – چاپ دوم- زمستان ۱۳۸۰ خورشیدی
• مقالهٔ سماموس، دیو سپید پای درون بند گیلان-نوشتهٔ نیما فرید مجتهدی- ماهنامـه فرهنگی، هنری و پژوهشی گیله وا- شماره ۹۱
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران ۱۳۸۳.

پیوند بـه بیرون