نقد قرآن - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

در قرآن گفته شده الله تمام قوم ثمود را بعد از آنکه یکی از آنان شتر صالح را مـی‌کشد، نابود کرده‌است:

ما آن ماده شتر را به منظور آزمایش‌شان مـی‌فرستیم. بعد مراقب‌شان باش و صبر کن و به آن‌ها بگوی کـه آب مـیان‌شان تقسیم شده. نوبت هر کـه باشد او بـه سر آب مـی‌رود. یـارشان را ندا داد و او شمشیر بر گرفت و آن را پی کرد. عذاب و بیم‌دادن‌های من چگونـه بود؟ ما به منظور آن‌ها یک آواز سهمناک فرستادیم. بعد همانند علف‌های خشک آغل شدند.[آیـه ۱۱]

علی‌بن ابی‌طالب درون این خصوص مـی‌گوید کـه قطعاً یکی از آنان شتر را کشته‌است، ولی بـه دلیل سکوت همراه با رضایت، خدا همـه آنان را نابود کرد.[۱۱۹] درون جایی دیگر از قرآن این داستان تکرار شده‌است:

حال آنکه پیـامبر خدا بـه آنان [قوم ثمود] گفته بود این شتر خداوند است، او و بهره آبش را رعایت کنید، سپس او را دروغزن شمردند و آن [شتر] را پی د، آنگاه پروردگارشان آنان را بـه گناه‌شان، بـه یکسان نابود ساخت و از عاقبت کارش نترسید[آیـه ۱۲]

مخالفان درون مورد این داستان معتقدند این مجازات بـه هیچ‌وجه با جرم ارتکابی تناسب ندارد. حتی معان حقوق حیوان‌ها،ی را بـه دلیل کشتن یک شتر نمـی‌کشند، چه رسد بـه نابودی کل مردمـی کـه این فرد از آن‌ها بوده‌است.[۱۱۷] این ادعای مخالفین درون حالی هست که قرآن خود بـه صراحت گفته این شتر، شتری معمولی نبوده، بلکه آیـه (معجزه) الهی بوده‌است[آیـه ۱۳] و.[آیـه ۱۴] همچنین قرآن عذاب الهی را بعد از هشدار نسبت بـه آزار شتر مـی‌داند[آیـه ۱۵] و کشتن آن را با فعل جمع بـه تمامـی آن قوم نسبت مـی‌دهد[آیـه ۱۶] و عذاب را نیز بـه ظالمـین آن قوم منحصر مـی‌کند.[آیـه ۱۷]

خشونت درون قرآن

از لحاظ تاریخی، درون زمان محمد، درجهٔ خشونتِ آیـاتی کـه محمد بیـان مـی‌کرد با گسترش اسلام افزایش مـی‌یـافت. اولین آیـاتی کـه مسلمانان را بـه خشونتی نسبی دعوت مـی‌کرد هنگامـی بود کـه در زمان دومـین پیمان عقبه بیـان شد. درون این آیـات (سوره حج آیـات ۴۱–۳۹) به منظور اولین بار حق حمل سلاح و دفاع بـه مسلمانان داده شد. اما حکم بعدی با قاطعیت بیشتری ابلاغ شد. درون سال دوم هجری حکم دوم درون مدینـه درون حالی صادر شد کـه به مسلمانان هشدار داده شده بود کـه اندازه را نگه دارند و در اقدام بـه جنگ پیشی نجویند: «باانی کـه با شما جنگ مـی‌کنند، درون راه خدا بجنگید و تعدی مکنید زیرا خدا تعدی کنندگان را دوست ندارد.»[آیـه ۱۸] بـه تدریج کـه برتری مسلمانان بر دیگران آشکارتر شد آن لحن نسبتاً ملایم آیـه‌های قبلی جای خود را بـه احکام سخت‌تر و خشمگین‌تر داد و دیری نپایید کـه به حالت کاملاً خشن و آشتی‌ناپذیر درآمد: «دوست دارند همچنان کـه خود بـه راه کفر مـی‌روند شما نیز کافر شوید، که تا برابر گردید بعد با هیچ‌یک از آنان دوستی مکنید که تا آنگاه کـه در راه خدا مـهاجرت کنند و اگر سر باز زدند درون هر جا کـه آن‌ها را بیـابید بگیرید و بکشید و هیچ‌یک از آن‌ها را بـه دوستی و یـاری برمگزینید.»[آیـه ۱۹][۱۲۰]

• «پس درون راه خدا کارزار کن، تو عهده‌داری جز خود نیستی و مؤمنان را نیز [به کارزار جنگ] تشویق کن، چه بسا خداوند بلای کافران را [از شما] بگرداند و عذاب الهی سخت‌تر و خداوند سختگیرتر است»[آیـه ۲۰]
• «و خداوند کافران را درون عین غیظ و غضبشان بازگرداند، کـه هیچ کامـی نیـافتند، و خداوند درون کارزار مؤمنان را حمایت و کفایت کرد، و خداوند توانای پیروزمند است؛ و آن عده از اهل کتاب را کـه از آنان پشتیبانی د، از برج و باروهاشان فرود آورد و در دلشان هراس افکند، چندانکه گروهی از ایشان را کشتید و گروهی را بـه اسارت گرفتید؛ و زمـین‌ها و خانـه‌هایشان را درون اختیـار شما گذاشت و (همچنین) زمـینی را کـه هرگز درون آن گام ننـهاده بودید و خداوند بر هر چیزی قادر است.»[آیـه ۲۱]

به عقیده منتقدان، این موارد و چندین مورد دیگر نشان مـی‌دهد کـه الله درون قرآن بطور واضحی خشونت مـی‌ورزد. الله قدرتمندترین هست و جلوی قدرت ناباوران را مـی‌گیرد. الله زمـین‌ها، خانـه‌ها و دیگر وسایل دارای ارزش ناباوران را مـی‌گیرد و آن‌ها را بـه وفاداران خود مـی‌دهد. در قرآن تقریباً درون هر سوره از خشم و غضب الله یـاد مـی‌شود. درون برابر این غضب مسلمانان تشویق مـی‌شوند بسیـاری کارها را انجام دهند؛ من‌جمله بـه خدا و پیـامبرش ایمان بیـاورند[آیـه ۲۲] یـا دشمنان را بـه قتل برسانند.[آیـه ۲۳] خشونت الله یـا تهدیدات الله بـه خشونت، اغلب منشأ خشونت‌هایی مـی‌شود کـه توسط مسلمانان بـه واسطه خشنودی اراده الله انجام مـی‌شود.[۱۲۱]

علاوه بر اینکه درون اکثر سوره‌های قرآن از جنگ با دشمنان الله یـاد شده‌است، درون بسیـاری از سوره‌ها خشم الله و به تبع آن ترس از خشم الله نیز ذکر شده‌است. بـه نظر مـی‌رسد محمد نیز همانند متیو (نگارنده انجیل متی) نمـی‌توانسته مردمـی را تصور کند کـه تنـها بر پایـه اخلاقیـات و بدون ترس از بارگاه الهی کارهایی کـه وی مد نظرش بوده انجام دهند. الله نیز درون قرآن محمد همانند انجیل به‌طور مداوم از مجازاتهایی من‌جمله «عذابی سهمگین» و «بلایی دردناک» سخن مـی‌گوید.[۱۲۱]

به خطر انداختن جان بـه خاطر الله، درون قرآن شدیداً تمجید شده‌است و برای آن پاداش‌های فراوانی درون آخرت وعده داده شده‌است. الله زندگی درون دنیـا را معمولاً بی‌ارزش قلمداد مـی‌کند: «و زندگی دنیـا چیزی جز بازیچه و لهو نیست و پرهیزگاران را سرای آخرت بهتر هست آیـا بـه عقل نمـی‌یـابید؟»[آیـه ۲۴] «ایـانی کـه ایمان آورده‌اید، چیست کـه چون بـه شما گویند کـه برای جنگ درون راه خدا بسیج شوید، گویی بـه زمـین مـی‌چسبید؟ آیـا بـه جای زندگی اخروی بـه زندگی دنیـا راضی شده‌اید؟ متاع این دنیـا درون برابر متاع آن دنیـا جز اندکی هیچ نیست»[آیـه ۲۵] و از طرفی به منظور کشته‌شدگان درون راستای امور خواسته‌شده ارزش زیـادی قائل شده‌است. الله معتقد هست که مردگان بعد از مرگ دوباره زنده مـی‌شوند: «هر آینـه تنـها آنان کـه مـی‌شنوند مـی‌پذیرند و مردگان را خدا زنده مـی‌کندو سپس همـه بـه نزد او «بازگردانده» مـی‌شوند: «تنـهاانی [دعوت تو را] اجابت مـی‌کنند کـه گوش شنوا دارند و [اما] مردگان را خداوند زنده خواهد کرد سپس بـه سوی او بازگردانیده مـی‌شوند.»[آیـه ۲۶] از این بین، به منظور این کشته‌شدگان، الله پاداش ویژه‌ای درون نظر گرفته‌است: «خدا از مؤمنان جانـها و مالهایشان را خرید، که تا بهشت از آنان باشد، درون راه خدا جنگ مـی‌کنند، چه بکشند یـا کشته شوند وعده‌ای کـه خدا درون تورات و انجیل و قرآن داده‌است بـه حق بر عهده اوست و چهی بهتر از خدا بـه عهد خود وفا خواهد کرد؟ بدین خرید و فروش کـه کرده‌اید شاد باشید کـه کامـیابی بزرگی است.»[آیـه ۲۷] درون این بهشت ذکر شده، وصف شده‌است کـه اعراب خواهند توانست درون باغ‌ها و چشمـه‌سارهایی، انواع طعام (غذاها) و مـیوه‌ها را بخورند و با ان باکره مرتب داشته باشند.[آیـه ۲۸][۱۲۱] موارد ابراز خشونت درون قرآن را مـی‌توان بـه صورت زیر دسته‌بندی کرد:

تهدید بـه مجازات درون جهنم

در ذهن یک مسلمان هیچ خدایی نیست مگر خدای محمدی کـه فرستاده اوست. تمام اصول زیستن نیز بر پایـه درست بودن این ادعا است. اما برایـانی کـه به این اصل و دیگر اصول ارائه شده درون قرآن (همچون آخرین پیـامبر بودن محمد، قیـامت و…) اعتقاد نداشته باشند جهنم درون نظر گرفته‌شده‌است: «و[لی]انی کـه کافر شوند، و آیـات خدا را تکذیب کنند آنانند کـه اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود»،[آیـه ۲۹]«بگو: چه مـی‌بینید، اگر عذاب خدا بـه ناگاه یـا آشکارا بر شما فرود آید، آیـا جز ستمکاران هلاک مـی‌شوند؟ ما پیـامبران را جز به منظور مژده یـا بیم نفرستاده‌ایم بعد هر، کـه ایمان آورد و کار شایسته کند، بیمناک و محزون نمـی‌شود؛ و بهانی کـه آیـات ما را تکذیب کرده‌اند، بـه کیفر نافرمانیشان، عذاب خواهد رسید.»[آیـه ۳۰][۱۲۱] منتقدان معتقدند روح خشونت‌ورزی درون جای‌جای قرآن بـه چشم مـی‌خورد. به‌طور مثال قرآن درون مورد نحوه مجازات ناباوران درون جهنم مـی‌گوید: «آنان را کـه به آیـات ما کافر شدند بـه آتش خواهیم افکند هر گاه پوست تنشان کامل برشته شود پوستشان را از نو دهیم، که تا عذاب خدا را بچشند خدا پیروزمند و حکیم است.»[آیـه ۳۱][۱۲۱]

مجازات‌های تاریخی درون گذشته

محمد درون قرآن مـهمترین شخص و آخرین نفر از مـیان چندین پیـامبر فرستاده شده معرفی مـی‌شود. الله عنوان مـی‌کند کـه چندین ملل مختلف پیش از محمد را نابود کرده‌است بـه این دلیل کـه از دستورها و هشدارهای او اطاعت نکرده‌بودند: «آیـا ندیده‌اند کـه پیش از آن‌ها چه مردمـی را هلاک کرده‌ایم؟ مردمـی که، درزمـین مکنتشان داده بودیم، آنچنان مکانی کـه به شما نداده‌ایم؛ و برایشان از آسمان بارانـهای پی درون پی فرستادیم و رودها از زیر پایشان روان ساختیم آنگاه بـه کیفر گناهانشان هلاکشان کردیم و پس از آن‌ها مردمـی دیگر پدیدآوردیم.»[آیـه ۳۲] «چه بسا قریـه‌هایی کـه مردمش را بـه هلاکت رسانیدیم، و عذاب ما شب هنگام یـا آنگاه کـه به خواب نیمروزی فرورفته بودند بـه آنان درون رسید.»[آیـه ۳۳][۱۲۱]

قرآن درون چندین نمونـه از داستان‌های متون قدیمـی‌تر مذهبی را همچون داستان ابراهیم تکرار مـی‌کند. اغلب داستان‌های اینچنینی بر مجازات‌های الله تأکید مـی‌کنند یـا درون مورد خشونت او سخن مـی‌گویند و در نـهایت مردم را بـه ترسیدن از الله وامـی‌دارند. «فرعون درون مـیان مردمش ندا داد که: ای قوم من، آیـا پادشاهی مصر و این، جویباران کـه از زیر پای من جاری هستند از آن من نیستند؟ آیـا نمـی‌بینید؟ آیـا من بهترم یـا این مرد خوار ذلیل کـه درست سخن گفتن نتواند؟ چرا دستهایش را بـه دستبندهای طلا نیـاراسته‌اند؟ و چرا گروهی از فرشتگان همراهش نیـامده‌اند؟ بعد قوم خود را گمراه ساخت که تا از او اطاعت د، کـه مردمـی تبهکار بودند. چون ما را بـه خشم آوردند، از آن‌ها انتقام گرفتیم و همگان را غرقه ساختیم. آنان را درون شمار گذشتگان و داستان به منظور آیندگان کردیم.»[آیـه ۳۴] شکست خوردن جالوت از داوود درون قرآن بـه الله نسبت داده شده و به طرز مذهبی‌مأبانـه‌ای نقل مـی‌شود: «چون با جالوت و سپاهش رو بـه رو شدند، گفتند: ای پروردگار ما، بر ما شکیبایی ببار و ما را ثابت قدم گردان و بر کافران پیروز ساز. بعد به خواست خدا ایشان را بشکستند و داود جالوت را بکشت و خدا به، او پادشاهی و حکمت داد، و آنچه مـی‌خواست بـه او بیـاموخت و اگر خدا بعضی از مردم را بـه وسیله بعضی دیگر دفع نمـی‌کرد، زمـین تباه مـی‌شد، ولی خدا بر جهانیـان فضل و کرم خویش را ارزانی مـی‌دارد.»[آیـه ۳۵][۱۲۱]

خشونت علیـه دیگر ادیـان و دشمنان

گرچه آیـاتی درون قرآن یـافت مـی‌شود کـه تحمل دیگر ادیـان را توصیـه مـی‌کند و مثلاً از عدم اجبار درون دین سخن مـی‌گویند اما این گونـه آیـات کاملاً درون برابر آیـاتی درون قرآن کـه خشونت علیـه دیگر ادیـان را ترویج مـی‌کنند ناچیز به‌شمار مـی‌آیند. آیـاتی کـه تماماً با روحیـه جنگی و تئوری جنگ منطبق است: «هر جا کـه آن‌ها را یـافتید بکشیدشان و از آنجا کـه شما را رانده‌اند، برانیدشان، کـه فتنـه از قتل بدتر هست و درون مسجدالحرام با آن‌ها مجنگید، مگر آنکه با شما بجنگند و چون با شما جنگیدند بکشیدشان، کـه این هست پاداش کافران.»[آیـه ۳۶] به عقیده منتقدان، مشکل قرآن نـه تنـها تناقض آیـات درون جنگ و صلح هست بلکه فراوانی بیش از حد آیـاتی هست که بـه خشونت با هدف رضای خدا، جنگجویی و سازش‌ناپذیری جنبهٔ قانونی داده‌است. خشونت درون راه الله درون قرآن هم عادلانـه فرض شده‌است و هم توسط الله یـا محمد بر مسلمانان تکلیف شده‌است: «جنگ بر شما مقرر شد، درون حالی کـه آن را ناخوش دارید، شاید چیزی را ناخوش بدارید و در آن خیر شما باشد و شاید چیزی را دوست داشته باشید و برایتان ناپسند افتد خدا مـی‌داند و شما نمـی‌دانید.»[آیـه ۳۷] درون قرآن همواره جبهه جنگ بین دو طرف بـه صورت خوبی (ما) و شر (دیگران) تقسیم‌بندی مـی‌شود: «آنان کـه ایمان آورده‌اند، درون راه خدا مـی‌جنگند، و آنان کـه کافر شده، اند درون راه شیطان. بعد با هواداران شیطان قتال کنید کـه مکر شیطان ناچیز است»[آیـه ۳۸] در قرآن مسیحیـان، یـهودیـان و «مشرکان» با برخوردهای سختی من‌جمله خشونت‌های عادلانـه فرض‌شده مواجه مـی‌شوند: «و چون ماه‌های حرام بـه پایـان رسید، هر جا کـه مشرکان را یـافتید بکشید و، بگیرید و به حبس افکنید و در همـه جا بـه کمـینشان نشینید اما اگر توبه د و نماز خواندند و زکات دادند، از آن‌ها دست بردارید، زیرا خدا آمرزنده و مـهربان است.»[آیـه ۳۹] درون قرآن جنگیدن از جانب الله پاداش بـه همراه دارد و خودداری از جنگ‌ تنبیـهات شدیدی را درون پی خواهد داشت.[۱۲۱]

قرآن و پیروان دیگر ادیـان

قرآن و یـهودیـان

در تمام آیـات مکی، قرآن درون همـهٔ موارد مؤیّدِ خط فکر اعتقادی یـهودیـان و مسیحیـان است. اولین نشانـه‌های اصطکاک با یـهودیـان درون قرآن درون سال دوم هجرت آغاز مـی‌شود درون حالی کـه مسیحیـان همچنان مورد تأیید و حتی ستایش قرار مـی‌گیرند. بعداً بنا بـه دلایلی بـه تدریج درون آیـه‌ها نشانـه‌های انتقادی‌ای بـه یـهودیـان نمایـان مـی‌شود.[آیـه ۴۰] یـهودیـان بـه رباخواری (بر خلاف دستورها تورات)[آیـه ۴۱] و به دستکاری درون کتاب مقدس خود از طریق حذف برخی از قسمت‌های آن[آیـه ۴۲] متهم مـی‌شوند و بابت خطاهای گذشتهٔ خود مورد نکوهش قرار مـی‌گیرند[آیـه ۴۳] روزه یوم کیپور یـهودیـان تبدیل بـه روزه ماه رمضان مسلمانان مـی‌شود و بیت‌المقدس جای خود را بـه مکه بـه عنوان قبله مسلمـین مـی‌دهد.[آیـه ۴۴] اما درون نـهایت با بـه وجود آمدن برخی مسائل مـیان محمد و یـهودیـان آیـات قرآن جنبهٔ رویـارویی و بعضاً جنگ‌طلبی بـه خود مـی‌گیرد. یـهودیـان درون قرآن معمولاً بـه قبایل سه‌گانـه یـهود درون زمان محمد یعنی بنی‌نضیر، بنی‌قینقاع و بنی‌قریظه اشاره دارد.[۱۲۲]