پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو

اسلام، روش بستن روسری کوردی دینی یکتاپرستانـه[۱][۲] و ابراهیمـی است.[۳][۴] به پیروان اسلام «مسلمان» مـی‌گویند.[۵] هم‌اکنون اسلام از دید شمار رسمـی پیروان، درون جایگاه دومِ جهان جای دارد.[۶]

مسلمانان براین باورند کـه خداوند، قرآن را بـه محمد از طریق فرشته‌ای بـه نام جبرئیل فرو فرستاده است. روش بستن روسری کوردی بـه باور مسلمانان خدا بر بسیـاری از پیـامبران، وحی فرستاده و محمد آخرین آنان است. روش بستن روسری کوردی مسلمانان محمد را اعاده‌کننده ایمان توحیدی خالص ابراهیم، موسی، عیسی و دیگر پیـامبران مـی‌دانند و معتقدند کـه اسلام کامل‌ترین و آخرین آیین الهی است.[۷][۸]

به نوشته پل فن، اسلام بـه معنی تسلیم درون برابر خداست. اسلام دین قانون و عمل است، نـه ریـاضت و رهبانیت. تشویق بـه کمک بـه فقیران مـی‌کند ولی تشویق بـه ترک دنیـا نمـی‌کند. اسلام از ‌خواری و قمار منع مـی‌کند و مسلمانان موظف هستند از خوردن غذای حرام خودداری کند. مسلمانان مـی‌تواند مستقیماً با خدا راز و نیـاز کند و لزوماً نیـازی بـه واسطه فیض نیست. مسجد تنـها مکان تجمع هست و مانند کلیسا دارای قدرت مذهبی نیست. اسلام، برخلاف یـهودیت، بعد از ظهور بـه سرعت دینی جهانی مـی‌شود و مردم را بـه مسلمان شدن تشویق مـی‌کند، ولی اصرار زیـادی بر مسلمان ندارد.[۹]

اسلام نسبت بـه ادیـان اصلی و پرجمعیت دنیـا جدیدترین دین هست و حدود یک مـیلیـارد و هشتصد مـیلیون نفر پیرو دارد کـه دومـین دین پرجمعیت دنیـا به‌شمار مـی‌آید.[۱۰] اسلام سریع‌ترین دین از لحاظ گسترش و رشد درون مـیان ادیـان دنیـا است. گستره جغرافیـایی اسلام از غرب آفریقا که تا جنوب شرق آسیـا است، همچنین جوامع اقلیت‌های مسلمان نیز درون سرتاسر جهان پراکنده هستند. اسلام دومـین یـا سومـین دین پرجمعیت درون اروپا و قاره آمریکا مـی‌باشد.[۱۱]

نشان

نوشتار اصلی: روش بستن روسری کوردی ماه و ستاره
هلال ماه و ستاره سبز

هلال ماه و ستاره (گاهی چندین ستاره) یک نشان باستانی هست که طی دهه ۱۹۵۰ که تا ۱۹۶۰ مجدد بـه عنوان نماد اسلام یـا جامعه اسلامـی شناخته شد. این نشان درون پرچم بسیـاری از کشورهایی کـه اکثریت مسلمان هستند همچون ترکیـه، آذربایجان، مالزی، الجزایر، لیبی، تونس، موریتانی، پاکستان، سلطنت اچیـه ‏(en)‏ درون اندونزی و پرچم عثمانی و نشان بسیـاری از گروه‌ها و اتحادهای اسلامـی مانند اتحاد عربی مغرب ‏(en)‏ و امت اسلام وجود داشته یـا دارد و بر نوک مناره‌ها و گنبدهای اسلامـی نیز نصب مـی‌شود. این نشان پیش از اسلام نیز وجود داشته‌است و ریشـه آن بـه قرن ششم پیش از مـیلاد مسیح و اطراف اسرائیل باستان و موأب برمـی‌گردد و در پیکرنگاری سومری رایج بوده‌است. این نشان پیش از اسلام بر روی سکه بیزانتیوم (استانبول کنونی)، سکه‌های رومـی و ساسانی نیز ضرب مـی‌شده است. هفتم اکتبر ۱۹۵۱ زمانی کـه قانون اساسی لیبی این نشان را برمـی‌گزیند هلال ماه را یـادآور تقویم هجری قمری و ستاره را نشان راه روشن و پشت سر گذاشتن تاریکی اعلام کرد.[۱۲]

واژه‌شناسی

اسلام درون زبان عربی از ریشـه (س-ل-م) هست و معنی لغوی این ریشـه «سالم شدن» و «رهایی یـافتن از آفات» است.[۱۳][۱۴]واژه «سلام» نیز مشتق شده از همـین ریشـه است.[۱۵][۱۶] با توجه بـه معنی اسلام، «مسلم» (در فارسی: مسلمان) یعنیی کـه خدا را خالصانـه و بی‌ریـا مـی‌پرستد و اختیـار خود را تسلیم امر و نـهی او مـی‌کند.[۱۷]

باورها

معارف اسلامـی بـه سه بخش کلی تقسیم مـی‌شوند:

  • اصول عقاید: باورهای بنیـادین فکری (اصول دین یـا عقاید) کـه توحید، اساسی‌ترین آن‌ها است.
  • اخلاق: توصیـه‌های اخلاقی کـه برخی از آنـها، عبارتند از:
  • دادگری
  • راست‌گویی
  • امانت‌داری
  • حیـا
  • مـهربانی
  • گشاده‌رویی
  • شجاعت
  • عفت
    • احکام فقهی: فرامـین عملی و عبادی کـه اساسی‌ترین آن‌ها (فروع دین یـا فقه اصغر) هستند. فرامـین عملی آداب، مناسک و عبادات را دربرمـی‌گیرد.

    عقاید را درون علم کلام، احکام را درون علم فقه و اخلاق را درون علم اخلاق شرح و بسط مـی‌دهند.[۱۸]

    اصول عقاید

    نوشتار اصلی: اصول دین

    از بنیـادی‌ترین باورهای مسلمانان تحت عنوان اصول دین یـاد مـی‌شود. اصول دین نزد مسلمانان سه عدد هستند[۱۹] اعتقاد بـه هر کدام از این اصول، باورهایی را بـه عنوان زیر شاخه موجب مـی‌شود:

  • توحید: یعنی اعتقاد بـه یگانگی خداوند و اعتقاد بـه صفات او.
  • نبوت: یعنی اعتقاد بـه ضرورت فرستادن پیـامبران از سوی خداوند به منظور راهنمایی بشر. (و اعتقاد بـه پیـامبری محمد).
  • معاد: یعنی اعتقاد بـه وجود جهانی کـه بعد از فروپاشی این جهان کنونی، نمایـان مـی‌شود و در آن جهان نیکان و بد کرداران بـه سزای کردار خویش مـی‌رسند.
  • در مـیان این اصول آنچه ریشـه بقیـه‌است، توحید مـی‌باشد، به‌طوری‌که دین شناسان مسلمان مـی‌کوشند که تا با اثبات آن بقیـه اصول و فروع را ثابت کنند[۲۰] شیعیـان علاوه بر این سه اصل، بـه عدل و امامت نیز بـه عنوان اصلهای چهارم و پنجم معتقدند.

    الله
    بسم الله الرحمن الرحیم، نخستین آیـه قرآن
    نوشتار اصلی: الله

    الله نام ویژهٔ خدای یکتا درون قرآن و نوشتارهای اسلامـی است. با این حال فارسی‌زبانان معمولاً از واژهٔ خدا استفاده مـی‌کنند. به باور مسلمانان خداوند درون اسلام بـه زبان اصلی کـه همان زبان عربی فصیح (زبان قرآن) هست ۱۰۰۱ نام دارد کـه یک نام خداوند، اسم اعظم است. بیشتر اسامـی خدا، درون اسلام، نشان‌دهندهٔ برتری مطلق است.[۲۱]

    شناخت خداوند اصلی‌ترین باور مسلمانان هست و همـین موضوع هست که این دین را درون مـیان سایر ادیـان ابراهیمـی متمایز ساخته. خلاصه باور مسلمانان بـه خدا را مـی‌توان درون جمله‌ای از قرآن دید[۲۲] کـه در آن گفته مـی‌شود:

    ِ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ السَّمـیعُ الْبَصیر (ترجمـه: هیچ چیز همانند او نیست و او شنوا و بیناست)[۴۲–۱۱]

    کـه در تفسیر آن از علی بن ابی طالب نقل شده کـه آن را توصیف قابل قبول خدا دانسته‌است[۲۳] و مفسرین هم بـه تبعیت از وی گفته‌اند: «این جمله درون حقیقت پایـه اصلی شناخت تمام صفات خدا هست که بدون توجه بـه آن بـه هیچ‌یک از اوصاف پروردگار نمـی‌توان پی برد»[۲۴]

    شـهادتین
    شـهادتین، ورودی کاخ توپ‌قاپی درون استانبول
    نوشتار اصلی: شـهادتین

    پذیرش اسلام از سه روش امکان دارد: گفتن شـهادتین، با انجام کارهای ویژه مسلمانان، اسلام با پیروی از اعمال مسلمانان.[۲۵] شـهادتین: «اشـهد ان لا اله الا الله» و «اشـهد ان محمدرسول الله»

    قرآن
    بخش نخست سوره نور از کتاب قرآن
    نوشتار اصلی: قرآن

    قرآن، کتاب مقدس مسلمان هست و بـه زبان عربی نوشته شده‌است، کـه طبق مندرجات آن و باور مسلمانان توسط وحی الهی بـه محمد فروفرستاده شد.

    به اعتقاد مسلمانان «قرآن وحی نامـه اعجازآمـیز الهی است، کـه به زبان عربی واژه بـه واژه توسط فرشته وحی، جبرئیل امـین، از جانب خداوند و از لوح محفوظ بر قلب و زبان پیـامبر اسلام هم اجمالاً یکباره، و هم کم‌کم درون طول ۲۳ سال نازل شده‌است.»[۲۶]

    این کتاب معتبرترین متن دینی نزد مسلمانان هست و مسلمانان آن را «معجزه» و «سند اثبات پیـامبری» محمد مـی‌دانند.[۲۷]

    اغلب مذاهب اسلامـی بر درستی متن آن اتفاق نظر دارند و اختلافات درون نحوه خواندن متن، تفسیر و گاهی، ترتیب آن است. مـیزان این اتفاق نظر بـه اندازه ایست کـه شیعیـان دوازده‌امامـی ایران و وهابیـان عربستان رسم‌الخط واحدی از قرآن را به‌کار مـی‌برند.[۲۸] مسلمانان روی بی‌خطابودن قرآن تأکید دارند.[۲۹] مفسرین اهل سنت بـه صورت تاریخی همواره معتقد بودند کـه آیـات قرآنی کـه در امروزه درون دست ما هست دقیقاً همان چیزی هست که محمد بیـان کرده‌است و هیچگونـه تغییری اعم از حذف یـا اضافه درون آن صورت نگرفته‌است. مسلمانان قرآن را کتاب مقدس دین خود مـی‌دانند و از آن با القابی چون «کریم» و «مجید» یـاد مـی‌کنند. قرآن، خود را بـه عنوان «لوح حفاظت شده» ((به عربی: «اللَوح المحفوظ»)[۳۰]) مـی‌خواند.∗

    خاتمـیت اسلام

    از دیدگاه مسلمانان، اسلام خاتم ادیـان الهی است. خاتمـیت بـه این معناست کـه اسلام درون بر دارنده تمام آن مطالبی هست که حتما از طریق وحی به منظور انسان بیـان شود.[۳۱] {قرآن دین اسلام را بـه عنوان خاتم ادیـان الهی معرفی مـی‌کند:

    • إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یـهْدِی لِلَّتِی هِی أَقْوَمُ.[۳۲]

    یعنی اگر شریعت اسلام را درون یکسو و سایر شرایع آسمانی را کـه برای سراسر حیـات بشر درون دورانـهای گذشته مقدّر شده‌است درون طرف دیگری بگذاریم، شریعت اسلام از همـه آن‌ها استوارتر هست که این خود معنی خاتمـیت و شریعت آخرین است.[۳۳]

    • قُلْ إِنَّنِی هَدانِی رَبِّی إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ دِیناً قِیماً مِلَّةَ إِبْراهِیمَ حَنِیفاً وَ ما کانَ مِنَ الْمُشْرِکِین.[۳۴]

    به جهانیـان بگو: پروردگار مرا بـه راهی راست رهبری فرموده و آن دینی هست قیم و زوال‌ناپذیر کـه بنیـادش از همان سنت و رویـه ابراهیم است.[۳۵] در سوره بینـه بعد از آنکه مـی‌فرماید "مشرکین دست از عقیده باطل خود برنمـی‌دارند جز آنکه فرستاده خدا با آیـات و بینات فرا رسد و آیـات کتاب قیم را برایشان بخواند. اینان دستوری ندارند جز آنکه خدای را با نیت پاک پرستش کنند، نماز بخوانند و…، مـی‌فرماید: ذلِکَ دِینُ الْقَیمَة.[۳۶] این آیین –اسلام- دینی هست قیم و زوال‌ناپذیر.[۳۷]

    • در سوره آل عمران:

    وَ مَنْ یبْتَغِ غَیرَ الْإِسْلامِ دِیناً فَلَنْ یقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِین.[۳۸] هر کـه جز آیین اسلام درون جستجوی آیین دگر آید، که تا اید و انقراض جهان از او پذیرفته نیست و بروز رستاخیز از زیـان‌کاران است.[۳۹]

    • در سوره مائده:

    الْیوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً.[۴۰] امروز کـه پیـامبر اسلام عهده‌دار هدایت بشر است، دین را به منظور شما تکمـیل و نعمت را به منظور شما تمام کردم، و خشنودم کـه برای همـیشـه بر دین اسلام باقی باشید.[۴۱] روشن هست که آیـات فوق آیین اسلام را پابرجاترین راه هدایت و دین قیم و زوال‌ناپذیر و گرویدن بـه غیر آن را که تا انقراض جهان غیرقابل‌قبول دانسته و او را کمال و بلوغ دیـانت و تمام نعمت معرفی کرده‌است.

    • در روایـاتی از بزرگان اسلام: نیز بـه ابدیت آیین اسلام تصریح شده‌است از جمله علی بن ابیطالب گوید:

    إِنَّ هَذَا الْإِسْلَامَ دِینُ اللَّهِ الَّذِی اصْطَفَاهُ لِنَفْسِهِ… ثُمَّ جَعَلَهُ لَا انْفِصَامَ لِعُرْوَتِهِ وَ لَا فَکَّ لِحَلْقَتِهِ وَ لَا انْهِدَامَ لِأَسَاسِهِ وَ لَا زَوَالَ لِدَعَائِمِهِ وَ لَا انْقِلَاعَ لِشَجَرَتِهِ وَ لَا انْقِطَاعَ لِمُدَّتِهِ[۴۲]}[۴۳] اسلام همان آیینی هست که پروردگار بزرگ آن را درون مـیان ادیـان برگزیده و قوانین آن را بـه اندازه‌ای استوار فرموده کـه دستاویز آن پایـان ناپذیر و حلقه‌اش گسستنی نیست. اساس و بنیـادش انـهدام نمـی‌پذیرد و ارکانش زایل و نابود نمـی‌گردد. درختش هرگز از ریشـه بیرون نیـاید [این چنین] مدنش نیز هیچ وقت پایـان نمـی‌پذیرید.[۴۴]

    فروع عملیـه

    تقویم و اوقات شرعی
    گردش ماه، اساس تقویم اسلامـی

    اوقات شرعی، بـه زمانـهای مشخص و دقیقی از شبانـه روز، گفته مـی‌شود کـه شخص دین‌دار، درون آن زمان‌ها، رفتار دینی زمان‌دار خود را انجام مـی‌دهد. محاسبه دقیق زمان‌های شرعی، از دیرباز، نزد منجمان، رایج بوده‌است.

    اذان
    نوشتار اصلی: اذان
    محمد بعد از فتح مکه بلال حبشی، یک سیـاه آزاد شده، را مأمور کرد کـه بر بام کعبه اذان بگوید.
    اذان بـه شیوه کنونی اهل تسنن

    اهل سنت، عقیده دارند کـه نخستین بار، اذان درون مدینـه خوانده شد و حمزه این پیشنـهاد را بـه محمّد داد. درون حالی کـه برخی دیگر، طبل، بوق یـا زنگ را به منظور دعوت مردم بـه نماز، پیشنـهاد کرده بودند. اهل سنت، همچنین بر این باور هستند کـه بعضی عبارات اذان، مانند «الصلوة خیر من النوم» را عمر بن خطاب افزوده‌است.[۴۵] این درون حالی هست که شیعیـان اذان را عبادتی مـی‌دانند کـه از جانب خدا تعیین گردیده و تغییر درون جملات اذان را بدعت مـی‌دانند، شیعیـان همچنین از لفظ اشـهد ان علی ولی‌الله و اشـهد ان علی حجت‌الله درون اذان استفاده مـی‌کنند ولی هیچ دلیلی از پیـامبر مبنی بر کاربرد این الفاظ درون نماز ثابت نشده است[۴۶] همچنین عقیده شیعه این هست که محمّد پیش از هجرت، به منظور تمام نمازهای واجب خود، اذان مـی‌گفته‌است.[۴۷] درون ایران، اغلب اذان را درون آواز بیـات ترک درون گوشـه روح‌الارواح مـی‌خوانده‌اند. درون مراسم تعزیـه، اگر اذان گفته شود، بـه آواز کردی است.[۴۸] اولین اذان سال درون یکم هجری و در مدینـه بود. درون مسند ابوداود بـه اسناد صحیح از عبدالله پسر زید پسر عبد ربه انصاری آمده کـه او به منظور اولین بار پیشنـهاد اذان را بـه محمد داده و محمد از او پذیرفته‌است.[۴۹]

    تاریخ اسلام

    نوشتار اصلی: تاریخ اسلام

    محمد

    نوشتار اصلی: محمد

    ابوالقاسم محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب بن هاشم (‎۵۷۰ - ۶۳۲)، بنیـان‌گذار و پیـامبر دین اسلام است.[۵۰][۵۱] دربارهٔ زندگی محمد گزارش‌های فراوان و روشنی درون متون تاریخی آمده‌است، ولی مانند هر شخصیت مـهم تاریخی پیش از دنیـای مدرن، تمام جزئیـات زندگی او مشخص نیست. از این‌روی کـه محمد، از تأثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخ بشری است؛ زندگانی، اعمال و افکار او درون طی قرن‌ها، بین موافقان و مخالفانش محل اختلاف و منازعه بوده‌است. درون دوران جوانی‌اش، او را امانت‌دار مـی‌دانستند و «محمد امـین» خطاب مـی‌د.[۵۲]

    در قرون وسطی، محمد درون تصور عمومـی غربیـان بت یـا خدایی پنداشته مـی‌شد کـه توسط مسلمانان پرستیده مـی‌شود. بعد از اصلاحات پروتستانی، تصور غرب از محمد تغییر کرد، و در نگاه عمومـی آنان بـه شخصی متقلب، مکار و خودخواه تبدیل شد.[۵۳]

    پیش از پیـامبری

    در جوانی همراه گروهی از جوانان قبایل ده‌گانـه مکه، درصدد برآمده بودند که تا با ایجاد گروهی از پاسبان‌های داوطلب، اجازه ندهند که تا حق ستم‌دیدگان توسط ستم‌کاران پایمال شود. نام پیمان این نیروهای داوطلب حلف‌الفضول (پیمان جوانمردان)، و محمد از شمار مؤسسان آن بود. او بـه این موضوع، کـه در جوانی درون چنین نیرویی عضویت داشته‌است افتخار مـی‌کرد.[۵۲]

    پیـامبری درون مکه

    خدیجه همسرش، نخستینی بود کـه به وی ایمان آورد و پس از وی علی بن ابیطالب پسر عمو، و زید بن حارث پسر خوانده‌اش. شیعیـان بر این باورند کـه طبق اسناد و مدارکی؛ محمد بارها درون معرض عموم علی را بـه عنوان جانشین خود انتخاب کرده کـه از مـهمترین این اسناد بـه «زمان دعوت از نزدیکان» (عشیره الاقربین)، و به آخرین سفر حج درون غدیر خم اشاره مـی‌کنند و مـی‌گویند کـه در آن زمان حتی عمر و ابوبکر و دیگر صحابه با علی بیعت کرده‌اند. سنی‌ها این قضیـه را منکرند، ولی علی را نیز همچون دیگر صحابه محترم مـی‌شمارند.[۵۴][۵۵][۵۶][۵۷] و نیز گفته مـی‌شود کـه جعفر ابن ابوطالب، زید (تنـها مسلمانی کـه بجز محمد، نامش درون قرآن آمده)، ابوذر، ابوبکر و زبیر نیز از زمره دیگر نخست ایمان آورندگان بـه اسلام بودند.[۵۸]

    اولین مسلمانان

    نوشتار اصلی: اولین مسلمانان

    پس از شخص محمد امـین پیـامبر اسلام اولین زن، خدیجه همسر وی، و اولین مرد، علی امام اول شیعیـان، و سپس ابابکر، زید بن حارث، اباذر غفاری، سعد بن ابی‌وقاص، لبابه حارث، عبدالرحمن بن عوف، ابوعبیده جراح، عبدالله بن مسعود، عمار بن یـاسر و سمـیه مادر وی، درون منابع با اختلاف درون پسی و پیشی ذکر شده‌اند.[۵۹]

    محمد که تا سه سال بعد از بعثت دعوت خود را آشکار نکرد. اولین گروهی کـه محمد آن‌ها را آشکارا بـه اسلام دعوت نمود، بستگان خودش بودند.[۶۰] بعد از آن بـه کوه صفا رفت، و تمام قریش را بـه پذیرش اسلام فراخواند.[۶۱]

    پس از مدتی سران قریش تصمـیم بـه مقابله با وی گرفتند. اولین اقدام آن‌ها گفتگو با ابوطالب بود.[۶۲][۶۳][۶۴] سران قریش بعد از آنکه کمک خواستن از ابوطالب را بی‌هوده دیدند، تصمـیم بـه یـاری جستن از یـهودیـان مدینـه گرفتند، ایشان، سه سؤال را به منظور پرسش از محمد، مطرح د و گفتند اگر وی پاسخ را بداند، درون پیـامبری او شکی نیست. محمد درست زمانی کـه سران قریش احساس پیروزی مـی‌د، پاسخ آن پرسشـها را داد.[۶۵][۶۶]

    پیـامبری درون یثرب گاه‌شمار زندگی محمد درون مدینـه رویدادهای زندگی محمد درون مدینـه ۶۲۲ (آغاز) مـهاجرت بـه مدینـه (هجرت محمد) ۶۲۳ آغاز حمله مسلمانان بـه کاروان‌ها «سریـه»
    سریـه الکدر ۶۲۴ نبرد بدر: مسلمانان بـه مکه‌ای‌ها حمله د
    نبرد السویق، غنیمت گرفتن مسلمانان از ابوسفیـان
    شکست و تبعید بنی‌قینقاع توسط مسلمانان
    حمله بـه ذی عمرو
    ترور خالد بن سفیـان، ابو رافع بن ابی الحُقَیْق، کعب بن اشرف، ابو عفک و عصماء بنت مروان ۶۲۵ غزوه احد: مکیـه‌ای‌ها مسلمانان را شکست مـی‌دهند
    تلفات سنگین گروهای بن عمرو و رجیع اعزامـی از طرف محمد
    نبرد حمرا اسد، مسلمانان توانستند دشمنشان را بترسانند و از حمله منصرفشان کنند
    تبعید بنی نظیر توسط مسلمانان بعد از نبرد بنی نظیر
    نبردهای نجد، بدر و دومـه الجندل ۶۲۷ نبرد احزاب
    غزوه بنی‌قریظه، محاصره موفق بنی‌قریظه ۶۲۸ صلح حدیبیـه، دسترسی بـه کعبه
    موفقیت مسلمانان درون تصرف پناهگاه خیبر ۶۲۹ نخستین سفر حج
    حمله بـه امپراتوری روم شرقی و شکست مسلمانان: غزوه مؤته ۶۳۰ تصرف مکه توسط مسلمانان
    نبرد حنین، پیروزی مسلمانان
    نبرد طائف، درون ماه شوال روی داد و مسلمانان پیروز شدند ۶۳۱ تسلط بر بیشتر شبه‌جزیره عربستان ۶۳۲ حمله بـه غسانیـان: نبرد تبوک
    آخرین حج محمد
    مرگ درون ۸ ژوئن
    • ن
    • ب
    • و

    بر پایـهٔ روایت‌های اسلامـی، قریشیـان به منظور کشتن محمد نقشـه‌ای را طرح د. محمد بـه کمک علی ایشان را گمراه کرد، و به همراه ابوبکر از مکه بیرون رفت.[۶۷] بـه این سان، درون سال ۶۲۲ مـیلادی (برابر با سال سیزدهم بعد از آغاز دعوت خود) وی بـه مدینـه کـه آبادی بزرگی بود هجرت کرد. همراهانی کـه با وی از مکه بـه مدینـه مـهاجرت د مـهاجران، و مردم یثرب کـه پیـامبر و مـهاجران را یـاری رسانده بودند انصار نامـیده شدند. این هجرت مبدأ تقویم اسلامـی شد.[۶۸]

    به نوشته محمود طالقانی مسلمانان، معتقد بـه ذکر مشخصات پیـامبری محمد درون کتاب‌های مقدس پیش از او هستند، درون حالی کـه یـهودیـان و مسیحیـان چنین موضوعی را نپذیرفتند. او سبب هجرت اقوامـی از یـهودیـان را بـه سرزمـین حجاز، و سدر دهکدهٔ گمنام و بی‌نام و نشان یثرب را ناشی از همـین پیش‌بینی‌ها و پیش‌گویی‌ها مـی‌داند.[۶۹]

    مرگ
    محمد درون حجةالوداع، اضافه ماه‌های اضافی را ممنوع مـی‌کند. (نتیجه اینکه هر سال، فقط ۱۲ ماه، خواهد داشت). نگاره‌ای از نسخه رونوشت عثمانی از کتاب «آثار الباقیـه» (نگارنده: ابوریحان بیرونی) متعلق بـه قرن ۱۷ مـیلادی.

    محمد چند ماه بعد از حجة الوداع مریض شد، و چند روزی از سردرد و ضعف رنج برد.[۷۰] درون روزی دوشنبه کـه محمد سخت بیمار بود و نتوانست از خانـه بیرون رود، ابوبکر بـه پیش‌نمازی با مسلمانان نماز خواند.[۷۱] محمد سرانجام درون همان روز دوشنبه ۲۸ صفر[۷۲] برابر با ۸ ژوئن ۶۳۲، درون حالی کـه ۶۳ سال زیسته بود از دنیـا رفت.[۷۰] بعد از درگذشت محمد، ابوبکر وارد مسجد شد و آیـه‌ای از قرآن را با این مضمون خواند: «محمد نیست مگر فرستاده‌ای کـه پیش از او فرستادگان آمده و رفته‌اند؛ بعد آیـا اگر او بمـیرد یـا کشته شود بـه سوی گذشتگان‌تان بازخواهید گشت؟ و هر بازگردد بـه خدا آسیبی نمـی‌زند، و خدا سپاس‌گزاران را پاداش مـی‌دهد. سپس گفت:

    ای مردم، هر محمد را مـی‌پرستد، بعد بداند همانا محمد مرده هست و هر خدای محمّد را مـی‌پرستد، بداند کـه او زنده‌ای هست که هرگز نمـی‌مـیرد.[۷۰][۷۳]

    او را درون خانـه عایشـه همسرش دفن د. مسجدی کـه بعدها بـه محل دفنش افزوده شد، بـه زیـارتگاه مسلمانان تبدیل شد.[۷۴]»[آل‌عمران ۱۴۴]

    خلفای راشدین

    نوشتار‌های اصلی: خلافت راشدین و خلفای راشدین
    گستره قلمروی اسلامـی      در زمان محمد (۶۲۲–۶۳۲)      در زمان خلافت راشدین (۶۳۲–۶۶۱)      در زمان بنی‌امـیه (۶۶۱–۷۵۰)

    ابوبکر، از صحابه[۷۵] و دوستان محمد،[۷۶][۷۷][۷۸] به منظور نخستین بار، لقب «صدیق» را از او دریـافت کرد.[۷۷] او، هنگامـی کـه اسلام را پذیرفت، حدود ۴۰ سال سن داشت.[۷۹] پس از درگذشت محمد، اتحاد مـیان مـهاجران، بـه خصوص زمـینـه‌سازی عمر و ابوعبیده بن جراح، کار را به منظور تصدی مقام خلافت توسط ابوبکر، هموار کرد. هر چند منذر بن ارقم درون دفاع از علی بن ابیطالب سخن راند، ولی عدم حضور بنی هاشم باعث شد که تا سرانجام، درون حالی کـه علی بن ابیطالب، بـه تغسیل و تدفین ایشان مشغول بود[۸۰] اهل سقیفه کار را تمام کرده و از هر عملی کـه موجب سستی پایـه‌های بیعت با ابوبکر شود، جلوگیری کنند.[۸۱]

    عمر بن خطاب (به عربی: ابو حفص عمر بن الخطاب بن نفیل بن عبد العزی)، از قدرتمندترین خلفای راشدین و فرمانروایـان مسلمان درون طول تاریخ اسلام مـی‌باشد[۸۲] کـه تحت فرمان او، سرزمـین بین‌النـهرین و سوریـه را فتح شده و استیلای بر پارس و مصر آغاز شد.[۸۳][۸۴][۸۵] عمر بعد از ابوبکر درون سال ۶۳۴ مـیلادی، بـه خلافت رسید و نخستینی بود کـه لقب «امـیرالمؤمنین» را به منظور خود برگزید.[۸۶][۸۷] درون منابع اهل تسنن ادعا شده‌است، درون سال هفتم بعد از مرگ محمد، عمر با ام کلثوم علی ابن ابی طالب ازدواج کرد.[۸۸][۸۹] ولی شیعیـان ادعا مـی‌کنند کـه عمر قاتل فاطمـه زهرا هست و علی ش را هرگز بـه ازدواج قاتل همسرش درنیـاورد.[۹۰] عمر بن خطاب، درون طول ده سال خلافت خود، زندگی اقتصادی ساده‌ای داشت و از تجمل گرایی سخت متنفر بود. از جمله خصوصیـات عمر بن خطاب سختگیری او دربارهٔ غیر عرب بود؛ بـه عنوان مثال چنانچه درون منابع اهل سنت ذکر شده‌است وی دستور داده بود کـه سهم بیت المال غیر عرب‌ها برابر سهم بردگانِ عرب باشد[۹۱] و نیز اگر مرد عرب از عجم زن گرفت و بچه‌ای از این ازدواج بـه دنیـا آمد، چنانچه آن بچه درون بلاد عرب بـه دنیـا بیـاید از پدرش ارث مـی‌برد و اگر درون سرزمـین غیر عرب بـه دنیـا بیـاید از پدرش ارث نمـی‌برد[۹۲] ویـا از ورود غیر عرب‌ها بـه پایتخت حکومت اسلامـی کـه شعار برابری نژادها را داشت[۹۳][۹۴] منع کرد[۹۵] او توسط یک ایرانی بـه نام پیروز نـهاوندی کشته شود.[۸۴] عمر، درون آخرین روزهای عمر خود، شش تن از صحابه را مأمور نمود که تا در مدت سه روز خلیفه سوم را تعیین کنند. این شش تن، عبارت بودند از: علی بن ابیطالب، عثمان بن عفان، عبدالرحمن بن عوف، زبیر بن عوام، طلحة بن عبید اللّه و سعد بن ابی‌وقاص. عمر چنین دستور داد که: «اگر چهار نفر نظری دادند و دو نفر مخالف شدند، آن دو نفر را گردن بزن و اگر سه نفر توافق د و سه نفر مخالفت نمودند، سه نفری کـه عبد الرحمان درون مـیان ایشان نیست، گردن بزن، و اگر سه روز گذشت و بری توافق حاصل ند، همـه ایشان را گردن بزن».[۹۶] درون این سه روز مذاکرات زیـادی انجام شد و نتیجه بین علی و عثمان مردّد شد. سرانجام، عبدالرحمن، عثمان را انتخاب کرد و عثمان، بـه خلافت رسید.[۹۷]

    بخشش فراوان عثمان از بیت المال بـه خویشاوندانش[۹۸] کـه پیشاپیش توسط خلیفهٔ دوم پیش‌بینی شده بود،[۹۹][۱۰۰] و مال اندوزی او،[۱۰۱][۱۰۲] از علل طغیـان مردم علیـه او به‌شمار مـی‌رود. علاوه بر این دلایل، علی بن ابیطالب، بی‌تابی مردم درون برافکندن عثمان از خلافت را دلیل دیگری بر قتل عثمان مـی‌داند.[۱۰۳] پس از کشته شدن عثمان بـه دست شورشیـانی از مصر و کوفه و بصره، نظرها بر علی و طلحه بود. درون این مـیان اهالی مصر متمایل بـه طلحه بودند و انصار، بصریـان و کوفیـان تمایل بر خلافت علی داشتند.

    سرانجام، ابوالحسن علی ابن ابی طالب درون ۱۹ ذیحجه سال ۳۵ برابر ۱۸ ژوئن ۶۵۶، بـه خلافت برگزیده شد.[۱۰۴]

    علی علاوه بر اینکه درون مسائل شرعی (به‌خاطر وقوف بسیـار زیـاد او بر قرآن و سنت)[۱۰۵] و در فقه، تفسیر، سیـاست، محل رجوع مسلمـین (به خصوص خلیفه دوم) بود[۱۰۶][۱۰۷][۱۰۸][۱۰۹] درون سخنوری و ادبیـات نیز چیره بود. مرتضی مطهری بـه نقل از محمد عبده سخن او را شیواترین سخن بعد از قرآن مـی‌داند.[۱۱۰][۱۱۱] به‌طوری‌که وابستگان بنی امـیه، گفتارش را از حفظ مـی‌د، که تا بیـانشان شیوا شود.∗ بخشی از گفتارها و نوشتارهای وی درون کتابی بـه نام نـهج البلاغه جمع‌آوری شد. بـه گفتهٔ اروینگ، علی، شخصی دلیر، سخنور و بخشنده بود.[۱۱۲]

    خلفای اموی، عباسی و فاطمـی

    نوشتار‌های اصلی: امویـان، خلافت عباسیـان و خلفای فاطمـی

    پس از صلح حسن و معاویـه، حکومت بـه بنی امـیه و سپس بـه بنی عباس رسید. عبدالرحمان سوم و جانشینانش درون آندلس، فاطمـیان، حفصیـان و مرینیـان نیز خود را جانشین محمد مـی‌دانستند. سلاطین عثمانی هیچ‌گاه رسماً خلیفه نبودند. تنـها عبدالمجید دوم از ۱۹۲۲ که تا ۱۹۴۴ خود را خلیفه تمامـی مسلمانان خواند.[۱۱۳]

    مذاهب اسلامـی

    نوشتار اصلی: مذاهب اسلامـی
    مذاهب اسلامـی درون یک نگاه

    مسلمانان بـه دو مذهب عمده شیعه و سنی بخش مـی‌شوند. هر یک از این دو فرقه انشعاباتی دارند. به منظور نمونـه صوفی‌گری درون مـیان شیعه و سنی وجود دارد.

    شیعه

    نوشتار اصلی: شیعه

    شیعیـان بر این باورند کـه امام و جانشین پیـامبر اسلام از راه نص شرعی تعیین مـی‌شود و امامت علی، نخستین امام شیعیـان و دیگر ا شیعه نیز از راه نص شرعی ثابت شده‌است.[۱۱۴]اصول دین درون تشیّع پنج‌گانـه هست و علاوه بر سه اصل دین توحید، نبوت و معاد، بـه دو اصل دیگر یعنی عدل و امامت نیز باور دارند:

    • عدل:یعنی اعتقاد بـه عدالت خدا
    • امامت:یعنی اعتقاد بـه ضرورت فرستادن ا از سوی خدا به منظور راهنمایی بشر.

    مـهم‌ترین مذاهب شیعه، عبارتند از دوازده‌امامـی، اسماعیلیـه، زیدیـه، کیسانیـه، واقفیـه و فطحیـه.

    اهل سنت

    نوشتار اصلی: سنی
    نقشـه پراکندگی مذهبی درون مـیان کشورهای اسلامـی

    اهل سنت بر این باورند محمد، پیـامبر اسلام، بعد از خود جانشینی تعیین نکرد و پس از فوت محمد مسلمانان آن زمان بر اساس شورا یک تن را بـه عنوان خلیفه مسلمـین انتخاب کرده‌اند. درون آغاز درون سقیفهٔ بنی ساعده، ابوبکر را کـه از صحابه (یـاران) و نزدیکان محمد بود و در مـیان مسلمانان محبوبیت و اعتبار زیـادی داشت، به منظور خلافت بعد از محمد بر جامعه نوبنیـاد مسلمانان انتخاب د. سنیـان بـه چهار مکتب فقهی عمده کـه عبارتند از: حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی تقسیم مـی‌گردند.

    دیگر فرقه‌های اسلامـی

    نوشتار اصلی: خوارج
    نوشتار اصلی: تصوف

    اسلام درون جهان

    برخی ادعا دارند که: پیـامبر اسلام زمانی کـه در مدینـه بود، به منظور سران امپراتوری‌های جهان (زمامداران) نامـه نگاری کرد و آن‌ها را بـه اسلام دعوت نمود. یکی از این نامـه‌ها خطاب بـه خسرو پرویز شاه ایران بود. (هرچند مدرک مستند و سند تاریخی به منظور این نامـه‌نگاری‌ها تاکنون بـه دست نیـامده است) پس از درگذشت محمد، مسلمانان درون زمان خلیفه دوم بـه فرمان عمر، بـه ایران حمله د؛ و طی تقریباً ۱۰ سال ایران جز نواحی گیلان و مازندران گشوده شد.

    اسلام بـه سرزمـین‌هایی با زبان و فرهنگ متفاوت پا گذاشت. مردمان این سرزمـین‌ها کـه ندای برابری و بالندگی اسلام آنان را جذب کرده بود، به منظور فهم بیش‌تر کلام خدا بـه فراگیری زبان عربی پرداختند. بـه این ترتیب، به منظور نخستین‌بار یک زبان بین‌المللی درون گسترهٔ وسیعی از جهان رایج شد کـه به گسترش دانش کمک زیـادی کرد. زبان مشترک باعث شد کـه هیچ دانشمندی درون سرزمـین‌های اسلامـی، احساس غربت نکند و برای دانش‌اندوزی بـه شـهرهای مختلف سفر کند. نگارش کتاب بـه زبان عربی باعث شد هر دانشمندی از دستاوردهای علمـی دانشمندان دیگر آگاه شود و ارتباط علمـی، کـه برای پیشرفت دانش اهمـیت زیـادی دارد، امکان‌پذیر شود. ترجمـهٔ آثار علمـی تمدن‌های پیشین بـه عربی باعث شد کـه برای نخستین بار بخش عمده‌ای از دستاوردهای علمـی و فرهنگی بشر که تا آن زمان، کنار هم قرار گیرد.[۱۱۵]

    بعضی نویسندگان غربی دربارهٔ سهم اسلام درون تمدن جهان نوشته‌اند. از جمله دکتر ناصرالدین صاحب زمانی درون کتاب خداوند دو کعبه، صص:۲۲۹–۲۲۶ دربارهٔ کتابی با عنوان «سهم اسلام درون تمدن جهان»، تألیف استانوود کاب مـی‌نویسد: «۵ ماه پیش از سفرم بـه بُستُن، درون فروردین ۱۳۴۶ درون کتابخانـهٔ مسجد زیبای واشینگتن، بـه کتاب کوچکی از یک نویسندهٔ آمریکایی برخوردم کـه از جهاتی چند دارای گیرایی خاص بود. کتاب نوشتهٔ استن وود کاب سهم اسلام درون تمدن جهان نام دارد (Islamic contribution to civilization) و یکی از کم نظیرترین کتاب‌هایی به‌شمار مـی‌رود کـه در کمال اختصار، لیکن با رسایی و دیدی وسیع و جامع، دربارهٔ اهمـیت تمدن اسلامـی به منظور تاریخ و فرهنگ انسانی، بـه یک زبان زندهٔ غربی، که تا آنجا کـه نویسنده آگاهی دارد، تاکنون تدوین یـافته‌است.»[۱۱۶]

    جدول کشورهای اسلامـی بر اساس جمعیت[۱۱۷]

    رتبه کشور جمعیت نسبت جمعیت مسلمان‌ها مذهب فرقه ۱  اندونزی ۲۲۸٬۵۸۲٬۰۰۰ ۸۶٫۱٪[۱۱۸] سنی شافعی ۲  پاکستان ۱۷۲٬۸۰۰٬۰۰۰[۱۱۹] ۹۷٪[۱۲۰] سنی/شیعه حنفی/جعفری ۳  بنگلادش ۱۶۲٬۲۲۱٬۰۰۰[۱۲۱] ۸۹٪[۱۲۲] سنی حنفی ۴  نیجریـه ۱۵۴٬۲۷۹٬۰۰۰[۱۲۳] ۵۰٪[۱۲۴] سنی مالکی ۵  مصر ۷۷٬۱۰۰٬۰۰۰[۱۲۵] ۹۰٪[۱۲۶] سنی شافعی ۶  ترکیـه ۷۱٬۵۱۷٬۱۰۰[۱۲۷] ۹۹٫۸٪[۱۲۸] سنی علوی/حنفی ۷  ایران ۸۱٬۰۰۰٬۰۰۰[۱۲۹][۱۳۰] ۹۸٪[۱۳۱] شیعه/سنی جعفری/حنفی ۸  سودان ۳۹٬۳۷۹٬۳۵۸ ۷۰٪[۱۳۲] سنی مالکی ۹  الجزایر ۳۳٬۷۶۹٬۶۶۹[۱۳۳] ۹۹٪[۱۳۴] سنی مالکی ۱۰  افغانستان ۳۲٬۷۳۸٬۳۷۶[۱۳۵] ۹۹٪[۱۳۶] شیعه/سنی جعفری/حنفی ۱۱  مراکش ۳۳٬۷۲۳٬۴۱۸ ۹۹٪[۱۳۷] سنی مالکی ۱۲  عراق ۳۱٬۲۳۴٬۰۰۰[۱۳۸] ۹۷٪[۱۳۹] شیعه/سنی جعفری/حنفی ۱۳  مالزی ۲۷٬۷۳۰٬۰۰۰[۱۴۰] ۶۰٫۴٪[۱۴۱] سنی شافعی ۱۴  عربستان سعودی ۲۷٬۶۰۱٬۰۳۸[۱۴۲] ۱۰۰٪[۱][۱۴۳] سنی جعفری/حنبلی ۱۵  ازبکستان ۲۷٬۳۷۲٬۰۰۰ ۸۸٪[۱۴۴] سنی الحنفی

    اسلام و دیگر اندیشـه‌ها

    مسلمانان بر این باورند کـه خدا پیـام خود را از راه وحی بر محمد و پیـامبران دیگر از جمله آدم، نوح، ابراهیم، موسی و عیسی فروفرستاد.
    در واقع مسلمانان معتقدند کـه دین خدا درون اصل از آدم که تا محمد یکی هست و این اصول درون قرآن گردآمده‌اند. متون اسلامـی این‌گونـه بیـان مـی‌کنند کـه یـهودیت و مسیحیت مشتقاتی از تعالیم ابراهیم بوده و در نتیجه از دین‌های ابراهیمـی به‌شمار مـی‌آیند. قرآن، از یـهودیـان و مسیحیـان (و دیگر معتقدان بـه ادیـان با منشأ الهی) بـه صورت «اهل کتاب» یـاد مـی‌کند.[۱۴۵]

    منتقدان

    نوشتار اصلی: نقد اسلام

    علی دشتی درون کتاب «۲۳ سال» عقاید پایـه مسلمانان را مورد انتقاد قرار داد کـه قرآن از سوی خدا فرستاده نشده و تنـها سخنان محمد و از روی وجدان پاک او بوده‌است و قرآن چیز تازه‌ای به منظور ارائه نداشته بلکه تنـها افکار و عقاید دیگر را بـه شکل خودش گردآوری کرده و با سخنان شخصی محمد خود را مدعی کلام خدا بودن دانسته‌است.[۱۴۶] است. از زمان انتشار کتاب بیست و سه سال نقدهایی هم بر آن نوشته شده‌است کـه از جملهٔ آن‌ها مـی‌توان بـه کتاب‌های «خیـانت درون روایت تاریخ» و «راز بزرگ رسالت» اشاره کرد.

    شجاع‌الدین شفا هم درون کتاب‌های «تولدی دیگر» و «پس از ۱۴۰۰ سال» ادیـان سامـی و دین اسلام را نقد کرده‌است. احمدروی هم از منتقدان اسلام است.[۱۴۷]

    نگارخانـه

    نگاهی بـه اسلام

    • کعبه درون مکه بـه سال ۱۹۱۰ مـیلادی

    • غار حرا درون حجاز

    • سوره حمد از قرآن

    • دیوارنوشته الله درون ادیرنـه

    • مسجد ابراهیمـی (الخلیل)

    • مسجد امام (اصفهان)

    • مسجد بنی سلمـه

    • قبرستان بقیع (شـهر مدینـه)

    • بارگاه علی بن ابی‌طالب

    • مزار شریف-افغانستان

    • مـیثاق امنیتی منسوب بـه محمد

    • مشـهد (خراسان رضوی)

    • شـهر قونیـه-ترکیـه

    • مسجد تاج محل-آگرا-هند

    • مسجد آبی استانبول

    • مسجد و آرامگاه ابو حنیفه مدفن امام ابی حنیفه درون اعظمـیه بغداد.

    جستارهای وابسته

    مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط بـه اسلام درون ویکی‌گفتاورد موجود است.
    • فهرست کشورها بر پایـه جمعیت مسلمان
    • هنر اسلامـی
    • آمار اسلام
    • تاریخ اسلام
    • اسلام‌هراسی
    • اسلام درون منابع اسلامـی
    • نقد اسلام
    • نقد قرآن
    • نقد محمد

    پانویس

  • "Tawhid." In The Oxford Dictionary of Islam. , edited by John L. Esposito. Oxford Islamic Studies Online, http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e2356 (accessed 17-May-2012)
  • Gimaret, D.. “Tawḥīd”. P. Bearman; Th. Bianquis; C.E. Bosworth; E. van Donzel; and W.P. Heinrichs. In Encyclopaedia of Islam. Second ed. Brill Online, 2012. 
  • قرآن کریم سوره الحج آیـه ۷۸(وَ مَا جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبِیکُمْ إِبْرَاهِیمَ هُوَ سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمِینَ مِنْ قَبْلُ وَ فِی هٰذَا لِیَکُونَ الرَّسُولُ شَهِیداً عَلَیْکُمْ وَ تَکُونُوا شُهَدَاءَ عَلَی النَّاسِ فَأَقِیمُوا الصَّلاَةَ وَ آتُوا الزَّکَاةَ وَ اعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلاَکُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَی وَ نِعْمَ النَّصِیرُ)
  • سایت مؤسسه گفتگوی ادیـان
  • دائرةالمعارف اسلام، مقالهٔ ایمان
  • دین‌های بزرگ جهان – بـه ترتیب شمار پیروان. بازدید درون ۷ اوت ۲۰۰۹.
  • قرآن سوره احزاب آیـه ۴۰ «ما کانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ وَ لکِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیِّین» ترجمـه: «محمّد پدر هیچ‌یک از مردان شما نبوده و نیست ولی رسول خدا و ختم‌کننده و آخرین پیـامبران است» آیت‌الله‌العظمـی مکارم شیرازی
  • قمّی، شیخ صدوق، محمّد بن علی بن بابویـه. من لا یحضره الفقیـه. جلد ۴ صفحهٔ ۳۳۴
  • Freedman, Paul. “[محمد و فتوحات اعراب]”. Mohammed and the Arab Conquests. Yale University, 2012. روی‌داده درون ۳۹:۰۰–۴۳:۰۰. Retrieved ۱۱/۰۴/۲۰۱۲. 
  • "Why Muslims are the world's fastest-growing religious group". Pew Research Center (in انگلیسی). 2017-04-06. Retrieved 2017-05-11.
  • Esposito, J.L.. The Oxford History of Islam. Oxford University Press, USA, 1999. ISBN ‎9780195107999. 
  • «Libya, 1951-1972». crwflags.com. 
  • انیس ابراهیم. معجم الوسیط؛ مدخل= سَلِمَ. مجمع اللغة العربیة. مصر ۱۹۹۸ (مـیلادی) مـیلادی صفحهٔ اختصاصی: المعجم الوسیط
  • لسان العرب؛ مدخل= سلم
  • معجم الوسیط؛ مدخل = اَسلَمَ
  • تاج العروس من جواهر القاموس؛ مدخل = سلم. دار احیـاء التراث العرب بیروت، لبنان. ۱۹۸۶ (مـیلادی) صفحه اختصاصی تاج العروس
  • بررسی مفهوم «اسلام» درون قرآن درون آخرین شماره از دوماه‌نامـه «اخبار ادیـان»، ایکنا، خبرگزاری قرآنی ایران
  • مرتضی مطهری، آشنایی با علوم اسلامـی (جلد دوم)، انتشارات صدرا ۱۳۷۳، ص ۱۵و۱۶
  • علامـه طباطبایی. تعالیم اسلام صفحهٔ ۵۱
  • خرازی، محسن۱۴۳۰ هجری قمری
  • هادی، سبزواری معروف بـه ملا هادی سبزواری. شرح الاسماء الحسنی (شرح دعای جوشن کبیر. مقدمـه صفحه ۲۳ صفحه اختصاصی
  • مکارم شیرازی ناصر. تفسیر نمونـه ج ۲۰ص ۳۶۶
  • قمـی، محمد بن محمدرضا. تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب. سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامـی. تهران. ۱۳۶۸ ج۸ ص ۳۵۳ (عن علیّ- علیـه السّلام- یقول فیـه- و قد سأله رجل عمّا اشتبه علیـه من الآیـات فی هذه الآیة-:ِ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ السَّمـیعُ الْبَصیر (ترجمـه: هیچ چیز همانند او نیست و او شنوا و بیناست)[۴۲–۱۱]لا یحیط الخلائق باللّه- عزّ و جلّ- علما، [إذ هو] - تبارک و تعالی- جعل علی أبصار القلوب الغطاء، فلا فهم یناله بالکیف، و لا قلب یثبته بالحدود. فلا تصفه إلّا کما وصف نفسه. لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ
  • مکارم شیرازی ناصر. تفسیر نمونـه ج ۲۰ ص ۳۶۶
  • انصاری، محمدعلی. جلد ۳ صفحهٔ ۲۵۸
  • خرمشاهی، بهاءالدین. قرآن کریم، ترجمـه، توضیحات و واژه‌نامـه از بهاءالدین خرمشاهی. ناشر جامـی و نیلوفر، ص ۶۵۲
  • Peters, Francis E.. The Monotheists: Jews, Christians, and Muslims in Conflict and Competition. Princeton University Press، ۲۰۰۳. pp. 12-13. شابک ‎۰-۶۹۱-۱۲۳۷۳-X.  [ارجاع دست دوم از ویکی‌پدیـای انگلیسی]
  • قرآن کریم چاپ سازمان اوقاف و امور خیریـه آخرین برگ. همچنین قرآن کریم. چاپ مدینـه صفحه (أ) از خاتمـه
  • قرآن کریم. سوره فصلت آیـه ۴۲: (لاَ یَأْتِیـهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لاَ مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ) ترجمـه انصاری:(باطل از هیچ سمت و سو درون آن راه نمـی‌یـابد از [سوی] فرزانـه ستوده فروفرستاده شده‌است).
  • ﴿فِي لَوْحٍ مَحْفُوظٍ﴾
  • هادوی تهرانی، مـهدی - مبانی کلامـی اجتهاد، ص ۳۸۸، انتشارات خانـه خرد، چاپ سوم ۱۳۸۵،
  • قرآن کریم - اسراء:۹
  • صادقی تهرانی، محمد - تفسیر ترجمان فرقان - اسراء:۹ - انتشارات شکرانـه - چاپ ۱۳۸۸
  • قرآن کریم - انعام:۱۶۱
  • صادقی تهرانی، محمد - ترجمان وحی - انعام:۱۶۱ - انتشارات شکرانـه - چاپ اول ۱۳۸۵
  • قرآن کریم - بینـه:۵
  • صادقی تهرانی، محمد - ترجمان وحی - بینـه:۵ - انتشارات شکرانـه - چاپ اول ۱۳۸۵
  • قرآن کریم - آل‌عمران:۸۵
  • صادقی تهرانی، محمد - ترجمان وحی - آل عمران:۸۵ - انتشارات شکرانـه - چاپ اول ۱۳۸۵
  • قرآن کریم - مائده:۳
  • صادقی تهرانی، محمد - ترجمان وحی - مائده:۳ - انتشارات شکرانـه - چاپ اول ۱۳۸۵
  • نـهج البلاغه - تنظیم سید رضی
  • صادقی تهرانی، محمد - بشارات عهدین - ص ۵۹–۶۰ - چاپ ۱۳۹۰
  • محمد صادقی تهرانی - بشارات عهدین - انتشارات شکرانـه - چاپ ۱۳۹۰
  • چنانچه ابن حزم ظاهری، و امام مالک و قرطبی تصریح دارند. ۱ ـ امام مالک مـی‌گوید: «اِن المؤذن جاء الی عمر بن الخطاب یؤذنـه لصلاة الصبح فوجده نائماً فقال: الصلاة خیر من النوم فأمره أن یجعلها فی نداء الصبح».. الموطّا ۱: ۷۲ هنگامـیکه مؤذن نزد عمر آمد که تا فرارسیدن وقت نماز صبح را بـه او اعلام کند عمر را دید کـه به خواب فرورفته فریـاد برآورد: «الصلاة خیر من النوم»، بعد عمر بـه او دستور داد که تا از این بعد این عبارت را درون اذان صبح قرار دهند. ۲ ـ ابن حزم مـی‌گوید: «الصلاة خیر من النوم، ولا نقول بهذا ایضاً لأنـه لم یأت عن رسول اللّه ـ صلی الله علیـه و آله سلّم ـ». المحلی ج ۳:ص ۱۶۱
  • عاملی، شـهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّٰی - کلانتر)، ۱۰ جلد، کتابفروشی داوری، قم - ایران، اول، ۱۴۱۰ ه‍. ق
  • شرح رساله سید محمد جواد غروی علیـاری بر رساله توضیح المسائل آیت‌الله بروجردی، نشر نگارش،
  • ستایشگر، ۶۸
  • محمد ربیعی، کتاب باقیـات صالحات. جلد ۱ صفحهٔ ۲۰۸
  • آلفونس دو لامارتین (۱۸۵۴)، Historie de la Turquie, Paris, p. ۲۸۰:

    «Philosophe, orateur, apôtre, législateur, guerrier, conquérant d'idées, restaurateur de dogmes, d'un culte sans images, fondateur de vingt empires terrestres et d'un empire spirituel, voilà Mahomet!»

  • مرکز تعلیمات اسلامـی واشینگتن - بعثت پیغمبر
  • ↑ ۵۲٫۰۵۲٫۱ شریعتی (۱۳۴۷)، ص ۱۴۲
  • Lewis (2002) p. 45
  • مستدرک حاکم جلد ۳ صفحه ۱۳۶(قال رسول‌الله:اولکم ورودا علی الحوض اولکم اسلاما علی بن ابی طالب)
  • تاریخ بغداد جلد ۲ صفحهٔ ۸۱
  • مسند احمد جلد ۵ صفحه۲۶ (قال رسول‌الله:إنـه لأول اصحابی إسلاما او اقدم امتی سلما)
  • علامـه امـینی الغدیر جلد۳ صفحهٔ ۲۲۰
  • مرکز تعلیمات اسلامـی واشینگتن - بعد از بعثت پیغمبر
  • * السنن الکبری، النسائی، دارالکتب العلمـیه، بیروت، لبنان، جلد ۵، صفحه ۴۴؛
    • السنن الکبری، البیـهقی، دارالفکر، جلد ۶، صفحه ۲۰۷؛
    • مجمع الزوائد، الهیثمـی، دارالکتب العلمـیة، بیروت، جلد ۹، صفحه ۱۱۹؛
    • المصنف، عبد الرزاق الصنعانی، منشورات المجلس العلمـی، جلد ۱۱، صفحه ۲۲۷؛
    • کتاب الأوائل، ابن أبی عاصم شیبانی، صفحه ۷۹؛
    • کتاب الأوائل، الطبرانی، دارالخلفاء للکتاب الإسلامـی، کویت، صفحه ۷۸؛
    • المعجم الکبیر، الطبرانی، دار إحیـاء التراث العربی، جلد۱۱، صفحه ۲۱؛
    • الاستیعاب، ابن عبد البر، دارالجیل، بیروت، جلد ۳، صفحه ۱۰۹۲: أول من أسلم علی أو أبو بکر؟ قال: سبحان الله! علی أولهما إسلاما، و إنما شبّه علی الناس لأن علیـا أخفی إسلامـه من أبی طالب، و أسلم أبو بکر فأظهر إسلامـه، و لا شک أنّ علیـا أولهما إسلاما؛
    • شرح نـهج البلاغة، ابن أبی الحدید، دار إحیـاء الکتب العربیـه، عیسی البابی الحلبی و شرکاه، جلد ۴، صفحه ۱۱۸؛
    • نظم درر السمطین، الزرندی الحنفی، صفحه ۸۲؛
    • الفصول المختارة، شیخ مفید، محمد بن محمد، دارالمفید، صفحه ۲۷۴: هَذَا اِبْنُ أَخِی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ وَ هَذَا عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ هَذِهِ اَلْمَرْأَةُ خَدِیجَةُ بِنْتُ خُوَیلِدٍ وَ اَللَّهِ مَا عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ أَحَدٌ یعْبُدُ اَللَّهَ بِهَذَا اَلدِّینِ إِلاَّ هَؤُلاَءِ اَلثَّلاَثَةُ؛ این پسر برادرم محمد بن عبدالله و این علی بن ابی طالب و این زن هم خدیجه بنت خویلد است. بـه خدا قسم کـه بر روی زمـینی خدا را عبادت نمـی‌کند مگر این سه نفر؛
    • مناقب الإمام أمـیر المؤمنین علیـه السلام، محمد بن سلیمان الکوفی، مجمع إحیـاء الثقافة الإسلامـیة، جلد ۱، صفحه ۲۸۲ و ۲۹۵: أنّ علیـا علیـه السّلام أول من آمن باللّه و رسوله؛
    • Esposito 2004, p.15: L. Esposito, John (2004). The Oxford dictionary of Islam, Oxford Paperback Reference. Oxford University Press. ISBN: 0-19-512559-2, ۹۷۸۰۱۹۵۱۲۵۵۹۷. ؛
    • العثمانیة، الجاحظ، دارالکتب العربی، مصر، ص۲۸۶و۲۸۷:أن جمـهور المحدثین لم یذکروا أن أبا بکر أسلم الا بعد عدة من الرجال، منـهم علی ابن أبی طالب، و جعفر أخوه، وزید بن حارثة، و أبو ذر الغفاری، و عمرو بن عنبسة السلمـی، و خالد بن سعید بن العاص، و خباب بن الأرت، و إذا تأملنا الروایـات الصحیحة، و الأسانید القویة و الوثیقة، وجدناها کلها ناطقة بان علیـا علیـه السلام أول من أسلم؛ سیره نبویـه، ابن هشام، ج۲، ص
  • رجوع کنید بـه شأن نزول ذیل قرآن کریم سوره شعراء آیـه ۲۱۴
  • دعوت آشکارا محمد از بنی‌هاشم و قریش
  • عکس‌العمل قریش نسبت بـه دعوت پیغمبر
  • تاریخ یعقوبی - جلد ۱ ص ۱۴
  • کامل ابن اثیر - جلد ۲ ص ۴۲
  • یـاری جُستن قریش از عالمان یـهودی
  • آیـه ۲۳ سوره کهف درون همـین هنگام نازل شد. محتوای این آیـه پیغمبر را بـه توکل دائمـی بـه خداوند امر مـی‌کند.
  • Momen (1987), p. 5
  • F. Buhl. "Muhammad". Encyclopaedia of Islam Online. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  • طالقانی، ص ۲۳۳
  • ↑ ۷۰٫۰۷۰٫۱۷۰٫۲ Lewis (April 7, 2008), The Last Prophet
    • Wilferd Madelung (1998), pp. 24–27
    • Ṭabarī, Ismail K. Poonawala, (1990), p. 179
    • شیخ مفید، ارشاد، ج ۱، ص ۱۸۹
    • إربلی، کشف الغمّة، ص ۱۴
    • تاریخ طبری، ج ۳، ص ۲۰۰.
  • ابن هشام، ج۲، ص ۶۵۶؛ طبری، ج ۳، ص ۲۰۰
  • Encyclopedia Americana, 2006, p. 604
  • Detailed Life of Abu Bakr as-Siddiq
  • ابوبکر (دانشگاه پرینستون)
  • ↑ ۷۷٫۰۷۷٫۱ Abu Bakr's life
  • Naqshbandi-Haqqani Sufi Order biography of Abu Bakr as-Siddiq
  • تاریخ طبری (عربی)، ج۱، ص ۵۴۰ http://islamport.com/w/tkh/Web/2893/531.htm
  • ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۳۴
  • دانش کیـا، محمد حسین. جمال کعبه، ص۳۰و۳۱
  • Ahmed, Nazeer. Islam in Global History: From the Death of Prophet Muhammad to the First World War. American Institute of Islamic History and Cul, 2001. ص 34. ISBN ‎[[ویژه:منابع کتاب/ISBN: 0-7388-5963-X|ISBN: 0-7388-5963-X]]. 
  • ʿUmar I. (2009). In Encyclopædia Britannica. Retrieved February 11, 2009, from Encyclopædia Britannica Online
  • ↑ ۸۴٫۰۸۴٫۱ ، «Umar I,» Microsoft® Encarta® Online Encyclopedia 2008 http://encarta.msn.com © 1997-2008 Microsoft Corporation. All Rights Reserved.
  • (تاریخ خلفا، سیوطی، بـه نقل از العسکری)
  • عمر اول، دانشنامـه بریتانیکا
  • تاریخ طبری، ج۵ ص ۲۰۴۴
  • تاریخ الفی - احمد بن نصرالله تتوی، آصف خان قزوینی
  • تاریخ کامل، ابن اثیر، ص ۱۵۶۴
  • http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=maghalat&id=83
  • کتاب اموال ابی عبید درسهم بیت المال بـه عجم بقدر غلامان عرب.
  • الموطأ مالک ج ۲ ص ۵۲۰
  • سوره حجرات آیـه ۱۱
  • تحف العقول، ص ۳۴. قال رسول‌الله: ایـها الناس ان ربکم واحد و ان اباکم واحد کلکم لآدم و آدم من تراب. ان اکرمکم عندالله اتقیکم ولعربی علی عجمـی فضل الا بالتقوی
  • تاریخ الخلفاء، ص ۱۳۳.
  • ترجمـه تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۵۰ و نیز بنگرید به: التنبیـه و الاشراف، ص ۲۶۷
  • ترجمـه تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۵۳
  • شرح نـهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱، ص۱۹۸ بـه بعد؛ چندین روایت تاریخی درون این منبع موجود است
  • تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۵۸
  • شرح نـهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱، ص۱۸۵
  • مسعودی، مروج الذهب، ج۲، ص۳۴۲
  • منـهاج البراعه فی شرح نـهج البلاغه، خویی، ج۱۶، ص۲۰۳
  • نـهج البلاغه، خطبهٔ ۳۰
  • Wilferd Madelung. The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. Cambridge University Press، ۱۹۹۷. ۱۴۲–۱۴۰. 
  • L. VECCIA VAGLIERI. Encyclopedia of Islam. 1. Brill, p. 382. «... he was asked foe advice on legal matters in view of his excellent knowledge of the Kur'an and the Sunna".
  • این مسئله درون بسیـاری از منابع اهل سنت آمده‌است به منظور نمونـه:تاویل مختلف الحدیث، ابن قتیبه، ص ۱۵۲
  • شرح مقاصد، تفتازانی، ج ۲، ص ۲۹۴
  • شرح نـهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۱، ص ۱۸و ج ۱۲، ص ۱۷۹
  • حاوی الکبیر، ماوردی شافعی، ج ۱۲، ص ۱۱۵ و ج ۱۳، ص ۲۱۳
  • شرح نـهج البلاغه شیخ محمد عبده
  • مطهری، مرتضی. سیری درون نـهج البلاغه جلد ۱۶ مجموعه آثار. شاهکاری ها
  • Washington Irving. Mahomet and His Successors. READ BOOKS, 2007. Vol. 10, Chapter XX.VII, p. 393. ISBN ‎978-1-4086-2646-7. 
  • Donzel (1994), p. 60
  • قرآن کریم. سوره مائده آیـه ۵۵ (إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَ هُمْ رَاکِعُونَ بـه ضمـیمـه حدیث مشـهور غدیر کـه مـی‌توان آن را درون منابع زیر جست:
    • مسند احمد بن حنبل، ج۵/۵۰۱، حدیث شماره ۱۸۸۳۸، چاپ دار احیـاء التّراث العربی، بیروت ـ ۱۴۱۴ هـ.ق.
    • فضائل الصّحابة، ص۱۵، حدیث شماره ۴۵ ـ چاپ دارالکتب العلمـیّة ـ بیروت، خصائص امـیرالمؤمنین علیـه السّلام، ص۹۶، حدیث ۷۹ ـ چاپ مکتبة المعلاّ، کویت ـ ۱۴۰۶ هـ. ق
  • جزیره دانش - دانش‌نامـه- - تمدن اسلامـی
  • Islamic contributions to civilization, Stanwood Cobb, Avalon Press, 1963, http://www.amazon.com/Islamic-contributions-civilization-Stanwood-Cobb/dp/B0007DNBG0
  • ویکی‌پدیـای عربی CIA World Factbook
  • "Indonesia: International Religious Freedom Report ۲۰۰۷". Indonesia Census 2000 - CIA World Factbook. Retrieved ۳۱ October 2008. Check date values in: |access-date= (help).
  • Population Reference Bureau: 2008 Data Sheet
  • "Population by religion" (PDF). Population Census Organization, Government of Pakistan. Retrieved ۱۳ February ۲۰۰۸. Check date values in: |access-date= (help)
  • UN Estimate
  • UN Estimate
  • The World Fact Book: Nigeria
  • CIA World Factbook – Nigeria.
  • Central Agency for Population Mobilisation and Statistics - Population Clock (July 2008)
  • CIA Factbook -Egypt.
  • Population Register System (2008 census). Results announced on January 20, 2008.
  • CIA World Factbook – Turkey.
  • www.amar.org.ir , "Official statistics site of Iran"
  • Statistical Center of IRAN
  • CIA World Factbook – Iran.
  • CIA World Factbook – Sudan.
  • CIA World Factbook Algeria
  • Bureau of Near Eastern Affairs – Background Note: Algeria.
  • "CIA World Factbook - Afghanistan". Retrieved 5 June 2008.
  • Bureau of South and Central Asian Affairs – Background Note: Afghanistan.
  • CIA World Factbook – Morocco.
  • "CIA World Factbook - Iraq". April ۱۵, ۲۰۰۷. Retrieved 1 May 2008. Check date values in: |date= (help)
  • CIA World Factbook – Iraq.
  • "Population (Updated 5 September 2008)". Department of Statistics Malaysia. 5 September ۲۰۰۸. Retrieved ۲۰ September 2008. Check date values in: |access-date=, |date= (help)
  • Department of Statistics Malaysia.
  • CIA - The World Factbook - Saudi Arabia
  • International Religious Freedom Report 2007 – Saudi Arabia.
  • CIA World Factbook – Uzbekistan.
  • سورهٔ بقره، آیـهٔ ۱۰۴ و ۳۰ مورد دیگر از ذکر عبارت «اهل کتاب» درون قرآن
  • ر. ک. کتاب «بیست و سه سال»، از کتاب‌های ممنوعه درون ایران
  • ر. ک. بـه کتاب‌های «ورجاوند بنیـاد» و «پندارها»، نوشته احمدروی
  • فهرست گزیدهٔ منابع

    • قرآن کریم، ترجمـه، توضیحات و واژه‌نامـه از بهاءالدین خرمشاهی. ناشر جامـی و نیلوفر.
    • مرتضی مطهری، آشنایی با علوم اسلامـی، انتشارات صدرا ۱۳۷۳
    • هادی، سبزواری معروف بـه ملا هادی سبزواری. شرح الاسماء الحسنی (شرح دعای جوشن کبیر).
    • امام مالک. الموطّا
    • تاریخ خلفا، سیوطی، بـه نقل از العسکری
    • شرح نـهج البلاغه، ابن ابی الحدید.
    • منـهاج البراعه فی شرح نـهج البلاغه، خویی.
    • جامعة علوم القرآن پایگاه تخصصی علوم قرآنی
    • ایلیـا پتروشفسکی: اسلام درون ایران - ترجمـه کریم کشاورز، تهران، ۱۳۵۳، انتشارات پیـام.
    • طباطبایی، سید محمدحسین (معروف بـه علامـه طباطبایی). بـه کوشش: خسرو شاهی، سید هادی. تعالیم اسلام. قم: مؤسسه بوستان کتاب ۱۳۸۷.
    • نشریـه مکتب اسلام- شماره ۱۹۶
    • قرآن کریم، ترجمـه - ترجمان وحی - محمد صادقی تهرانی، انتشارات شکرانـه، چاپ اول ۱۳۸۵
    • Peters, Francis E.. The Monotheists: Jews, Christians, and Muslims in Conflict and Competition. Princeton University Press, 2003, ISBN: 0-691-12373-X،
    • Ahmed, Nazeer. Islam in Global History: From the Death of Prophet Muhammad to the First World War. American Institute of Islamic History and Cul, ۲۰۰۱،
    • Wilferd Madelung. The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. Cambridge University Press، ۱۹۹۷.
    • Washington Irving. Mahomet and His Successors. READ BOOKS, 2007, ISBN: 978-1-4086-2646-7، Donzel (1994)
    • Islamic contributions to civilization, Stanwood Cobb, Avalon Press, 1963, http://www.amazon.com/Islamic-contributions-civilization-Stanwood-Cobb/dp/B0007DNBG0
    در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اسلام موجود است.
    • ن
    • ب
    • و
    موضوعات اسلام
    عقاید
    اصول
    توحید • نبوت • معاد • (شیعه: عدل • امامت)
    فروع
    نماز • روزه • زکات • جهاد • حج • (شیعه: خمس • امر بـه معروف • نـهی از منکر • تولی • تبری)
    تاریخ
    گاه‌شمار تاریخ اسلام • تاریخ‌نگاری اسلامـی • اهل بیت • صحابه • امامت (شیعه) • ا شیعه • خلافت: راشدین، امویـان، عباسیـان، خلفای فاطمـی، عثمانیـان، فاطمـیان • فتوحات • دوران طلایی اسلام • شعوبیـه
    منابع دینی
    قرآن • سنت • عقل • اجماع
    مذهب‌ها
    تسنن • تشیع • تصوف • اباضیـه • جحمـیه • زیدیـه • کرامـیه • فهرست فرقه‌ها
    مسلمانان
    مشاهیر: روحانیـان شیعه • دانشمندان • فیلسوفان • مراجع تقلید • پزشکان مسلمان
    زندگی و فرهنگ
    علم • فلسفه • سیـاست • گاهشماری • مناسبت‌ها • هنر • مسجد • اذان • زن • فرزند • کشورهای مسلمان • حیوانات • فهرست کشورها بر پایـه جمعیت مسلمان • شب جمعه • بازی‌ها و ورزش‌ها
    شریعت و فقه
    ارتداد • برده‌داری • بالغ • بانکداری • تکافل • بهره کاری • صکوک • تاریخچه اقتصادی • نظافت • ذبیحه • طلاق • رژیم غذایی • اقتصاد • ادب • قمار • جدایی تی • غسل • حدود • بهداشت • ارث • جزیـه • رهبری • ازدواج • مـهریـه • محرم (خویشاوند) • خودارضایی • ارتش • مسواک • مرابحه • نجس • متعه • سیـاست • اسیران جنگ • ربا • فاتحه‌خوانی • تمایلات  • صکوک • تکلف • تیمم • وضو • زنا • حجاب • منابع
    علوم
    هنر: معماری، خطاطی، موسیقی، سفالگری، اسلیمـی، آفرینش • ادبیـات: شعر
    فلسفه: فلسفهٔ اولیـه • فلسفه مشاء • فلسفه اشراق • حکمت متعالیـه • مکتب تفکیک
    علوم: درون کشورهای اسلامـی، کیمـیاگری، ستاره‌شناسی، طب، ریـاضیـات، اقتصاد، روان‌شناسی، اخلاق
    رابطه با دیگر ادیـان
    پیـامبران درون اسلام • یـهودیت • مسیحیت • آیین هندو • آیین جین • آیین سیک
    موضوعات مرتبط
    اسلام‌گرایی • اسلام‌هراسی • اسلام‌ستیزی • دیدگاه اسلام درباره معجزه • آزار مسلمانان • معجزات قرآن • قطب‌گری • اسلام درون منابع اسلامـی • فقه
    درگاه • رده
    • ن
    • ب
    • و
    دین
    گروه‌های دینی اصلی
    دین ابراهیمـی
    • اسلام
      • سنی
      • شیعه
      • تصوف
      • احمدیـه
      • قرآنیـان
    • مسیحیت
      • انگلیکان
      • کلیسای کاتولیک
      • کاتولیسیزم
      • کلیسای ارتدقی
      • پروتستانتیسم
    • دروز
    • یـهودیت
      • محافظه‌کار
      • قرائیم
      • ارتدکس
        • یـهودیت ارتدنوین
        • حسیدی
        • حریدی
      • اصلاحگرا
      • سامری‌ها
    • مندائیـان
    دین‌های هندی
    • Ayyavazhi
    • بوداگرایی
      • ترواده
      • مـهایـانـه
      • وجره‌یـانـه
    • هندوئیسم
      • شاکتی‌پرستی
      • شیواپرستی
      • سنت اسمارته
      • ویشنوپرستی
    • جین
    • سیک
    • راویدسیـا
    دین‌های ایرانی
    • کیش کهن آریـایی
    • دین زرتشتی
      • مزدیسنا
    • دین مانوی
    • مزدک
    • مـهرپرستی
    • یـارسان (اهل حق)
    • ایزدیـان
      • آئین زروانی
    • بابیـه
      • ازلی
      • بهائیت
    دین‌های آسیـای شرقی
    • کنفوسیـانیسم
    • شینتو
    • تائوئیسم
    • ذن
    • هوا هائو
    • شنیسم
    • Cao Dai
    • موئیسم
    دین‌های نوظهور
    • Cheondoism
    • Discordianism
    • اکنکار
    • I-Kuan Tao
    • نوپگانیسم
    • معنویت عصر جدید
    • فرقه تفکرنو
    • رائلیـان
    • راستافار
    • ساینتولوژی
    • Seicho-no-Ie
    • Stregheria
    • Tenrikyo
    • تلما
    • کلیسای وحدت
    • جهان‌گرایی توحیدگرا
    • ویکا
    • دروید (امروزی)
    گروه‌های دیگر
    • آفریقایی
    • دین بومـیان هاوایی
    • آمریکاییـان آفریقایی‌تبار
    • بومـیان استرالیـا
    • فنلاندی–استونیـایی
    • Gurung
    • جاوه‌ای
    • بومـیان آمریکا
    • فیلیپین
    • Tibetan (Bön)
    • پلی‌نزی
    تاریخ ادیـان و مذاهب
    ادیـان ماقبل تاریخ
    • پارینـه‌سنگی
    دین‌های خاور نزدیک
    • مصری
    • مـیان‌رودان
    • سامـی
    دین‌های هندواروپایی
    • Celtic
    • Germanic
    • یونان
      • گنوستیک
      • فلسفه نوافلاطونی
    • Illyro-Thracian
    • مـهرپرستی
    • روم
    • اساطیر اسلاو
    • دین ودائی
    جنبه‌ها
    • ارتداد درون اسلام / ناوابستگی
    • رفتار
    • باور
    • روحانی
    • تغییر
    • الوهیت
    • Denomination
    • ایمان
    • آتش‌پرستی
    • خدا
    • دین عامـیانـه
    • مدیتیشن
    • رهبانیت
      • راهب
      • راهبه
    • عرفان
    • اسطوره‌شناسی
    • طبیعت
    • کهنوت
    • ارتدکس
    • Orthopraxy
    • نماز
    • آیین
      • نیـایش‌سرایی
      • قربانی
    • معنویت
    • فراطبیعی
    • نمادها
    • حقیقت
    • آب
    • عبادت
    خداباوری
    • روح‌باوری
    • دادارباوری
    • یکتاپرستی
    • ناخداباوری
    • خراگیردانی
    • همـه‌خدایی
    • چندخدایی
    • تراخداباوری
    دین‌شناسی
    • انسان‌شناسی
    • تطبیقی
    • توسعه‌دهنگان
    • ریشـه فرگشتی
    • روان‌شناسی فرگشتی
    • تاریخ ادیـان و مذاهب
    • فلسفه
    • الهیـات عصبی
    • روان‌شناسی دین
    • جامعه‌شناسی دین
    • الهیـات
    • نگره‌ها
    • زنان
    دین و جامعه
    • Agriculture
    • Business
    • روحانی
      • رهبانیت
      • کهنوت
    • تغییر دین
      • Evangelism
      • مـیسیونر
      • Proselytism
    • Education
    • Fanaticism
    • آزادی ادیـان
      • تکثرگرایی دینی
      • تلفیق‌گرایی
      • مدارا
      • Universalism
    • بنیـادگرایی
    • رشد
    • Happiness
    • همجنس‌گرایی
    • اقلیت‌ها
    • کلیسای ملی
    • Neo-fascism
    • Political science
    • جمعیت‌ها
    • جدایی
    • علم
    • رسمـی
    • حاکمـیت دینی
    • گیـاه‌خواری
    • خشونت
      • آزار
      • تروریسم مذهبی
      • جنگ
    • ثروت
    سکولاریسم
    و بی‌دینی
    • دادارباوری
    • ندانم‌گرایی
    • بی‌خدایی
    • نقد
    • LaVeyan Satanism
    • ساختارشکنی
    • بی‌دینی بر پایـه کشور
    • عینیت‌گرایی
    • الهیـات سکولار
    • سکولاریزاسیون
    • جدایی دین از سیـاست
    فهرست‌ها
    • Index
    • Outline
    • Timeline
    • Abrahamic prophets
    • Deification
    • Deities
    • Founders
    • بزرگترین اجتماعات صلح طلبانـه جهان
    • New religious movements
    • Organizations
    • فهرست نام دین‌ها
    • Scholars
    • رده
    • درگاه:دین
    • ن
    • ب
    • و
    موضوعات قوم سامـی
    افراد
    • سامـی
    • هیکسوس
    • اموری
    • مردم عرب
    • Qahtanite
    • بنی‌اسماعیل
    • نبطی‌ها
    • بحرانیـان
    • مردم مصر
    • Jordanian people
    • مردم عراق
    • عرب‌های ایران
    • عرب‌های هور
    • مردم سوریـه
    • Lebanese people
    • مارونی‌ها
    • صابئین
    • صابئین
    • عرب‌های ترکیـه
    • Libyan people
    • Tunisian people
    • Algerian people
    • Moroccan people
    • مردم فلسطینی
    • حضرمـی‌ها
    • بادیـه‌نشینان عرب
    • ساراسین
    • موروها
    • Arma people
    • Maltese people
    • آرامـی‌ها
    • مندائیـان
    • آشوری‌ها
    • Mhallami
    • Habesha people
    • Amhara people
    • Argobba people
    • Gurage people
    • Harari people
    • قوم تیگرای-تیگرینیـا
    • Tigre people
    • بنی‌اسرائیل
    • سامری‌ها
    • اسرائیلی‌ها
    • اشکنازی
    • مزراحی
    • سفاردی‌ها
    • تاریخ یـهودیـان درون یمن
    • جوامع عرب دور از وطن
    • Arab
    • Chaush
    • Ghanaian Arabs
    • Arabs in Pakistan
    • Sri Lankan Moors
    • Arab Indonesians
    • Arab Singaporean
    • Arab Filipino
    • Arab residents in Côte d'Ivoire
    • عرب‌های آرژانتین
    • Arab Brazilian
    • Arab Mexican
    • Arab Canadians
    • Arab diaspora in Colombia
    • Ecuadorian of Lebanese origin
    • Arab Chileans
    • Arab Haitian
    • عرب‌های آمریکا
    • Arab Venezuelan
    • عرب‌های اروپا
    • Arabs in Bulgaria
    • Beur
    • Arab Dutch
    • British Arabs
    • Arabs in Greece
    • Arab Australian
    سیـاست
    • پان‌اسلامـیسم
    • پان‌عربیسم
    • Arab nationalism
    • سوسیـالیسم عربی
    • ملی‌گرایی سوری
    • Iraqi nationalism
    • Lebanese nationalism
    • فنیقی‌گرایی
    • Palestinian nationalism
    • Assyrian nationalism
    • صهیونیسم
    • کنعانیسم
    خاستگاه‌ها
    • Sons of Noah
    • سام پسر نوح
    • Haplogroup IJK
    • Haplogroup IJ
    • Haplogroup J
    • Haplogroup J1
    • Haplogroup J2
    • تک‌گروه‌های دی‌ان‌ای Y درون جمعیت‌های خاور نزدیک
    • Genetic studies on Jews
    • Y-chromosomal Aaron
    تاریخچه
    • اکد
    • تمدن بابل
    • آشوریـه
    • امپراتوری آشوری نو
    • کلده
    • امپراتوری بابل نو
    • اموری
    • کنعان
    • فنیقی‌ها
    • کارتاژ
    • پادشاهی ادوم
    • موأب
    • نبطی‌ها
    • امپراطوری پالمـیرا
    • Aram-Naharaim
    • Bit Adini
    • Paddan Aram
    • Aram Rehob
    • Aram Damascus
    • پادشاهی اسرائیل
    • پادشاهی یـهودا
    • پادشاهی شمالی اسرائیل
    • حشمونیـان
    • Herodian kingdom
    • Tetrarchy
    • تبار داوود
    • سبایی‌ها
    • حمـیر
    • Kingdom of Awsan
    • دولت قتبان
    • دولت معین
    • امپراتوری اکسومـیت
    • Zagwe dynasty
    • Solomonic dynasty
    • مدین
    • قیدار نبی
    • عاد
    • ثمود
    • Lihyan
    • لخمـیان
    • غسانیـان
    • کنده (قبیله)
    • حکومت خلفای راشدین
    • خلافت امویـان
    • خلافت عباسیـان
    • خلافت فاطمـیان
    • عربی‌سازی
    کشورها
    • جهان عرب
    • عراق
    • یمن
    • سوریـه
    • اردن
    • مالت
    • لبنان
    • سرزمـین‌های فلسطینی‌نشین
    • بحرین
    • الجزایر
    • مجمع‌الجزایر قمر
    • جیبوتی
    • مصر
    • لیبی
    • موریتانی
    • جمـهوری دموکراتیک عربی صحرا
    • قطر
    • عربستان سعودی
    • سومالی
    • سودان
    • تونس
    • امارات متحده عربی
    • اریتره
    • اتیوپی
    • اسرائیل
    Flags and
    coats of arms
    • رنگ‌های پان‌عربیسم
    • Arab flags
    • نشان ملی عراق
    • Yemen
    • Syria
    • Jordan
    • Lebanon
    • Tunesia
    • Algeria
    • Libya
    • Mauritania
    • Morocco
    • Oman
    • آرم فلسطین
    • Quatar
    • United Arab Emirates
    • Saudi Arabia
    • Kuwait
    • Bahrain
    • The Coromos
    • Egypt
    • Sudan
    • Djibouti
    • پرچم مالت
    • Malta
    • پرچم اتیوپی
    • Emblem of Ethiopia
    • پرچم اریتره
    • Coat of arms of Eritrea
    • پرچم اسرائیل
    • نماد اسرائیل
    • Syriac flag
    • Assyria
    • ذوالفقار
    • تکبیر
    • صلیب مالتی
    • طلسم خمسه
    • Tanit
    • شمش
    • هلال
    • سدر
    • جنبیـه
    • Khanjar
    • Scimitar
    • شیر یـهودا
    • ستاره داوود
    • منوره
    مطالعات
    • سامـی‌شناسی
    • Semitic Museum
    • آشورشناسی
    • Hebraist
    • Syriacist
    • عرب‌شناس
    اعتقادات
    • دین باستانی سامـی
    • اسطوره‌شناسی عرب
    • Assyro-Babylonian religion
    • Babylonian religion
    • Canaanite religion
    • دین ابراهیمـی
    • یـهودیت
    • مسیحیت
    • اسلام
    • Semitic neopaganism
    سازمان‌ها
    • اتحادیـه کشورهای عرب
    • Arab European League
    • 1 Is a state with limited international recognition
    • ن
    • ب
    • و
    محمد
    • اسلام
    • قرآن
    زندگی
    • مـیلاد پیـامبر
    • مبعث
    • اصلاحات درون صدر اسلام
    • در مکه
    • هجرت
    • در مدینـه
    • فتح مکه
    • پس از فتح مکه
    • حجةالوداع
    • درگذشت
    • جانشینی
    معجزات
    • شق القمر
    • معراج
    • هجرت
    • قرآن
    • پیروزی درون برابر دشمان
    • آب و غذا گرسنگان بشکل فراطبیعی
    • تسکین درخت گریـان و اندوهگین
    • حرکت دو درخت
    • غیب‌گویی
    بستگان
    • شجره‌‏نامـه
    • قریش
    • عبدالمطلب
    • عبدالله بن عبدالمطلب
    • آمنـه بنت وهب
    • خدیجه
    • همسران و فرزندان
    • اهل بیت
    • فاطمـه
    • علی
    • اصحابا
    • چهارده معصوم
    • پیمان برادری
    • صحابه و صحابیـات
    غزوه‌ها
    • الابواء
    • بواط
    • عشیره
    • سفوان
    • بدر الکبری
    • قرقرةالکدر
    • بنی‌قینقاع
    • سویق
    • ذی‌امر
    • بحران
    • احد
    • حمراءالاسد
    • بنی‌نضیر
    • ذات‌الرقاع
    • بدرالاخره
    • دومةالجندل
    • بنی‌المصطلق
    • احزاب
    • بنی‌قریظه
    • بنی‌لحیـان
    • ذی‌قرد
    • صلح حدیبیـه (بیعت رضوان)
    • خیبر
    • مؤته
    • عمرةالقضاء
    • فتح مکه
    • حنین
    • طائف
    • تبوک
    اجداد پیـامبر
    • عبدالله
    • عبدالمطلب
    • هاشم
    • عبد مناف
    • قصی
    • کلاب
    • مره
    • کعب
    • لؤی
    • غالب
    • فهر
    • مالک
    • النضر
    • کنانـه
    • خزیمـه
    • مدرکه
    • الیـاس
    • مضر
    • نزار
    • معد
    • عدنان
    مرتبط
    • بُراق
    • صحت تاریخی
    • در فرهنگ غرب
    • در فرهنگ و ادبیـات
    • در کتاب مقدس
    • نام‌ها و عناوین
    • غرانیق
    • نقد
    • محمد درون قرآن
    • نامـه‌ها بـه سران کشورها
    • جنجال کاریکاتورهای محمد درون یولاندز پستن
    • تصویر
    • مـهر
    • محمد رسول‌الله (فیلم ۱۹۷۶)
    • محمد رسول‌الله (فیلم ۱۳۹۴)
    درگاه اسلام • رده
    • ن
    • ب
    • و
    بابیـه
    شخصیت‌ها
    من یظهره الله • سید علی‌محمد باب • صبح ازل • حروف حی • ملاحسین بشرویـه • ملا علی بسطامـی • قره‌العین • محمدعلی بارفروشی • مـیرزا آقاخان کرمانی • ملا محمدعلی زنجانی • شیخ احمد روحی • سلیمان خان • محمدعلی زنوزی • عزیـه نوری • سید حسین یزدی • مـیرزا جانی کاشانی • سیدکاظم رشتی • شیخ احمد احسایی • سید یحیی دارابی • علی ترشیزی
    نوشته‌ها
    قیوم الاسماء • تقسیر سوره کوثر • کتاب بیـان • کتاب جزآء • کتاب الحیـات • کتاب لعالی و مجالی • کتاب پنج شأن • هشت بهشت • تنبیـه‌النائمـین • اشعار طاهره قرةالعین • توبه‌نامـه باب • نقطةالکاف • فراخوان کامل بـه بهشت بیـان • قره العين
    مرتبط
    امـیرکبیر • جهانگیرخان صوراسرافیل • یحیی دولت‌آبادی • احکام بابی • سعیدالعلماء • شـهید ثالث • قلعه چهریق • نبیل زرندی • مـیرزا اسدالله خویی  • کشتار بابی‌ها درون تهران • احمد سهراب • محمد عبدالله آل آهاری • ادوارد براون • هدایت‌الله شـهاب فردوسی • جنگ قلعه طبرسی • شورش بابیـان زنجان • شورش بابی‌های نیریز • شـهدای سبعه • نقد بابیـه • ختمـیت وحی  • نـهی توقیت • علی‌محمد فره‌وشی • مسیو نیکلا • مـهدی ملک زاده • ملک المتکلمـین • ناظم‌الاسلام کرمانی • مجدالاسلام کرمانی  • انجمن باغ مـیکده • محمدمـهدی شریف کاشانی
    تاریخچه
    تقویم بدیع بیـانی • اسلام • تشیع • مـهدویت • شیخیـه • آیین بیـانی • ازلی • انشعاب بابی بهائی •
    • ن
    • ب
    • و
    اسلام‌گرایی درون آفریقای شمالی
    ایدئولوژی
    • اسلام
    • اسلام‌گرایی
    • پان‌اسلامـیسم
    • وهابیت
    • Qutbism
    سازمان‌ها
    • Islamic Salvation Front
    • Islamic Renaissance Movement
    • Movement of Society for Peace
    • اخوان‌المسلمـین
    • Armed Islamic Group
    • Al-Qaeda Organization in the Islamic Maghreb
    • اتحادیـه محاکم شریعت اسلامـی
    • اخوان‌المسلمـین سودان
    • جامعه اسلامـی مصر
    • جهاد اسلامـی مصر
    • Movement for Oneness and Jihad in West Africa
    • Libyan Islamic Fighting Group
    • گروه مبارزان اسلامـی مراکش
    • Ansar al-Sharia (Libya)
    • انصار الشریعه
    رهبران
    • مختار بلمختار
    • سید قطب
    • حسن‌البنا
    • Hassan Hattab
    • Hassan Dahir Aweys
    • حسن الترابی
    • Ali Yassin Mohamed
    • Fuad Mohamed Qalaf
    • Abu Musab Abdel Wadoud
    • Abdelhamid Abou Zeid (killed)
    وقایع
    • جنگ داخلی الجزایر
    • Terrorism in Egypt
    • Insurgency in the Maghreb (2002–present)
    • جنگ درون سومالی (۲۰۰۶)
    • جنگ درون سومالی (۲۰۰۹-اکنون)
    • ن
    • ب
    • و
    جهان‌بینی
    اصطلاحات مرتبط
    • Basic beliefs/باور
    • آگاهی جمعی/Collective unconscious
    • سامانـه مفهومـی
    • بافت
    • Conventions
    • Cultural movement
    • حماسه/National epics/Pan-national epics
    • وجود مسلم و Factoid
    • چارچوب‌بندی
    • ایدئولوژی
    • Life stance
    • سبک زندگی
    • مـیم/Memeplex
    • مدل ذهنی
    • Metanarrative
    • Mindset
    • هنجار
    • پارادایم
    • نظریـه فلسفی
    • Point of view
    • پیش‌انگاری
    • Reality tunnel
    • Received view
    • Schemata
    • مکتب فکری
    • آمایـه
    • Social reality
    • نظریـه همـه‌چیز
    • Umwelt
    • ارزش
    جنبه‌ها
    سوگیری
    • Academic bias
    • سوگیری توجه
    • قطبی شدن گروه
    • Belief
    • سوگیری شناختی (فهرست سوگیری‌های شناختی)
    • Collective narcissism
    • جهت‌گیری تأییدی
    • Congruence
    • Cryptomnesia
    • Cultural
    • قوم‌مداری
    • Filter bubble
    • Homophily
    • جانب‌گرایی درون-گروه
    • سحرپنداری
    • سوگیری رسانـه‌ای
    • سوگیری مشاهده‌گر
    • خطای مشاهده
    • Selective exposure
    • Selective perception
    • Self-deception
    • پیش‌گویی خودانجام (Clever Hans effect، پلاسیبو، پندار آرزومندانـه)
    • سوگیری وضع موجود
    • تفکر قالبی
    تغییرات
    • کنشگری
    • برهان
    • مغلطه توسل بـه اکثریت
    • Attitude change
    • فرهمندی
    • یک کلاغ چهل کلاغ
    • ناهماهنگی شناختی
    • تفکر نقادانـه
    • Crowd manipulation
    • Cultural dissonance
    • Deprogramming
    • اتاق پژواک
    • آموزش و پرورش (تعلیمات دینی، values)
    • حسن تعبیر
    • تکفیر درون ادیـان
    • Fear mongering
    • Historical revisionism
    • Ideological repression
    • القائات
    • دستکاری رسانـه‌ای
    • Media regulation
    • شستشوی مغزی
    • مـیسیونر
    • Moral entrepreneurhip
    • اقناع
    • Polite fiction
    • Political engineering
    • پروپاگاندا
    • مدل پروپگاندا
    • Proselytism
    • Psychological manipulation
    • جنگ روانی
    • تغییر دین (تغییر دین اجباری)
    • آزار دینی
    • Religious uniformity
    • انقلاب
    • بلاغت
    • خودی
    • دگرگونی اجتماعی
    • نظارت اجتماعی
    • مـهندسی اجتماعی
    • نفوذ اجتماعی
    • Social progress
    • Suppression of dissent
    • Systemic bias
    • Woozle effect
    فرهنگ
    • انسان‌شناسی (فرهنگی، اجتماعی)
    • گاه‌شماری
    • Ceremonies
    • تاج‌گذاری
    • Cross-cultural psychology
    • روان‌شناسی فرهنگی
    • دکترین
    • استخدام/رعیت‌داری/برده‌داری
    • خانواده
    • مراسم خاکسپاری/خاک‌سپاری
    • بازی (سرگرمـی)
    • عید
    • بهداشت (ritual)
    • این‌همانی (هویت فرهنگی)
    • نـهاد اجتماعی
    • Liminality
    • نیـایش‌سرایی
    • ازدواج
    • Myth and ritual
    • سوگند
    • زیـارت
    • Play
    • مناسک گذار (secular)
    • آیین
    • طبقه اجتماعی/پایگاه اجتماعی/کاست
    • نماد
    • Symbolic boundaries
    • پرستش
    گروه‌زدگی
    • پارادوابیلین
    • اثر ارابه موسیقی
    • اشتراکی
    • رفتار جمعی (animal)
    • Collective effervescence
    • Collective intelligence
    • هم‌نوایی
    • Consensus theory
    • جماعت
    • روانشناسی توده
    • فرقه
    • Culture-bound syndrome
    • Deindividuation
    • دموکراسی
    • ظهوریـافتگی
    • Emotional contagion
    • Entitativity
    • اثر اجماع کاذب
    • Folie à deux
    • Group action
    • پویـایی گروه
    • Group emotion
    • قطبی شدن گروه
    • Groupshift
    • رفتار گله‌ای
    • کل‌نگری
    • Hysterical contagion
    • Information cascade
    • دست نامرئی
    • لینچ
    • Majoritarianism/غوغاسالاری
    • Mass action
    • هیستری جمعی
    • Mass psychogenic illness
    • Milieu control
    • موبینگ
    • Moral panic
    • سازمان
    • فشار نظیر
    • Pluralistic ignorance
    • سنجیده‌روی سیـاسی
    • Pseudoconsensus
    • Scapegoating
    • خودسازمان‌دهی
    • کنش اجتماعی
    • Social behavior
    • Social emotions
    • Social exclusion
    • Social facilitation (animal)
    • گروه اجتماعی
    • Social proof
    • روان‌شناسی اجتماعی
    • جامعه‌شناسی
    • نظم خودجوش
    • وضع موجود
    • نشانـه‌ورزی
    • رفتار ازدحامـی
    • System justification
    • تفکر سیستمـی
    • Viral phenomena
    دانش
    • اصل (tacit assumptions)
    • معرفت‌شناسی (outline)
    • گواه (anecdotal, scientific)
    • تبیین
    • ایمان (fideism)
    • گنوسیس
    • شـهود
    • Meaning-making
    • حافظه
    • Metaknowledge
    • روش‌شناسی
    • مشاهده
    • Observational learning
    • ادراک
    • عقل (مغالطه، منطق)
    • Revelation
    • Testimony
    • سنت (فولکلور)
    • حقیقت (consensus theory, criteria)
    متافیزیک
    • سبب‌شناسی
    • زندگی بعد از مرگ
    • روح جهانی
    • وجود
    • علیت
    • مفهوم
    • خودآگاهی (mind–body problem)
    • کیـهان‌زایی
    • کیـهان‌شناسی (کیـهان‌شناسی دینی)
    • اسطوره‌های آفرینش
    • الوهیت (وجود خدا)
    • سرنوشت
    • فرجام‌شناسی
    • همـه/هیچ
    • فرگشت
    • هستی
    • ادبیـات داستانی/غیر داستانی
    • اختیـار
    • آینده
    • تاریخ
    • ایده
    • Idios mos
    • وهم
    • حلول
    • اطلاعات
    • هوش
    • جادو
    • Matter
    • معجزه
    • اسطوره‌شناسی (اسطوره‌شناسی تطبیقی)
    • National myth
    • طبیعت (philosophical)
    • هستی‌شناسی
    • Origin myth (political myths)
    • Otherworld (axes mundi)
    • مسئله شر
    • فیزیک (فلسفه طبیعی)
    • واقعیت
    • روح
    • Spirit
    • فراطبیعی
    • Teleology
    • الهیـات
    • زمان
    • Unobservable
    ارزش‌شناسی
    • زیبایی‌شناسی
    • Almsgiving/امور خیریـه
    • ایثار
    • خودمختاری
    • زیبایی
    • مرام‌نامـه
    • کمدی
    • Common good
    • وجدان
    • Consent
    • آفرینندگی
    • Disgust
    • وظیفه
    • علم اقتصاد
    • Ecstasy (خلسه، religious)
    • Elegance
    • هیجان (æsthetic)
    • سرگرمـی
    • تن‌کامگی
    • فلسفه اخلاق
    • آداب
    • Family values
    • خوردنی‌های تابو (حرام‌گوشت)
    • قاعده طلایی
    • Guilt/Culpability
    • خوشحالی
    • هارمونی
    • شرف
    • حقوق بشر
    • Judgement
    • عدالت
    • حقوق، (دانش نظری حقوق، احکام دینی)
    • آزادی (آزادی سیـاسی)
    • عشق
    • Magnificence
    • Maxims
    • معنای زندگی
    • اخلاق (public)
    • Obligation
    • صلح
    • پرهیزگاری
    • کنش‌شناسی
    • اصل
    • تنبیـه
    • Qualities
    • توبه
    • Reverence
    • حق
    • مـیل درون انسان (اخلاق)
    • گناه
    • بدنامـی اجتماعی
    • Stewardship
    • سبک (هنرهای تجسمـی)
    • Sublime, The
    • رنج
    • همدردی
    • تابو
    • Taste
    • تئودیسه
    • Trust
    • Unspoken rule
    • فضیلتها و رذیلتها
    • کار هنری
    • نادرست
    نمونـه‌ها
    نگرش
    • هیچ‌انگاری
    • خوش‌بینی
    • بدبینی
    • Reclusion
    • جهان‌رنجوری
    ایدئولوژی سیـاسی و اقتصادی
    • اقتدارگرایی
    • آنارشیسم
    • سرمایـه‌داری
    • دموکراسی مسیحی
    • جمع‌گرایی
    • استعمار
    • Communalism
    • کمونیسم
    • Communitarianism
    • محافظه‌کاری
    • مشروطیت
    • Distributism
    • محیط‌زیست‌گرایی
    • افراط‌گرایی
    • تعصب
    • فاشیسم
    • فمـینیسم
    • بنیـادگرایی
    • جهانی‌گرایی
    • سیـاست‌های سبز
    • امپریـالیسم
    • فردگرایی
    • انقلاب صنعتی
    • روشن‌فکری
    • اسلام‌گرایی
    • لیبرالیسم
    • لیبرترینیسم
    • مردسالاری
    • نظامـی‌گری
    • Monarchism
    • ملی‌گرایی
    • صلح‌جویی
    • ترقی‌خواهی
    • Radicalism
    • اصلاح‌طلبی
    • جمـهوریخواهی
    • سوسیـال دموکراسی
    • سوسیـالیسم
    • فایده‌گرایی
    • وگانیسم
    دین
    • African traditional religions
    • بهائیت
    • آیین بودایی
    • Cao Dai
    • Cheondoism
    • ادیـان سنتی چینی
    • مسیحیت
    • ادیـان قوم‌باور
    • Hòa Hảo
    • هندوئیسم
    • اسلام
    • جین (دین)
    • یـهودیت
    • Korean shamanism
    • پگانیسم مدرن
    • راستافار
    • سکولاریته/بی‌دین/ندانم‌گرایی/خداناباوری
    • شینتو
    • سیک
    • روح‌گرایی
    • تائوئیسم
    • Tenrikyo
    • Tenriism
    • جهان‌گرایی توحیدگرا
    • مزدیسنا
    مدرسه فلسفه
    • Agriculturalism
    • ارسطوگری
    • مکتب اتم‌گرایی
    • Averroism
    • Cartesianism
    • Cārvāka
    • جمع‌گرایی
    • کنفسیوس‌گرایی/New Confucianism
    • نظریـه انتقادی
    • مکتب کلبیون
    • مکتب کورنایی
    • جبرگرایی
    • دوگانـه‌گرایی
    • مکتب الئایی
    • تجربه‌گرایی
    • Eretrian school
    • لذت‌پرستی
    • اگزیستانسیـالیسم
    • مبناگرایی (روابط بین‌الملل)
    • لذت‌گرایی
    • فلسفه هگل
    • هرمنوتیک
    • تاریخ‌گرایی/تاریخ‌گرایی نوین
    • کل‌نگری
    • انسان‌گرایی/Renaissance humanism
    • فلسفه اشراق
    • علم کلام
    • ایدئالیسم
    • فردگرایی
    • مکتب ایونی
    • Kantianism/نوکانتی
    • Kokugaku
    • Legalism
    • Logicians
    • ماده‌باوری
    • موهیسم
    • مکتب مگارایی
    • نوگرایی/پست‌مدرنیسم
    • یگانـه‌انگاری
    • قانون طبیعی
    • Naturalism (Chinese)
    • طبیعت‌گرایی (فلسفه)
    • هیچ‌انگاری
    • فلسفه مشاء
    • پدیدارشناسی (فلسفه)
    • فلسفه افلاطونی/فلسفه نوافلاطونی
    • مکتب چندگانـه‌گرایی
    • اثبات‌گرایی
    • عمل‌گرایی
    • فلسفه پیشاسقراطی
    • مکتب پیرهونی
    • مکتب فیثاغوری/مکتب نوفیثاغورسی
    • خردگرایی
    • تقلیل‌گرایی
    • فلسفه مدرسی/Neo-Scholasticism
    • Social constructionism
    • سوفسطایی‌گری
    • Spinozism
    • رواقی‌گری
    • ساختارگرایی/پساساختارگرایی
    • تومـیسم
    • تعالی‌گرایی
    • فایده‌گرایی
    • Yangism
    • ن
    • ب
    • و
    دین درون کردستان
    اسلام سنی شافعی (طریقت‌های قادریـه و نقشبندیـه) • اسلام شیعۀ دوازده امامـی (طریقت‌های خاکساریـه و نعمت‌اللهی) • مسیحیت (کردهای مسیحی) • یـهودیت (یـهودیـان کرد) • بهاییت (کردهای بهایی) • ایزدی • شبک • علوی • صارلی • یـارسان • زرتشتی (کردهای زرتشتی)
    • ن
    • ب
    • و
    موضوعات جامو و کشمـیر
    Capital: سرینگر (تابستانی); جامو (زمستانی)
    تاریخ
    • تاریخ کشمـیر
    • Kashyapa
    • راجاتارانگینی
    • کمبوجه
    • Lalitaditya Muktapida
    • Didda
    • Muslim conquests on the Indian subcontinent
    • زین العابدین شاهمـیری
    • Shah Mir Dynasty
    • امپراتوری دورانی
    • دوگراها
    • امپراتوری سیک
    • گورکانیـان
    • کمپانی هند شرقی بریتانیـا
    • Gulab Singh
    • Zorawar Singh
    • Jamwal
    • شورش‌های ۱۸۵۷ درون هند
    • راج بریتانیـا
    • Kashmir Committee
    • چندپارگی هند
    • Hari Singh
    • مناقشـه کشمـیر
    • Indo-Pakistani wars and conflicts
    • Insurgency
    • Darbar Move
    دولت و
    سیـاست
    • Jammu & Kashmir National Conference
    • Jammu and Kashmir Peoples Democratic Party
    • Instrument of Accession
    • Article 370
    • All Parties Hurriyat Conference
    • 1974 Indira-Sheikh accord
    • Simla Agreement
    • Sheikh Abdullah
    • Karan Singh
    • Omar Abdullah
    • سید علی شاه گیلانی
    • Mirwaiz Umar Farooq
    Culture and
    places
    • کشمـیریت
    • Music
    • Cuisine
    • Wazwan
    • Kanger
    • Shikara
    • پشمـینـه
    • Basohli painting
    • هندوئیسم
    • Kashmir Shaivism
    • سیک
    • اسلام
    • Alchi
    • Bardan
    • Basgo
    • Chemrey
    • Diskit
    • Hanle
    • Hemis
    • Hundur
    • Korzok
    • Kursha
    • Lamayuru
    • Li
    • Lingshed
    • Mashro
    • Matho
    • Mulbekh
    • Namgyal Tsemo
    • Phugtal
    • Phyang
    • Rangdum
    • Rizong
    • Sani
    • Sankar
    • Saspul
    • Shey Monastery
    • Spituk
    • Stakna
    • Stok
    • Stongdey
    • Takthok
    • Thikse
    • Tonde
    • Wanla
    • Zangla
    • Dzongkhul
    • Vaishno Devi
    • Amarnath
    • Gulmarg
    • Pahalgam
    • Sonamarg
    • ورینگ
    • Wangath Temple complex
    • Yusmarg
    • Zanskar
    • Forts
    • National parks
    ناحیـه‌ها
    • بخش اننت ناگ
    • بخش باندی پوره
    • بخش باره موله
    • بخش بدگام
    • بخش دوده
    • بخش گاندربل
    • بخش جمو
    • بخش کارگل
    • Kathua
    • بخش کشتوار
    • بخش کولگام
    • بخش کپواره
    • Leh
    • Poonch
    • Pulwama
    • بخش راجوری
    • بخش رامبن
    • بخش ریـاسی
    • بخش سامبا
    • Shopian
    • بخش سرینگر
    • بخش ادهم پور
    شـهرها
    • سرینگر
    • جامو
    • انانتناگ
    • Baramulla
    • Pulwama
    • Kupwara
    • Budgam
    • Ganderbal
    • شوپیـان
    • Bandipora
    • Kulgam
    • Doda
    • Poonch
    • Rajauri
    • Ramban
    • Reasi
    • سامبا
    • Udhampur
    • Kathua
    • Kishtwar
    شـهرک‌ها
    • Downtown
    • Kokernag
    • Magam
    • Shangus
    • Bijbehara
    • Doru
    • Pahalgam
    • Qazigund
    • اکبال
    • کارگل
    • Awantipora
    • Tral
    • Gurez
    • Sopore
    • Pattan
    • Kangan
    • Hazratbal
    • Uri
    • Kreeri
    • Boniyar
    • Tangmarg
    • Rafaiabad
    • Badami_Bagh
    • Buchpora
    • Munawar_Abad
    • Nowhatta
    • Karnah
    • Kupwara
    • Lolab
    • Handwara
    • Charari Sharief
    • Beerwah
    • Chadoora
    • Khan Sahib
    • Quimoh
    • Pahloo
    • Damhal Hanji Pora
    روستاهای
    معروف
    • Padgampora
    • Iskander Pora
    • Mazhom
    • Rathsoon
    • Botingoo
    • Fatehpora
    • Durhama
    • Hanjiwera
    • Hardu-Aboora
    • Kreeri
    • Ladoora
    • Ogmuna
    • Seeloo
    • Zazun
    • Wakura
    • Nawabagh
    • Ratnipora
    مناطق
    • جامو
    • دره کشمـیر
    • لداخ
    راه‌آهن‌ها
    • راه‌آهن کشمـیر
    • Bilaspur–Mandi–Leh line
    • Jammu–Poonch railway line
    • Srinagar–Kargil–Leh line
    • Srinagar railway station
    • Jammu Tawi railway station
    • Udhampur railway station
    • Qazigund railway station
    • Sadura railway station
    • Anantnag railway station
    • Budgam railway station
    • Baramulla railway station
    • Pampore railway station
    • Kakapora railway station
    • Mazhom railway station
    • Banihal railway station
    • Bijbehara railway station
    • Pattan railway station
    • Sopore railway station
    • Awantipora railway station
    • Katra railway station
    • Power stations
    جاده‌ها
    • Mughal Road
    • Leh–Manali Highway
    • National Highway 1A
    • Srinagar Jammu National Highway
    • 90 Feet Road
    • Srinagar–Baramulla highwayelections
    • Udhampur–Jammu highway
    Legislative Assembly
    انتخابات
    • 2002
    • 2008
    • 2014
    ورزش‌ها
    • Jammu and Kashmir Cricket Association
    • Jammu and Kashmir cricket team
    • Jammu & Kashmir Football Association
    • Jammu and Kashmir football team
    • Jammu & Kashmir International Cricket Stadium
    • Kashmir International Half Marathon
    • Royal Springs Golf Course, Srinagar
    • Ladakh Marathon
    سایر موضوعات
    • خط کنترل
    • Human rights abuses
    • Tourism
    • United Nations Military Observer Group in India and Pakistan
    • Indian Armed Forces and the Jammu and Kashmir Floods, 2014
    • ن
    • ب
    • و
    دنیـای مردگان
    • اساطیر آزتک
      • Mictlan
    • آیین بودایی
      • Naraka
    • اساطیر چین
      • Diyu
    • مسیحیت
      • Lake of fire
      • Outer darkness
      • برزخ (مسیحیت)
      • لیمبو
      • Hades
      • Christian views on Hell
    • Ancient Egyptian religion
      • Duat
    • Germanic and Norse paganism
      • هل‌هایم
      • Náströnd
      • نیفل‌هایم
      • Niflhel
    • اساطیر یونانی و اساطیر روم
      • Asphodel Meadows
      • الوسیون
      • اربوس
      • جزایر خرم
      • Hades
      • ارکوس
      • تارتاروس
    • دوزخ
    • هندوئیسم
      • Naraka
      • Patala
    • اسلام
      • برزخ
      • جهنم
    • اساطیر ایرلندی
      • Tech Duinn
      • Tír na nÓg
    • جین (دین)
      • Naraka
    • یـهودیت
      • اپولیون
      • عزازیل
      • Dudael
      • جهنم‌دره
      • Sheol
      • Tehom
      • Tophet
      • Tzoah Rotachat
    • اساطیر مایـا
      • شیبالبا
    • Mesopotamian mythology
      • Irkalla
    • اساطیر ایران
      • Duzakh
    • Slavic mythology
      • Nav
    • شینتو
      • یومـی
    • دین سومری
      • Kur
    • Turkic-Mongolian
      • Tamag
    • Welsh mythology
      • Annwn
    برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=اسلام&oldid=24573551»




    [اسلام - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد روش بستن روسری کوردی]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Tue, 25 Sep 2018 14:06:00 +0000