(ساز) - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

کوس یکی از سازهای عمده نظامـی قدیم ایران بوده‌است. نی دمام کلمـه بـه معنی فرو کوفتن هست و درون زبان فارسی بـه صورت مصدر هم بکار شده هست کوستن بـه معنی کوفتن و زدن است. نی دمام درون کتاب‌های لغت آن را بـه طور اجمال بـه دهل و طبل و نقارهٔ بزرگ تعریف کرده‌اند ولی تفاوتش با سازهای دیگر ضربی این بوده کـه بدنـهٔ آن بـه شکل کاسه یـا نیم کاسه بوده‌است. این آلت ضربی عظیم را معمولاً روی شتر یـا فیل مـی‌بستند و مـی‌نواختند. بزرگ‌ترین ساز از خانوادهٔ آلات موسیقی کوبه‌ای هست که درون ساختمان آن پوست بکار رفته‌است. این ساز تشکیل مـی‌شود از کاسه‌ای بزرگ از روی و مس کـه بر دهانـهٔ آن پوست خاممـیش یـا برکشیده‌اند.

در اعصار مختلف و مواضع گوناگون از لحاظ جنس کاسه و پوست و کوبه تغییر کرده‌است ولی درهمـه حال ساختمان ظاهری آن یکسان مانده‌است. گاه کاسهٔ آن را از روی ساخته و آن را رویین نام نـهاده‌اند و گاهی کاسه را از طلا ساخته و دربارگاه سلاطین نواخته و نامش را زرین نام نـهاده اند. درون مـیان آلات موسیقی رزمـی این ساز اعتبار و حرمت بیشتری داشته و چنان کـه پیداست هر فرماندهی یـا هر امـیری بی‌اجازه حق داشتن و نواختن آن را درون محیط فرماندهی یـا سراپرده خویشتن نداشته‌است.

برخی از شعرا از جمله فردوسی را بـه صورت کوست بکار‌اند.

فردوسی[۱]

پانویس

منابع

• وجدانی، بهروز. فرهنگ موسیقی ایران. تهران: نی دمام سازمان مـیراث فرهنگی کشور، ۱۳۷۶. شابک ‎۹۴۶-۶۰۲۷-۱۱-۳.