“وسواس” از اختلالات اضطرابی انسانـهاست کـه پایـه ی زیست شناختی دارد. وسواس پیچیده وسواس گاهی از کودکی شروع مـی شود ولی نمونـه های آن را درون تمام گروههای سنی مـی توان مشاهده کرد.
این یکی از شایع ترین رفتارهای درونی انسان هست و نیرویی بی ریشـه ولی قویست کـه انسان را بـه انجام و یـا بازداشتن از اعمالی وادار مـی کند. وسواس پیچیده درون آیـاتی از قرآن کریم وسواس بـه معنی افکار بیـهوده و مضری آمده کـه در ذهن خطور مـی کند. وسواس بـه عنوا بیماریی پیچیده ، وسواس پیچیده آزار دهنده و اسارت آور معرفی شده هست که شخص را مجبور مـی کند که تا رفتاری بر خلاف مـیل و اراده انجام دهد و با آن کـه مـی داند افکار و رفتارش بیـهوده هست ولی خود را درون رهایی از آن ناتوان مـی بیند.
مبتلا شدن یکی از اعضای خانواده بـه این اختلال، علاوه بر اینکه احتمال دارد الگوی دیگران مخصوصاً کودکان واقع شود. یقیناً اثر سویی درون کارکرد نظام خانواده خواهد داشت؛ بطوریکه بیم آن مـی رود مسائل مـهم زندگی مورد غفلت قرار گیرد و یـا بـه علت ترس و شرمندگی از فاش شدن نشانـه های وسواس نزد دیگران، خانواده از معاشرت با دوستان و اقوام دوری نماید. از این رو بـه شناسایی و راههای پیشگیری از آن مـی پردازیم بـه امـید آنکه شاهد شکل گیری خانواده های سالم و بالنده باشیم.
به امـید آن روز
تعریف وسواس :
“وسواس” عبارت هست از رفتارها، عقاید ، افکار یـا تصوراتی کـه تکرار شونده و پایدار هستند. برخی معتقدند کـه وسواس نوعی غریزه واخورده و ناخودآگاه است. حالتی کـه در ان فکر، مـیل یـا عقیده ای خاص کـه اغلب وهم آمـیز و اشتباه است، آدمـی را درون بند خود مـی گیرد، بطوریکه اختیـار و اراده را از او سلب مـی کند.
نشانـه های وسواس
۱– ترس : وسواس پیچیده فرد وسواسی همواره مـی ترسد کـه دچار حادثه ناگوار شود( اگر از خیـابان عبور کنم، تصادف خواهم کرد) بیمار حتی گاهی به منظور رهایی از ترس خود کـه البته کاملاً بی دلیل هست دست بـه کارهای خطرناک مـی زند.
۲ – اجبار و لزوم : فرد درون خود احساس الزام بـه انجام عملی دارد و ناچار هست اعمال و رفتاری را بـه صورت اجباری انجام دهد، بطوریکه فرد با وجود آگاهی از بیماری اش خود را مجبور بـه انجام رفتارهای تکراری مـی داند.
۳ – احساس ناتوانی : درون مواجهه با مشکل، احساس ناتوانی و درماندگی مـی کند و قادر بـه کنترل آن نیست.
۴ – دقت و نظم افراطی : فرد درون تکرار رفتارهای وسواسی دقیقاً از نظم و ترتیب خاصی پیروی مـی کند کـه موجب آزار اعضای خانواده مـی شود.
۵ – پرخاشگری : گاهی به منظور انجام رفتارهای وسواسی دست بـه کارهایی مـی زند کـه با پرخاشگری و عصبانیت و حتی خودآزاری همراه است.
۶ – وارسی : شخص وسواسی وقتی کاری مـی کند از انجام آن اطمـینان ندارد. مثلاً موقع خروج از منزل دچار تردید مـی شود: «آیـا درون را قفل کرده ام؟» «آیـا گاز را خاموش کرده ام ؟» و …
۷ – شک درون انجام فرائض دینی : مثلاً هنگام نماز خواندن وقتی اعمال اولیـه را انجام مـی دهد بـه این فکر مـی افتد کـه آیـا تکبیره الاحرام را گفته یـا نـه ؟ رکعت سوم هست یـا چهارم؟ وضو را صحیح انجام داده یـا نـه ؟
۸ – تکرار : فرد عملی را بارها انجام مـی دهد، مثلاً دست خود را بارها و بارها مـی شوید که تا شاید آرام بگیرد.
۹ – آداب و رفتار خرافی : چنانچه فردی بـه این نوع وسواس مبتلا شده با شد بـه برخی از اشیـاء خاص حساسیت نشان مـی دهد. ممکن هست معتقد باشد اگر موقع خروج از منزل بـه شی ء خاص (قفل، دستگیره) دست نزند اتفاق بدی مـی افتد و یـا اشیـاء و روزهای خاصی را نحس و یـا موجب بدشانسی مـی داند.
انواع وسواس
اختلال وسواس بـه صورتهای زیر نمایـان مـی شود:
۱ – وسواس فکری: افکار و تصاویر ذهنی کـه خارج از کنترل هستند و فرد را تحت تأثیر قرار داده ، موجب ناراحتی او مـی شوند، مانند نگرانی دائم از وقوع یک حادثه و یـا ترس از آلوده شدن بـه مـیکروب، عفونت و بیماری.
۲ – وسواس عملی : اعمالی اجباری هستند کـه بیمار بارها و برطبق نظم خاصی به منظور از بین بردن افکار وسواسی خود انجام مـی دهد، این کارها نـه تنـها جنبه منطقی ندارند بلکه کاملاً بیـهوده بـه نظر مـی رسند، مانند:وارسی و یـا شستشوی بیش از حد، شمارش ، دقت بیش از اندازه و ذخیره سازی یـا انبار نمودن و … بطور کلی وسواس عملی همانند ترمزی فرد را از انجام کارها باز مـی دارد.
ریشـه های خانوادگی وسواس :
علت وسواس دقیقاً شناخته نشده هست ولی برخی از عوامل مؤثر درون بروز آن را مـی توان ذکر کرد:
۱ – وراثت : فرزندانی کـه والیدن آنـها بـه وسواس مبتلا بوده اند بیش از افراد دیگر بـه این عارضه دچار مـی شوند.
۲ – عوامل بیولوژیکی: درون بیماری های خاص، بخشی از مغز دچار آسیب شده و فرد رفتار وسواسی از خود نشان مـی دهد کـه کاملاً جنبه بیولوژیکی دارد. اینگونـه افراد حتماً حتما برای دارو درمانی بـه روانپزشک مراجعه نمایند.
۳- یـاد گیری : فرزندانی کـه با افراد وسواسی درون خانواده تعامل بیشتری داشته باشند احتمال بروز بیماری درون آنـها زیـادتر است.
۴ – سخت گیری : کنترل بیش از حد والدین نسبت بـه فرزندان احتمال برانگیخته شدن (شکل گیری) بیماری وسواس را درون آنـها بیشتر مـی کند.
۵ – بیماری دوران کودکی : گاهی آسیب های مغزی درون دوران کودکی بـه دلیل ابتلا بـه بیماریـهای مختلف نیز درون بروز وسواس مؤثر است.
ویژگیـهای اختلال شخصیت افراد وسواسی :
– معمولاً توانایی بیـان عواطف گرم و لطیف را ندارند.
– بـه احساسات دیگران توجه نمـی کنند و بر آنچه خود قبول دارند اصرار مـی ورزند.
– درون انجام کار و مثمرثمر بودن، تمرکز افراطی دارند.
– سخت کوش هستند ولی بـه علت توجه زیـاد بـه جزئیـات ، قادر نیستند بـه اصل مسائل بپردازند.
– بـه علت ترس از اشتباه ، دچار تردید درون تصمـیم گیری هستند و احساس بلاتکلیفی مـی کنند.
– معمولاً کارها را ناتمام مـی گذارند.
– اغلب افرادی خشک بـه نظر مـی رسند.
– چون بـه شیوه ای از پیش تعیین شده بارها رفتاری را تکرار مـی کنند، عده ای آنـها را ماشینـهای زنده توصیف کرده اند.
توصیـه های اساسی پیشگیری و درمان :
۱ – شرایط پرتنش خانوادگی ، بیماری وسواس را تشدید مـی کند، سعی کنیم محیط خانواده را آرام سازیم.
۲ – اعضای خانواده از قضاوت، انتقاد یـا مسخره رفتارهای وسواسی بیمار خودداری نمایند.
۳ – خانواده حتما بپذیرد کـه وسواس نیز یک بیماری است، با درک این موضوع بهتر مـی توان بـه بیمار کمک کرد.
۴ – درون بسیـاری از موارد نباید منتظر پاسخ های درمانی سریع و آنی بود، بلکه حتما هر گونـه پیشرفتی (حتی اندک) را درون درمان موفقیتی بزرگ دانست و آن را تقویت کرد.
۵ – درون برخورد با بیمار از سرزنش های کلامـی مانند «نکن» ، «نشور» و «مگر نمـی دانی این کار را نباید ی: اکیداً پرهیز نمائیم، زیرا بـه جای کمک موجب تشدید بیماری مـی شویم.
۶ – از مراقبت بیش از حد فرد مبتلا خودداری کنیم، اغلب بهتر هست کاری با او نداشته باشیم.
۷ – سعی کنیم اعتماد بـه نفس بیمار را تقویت کنیم.
۸ – وسواس یک بیماری اضطرابی هست با پذیرش بی قید و شرط و همدلی بیمار درون تقلیل اضطراب او بکوشیم.
۹ – همکار و همـیار بیمار باشیم که تا زودتر بـه نتیجه برسیم، حمایت یکی از اعضای خانواده و یـا یک دوست خوب مـی تواند روند درمانی را سرعت ببخشد.
۱۰ – رفتار درمانی نیـازمند شکیباییش، بردباری و … هست ، بعد در بالا بردن پایداری، دانش و بردباری فرد بیمار تلاش کنیم.
۱۱ – ثبات و پایداری خود را درون کمک بـه بیمار حفظ کنیم.
۱۲ – درون روزهایی کـه بیمار آرامش دارد او را دلگرم و تشویق کنیم که تا بتواند راه مثبت مبارزه با افکار ناخوشایند را که تا انتها ادامـه دهد.
آنچه کـه در بالا گفته شد عوامل کاهش دهنده و پیشگیری کننده هست ؛ حتما بدانیم کـه وسواس بیماری ای هست که با خود درمانی از بین نمـی رود و برای درمان حتما به متخصص (روانشناس بالینی و یـا روانپزشک) مراجعه کرد.
درمان وسواس
[درمان وسواس - پارسی طب وسواس پیچیده]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Fri, 20 Jul 2018 00:31:00 +0000