پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو
۷ خرداد ۱۳۵۹ – ۳۱ خرداد ۱۳۶۰حوزه انتخاباتی تهرانوزیر دفاع ایران مشغول بـه کار
۷ مـهر ۱۳۵۸ – شـهریور۱۳۵۹نخست‌وزیر مـهدی بازرگانپس از محمدتقی ریـاحیپیش از جواد فکوریعضو و نماینده رهبر درون شورای عالی دفاع مشغول بـه کار
اردیبهشت ۱۳۵۸ – ۳۱ خرداد ۱۳۶۰گمارنده روح‌الله خمـینیپیش از اکبر هاشمـی رفسنجانیفرمانده ستاد جنگ‌های نامنظم مشغول بـه کار
۱۳۵۸ – ۳۱ خرداد ۱۳۶۰معاون نخست‌وزیر ایران درون امور انقلابنخست‌وزیر مـهدی بازرگاناطلاعات شخصزاده ۱۷ اسفند ۱۳۱۰
تهراندرگذشت ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ (۴۹ سال)
دهلاویـهملیت ایرانیحزب سیـاسی نـهضت آزادی ایرانـهمسر(ان) تامسن ه. بیوگرافی زهرا لاریجانی دختر صادق لاریجانی (پروانـه)[۱]غاده جابرفرزندان روشن، بیوگرافی زهرا لاریجانی دختر صادق لاریجانی رحیم، علی و جمالمحل
تحصیل دانشگاه تهران
دانشگاه تگزاس ای اند ام
دانشگاه کالیفرنیـا، برکلیتخصص پژوهشگر، چریکهیئت دولت دولت موقت بازرگانمذهب اسلام شیعهخدمات نظامـیوفاداری ایرانخدمت/شاخه سازمان مخصوص اتحاد و عمل
امل
سپاه پاسداران انقلاب اسلامـی
ستاد جنگ‌های نامنظمسال‌های خدمت ۱۳۴۵–۱۳۴۲(سماع)
۱۳۴۹–۱۳۵۷ (امل)
۱۳۶۰–۱۳۵۷ (ایران)جنگ‌ها/عملیـات‌ها جنگ داخلی لبنان
جنگ ایران و عراق
مصطفی چمران ساوه‌ای (۱۳۱۰ تهران – ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ دهلاویـه)[۲][۳] معروف بـه دکتر چمران و شـهید چمران، فیزیک‌دان، سیـاستمدار (عضو شورای مرکزی نـهضت آزادی ایران)،[۴]وزیر دفاع ایران درون دولت مـهدی بازرگان و دولت موقت شورای انقلاب از همراهان موسی صدر درون تشکیل امل (لبنان)، نماینده دوره اول مجلس شورای اسلامـی، از فرماندهان ایران درون جنگ ایران و عراق و بنیـان‌گذار ستاد جنگ‌های نامنظم درون جریـان جنگ ایران و عراق بود.[۳]
وی درون دانشگاه تهران، تحصیلات خود را درون رشته الکترومکانیک بـه پایـان برد. بیوگرافی زهرا لاریجانی دختر صادق لاریجانی سپس به منظور ادامـه تحصیل بـه آمریکا رفت و درجه دکتری درون فیزیک پلاسماب کرد. بعد از گذراندن آموزش‌های نظامـی درون مصر، بـه لبنان رفت و به همراه موسی صدر، درون تشکیل امل نقش مؤثری داشت و از فرماندهان آن بود.
چمران درون زمان تحصیل درون دانشگاه تهران، درون درس ترمودینامـیک، شاگرد مـهدی بازرگان بود. آشنایی او با بازرگان، عامل مـهمـی درون ورود او بـه عرصه سیـاست به‌شمار مـی‌رود. وی درون دوران بعد از کودتای ۲۸ مرداد درون سازمان نـهضت مقاومت ملی کـه زیر نظر افرادی چون شاپور بختیـار، مـهدی بازرگان، سید رضا زنجانی و … اداره مـی‌شد، فعالیت مـی‌کرد. درون زمان تحصیل درون خارج از ایران، او بـه همراه ابراهیم یزدی، علی شریعتی و صادق قطب‌زاده، شاخه خارج از کشوری نـهضت آزادی ایران و همچنین انجمن اسلامـی دانشجویـان ایران درون آمریکا را تأسیس کرد. بعد از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران، او بـه ایران بازگشت و در دولت بازرگان، مدتی وزارت دفاع را برعهده داشت. او بـه عنوان یکی از اعضای نـهضت آزادی، درون دوره نخست مجلس شورای اسلامـی از سوی مردم تهران بـه نمایندگی انتخاب شد.
در جریـان جنگ ایران و عراق، وی یکی از فرماندهان ایران بود. چمران با شروع جنگ، بـه اهواز رفت و ستاد جنگ‌های نامنظم را بنیـان‌گذاری کرد. از دیگر کارهای مـهم وی ایجاد هماهنگی بین نیروهای ارتش، سپاه و نیروهای داوطلب مردمـی بود کـه در منطقه حضور داشتند. مصطفی چمران درون ۳۱ خرداد ماه ۱۳۶۰ درون مسیر دهلاویـه-سوسنگرد بر اثر اصابت ترکش خمپاره بـه پشت سرش کشته شد.[۵][۶][۷][۸]
زندگی
تولد
مصطفی چمران درون سال ۱۳۱۰ خورشیدی درون خیـابان پانزده خرداد تهران، بازار آهنگرها، محله سرپولک بـه دنیـا آمد. او فرزند حسن چمران ساوجی بود کـه از روستای چمران ساوه بـه تهران مـهاجرت کرد.[۹]
تحصیلات
وی تحصیلات ابتدایی خود را درون مدرسه انتصاریـه، نزدیک پامنار، گذراند و دوران متوسطه را درون دارالفنون و البرز طی کرد. بـه سال ۱۳۳۲ با رتبه ۱۵ درون رشته الکترومکانیک دانشکده فنی دانشگاه تهران پذیرفته شد. او درون تمام دوران تحصیل جزو شاگردان ممتاز بود. سپس با دریـافت بورس تحصیلی بـه دانشگاه تگزاس ای اند ام آمریکا رفت و درجه کارشناسی ارشد را درون رشته مـهندسی برقب نمود.[۱۰] سپس به منظور اخذ درجه دکتری درون رشته پلاسما فیزیک بـه دانشگاه برکلی ایـالت کالیفرنیـا رفت[۱۱] و درون آنجا نیز درخشید۲۲ بـه گونـه‌ای کـه پایـان‌نامـه او مرجع دو که تا از مقالات علمـی درون زمـینـه پلاسما فیزیک شد.[۱۲] وی درون دهه ۶۰ درون آزمایشگاه‌های بل و هم چنین آزمایشگاه پیشرانـه جت ناسا استخدام شد.[۱۳][۱۴]
او درون کنار زبان فارسی بـه زبان‌های عربی، ترکی، فرانسوی، انگلیسی و آلمانی مسلط بود و در کنار دانش، بـه هنر نیز توجه داشت.
ازدواج و خانواده
مصطفی چمران دو بار ازدواج کرد، بار اول درون سال ۱۳۴۰ با یک زن مسلمان آمریکایی بـه نام تامسن هیمن[۱۵] کـه نام خود را بعد از ازدواج بـه پروانـه تغییر داد و ثمره این ازدواج، یک بـه نام روشن و سه پسر بـه نام‌های رحیم، علی و جمال بود؛ جمال درون کودکی درون استخر خانـه پدر همسر چمران غرق شد. نوشته‌های ابوجمال درون سوگ فرزند، نمونـه‌ای نادر از نثر حزین چمران است.
نمونـه‌ای از نوشته‌های چمران درون باب فرزند خود:
«ای فرزندم! درون این دنیـا نتوانستم بـه تو کمکی کنم...
اما آنجا درون آسمان‌ها، لحظه‌ای از تو جدا نخواهم شد...
و دیگر قدرتی نیست کـه همبستگی ما را از هم بگسلد...
بُنَیَّ …!
مَعَک، مَعَک، لا أفارقک …!
فرزندم با تو خواهم بود از تو جدا نمـی‌شوم!»[۱۵]
سه فرزند دیگر هر کدام درون شـهری درون کناره غربی آمریکا زندگی مـی‌کنند. همسر آمریکایی وی بعد از مـهاجرت بـه لبنان و مدتی زندگی درون آنجا، بـه دلیل شرایط سخت و محرومـیت شدید، تصمـیم بـه بازگشت بـه آمریکا گرفت و از همسر خود جدا شد و در سال ۲۰۰۹ درون آمریکا درگذشت.[۱۵][۱۶]
در ادامـه حضور مصطفی چمران درون لبنان نقاشی شمع او، آغاز آشنایی او با غاده جابر شد کـه در نـهایت بـه ازدواج او با همسر لبنانی‌اش انجامـید. واسطه این آشنائی و ازدواج، شخص موسی صدر و یک روحانی ایرانی بـه نام سید غروی بوده‌است.[۱۷] عباس چمران، برادر او آخرین رئیس دانشکده مـهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف قبل از انقلاب بود کـه پس از مرگ او درگذشت[۱۸] و مـهدی چمران برادر دیگر او سابقه ریـاست شورای شـهر تهران را دارد.
فعالیت سیـاسی
وی از ۱۵ سالگی درون جلسات تفسیر قرآن سید محمود علایی طالقانی درون مسجد هدایت و در دروس فلسفه و منطق مرتضی مطهری و نیز درون جلسات دیگر شرکت داشت. چمران از نخستین اعضای انجمن اسلامـی دانشجویـان دانشگاه تهران بود. درون مبارزات سیـاسی دوران مصدق، از دوره چهاردهم مجلس شورای ملی که تا ملی شدن صنعت نفت شرکت فعال داشت. وی درون روز ۱۶ آذر ۱۳۳۲ درون حمله گارد بـه دانشکده فنی دانشگاه تهران جزو معترضان بـه حضور نیکسون، معاون رئیس‌جمـهور ایـالات متحده آمریکا، بود. چمران از مسوولان نـهضت مقاومت ملی و عضو جبهه ملی ایران درون دانشگاه تهران به‌شمار مـی‌آمد. او بعد از حضور درون آمریکا بـه همراه تنی چند از هم فکرانش شاخه نـهضت آزادی ایران درون خارج از کشور را تأسیس کرد. وی با همکاری ابراهیم یزدی به منظور اولین بار انجمن اسلامـی دانشجویـان آمریکا را پایـه‌ریزی کرد و از مؤسسین انجمن اسلامـی دانشجویـان ایرانی درون کالیفرنیـا بود. بـه دلیل این فعالیت‌ها، بورس تحصیلی شاگرد ممتازی وی از سوی رژیم شاه قطع شد و از آن بعد تا پایـان دوره دکتری درون دانشگاه برکلی بـه عنوان پژوهش‌یـار ای آی مشغول بـه کار شد.
در آمریکا
چمران با بورس شاگرد اولی درون دانشگاه تهران به منظور ادامـه تحصیل بـه آمریکا رفت و در دوره‌های کارشناسی ارشد (الکترونیک) درون دانشگاه تگزاس اِی اَند اِم و[۱۹] دکتری (رشته فیزیک پلاسما و الکترونیک) درون دانشگاه برکلی تحصیل نمود.[۲۰]
در سال ۱۹۶۲ بعد از فارغ‌التحصیل شدن با خانواده خود بـه نیوی منتقل شد و ضمن عضویت درون شورای مرکزی جبهه ملی بـه عنوان عضو هیئت اجرایی و مسئول مالی بـه فعالیت پرداخت. تدارک اعتراضات و بسیج دانشجویـان درون جلوی سازمان ملل درون نیویورک، جلوی کاخ سفید درون واشینگتن و همچنین سفارت ایران درون شـهر واشینگتن و سایر کنسولگری‌ها درون شـهرهای شیکاگو، نیویورک، سانفرانسیسکو درون جهت اعتراض بـه وضعیت سیـاسی ـ اجتماعی ایران بخش عمده‌ای از تلاش و فعالیت‌های او درون این سال‌ها است.[۲۱]
ماجرای بست نشستن درون عبادتگاه سازمان ملل بدین قرار است: بیوگرافی زهرا لاریجانی دختر صادق لاریجانی درون سازمان ملل، محلی بـه عنوان معبد طراحی گردیده کـه نـه مسجد هست نـه کلیسا؛ صرفاً عبادتگاه است. اتاقی هست بزرگ و ساده کـه به صورت یک اتاق آرام و فضایی روحانی طراحی شده و بعضی از بازدیدکنندگان لحظاتی درون این محل توقف کرده و با خود خلوت و به نیـایش درونی مـی‌پردازند. دوازده نفر از ایرانیـان طبق قرار قبلی درون این محل حاضر شده و به اصطلاح بست مـی‌نشینند. بعد از چند دقیقه توجه مأمورین بـه این افراد کـه بیش از حد معمول درون محل عبادتگاه توقف کرده‌اند جلب مـی‌شود. مأمورین خواستار خروج ایشان از عبادتگاه مـی‌شوند. جمع متحصن خواستار ملاقات با دبیرکل سازمان ملل مـی‌شوند کـه با مخالفت مأمورین روبه‌رو مـی‌شوند. از طرفی دیگر، عده‌ای از اعضاء جبهه ملی و دانشجویـان هم درون خارج از ساختمان تجمع کرده و پلاکاردها و بیـانیـه‌هایی بـه زبان انگلیسی درون اعتراض بـه شاه و هیئت حاکمـه ایران بین توریست‌ها و مردم توزیع مـی‌کنند. خبر تحصن ایرانیـان درون محل سازمان ملل خبرنگاران را بـه آنجا مـی‌کشاند. مأمورین کـه از خروج متحصنین ناامـید مـی‌شوند گارد مخصوص را آورده و دست و پای آن‌ها را گرفته، کشان کشان از سازمان ملل بیرون مـی‌برند و خبرنگاران خارجی و تلویزیون‌های سراسری آمریکا از این صحنـه فیلم‌برداری مـی‌کنند.[۲۱][۲۲]
چمران درون یکی از موسسات پژوهشی بزرگ آمریکایی بـه نام بل استخدام و تا سال ۱۹۶۷ کـه به همراه دوستانش بـه خاورمـیانـه رفت، درون این شرکت فعالیت داشت. چمران درون آمریکا درون واقع مسئول هماهنگ‌کننده گروه‌های حامـی ملت فلسطین بود. بعد از جنگ اعراب و اسراییل و شکست سنگین کشورهای عرب، بـه دلیل ایجاد فضای منفی گسترده علیـه مسلمانان چمران تصمـیم مـی‌گیرد از آمریکا خارج شود، بـه خاورمـیانـه سفر کند و در تحولات جهان اسلام و مبارزه درون برابر دشمنان مستقیماً شرکت نماید.
در مصر
چمران بعد از اتمام تحصیلات و پس از تظاهرات پانزده خرداد توسط خسرو قشقایی[۲۳] بـه همراه ابراهیم یزدی، رهسپار مصر شد و به تأسیس اولین پایگاه آموزش جنگ‌های مسلحانـه پرداخت. او بـه مدت دو سال، درون زمان جمال عبدالناصر، رئیس‌جمـهور مصر، سخت‌ترین دوره‌های چریکی و پارتیزانی را آموخت و به عنوان بهترین شاگرد این دوره شناخته شد.
در مصر با مشاهده جریـان ناسیونالیسم عربی بـه جمال عبدالناصر اعتراض کرد و جمال ضمن پذیرش این اعتراض گفت کـه جریـان ناسیونالیسم عربی آن قدر قوی هست که نمـی‌توان به‌راحتی با آن مقابله کرد و به دنبال آن بـه چمران و یـارانش اجازه داد کـه در آن کشور نظرات خود را بیـان کنند.[۲۴]
عادل عون معروف بـه ابو یـاسر از مبارزین قدیمـی لبنانی کـه از دوستان چمران درون مصر و همرزمش درون لبنان بوده‌است مـی‌گوید: از چمران درون مورد علت ترک آمریکا و آمدنشان بـه مصر پرسیدم کـه گفتند: بـه این دلیل کـه نمـی‌خواستند درون پیشرفت صنایع نظامـی آمریکا شرکت کنند و برای کمک بـه برادران مسلمان درون این دوره نظامـی شرکت کرده‌اند. به منظور من عجیب بود؛ گویـا ایشان جزو پنج متفکر مسلمانی بودند کـه در پروژه گسترش و پیشرفت سلاح‌های آمریکایی حتما شرکت مـی‌د. مـی‌گفت من از آتش فرار کرده‌ام، گویـا ایشان از مرکز علمـی کـه در آن بودند ۲ سال مرخصی گرفته بودند که تا به گروه‌های مبارز بپیوندند.
در لبنان
در سال ۱۳۵۰ موسی صدر، رهبر شیعیـان لبنان، درون سفری بـه تهران ضمن ملاقات با مـهدی بازرگان و گزارش خدمات درون لبنان، از تشکیل یک مدرسه درون شـهر صور خبر مـی‌دهد و از ایشان معرفی یک مـهندس مجرب جهت اداره مدرسه را خواستار مـی‌شود. مـهندس بازرگان، چمران را معرفی مـی‌نماید. بعد از تماس موسی صدر با چمران، این امر مورد قبول او قرار گرفته و وی دوباره همـه چیز را رها کرده و به سوی لبنان رهسپار مـی‌گردد.[۲۵]
چمران درون لبنان، درون کنار موسی صدر، بـه فعالیت‌های فرهنگی و چریکی مـی‌پردازد. او بـه مدت هشت سال مدیریت مدرسه صنعتی جبل عامل را بـه عهده مـی‌گیرد. محمد نصرالله عضو هیئت رئیسه اَمل آن زمان و رهبر کنونی حزب ا… کـه در سن ۱۸ سالگی حکم فرماندهی منطقه خود را درون نبطیـه از دکتر چمران دریـافت کرده درون بارهٔ حضور مصطفی چمران درون لبنان مـی‌گوید: مصطفی چمران بر حسب خواست موسی صدر از مصر بـه لبنان آمد. همسر ایشان بـه همراه سه پسر و یک نیز بـه لبنان آمدند. اما بـه دلیل عدم وجود مدرسه به منظور آنان، خانواده چمران نتوانست درون لبنان زندگی کند. او از همسرش جدا شد و خانواده‌اش را رها کرد که تا با خانواده فقرا زندگی کند. خودش مـی‌گفت من خاک کفش‌های فقرا هستم. چمران درون دل شیعیـان لبنان جاودان است. موسی صدر وصیت کرد کـه همواره حرف مصطفی چمران اجرا شود.[۲۶] چمران نیز عشق و ارادت زیـادی بـه موسی صدر داشت و از یـادداشت‌هایش این امر کاملاً هویداست.
تأسیس پایگاه چریکی مستقل به منظور تعلیم مبارزان ایرانی درون لبنان، از دیگر اه چمران بوده‌است. چمران درون لبنان بـه موسی صدر کمک کرد که تا سازمان امل، بـه عنوان شاخه نظامـی، «حرکةالمحرومـین» را پایـه‌گذاری کند.[۲۷] چمران از سال ۱۹۷۱ کـه به جنوب لبنان مـی‌آید، کلاس‌هایی به منظور درس‌های ایدئولوژیک اسلامـی بـه سبک انجمن‌های اسلامـی دانشجویـان بـه راه مـی‌اندازد. از هر دهی یک یـا دو نفر از معلمـین مسلمان را انتخاب کرد کـه در کل حدود ۱۵۰ نفر مـی‌شدند؛ هفته‌ای یک بار بـه مدرسه مـی‌آمدند و جلساتی اسلامـی برپا مـی‌شد کـه موسی صدر، شیخ مـهدی شمس الدین، محمدحسین فضل‌الله و رجال دیگر سخنرانی مـی‌د و بعد خودش وارد بحث مـی‌شد و یک سلسله دروس ایدئولوژیک را بیـان مـی‌کرد. همـین افراد بودند کـه اولین هسته‌های سازمان «حرکت المحرومـین» درون جنوب را تشکیل دادند. او درون بیروت نیز نظیر این اقدام را انجام داد.[۲۸]:۱۸۴
هنگامـی کـه منطقه شیعه نشین نبعه توسط فالانژها محاصره شده بود، چمران درون مأموریتی خطرناک، سوار بر زره‌پوشی از ارتش لبنان، خود را بـه داخل منطقه محاصره شده مـی‌رساند. درون مـیان راه فالانژیست‌ها زره‌پوش را متوقف مـی‌کنند و مـی‌خواهند درون آن را باز کنند کـه چمران از داخل دستگیره درون را محکم مـی‌گیرد و آن‌ها فکر مـی‌کنند درون قفل هست و وقتی از شیشـه کوچک بـه داخل نگاه مـی‌کنند او خود را پنـهان مـی‌کند؛ آن‌ها نیز با تصور اینکهی داخل نیست منصرف مـی‌شوند. چمران بعد از سه روز ماندن درون نبعه تصمـیم بـه مراجعت مـی‌گیرد. به منظور بازگشت زره‌پوشی نبود؛ لذا با ارمنی‌ها تماس مـی‌گیرد؛ ارمنی‌ها درون قبال گرفتن پول، شیعیـان را بـه بیروت مـی‌رساندند لیکن اکثریت آن‌ها درون مـیان راه بـه اسارت مـی‌افتادند و کشته مـی‌شدند. چمران با اتومبیل، همراه سه نفر ارمنی، وارد منطقه فالانژیست‌ها مـی‌شود و در پست ایست و بازرسی فالانژها با استفاده از گذرنامـه یک شخص فرانسوی کـه شباهتی بـه چمران داشته، شروع بـه صحبت بـه زبان فرانسه با مأمورین مـی‌کند و بدین ترتیب از محاصره آن‌ها خارج مـی‌شود. او گزارشی از وضعیت وخیم شیعیـان جنگ زده نبعه بـه موسی صدر مـی‌دهد. موسی صدر با دوستی درون فرانسه تماس گرفته و تقاضای کمک مـی‌نماید؛ او نیز با سازمان پزشکان بدون مرز تماس برقرار مـی‌کند و اکیپی متشکل از چهار پزشک فرانسوی بـه همراه سه پرستار عازم نبعه مـی‌شوند. چمران دوباره همراه با اکیپ فرانسوی عازم نبعه مـی‌شود کـه در مـیان راه اتومبیل آن‌ها را بـه رگبار مـی‌بندند و مـی‌کنند.
چمران نسبت بـه گروه‌های سیـاسی لبنان شناخت زیـادی داشت، وی آزردگی خاطر خویش را از باران تهمت‌هایی کـه گروه‌های مختلف سیـاسی بـه او مـی‌زدند کتمان نمـی‌کند. از جمله اتهامات کـه به چمران زده بودند، تسلیم نمودن اردوگاه بزرگ فلسطینی تل زعتر بـه کتائب (فالانژها) بوده‌است. چمران با رهبران فلسطینی و در رأس آنـها، یـاسر عرفات نیز تماس و همکاری نزدیک داشته‌است به‌طوری‌که یـاسر عرفات و ابوجهاد مـی‌آمدند و از او م مـی‌گرفتند.
در بحبوحه پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، چمران درون نظر داشت کـه پانصد رزمنده از سازمان «امل» را تجهیز نموده و خود را بـه وسط معرکه نبرد درون ایران برساند. دولت سوریـه نیز امکانات و هواپیما به منظور انتقال رزمندگان را تقبل نموده بود که تا در هر جا کـه سازمان امل مـی‌خواهد رزمندگانش را پیـاده کند. اما نبرد درون تهران ۲۴ ساعت بیشتر طول نکشید و طرح بـه مرحله اجرا درون نیـامد.[۲۹]
با پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، درون سی ام بهمن همـین سال چمران همراه با یک گروه ۹۲ نفره از لبنان بـه ایران آمد و با آنکه قصد ماندن درون ایران را نداشت، بـه توصیـه سید روح‌الله خمـینی درون وطنش ماندگار شد. درون اوایل پیروزی انقلاب، بـه تربیت اولین گروه از پاسداران انقلاب اسلامـی درون سعدآباد پرداخت.
در کردستان
در ناآرامـی‌های کردستان به منظور مقابله با جدائی طلبانی کـه با دولت مرکزی مـی‌جنگیدند همراه با ولی‌الله فلاحی، بـه آن منطقه رفت. گردنـه قلعه‌حصار، بین راه ارومـیه و سرو، بـه دست شورشیـان افتاده بود و نیروهای ژاندارمری و داوطلب محلی بعد از تلفات زیـاد عقب‌نشینی کرده بودند؛ وی درون اولین حرکت نظامـی خود بـه همراه فلاحی، فرمانده نیروی زمـینی ارتش، درون حالی کـه آر پی جی بـه دست گرفته بود و پیشاپیش نیروهای نظامـی حرکت مـی‌کرد و راه را به منظور عبور تانکها باز مـی‌نمود گردنـه مزبور را پاکسازی کرد
در ناآرامـی‌های مریوان از طرف دولت موقت بـه مأموریت رفت و مدت ده روز درون آن جا ماند و پس از برگزاری جلسات متعدد به منظور بازگشت امنیت بـه منطقه و حاکمـیت دولت مرکزی با بزرگان شـهر بـه توافق رسید. چمران کـه سخنگو و نماینده جناح تندرو شورای انقلاب و دولت موقت بود توانست با موافقت خمـینی ارتش و سپاه پاسداران را بـه کارزار کردستان بکشاند.[۳۰] در درگیری‌های کردستان، گروهی از تکاوران ارتش او را همراهی مـی‌د. آن‌ها از تاکتیک ویژه‌ای سود مـی‌جستند و به جای آن کـه با پیش قراولان دشمن مواجه شوند، با هلیکوپتر درون قلب پایگاه‌های دشمن فرود مـی‌آمدند و آن‌ها را تار و مار مـی‌د. اوج شـهرت چمران درون واقعه خونین پاوه بود کـه همراه با تیمسار ولی‌الله فلاحی، درون زیر باران گلوله، خود را بـه محاصره افکند. شـهر پاوه بـه دست شورشیـان افتاده بود و تنـها خانـه پاسداران و پاسگاه ژاندارمری مقاومت مـی‌د. درون این حادثه، با پخش پیـام روح‌الله خمـینی از رسانـه‌ها کـه ارتش و پاسداران را بـه پاوه فراخوانده بود، شورشیـان پا بـه فرار گذاشتند. از حوادثی کـه در پاوه اتفاق افتاد قتل‌عام مجروحین توسط مخالفین درون بیمارستان، سقوط هواپیمای فانتوم و اصابت هلیکوپتر ۲۱۴ حامل قربانیـان و مجروحین بـه کوه بود کـه چمران از آن با تلخی فراوان و یک حادثه «دیوانـه‌کننده» یـاد مـی‌کند.[۳۱]
وزارت دفاع
چمران بعد از حوادث کردستان بـه تهران احضار شد و از سوی روح‌الله خمـینی بـه سمت وزارت دفاع منصوب شد.[۳۲] او درون سمت وزیر دفاع بیش از ۱۲۰۰۰ نفر را از ارتش پاکسازی کرد.[۳۳] وی بعد از استعفای دولت موقت، بـه کار خود درون وزارت دفاع ادامـه داد.[۳۴] درون ۲۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ چمران از سوی آیت‌الله خمـینی بـه سمت مشاور شورای عالی دفاع ملی منصوب شد.[۳۵]
مجلس
چمران درون انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامـی از تهران بـه نمایندگی انتخاب شد.
در خوزستان
مصطفی چمران و موسی نامجو درون بهشت زهرا
با آغاز جنگ ایران و عراق بـه جبهه جنگ عزیمت نمود و ستاد جنگ‌های نامنظم را بنیـان نـهاد. ایجاد واحد مـهندسی فعال به منظور ستاد جنگ‌های نامنظم یکی از این برنامـه‌ها بود کـه به کمک آن، جاده‌های نظامـی به‌سرعت درون نقاط مختلف ساخته شد و با نصب پمپ‌های آب درون کنار رود کارون و احداث یک کانال بـه طول حدود بیست کیلومتر و عرض یک متر درون مدتی حدود یک ماه، آب کارون را بـه طرف تانک‌های عراقی روانـه ساخت، به‌طوری‌که آن‌ها مجبور شدند چند کیلومتر عقب‌نشینی کنند و سدی بزرگ مقابل خود بسازند.
پس از یأس عراقیـها از تسخیر اهواز، ارتش این کشور به منظور دومـین بار بـه سوسنگرد حمله کرد و سه روز تانک‌های عراقی شـهر را درون محاصره گرفتند؛ روز سوم تعدادی از آنان توانستند بـه داخل شـهر راه یـابند.
دکتر چمران کـه از محاصره تعدادی از یـاران و رزمندگان ایرانی درون آن شـهر سخت برآشفته بود، با فشار و تلاش فراوان خود و سید علی خامنـه ای، ارتش را آماده ساخت کـه برای نخستین بار دست بـه یک حمله خطرناابرابر بزنند و خود نیز نیروهای مردمـی و سپاه پاسداران را درون کنار ارتش سازماندهی کرد که تا با نظمـی نو و شیوه‌ای جدید از جانب جاده اهواز - سوسنگرد بـه دشمن یورش ببرند.
چمران درون نبردی کـه برای آزادسازی سوسنگرد درگرفته بود، بـه هدف منحرف دشمن از آسیب رسانی بـه رزمندگان همراهش، بـه همراه دو تن از همراهانش بـه درگیری با چند تانفربر پرداخت کـه ماحصل آن فرار نیروهای عراقی از صحنـه نبرد بود درون حالی کـه او تنـها از ناحیـه ران مجروح گردید و نیروهای او توانستند خود را بـه سوسنگرد برسانند؛ او با کامـیون هیفائی کـه از دشمن بـه غنیمت گرفته بود خود را بـه بیمارستان رساند و بستری شد؛ اما بیش از یک شب درون بیمارستان نماند و پس از آن بـه مقر ستاد جنگ‌های نامنظم رفت.
درگذشت
چمران دوباره درون تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ کـه برای سرکشی، معرفی و توجیـه فرمانده جدید محور بـه جای «ایرج رستمـی» بـه منطقه جنگی دهلاویـه رفته بود، درون خط مقدم نبرد، بر اثر اصابت ترکش خمپاره ۶۰ دشمن از ناحیـه پشت سر زخمـی شد. کمک‌های اوّلیـه بر روی او درون بیمارستان سوسنگرد انجام گرفت و آمبولانس بـه اهواز شتافت ولی پیکر بی‌جان او بـه اهواز رسید.[۳۶] و در همان تاریخ درگذشت[۳۷][۳۸] . آرامگاهش درون بهشت زهرا قرار دارد و فاقد سنگ مزار مـی‌باشد. آدرس مزار وی قطعه: ۲۴ ردیف: ۷۱ شماره: ۲۵ و تاریخ دفنش ۱۳۶۰/۴/۲ است.[۳۹] درون قتلگاه او درون دهلاویـه نیز بنای یـادبودی ساخته‌اند.
فیلم شـهید چمران
ابراهیم حاتمـی کیـا، کارگردان ایرانی، نیز فیلمـی را بـه نام چ دربارهٔ مصطفی چمران ساخت کـه پیشنـهاد آن را مـهدی چمران ۱۵ سال پیش بـه وی داده بود. این فیلم بـه مقطعی از زندگی چمران یعنی دو روز و دو شب حضورش درون پاوه درون سال ۱۳۵۸ مـی‌پردازد. درون این فیلم فریبرز عرب نیـا نقش چمران و سعید راد نقش تیمسار فلاحی را بر عهده دارند. درون فیلم سیمرغ نیز کـه سرگذشت دو تن از خلبانان هوانیروز یعنی احمد کشوری و علی‌اکبر شیرودی را بـه تصویر مـی‌کشد، بـه نقش چمران درون واقعه پاوه اشاره شده‌است.[۴۰]
عرفان و هنر
چمران شخصیتی عارفانـه داشت و به اشعار مولوی علاقه داشت.[۴۱]:۱۹۱ آثار هنری زیـادی را بر جای گذاشت کـه از جمله آن‌ها مـی‌توان بـه تابلوهای نقاشی، مجسمـه‌ها و عکس‌ها اشاره کرد. نقاشی درون مـیان علاقه‌مندی‌های بارز هنری چمران بود کـه در این زمـینـه چندین اثر رنگ روغن از وی بـه جا مانده‌است.[۴۲]
پانویس
منابع
- چمران، مـهدی. «مصطفی چمران». درون دانشنامـه جهان اسلام. ج. ۱۲. تهران: بنیـاد دائرةالمعارف اسلامـی، ۱۳۸۷. ۵۵۵۴. بازبینی‌شده درون ۱۹ تیر ۱۳۹۳.
- «زندگینامـه: مصطفی چمران (۱۳۶۰–۱۳۱۱)». همشـهری‌آنلاین، ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۷. بازبینی‌شده درون ۱۹ تیر ۱۳۹۳.
- صدری افشار، غلامحسین، نسرین حکمـی و نسترن حکمـی. فرهنگ فارسی اعلام. تهران: فرهنگ معاصر، ۱۳۸۳. ص ۲۹۲. ISBN 964-8637-00-8.
- نعمتی، احمد. ساوه، شـهر باستانی. انشارات اعلاء، ۱۳۸۳. ۱۶۶–۱۶۱. شابک ۵-۰-۹۵۴۲۲-۹-۶۴.
پیوند بـه بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط بـه مصطفی چمران درون ویکی‌گفتاورد موجود است. در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مصطفی چمران موجود است.- سایت مصطفی چمران
- سایت اختصاصی دکتر مصطفی چمران
- فیلم مستند لحظات مرگ که تا خاکسپاری
- زندگینامـه درون سایت صدا و سیمای جمـهوری اسلامـی
- زندگینامـه مصطفی چمران (۱۳۶۰-۱۳۱۱) همشـهری
- چمران:مصطفای صدر
- کتاب سرنوشت یـاران مصدق-هوشنگ مـهدوی
- کتاب پشت پرده انقلاب اسلامـی-اعترافات حسین بروجردی- بـه کوشش و ویرایش بهرام چوبینـه.
[مصطفی چمران - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد بیوگرافی زهرا لاریجانی دختر صادق لاریجانی]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 28 Jul 2018 14:33:00 +0000