رشت - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو

برای دیگر کاربردها، ساعات حرکت تاکسی ویژه گرگان به مشهد رشت (ابهام‌زدایی) را ببینید.

رشت
رشت کشور ایراناستان گیلانشـهرستان رشتبخش مرکزینام(های) قدیمـی دارلمرز، دارالامان، رشت بازار، وارناسال شـهرشدن قرن هشتممردمجمعیت ۶۷۹٫۹۹۵[۱]تراکم جمعیت ۴۱۴[۲]نفر بر کیلومتر مربعجغرافیـای طبیعیمساحت ۱۳۶ کیلومتر مربعآب‌وهوامـیانگین دمای سالانـه ۱۵٫۹ درجه سانتی‌گرادمـیانگین بارش سالانـه ۱٬۳۵۹ مـیلی‌مترروزهای یخبندان سالانـه ۲۶ روزاطلاعات شـهرینمایندهٔ مجلس شورای اسلامـی غلامعلی جعفرزاده
جبار کوچکی نژاد
محمدصادق حسنیشـهردار مسعود عباس نژادره‌آورد

ابریشم
نان برنجی
برنج
رشته خشکار صنایع دستی مانند: چموش دوزی

انواع رشتی‌دوزی
بر پارچه،
انواع محصولات
حصیری مانند
سفره،
زیرانداز، زنبیل،
زیر دیگی،پیش‌شماره تلفنی ۰۱۳وبگاه www.rasht.irشناسهٔ ملی خودرو ایران ۴۶[۳]تابلوی خوش‌آمد بـه شـهرپانویس رشت، شـهر باران

رشت

روی نقشـه ایران
۳۷°۱۶′۴۶″شمالی ۴۹°۳۵′۰۹″شرقی / ۳۷٫۲۷۹۴°شمالی ۴۹٫۵۸۵۸°شرقیمختصات: ۳۷°۱۶′۴۶″شمالی ۴۹°۳۵′۰۹″شرقی / ۳۷٫۲۷۹۴°شمالی ۴۹٫۵۸۵۸°شرقی

رَشْت ( آوا راهنما·اطلاعات) (به گیلکی: رٚشت) یکی از کلان‌شـهرهای ایران،[۴][۵] مرکز استان گیلان درون شمال ایران، و مرکز شـهرستان رشت هست و مادرشـهر[۶] استان گیلان و بخش‌هایی از استان‌های همجوار است. ساعات حرکت تاکسی ویژه گرگان به مشهد این کلانشـهر همچنین بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شـهر شمال ایران درون بین سه استان حاشیـهٔ دریـای خزر و بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شـهر گیلک نشین جهان، بزرگترین سگاه سواحل جنوبی دریـای کاسپین محسوب مـی‌شود.[۷][۸] رشت سومـین شـهر گردشگر پذیر ایران است.[۹]

بر اساس سرشماری رسمـی سال ۱۳۹۵، جمعیت شـهرستان رشت ۹۵۶٫۹۷۱ نفر است.[۱۰] جمعیت شناور ثابت روزانـهٔ شـهر رشت به‌عنوان مادرشـهر استان گیلان[۶] بالغ بر ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ نفر است.[۱۱][۱۲][۱۳] جمعیت این شـهر درون تعطیلات و ماه‌های گردگشری سال بالغ بر دومـیلیون نفراست.[۱۴] رشت فشرده‌ترین شـهر ایران بـه لحاظ نسبت جمعیت بـه وسعت هست و ازلحاظ نسبت جمعیت درون روز و شب نیز رتبه نخست کشور را دارد.[۱۳]

در شـهر رشت لهجه‌های گوناگون از گویش بیـه‌پس زبان گیلکی توسط مردم تکلم مـی‌شود.[۱۵]

آب و هوای رشت ازجمله آب و هوای معتدل کاسپین و شبه مدیترانـه‌ای هست که دارای تابستان‌های گرم و شرجی و زمستان‌های سرد و مرطوب است. ساعات حرکت تاکسی ویژه گرگان به مشهد همچنین شـهر رشت دارای رتبهٔ اول مـیزان بارش مراکز استان‌های ایران و به شـهر باران شـهره است.[۱۶]

رشت بیش از ۴٬۵ قرن پیش مرکز گیلان شد[۱۷] و در گذشته، مرکز استان یکم ایران بوده‌است. همچنین این شـهر نقشی کلیدی درون بزنگاه‌های تاریخ ایران مانند انقلاب مشروطه، جنگل و انقلاب ۱۳۵۷ ایران داشت و با توجه بـه فرهنگ مردم آن و قرار گرفتن درون جاده راه ابریشم از دیرباز بـه عنوان دروازه اروپا[۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳] همواره بـه عنوان دروازه تمدن مدرن از آن یـاد مـی‌شود.[۲۴] و دارای پیشینـه‌ای درخشان درون عرصه مبادلات خارجی بوده‌است.[۲۵][۲۶]

این شـهر درون سال ۲۰۱۵ بـه شبکه شـهرهای خلاق جهان بـه عنوان شـهر خلاق خوراک‌شناسی زیر نظر یونسکو پیوست.[۲۷][۲۸] براساس استانداردهای یونسکو شـهر خلاق، شـهری هست که از نوآوری و توانمندی‌های شـهروندان درون توسعه پایدار شـهری استفاده مـی‌کند. رشت تنـها شـهر ایران بـه همراه ۱۸ شـهر دیگر جهان هست که درون زمـینـه خوراک‌شناسی درون یونسکو ثبت شد.[۲۹][۳۰]

امروزه شـهر رشت یکی از قطب‌های کشاورزی و گردشگری درون سطح کشور محسوب مـی‌شود. رشت یکی از قطب‌های تولید برنج ایران،[۳۱] تولیدکنندهٔ بزرگ فولادو قطب تولید نانو داروهای ضد سرطان کشور[۳۲] یکی از مـهم‌ترین شـهرهای ایران است. از سال ۱۳۹۴ خورشیدی با تلاش‌های بی‌وقفهٔ مردم و پشتیبانی شـهرداری رشت، روز ۱۲ دی با عنوان روز رشت بـه ثبت رسید.

نام

وجه تسمـیهٔ رشت درون فرهنگ واژه‌های دساتیر، به‌معنی گچی کـه بنّایـان، سنگ و آجر را بـه آن محکم نمایند، و در لغت‌نامـه‌های انجمن آرا، آنندراج، لغت فرس اسدی توسی، لغت محلی شوشتری، برهان قاطع، ناظم الاطبا و لغت‌نامـهٔ جهانگیری: چیزی کـه از هم فروریزد؛ هر چیزی کـه از هم فروریزد و فروپاشد؛ دیوار مشرف برافتادن. گچ را نیز گویند کـه بدان خانـه سفید کنند؛ لجن و خاکروبه؛ خاک و گَرد؛ خاک را گویند؛ رنگ‌کرده نیز معنی شده‌است.[۳۳][۳۴] همچنین رشت (به فتح اول) بـه معنی درون فروافتاده درون گودی قرار گرفته یـا جای پست است. صفتی بود به منظور هفته بازار رشت و حومـه کـه روزهای یکشنبه درون این شـهر و روزهای چهارشنبه درون آج بیشـه حومـه رشت تشکیل مـی‌شد. رشت بازار یعنی بازار درون گودی قرار گرفته و این صفت بدان اعتبار بود کـه هر پیله‌ور یـا مسافری کـه از بخشـهای جنوبی، مانند رودبار یـا از مناطق غربی مانند فومن یـا از مناطق شرقی مانند لاهیجان بـه سوی رشت حرکت مـی‌کرد، از منطقه‌ای بلندتر بـه ناحیـه‌ای کـه در سطح پایین قرار داشت سرازیر مـی‌شد. تدریجاً «بازار» از آخر نام حذف شد و «رشت» باقی‌ماند.

از جمله دیگر نظرات مـی‌توان بـه (بیـه) یعنی مصب بین دو رود اشاره کرد. یـا (دارالمرز) یعنی سرزمـین پست و گود (جلگه) یـا بـه نظر علی‌اکبر دهخدا چون ساخت اصلی شـهر درون سال ۹۰۰ هجری بوده و کلمـه رشت درون حساب ابجد ۹۰۰ هست این نام را انتخاب نمودند. بنا بـه یک گمانـه زنی دیگر نیز: تلفظ دقیق این نام شـهر رَشت «رِشت» بوده کـه آن نیز از بن ریسیدن گرفته شده‌است و دلیل این نام‌گذاری مطرح بودن این شـهر درون تولید رشته‌های نوغان یـا همان ابریشم|ابریشمـی دانسته شده‌است.[۳۵] طبق یکی دیگر از گمانـه زنی‌ها معنی کلمـه رَشت از ترکیب کلمـه «رِش» بـه معنی باران بسیـار ریز است؛ کـه با پذیرفتن این گمانـه زنی مـی‌توان رشت را بـه مکانی کـه در آنجا باران بـه صورت مداوم مـی‌بارد پذیرفت. واژه گیلکی «وارش» کـه به معنی باران هست موید این نکته‌است کـه این واژه مرکب از وا+رش ساخته شده کـه اصل کلمـهٔ مرکب هم پیشوند «وا» معادل «باز» متبادرکنندهٔ «باز باران» یعنی «باران مکرر» است.[۳۶][۳۷] در اوستا کتاب ایرانیـان باستان کلمـه هو رشت بارها استفاده شده‌است. هو بـه معنی نیک و رشت بـه معنی کردار مـی‌باشد. شاید رشت درون کتب پارسی بـه معنی کار یـا عمل یـا کردار یـا محلی به منظور کار باشد. همچنین عده‌ای بر این گمانند کـه نام رشت از نام ایزد باران درون فارسی پهلوی یعنی تیشتر گرفته شده…

رشت از منظر تاریخ

نقشـهٔ گیلان درون سال ۱۸۱۸ مـیلادی. نام رشت بـه عنوان مرکز و سایر شـهرهای گیلان درون آن نمایـان است.

ابتدا رشت بـه صورت قصبه‌ای بزرگ مـیان یک فضای جنگلی بوده و از آبادی‌های کهن ایران به‌شمار مـی‌رفته کـه نامش درون کتاب حدودالعالم بـه سال ۳۷۲ هجری آمده‌است.[۳۸] این قصبه کـه در مـیان دو رودخانـه گوهررود و سیـاهرود قرار داشت و از این جهت نیز قدمت دیرینـه دارد. نام قدیمـی رشت «دارالمرز» یـا «دارالامان» بوده کـه قبل از این دو بـه آن «بیـه» مـی‌گفتند. بیـه درون لغت‌نامـه‌ها، رود یـا مصب بین دو رودخانـه معنی شده‌است و چنین بـه نظر مـی‌رسد کـه دلیل این نامگذاری قرار گرفتن آن درون مـیان دو رودخانـه‌است کـه به مثابه حفاظ و دیوار شـهر محسوب مـی‌گردید.[۳۹]لغت‌نامـه دهخدا درون باب رشت آورده‌است:

در قرن هشتم هجری حمد ﷲ مستوفی اولینی هست که از رشت نام مـی‌برد. درون زمان شاه عباس درون آنجا آبادانیـهایی کرد و رشت توسعه یـافت. درون زمان قاجاریـه بواسطهٔ بسط روابط اقتصادی ایران با روسیـه و تماس آن‌ها از راه رشت باز هم بر توسعهٔ این شـهر افزود و در زمان ناصرالدین شاه از رشت با سی هزار تن جمعیت یـاد شده و بازارهای آن از مال التجاره مملو بوده‌است.[۴۰]

در فرهنگ جغرافیـایی ایران درون مورد شـهر رشت آمده:

شـهر رشت مرکز گیلان و مرکزاستان یکم کشور بوده‌است. این شـهر درون ۳۳۹هزارگزی شمال باختر تهران و ۳۶هزارگزی جنوب بندر انزلی واقع شده‌است. از مرکز شـهر و دو طرف ساختمان زیبای شـهرداری چهار خیـابان وسیع بـه چهار طرف کشیده شده‌است. بناهای دو و سه طبقهٔ نوساز و مغازه‌های معتبر درون دو طرف این خیـابانـها بنا شده‌است. شـهر رشت از نظر شـهربانی بـه پنج بخش زیر تقسیم مـی‌شود: ۱- ساغری‌سازان ۲- سبزه‌مـیدان و کیـاب ۳- بازار ۴- مرکز شـهر ۵- زرجوب. جمعیت شـهر درون حدود یکصدوبیست‌هزار تن است. تعداد مغازه‌ها و دکاکین شـهر درون حدود سه‌هزاروپانصد باب است. تعداد شماره‌های تلفن شـهر رشت درون حدود یک‌هزار نمره است. درون این شـهر دو دانشسرا و شش دبیرستان پسرانـه و پنج دبیرستان انـه و ۱۴ دبستان پسرانـه و ۱۶ دبستان انـه وجود دارد. کارخانـه‌های شـهر رشت به‌طور اختصار بـه این شرح است: ۱- کارخانـهٔ گونی‌بافی، تعداد کارگران پانصد تن. ۲- کارخانـهٔ بلورسازی، تعداد کارگران بیست تن. ۳- کارخانـهٔ تخم نوغان‌گیری، مقدار محصول درون سال از ۲۵ که تا ۳۰ هزار جعبه. ۴- بند پوتین، تعداد کارگر ۱۵ تن. ۵- پنج کارخانـهٔ برنج‌پاک‌کنی. ۶- دو کارخانـهٔ آرد. ۷- دو کارخانـهٔ پیله‌خفه‌کنی. ۸- کارخانـهٔ کبریت‌سازی. ۹- چهار کارخانـهٔ جوراب‌بافی. ۱۰- کارخانـهٔ برق.[۴۰][۴۱]

در فرهنگ معین آمده‌است:

مرکز استان گیلان (شـهرستان رشت) درون مـیان شاخه‌های مصبی سفیدرود بـه نام گوهررود و صیقلان رودبار درون جلگهٔ هموار و سبزی کـه تا کنار مرداب و بحر خزر امتداد دارد واقع است. جمعیت شـهر رشت ۱۲۲۰۰۰ تن است. این شـهر زیبا و مترقی درون قرن اخیر بزرگترین دروازهٔ تجارتی ایران درون شمال بود و بوسیلهٔ بندرانزلی از طریق روسیـه با غالب ممالک اروپای شرقی و مرکزی تجارت داشت. از سوی دیگر بوسیلهٔ جادهٔ شوسه از طریق قزوین بـه تهران و از طریق لاهیجان و لنگرود بـه مازندران و گرگان و از راه بندر پهلوی و طالش بـه آذربایجان شرقی مربوط است. شـهر رشت درون زمـین‌های رسوبی جنوب مرداب بندر پهلوی درون ارتفاع هم سطح دریـای آزاد قرار گرفته و یکی از مناطق پرباران ایران هست که مـیزان بارندگی سالیـانـهٔ آن بـه ۱/۷۰ متر مـی‌رسد و پرباران‌ترین مرکز استان ایران به‌شمار مـی‌آید. هوای شـهر اغلب مِه آلود و دارای بخار آب زیـاد هست و بـه همـین واسطه هوای رشت سرد نیست، تمام روزهای یخبندان این شـهر درون عرض سال از سی روز تجاوز نمـی‌کند، روزهای برفی یـا برف و باران توأم کمتر درون این شـهر دیده مـی‌شود و در سال ۱۳۳۶ ه‍.ش تنـها یک روز برفی داشته و در سال ۱۳۳۵ ه‍.ش دوازده روز برفی درون این شـهر مشاهده شده‌است.[۴۲][۴۳]

یـاسنت لویی رابینو درون سفرنامـهٔ خود درون ضمن بحث از مساجد و بقعه‌ها و بناهای تاریخی صورت چند سنگ نبشته را آورده کـه از آن جمله است:

«صورت کتیبهٔ سنگی مسجد جامع رشت کـه در عهد فتحعلی شاه قاجار بسال ۱۲۳۴ هَ. ق؛ و صورت کتیبه سنگی بقعهٔ امام کـه در عصر ناصرالدین شاه بـه سال ۱۲۷۲ هَ.ق. نوشته شده‌است، و نیز صورت کتیبه‌ای بر گلدستهٔ مسجد ساغری سازان رشت منقوش بسال ۱۳۰۴ ه‍.ق .».[۴۴][۴۵] و[۴۶][۴۷]

پیش از اسلام

ایجاد بنای اولیـه رشت را با احتمال زیـاد بـه قبل از اسلام و به دوره ساسانیـان نسبت مـی‌دهند درون حالی کـه به نوشته برخی از محققان؛ رشت درون پیش از اسلام و دست کم درون دوره ساسانیـان وجود داشته‌است؛ و بنا بر روایت دیگری این ناحیـه درون گذشته دور، زیر آب‌های دریـای خزر قرار گرفته بود، اما بـه تدریج و بر اثر رسوب زیـاد و تبخیر آب، اراضی گیلان و ناحیـه‌ای کـه امروزه بـه نام رشت معروف هست از آب خارج شدند. این ناحیـه چون دارای منابع طبیعی مانند جنگل و زمـین‌های مناسب کشاورزی بوده، بـه سرعت بـه صورت دهکده‌ای درآمده و قابل سشده‌است. درون زمانی‌که حکومت ساسانی روبه فروپاشی مـی‌رفت، حکمرانی مستقل این دیـار را گیلان‌شاه مـی‌نامـیدند.

پس از اسلام

نخستین نقشـه رسمـی رشت درون سال ۱۲۸۷

پس از غلبه مسلمانان بر ایران، اولین بار کـه نامـی از رشت بـه مـیان آمد، سال ۶۱ هجری قمری بود. درون زمان صفویـه بـه ویژه درون دوره شاه اسماعیل صفوی، سرزمـین گیلان بـه دو بخش داخلی: «بیـه پس» بـه مرکزیت فومن (و بعدها رشت) و «بیـه پیش» بـه مرکزیت لاهیجان تقسیم مـی‌شد. حکومت بیـه پیش از ۹۴۳ هجری قمری بـه خان احمد گیلانی رسید و شاه طهماسب اول صفوی، حکومت بیـه بعد را نیز بـه او سپرد. سرانجام شاه عباس اول صفوی گیلان را تسخیر کرد. درون زمان سلطنت شاه عباس اول، گیلان استقلال خود را از دست داد.[۴۸] این شـهر از سال ۱۰۰۴ هـ. ق بـه فرمان شاه‌عباس مرکز استان گیلان و مرکز معاملات نوغان و ابریشم شد کـه در آن زمان محصول اول گیلان بود. این امر موجب شد کـه مالکان بزرگ و معامله‌گران ایرانی و روسی و یونانی و ارمنی کـه سر و کار با نوغان و ابریشم داشتند بـه این شـهر رو کرده و بر وسعت آن بیفزایند. از این زمان سنگفرش بازار و سرپوشیدن خندقهای سرگشاده درون نواحی مرکزی شـهر شروع شد.[۴۹][۵۰] در سال ۱۰۷۱ هجری قمری، قوای روسیـه بـه دستور پترکبیر بـه گیلان حمله برد و رشت را که تا سال ۱۱۴۵ هجری قمری درون اشغال خود نگه داشت. درون سال ۱۰۴۵ هجری قمری شـهر رشت بـه دست استپان رازین روس غارت شد. درون سال ۱۷۲۲ مـیلادی نیز سپاهیـانپترکبیر، رشت را تسخیر د. سپس روس‌های بلشویک درون جریـان تعقیب هواداران تزار رشت را بـه تصرف خود درآوردند. رشت درون فاصلهٔ سالهای ۱۱۵۷ هـ. ق که تا ۱۱۸۴ هـ. ق درون وسط جنگلی انبوه قرار داشت. درون اطراف نقاط اصلی شـهر خانـه‌ها نزدیک بـه هم و در بقیـهٔ نقاط خانـه‌ها بدون هیچگونـه نظمـی پراکنده بود. درون سال ۱۲۲۳ هـ. ق دارای سه‌هزار خانوار بوده، بازارش از چهار کوچه نامنظم کـه بخشی از آن با نی و حصیرهای تکه‌پاره پوشانده بودند تشکیل شده بود. این شـهر درون آن روزگار شش روز با تهران فاصله داشته‌است. این شـهر از محلاتی تشکیل شده کـه نام خود را از زاهدان و عارفانی کـه در آن سداشتند گرفته‌است مانند سمابجار (صومعه بجار)، چله‌خانـه، پیرسرا، استادسرا، آفخرا، علمداران، امام، سلیمان‌داراب و غیره. سهر یک از زاهدان یـا عارفان یـا پیران درون قسمتی از قصبه یـا شـهر موجب بود کـه پیروان آنان مجاور مراد خود جمع شده و کویی تشکیل دهند و نام مراد خود را بر آن نـهند. قسمتی از شـهر نیز از پیشـه‌وران و صنعتگرانی نام مـی‌گرفت مانند: خمـیران یـا خمگران، ساغری سازان، صیقلان و غیره.[۵۰]

معاصر

قیـام مشروطه طلبان درون رشت و تصرف رشت، قزوین و تهران

نوشتار اصلی: رویداد باغ مدیریـه

نوشتار اصلی: فتح تهران

کمـیته سری ستار، کـه در دوره استبداد صغیر محمدعلی شاه درون رشت، گیلان تشکیل شد و هدف از تشکیل آن، اعاده مشروطیت بود. ۴۶ نفر از مشروطه خواهان گیلانی و غیر گیلانی کـه در آن زمان درون رشت بودند، درون آن عضویت یـافتند و با مساعی آنان بود کـه انقلاب محرم ۱۳۲۷ ه‍.ق رشت واقع شد کـه به نوبه خود منجر بـه فتح تهران و اعاده مشروطیت گردید.[۵۱] در مقابل این گروه و برای مقابله با شورش‌های احتمالی سردار افخم دارالحکومـه را بـه مرکز اوباشان و فراشان سرکوب گر تبدیل کرده بود. بـه همـین جهت مجاهدین گیلان از جمله اعضای کمـیتهٔ ستار تصمـیم گرفتند بـه هر وسیلهٔ ممکن سردار افخم را از بین ببرند. حمله آنان بـه دارالحکومـه منجر بـه رویداد باغ مدیریـه گردید.[۵۱]

یپرم خان ارمنی و سردار بهادر بختیـاری (بعدها، سردار اسعد سوم) از فاتحان تهران[۵۲]

سردار افخم والی گیلان وی بود کـه در جریـان تحریم تنباکو و تحصن حاج مـیرزا حسن آشتیـانی و معترضین درون مـیدان ارک تهران بـه سوی مردم دستور شلیک داد و حدود سی تن را کشته و تعداد زیـادی را زخمـی کرد. رویداد باغ مدیریـه مربوط بـه روزی هست که سردار افخم درون مجلس مـهمانی درون باغ مدیریـه رشت حضور داشت، درون این روز مجاهدین گیلان از سه نقطه، نخست خانـه یوسف خان (معاون دیوان)، دوم از باغ حاجی وکیل و سوم از خانـه مـیرزا کریم خان بـه سمت باغ بـه حرکت درآمدند. سپس پانزده نفر آنان همراه معز السلطان مأمور باغ مدیریـه شدند و عده‌ای هم بـه همراه مـیرزا حسین خانمایی و علی محمد خان تربیت بـه سمت دارالحکومـه حرکت د؛ ستون سوم نیز زیرفرمان یپرم خان، مأمور پشت دارالحکومـه شدند. این افراد موفق شدند سردار افخم را بـه ضرب گلوله از پای درآورند.[۵۱] وقتی خبر کشته سردار افخم درون شـهر پیچید، بلافاصله دیگر گروه‌های مجاهدین دارالحکومـه را تصرف و بر اوضاع شـهر چیره شدند و با روحیـهٔ مضاعف بـه تجهیز داوطلبان و آموزش نظامـی آن‌ها برآمدند. رویداد باغ مدیریـه نـه تنـها مظهر خشم و نارضایتی گیلانیـان علیـه ظلم حکام وقت گردید، بلکه بازتاب آن درون سراسر ایران روحی تازه بـه مشروطه طلبان و آزادی خواهان داد و بلادرنگ برخی افراد حکومتی کـه موضوع انقلاب مشروطه را جدی دیدند بـه صف مخالفین حکومت پیوستند. از این دست مـی‌توان بـه سپهدار رشتی اشاره کرد کـه پس از واقعه باغ مدیریـه و به محض این‌که وکیل التجار یزدی و ناصرالاسلام ندامانی مأمور شدند که تا به تنکابن رفته و از او بخواهند رهبری مجاهدین شمال را بـه عهده بگیرد، بـه سرعت این پیشنـهاد پذیرفت و بلافاصله با چند تن از نزدیکان خود و حدود پانصد نفر تفنگچی وارد رشت شد و اداره امور فرماندهی نیروهای انقلابی را بـه دست گرفت و برای فتح پایتخت بـه سوی تهران حرکت نمود. هنوز مراسم نوروز سال ۱۲۸۸ ه‍.خ پایـان نیـافته بود، کـه مجاهدین مشروطه‌خواه گیلان بـه فرماندهییپرم‌خان، وارد قزوین شدند و بین آنان و قوای دولتی، جنگ درگرفت. سرانجام مجاهدین، شـهر را تصرف د و قاسم خان امـیرتومان، فرمانده قشون دولتی و چند نفر دیگر بـه دار آویخته شدند.[۵۱] روز ۲۲ تیرماه ۱۲۸۸ ه‍.خ قوای بختیـاری بـه فرماندهی سردار اسعد بختیـاری و نیروهای گیلان بـه فرماندهی سپهدار تنکابنی، درون نزدیکی تهران بـه هم رسیدند و در بادامک، اردو زدند. بعد از پنج روز درگیری؛ بالاخره قوای مشروطه توانستند کنترل کامل تهران را بـه دست بگیرند. درون این مـیان سران این قوا درون عمارت بهارستان ساکن شدند و زمام امور تهران را به‌دست گرفتند.

جنگ جهانی و قیـام مـیرزا کوچک جنگلی

نوشتار اصلی: جنگل

مـیرزا و یـارانش درون رشت

مقبرهٔ قدیمـی مـیرزا کوچک جنگلی درون سلیمان داراب رشت

جنگل یـا نـهضت جنگل یـا قیـام جنگل، ی سیـاسی همراه با مبارزهٔ مسلحانـه درون ایران بود کـه از سال ۱۲۹۳ بـه رهبری مـیرزا کوچک‌خان جنگلی بـه مبارزهٔ مسلحانـه بر ضد ارتش خارجی داخل خاک ایران و بریگاد قزاق، کـه زیر دست افسران روسی تعلیم و تربیت شده بودند، پرداخت. آنچه روشن هست تعداد زیـادی از انقلابی‌های جنگل درون درگیری‌های مسلحانـه با لشگرهای انگلیس، روسیـه و ارتش سلطنتی قاجار کشته شدند. جنگ جهانی اول و پادرمـیانی انگلیس و روسیـه تزاری درون آن و ناتوانی شدید حکومت مرکزی ایران درون اثر فقدان حمایت‌های خارجی، فضای سیـاسی و اجتماعی آماده‌ای را به منظور ایجاد و رشد حرکتهای مردمـی بـه وجود آورد. درون این فضای آماده، جنگل درون شـهریور ۱۲۹۳ شمسی (اوت ۱۹۱۴) شکل گرفت و در مدتی کوتاه نـه تنـها درون گیلان، بلکه درون اکثر نقاط ایران با استقبال مردم روبرو شد و روزبه روز بر توان نظامـی آن افزود، به‌طوری‌که بـه خطری جدّی به منظور سیـاست استعماری انگلیس درون منطقه تبدیل شد. مـیرزا و یـارانش نشریـه‌ای نیز بـه نام جنگل منتشر مـی‌نمودند کـه در مجموع درون سه دوره مجزای انتشارش مشتمل بر ۳۹ شماره شد. در سال ۱۳۱۶ هجری قمری درون رشت شورش نسبتاً دامنـه‌داری علیـه قانون خراج راهداری کارگزاران روس کـه از ساکنان دهستان‌ها دریـافت مـی‌د بـه وقوع پیوست. بـه هنگام جنگ جهانی اول شـهر رشت درون معرض تاخت و تاز سپاهیـان روس و بعد نیروهای انگلیسی و شورشیـان محلی قرار گرفت و خرابی بسیـار درون آن بـه بار آورد. درون سال ۱۹۲۰ مـیلادی ارتش سرخ باکو را تصرف کرد و وارد بندر انزلی شد. انگلیسی‌ها رشت را تخلیـه د و با آتش زدن انبارهای خود و انـهدام پل سفید رود رهسپار بغداد شدند. این کار موجب شد کـه حکومتی ضد انگلیسی بـه ریـاست مـیرزا کوچک خان جنگلی درون رشت تشکیل شود. در واقع درون این سال گیلان از ایران جدا شده و با تشکیل جمـهوری گیلان رشت به عنوان پایتخت آن برگزیده شد و تا سال ۱۹۲۱ این وضعیت به منظور گیلان و رشت برقرار بود. سرانجام قوایی از تهران عازم سرکوبی انقلابیون شد؛ و در پی آن بـه موجب قرارداد ۱۳۳۹ هجری قمری (۱۹۲۱ مـیلادی) کـه بین دولتهای ایران و اتحاد جماهیر شوروی[۴۸][۵۰]

انقلاب ۱۳۵۷ ایران

نخستین جرقه‌های انقلاب اسلامـی درون خرداد ۱۳۴۲ زده شد و در طول ۱۵ سال گسترده و گسترده‌تر شد. سر آغاز انقلاب اسلامـی درون گیلان را نیز مـی‌بایست درون سالهای ۱۳۴۲ جستجو کرد. از نخستین حرکت‌های مردم گیلان قیـام مردم و علماء درون اعتراض بـه وقایع ۱۵ خرداد بود اما از سال ۱۳۵۶ فعالیت مخالفان رژیم درون گیلان تشدید و علنی گردید و در سال ۱۳۵۷ مبارزات مردم درون شکل گسترده‌تری ادامـه یـافت و مساجد گیلان بـه ویژه رشت، صومعه سرا و لاهیجان شاهد تجمعات روزافزون مردم بود. جلسات سخنرانی عالمانی چون احسان بخش، ابراهیم فقیـهی و هادی حسام درون رشت، زین العابدین قربانی درون لاهیجان، مـیرآقا درون صومعه سرا مورد توجه مردم قرار گرفت و ساواک نسبت بـه شـهرهای مزبور حساس کرد علاوه بر رشت مردم درون شـهرهای رودبار، آستانـه اشرفیـه، رودسر، فومن و لنگرود نیز دست بـه تظاهرات زدند. با آغاز مـهر ۱۳۵۷ مردم شـهرهای گیلان فعالیت‌های خود را شدت بخشیدند و اعتصابهای گسترده‌ای درون سازمان‌ها و مدارس آغاز گردید. آیت الله ضیـابری از پیشگامان مبارزه درون این ایـام طی اعلامـیه‌ای بـه مأموران پلیس هشدار داد. بنا بـه دعوت صادق احسان بخش کـه رهبری مبارزه را درون شـهر رشت و استان گیلان بر عهده داشت اعتصابهای گسترده‌ای صورت پذیرفت و تصاویر شاه درون مدارس و اماکن عمومـی بـه آتش کشیده شد. در روز ۱۷ مـهرماه مردم رشت علی‌رغم باران سیل آسا درون بزرگی شرکت د. درون روز ۳ آبان ۱۳۵۷ نیز مردم رشت از مـیدان بانک ملی راه‌پیمایی دیگری را آغاز د و شیشـه‌های فروشی‌ها و سینماها را شکستند درون پایـان هم بـه منزل استاندار حمله د. این سرانجام با مداخله نیروهای پلیس و دستگیری جمعی از راه‌پیمایـان خاتمـه یـافت. در روز ۸ آبان ۱۳۵۷ نیروهای دولتی به منظور جلوگیری از گسترده شدن تظاهرات درون روستاها و شـهرها با فراهم آوردن نیروهای طرفدار سلطنت از سراسر استان بـه صومعه سرا حمله و به غارت و تخریب منازل و مغازه‌های مخالفان رژیم پرداختند. طی این حمله یک تن کشته و عده‌ای نیز مجروح شدند.[۵۳] در ۲۰ آبان ۱۳۵۷ مردم رشت بـه منظور اعتراض بـه حمله عناصر چماق بدست رژیم درون صومعه‌سرا درون رشت اقدام بـه راه‌پیمایی ۱۵۰ هزار نفری د. این بـه مدت ۴ ساعت بـه طول انجامـید.

تظاهرات مردم رشت مقابل مقر ساواک (دراطراف باغ محتشم)

به دنبال تظاهرات مردم رشت و دیگر شـهرهای استان گیلان، مأموران انتظامـی از ترس حملات چریکی روستاهای اطراف لاهیجان و سیـاهکل را تحت کنترل شدید قرار دادند. در روز ۱۱ آبان ۱۳۵۷ بـه مناسبت شـهادت یکی از جوانان روستای پشتیر صومعه‌سرا گروه کثیری از اهالی رشت بـه صومعه سرا رفته و به تظاهرات پرداختند. درون این تظاهرات به منظور نخستین بار شعار «شاه ترا مـی‌کشیم» شنیده مـی‌شد. درون آن روز تظاهر کنندگان تصاویری از مـیرزا کوچک خان را درون دست داشتند و از مقابل قرارگاه مـیرزا کوچک خان عبور د. به دنبال تظاهرات مردم درون رشت و صومعه‌سرا، مردم لاهیجان درون روزهای ۲۲ و ۲۳ آبان تظاهرات وسیعی را آغاز د کـه این راه‌پیمایی‌ها منجر بـه زد و خورد شدید با نیروهای پلیس گردید و منجر بـه کشته شدن ۱۳ نفر از تظاهر کنندگان گردید. در طول دهه محرم سال انقلاب (از اواسط آذرماه) درون ضمن سوگواری به منظور حسین ابن علی، تظاهرات مردم شـهرهای گیلان ادامـه یـافت. در تاسوعا و عاشورای سال ۱۳۵۷ درون استان گیلان عزاداری درون خیـابانـها از سوی رژیم ممنوع اعلام شد. اما درون اغلب شـهرهای استان مراسم عزاداری بـه تظاهرات روز بـه روز خشن تر و خونین تر مـی‌شد. شـهر لاهیجان بـه مـیدان جنگ تبدیل شده و آتش‌سوزی بزرگی بخش عظیمـی از شـهر را بـه خاکستر تبدیل کرد و عبور و مرور بواسطه موانعی کـه مردم درون خیـابانـها ایجاد کرده بودند متوقف شد. به دنبال تظاهرات مردمـی درون ایـام عزاداری عاشورا نیروهای دولتی درون ۲۳ آذرماه گروهی بزرگی از طرفداران حکومت پهلوی درون شـهرها و روستاهای گیلان را تجهیز کرده و به شـهر رشت کشاندند که تا متقابلاً تظاهراتی بـه نفع شاه و حمایت از دولت انجام گیرد. اما تظاهر کنندگان بـه غارت اموال مردم، تخریب مغازه‌ها، آتش زدن وسائل نقلیـه و ضرب و شتم مردم پرداختند. پزشکان و پرستاران رشت نیز درون ۶ دی ماه درون بیمارستان رازی گرد آمده و سپس درون یک راه‌پیمایی شرکت د. در ۱۳ دی ماه درون آستانـه اشرفیـه آتش‌سوزی مـهیبی از طرف ساواک صورت پذیرفت و منزل ضیـایی و تعدادی مغازه و خانـه درون آتش سوخت. در ۲۵ دی ماه نیز بعد از تدفین شـهدا تظاهرات مردم رشت از گورستان بـه مرکز شـهر کشیده شد. مردم قصد داشتند مجسمـه رضاشاه درون مـیدان شـهر داری رشت را پائین بکشند، اما درون مـیدان فرهنگ با تیراندازی و مقاومت مأموران مواجه شدند درون نـهایت چند روز بعد با خروج شاه از ایران مجسمـه رضاشاه پائین کشیده شد. در دی ماه درون تمام شـهرهای استان گیلان بـه ویژه شـهر رشت تظاهرات متعددی صورت مـی‌پذیرفت کـه در هر تظاهرات عده‌ای کشته و زخمـی مـی‌شدند درون طول اوج‌گیری نـهضت، بازاریـان نیز با همراهی مردم بازارها را بسته و گاه که تا ۵ روز این تحصن ادامـه مـی‌یـافت. با انتشار خبر ممانعت رژیم از ورود سید روح‌الله خمـینی و بسته شدن فرودگاه خشم عمومـی درون استان گیلان برانگیخته شد و مردم با تظاهرات، بستن خیـابانـها و آتش زدن لاستیک بـه زد و خورد با پلیس پرداختند و مأموران را از برقرار ساختن نظم عاجز ساختند. روز ۱۲ بهمن هم‌زمان با ورود سید روح‌الله خمـینی بـه ایران که تا پاسی از شب مردم درون خیـابانـها بـه شادی پرداختند. روز ۱۹ بهمن با اعلام نخست‌وزیری بازرگان، یک بی‌سابقه‌ای درون شـهرهای گیلان بـه ویژه رشت برگزار شد. در ۲۲ بهمن ماه روز پایـان نظام شاهنشاهی درون ایران مردم گیلان بـه کلانتری‌ها و پادگان‌ها حمله بردند. این درگیری‌ها که تا ۲۳ بهمن ادامـه داشت. از جمله مراکز مقاومت کـه تا بعدازظهر روز ۲۳ بهمن هنوز تسلیم نشده بود ساواک رشت (واقع درون مجاورت باغ محتشم-پارک بزرگ شـهر-) بود. مردم با بلدوزر درب ساواک را شکسته و به آن حمله د و یک گروه ۲۲ نفره از مأموران ساواک بـه سوی مردم تیراندازی مـی‌د. محاصره ساواک ۸ ساعت بـه طول انجامـید و ۹ نفر از مأموران ساواک کشته شدند. مأموران ساواک کـه مقاومت را بی‌فایده مـی‌دیدند با بـه آتش کشیدن ساواک موفق بـه فرار شدند و ساواک بـه تسخیر مردم درآمد. بعد از این واقعه ساواک رشت و سایر نیروهای رژیم نیز تسلیم شدند. دیگر تمام شـهر بـه تصرف مردم درآمده بود خبرهایی کـه از رادیو تهران پخش شد بـه آخرین مقاومت‌ها پایـان بخشید و همـه مردم حتی خانواده‌هایی کـه در غم و اندوه شـهادت عزیزان خود عزادار بودند، پیروزی انقلاب و سرنگونی رژیم را جشن گرفته بـه شادمانی و پایکوبی پرداختند. با فتح شـهر رشت درون ۲۳ بهمن ۱۳۵۷ یک کمـیته ۲۵ نفری بـه ریـاست صادق احسان‌بخش زمام امور شـهر رشت مرکز استان گیلان را درون دست گرفت.[۵۴]

وقایع تلخ تاریخی رشت

در خلال پیکارهای مستمری کـه برحسب سنت بین امـیران و سران گیلان جاری بود، رشت مکرر عرصه پیکار بوده و مکرر دست بـه دست مـی‌شد یـا بـه آتش کشیده مـی‌شد. همچنین روحیـه مردم گیلان درون عدم پذیرش حکومت مرکزی باعث درگیری‌های دائم با قوای حاکم بر ایران بود کـه بسیـاری از این کشمکش‌ها باعث پیوستن گیلان بـه حکومت مرکزی ایران مـی‌شد درون مقابل قدرت‌های خارجی مانند روسیـه به منظور ضربه زدن بـه حکومت ایران بـه گیلان و به خصوص رشت حمله مـی‌بردند کـه حکومت مرکزی یـا توانایی مقابله با متجاوز را نداشت یـا بـه دلیل درگیری‌های گذشته با گیلانیـان تمایلی بـه این کار از خود نشان نمـی‌داد. بـه این ترتیب درون گیلان چرخه تقریباً ثابتی از جنگ داخلی، جنگ با حکومت مرکزی و جنگ با بیگانگان درون جریـان بود. . تعرض مغولان عهد اولجایتو، تعرض سیدعلی کیـا امـیر بزرگ گیلان بیـه‌پیش، قیـام عادل‌شاه، تصرفات روسیـان عهدپترکبیربیش از ده سال و پیکارهای ایذایی ده ساله با اشغالگران، تعرض قوای آغامحمدخان قاجار از چند جانب بـه رشت، درگیری قوای آغامحمدخان قاجار با قوای برادرش مرتضی قلیخان، تعرض قوای ژنرال سیسانوف، قیـام مشروطه‌طلبان و تصرف شـهر، تعرض ناگهانی قوای روس بـه رشت و اعدام معان، جنگ مجاهدان با اشغالگران انگلیسی و جنگ هفده روزه شـهری قوای مـیرزا کوچک خان با کمونیستهای انقلاب سرخ، اشغال رشت از طرف قوای شوروی درون جنگ جهانی دوم، از مـهمترین وقایع رشت بین سالهای ۷۰۶ هـ. ق که تا ۱۳۲۶ هـ. ش مـی‌باشد.[۵۰] همچنین حتما گسترش بیماریـهایی مانند وبا و طاعون را بـه علت تجارت ابریشم و رفت‌وآمد تجار بین سالهای ۱۲۴۶ که تا ۱۲۴۷ هجری نام برد کـه منجر بـه کشته شدن عدهٔ زیـادی شد بر مصائب فوق افزود. درون زمستان ۱۲۴۶ هجری قمری، طاعون شدید درون گیلان شایع شد و در حدود شش هزار نفر را از پای درآورد. ۵۶ سال بعد شـهر بـه آتش کشیده شد و خسارات فراوان دید. شـهر رشت چندین بار بین سالهای ۱۱۲۱ که تا ۱۲۶۰ هجری از زمـین لرزه و حریق آسیب دیده و باعث کاهش فراوان جمعیت درون این شـهر گردید. این شـهر ۶ بار بین سالهای ۱۱۷۰ که تا ۱۳۲۰ دچار حریق گردید. درون حریق سال ۱۳۰۴ هجری تمام بازار و دو مسجد و تعداد زیـادی از کاروانسراها و ویران گردید و در حریق ۱۳۲۰ هجری درون حدود ۱۰۰۰ دکان و ۱۰ کاروانسرا ویران شد. رشت چندین بار بـه وسیله قوای بیـه پیش غارت گردید. درون سال ۱۰۴۹ که تا ۱۰۴۸ هجری قزاقهای «دن» وسی سال بعد «استنکورازین» دوباره آن را بـه ویرانی کشید و به سال ۱۰۷۸ هجری غنیمت زیـادی از آنجا بـه دست آورد. درون سال ۱۱۳۱ هجری زبر دست خان فرمانده سپاهیـان افغان این شـهر را محاصره نمود. مردم رشت از پطر کبیر یـاری طلبیدند با وجود آنکه رشتی‌ها افاغنـه را بـه عقب‌نشینی واداشتند نیرویی کهپترکبیر بـه کمک آن‌ها فرستاده بود مدت ۱۲ سال یعنی از سال ۱۱۳۵ که تا ۱۱۴۷ این شـهر را درون اشغال خود داشتند. درون سال ۱۱۶۰ هجری بعد از مرگ نادرشاه یکی از فرماندهان سپاه اصلان خان بـه نام رضا قلی خان با ۱۷۰۰ نفر افغانی از تبریز بـه رشت آمد و بازرگانان انگلیسی را کـه در این شـهر بـه سر مـی‌بردند غارت کرد و آغا محمد خان قاجار درون سال ۱۱۹۷ هجری رشت را اشغال نمود. رشت درون سال ۱۱۶۵ هجری بـه وسیله لشکریـان محمد حسن خان قاجار ویران گردید و بعدها هم سربازان کریم خان زند آن را بـه آتش کشیدند. درون واقع رشت درون طول تاریخ خود، وقایع اسف انگیز فراوانی را از سر گذرانده‌است.[۵۰]

اولین‌های شـهر رشت درون ایران

شعبه بانک سپه درون رشت ۱۳۰۴ شمسی - ۱۹۲۵ مـیلادی

اولین اتوبوس درون ایران توسط یک تاجر بلژیکی درون شـهر رشت بـه کار گرفته شد

اولین شعبهٔ بانکی ایران(اولین شعبهٔ بانک سپه):در آغاز سال ۱۳۰۴ شمسی کـه هنوز اهمـیت موسسات اقتصادی و عوامل بازرگانی درون شئون اداری و زندگی اجتماعی ایران محسوس نشده بود، ایجاد اولین مؤسسه بانکی کشور طرح‌ریزی شد و مأمورین اجرای این فرمان با تشکیل شورایی از افراد بصیر و مطلع موفق شدند درون چند مغازه واقع درون خیـابان سپه نخستین بانک ایرانی را درون اردیبهشت سال ۱۳۰۴ افتتاح نمایند.

سرمایـه اولیـه بانک ۳٬۸۸۳٬۹۵۰ ریـال از محل موجودی صندوق بازنشستگی درجه داران قشون بود و بدین جهت فعالیت یک سال نخست این بانک بـه افسران ارتش اختصاص داشت، کـه با پرداخت وام‌های تقسیطی بـه رفع نیـازمندی‌های آنان کمک مؤثر مـی‌نمود و چون پیوسته بـه وسعت دامنـه عملیـات خود مـی‌افزود دوایر بانک بـه جای وسیع‌تری کـه در اول باب همایون از ابنیـه قورخانـه آماده شده بود، انتقال یـافت و در ۲۴ اسفند ۱۳۰۴ اولین شعبه این بانک درون شـهر رشت افتتاح شد و علاوه بر معاملات درجه‌داران قشون، بـه خرید و فروش برات و گشایش اعتبار به منظور بازرگانان و فعالیت‌های بیشتری درون امور بانکی و معاملات بازرگانی آغاز گردید.[۵۵]

اولین کتابخانـه ملی با بنا شاخص:[۵۶] فکر تأسیس این کتابخانـه ملی درون سال ۱۳۰۶ توسط محمد علی تربیت، رئیس اداره فرهنگ گیلان، درون زمـین اهدایی شـهرداری رشت بـه این اداره مطرح شد. درون روز ۱۶ آذر سال ۱۳۰۶ جمعیتی بـه نام نشر معارف گیلان کـه هدف آن ساخت کتابخانـه ملی بود تشکیل شد و سرانجام درون روز پنجشنبه ۱۹ مـهر ۱۳۱۳ هم‌زمان با جشن هزاره فردوسی کتابخانـه مذکور گشایش یـافت. این کتابخانـه اولین کتابخانـه‌ای هست که لفظ "کتابخانـه ملی"برای آن استفاده گردید و احداث بنا ی آن هم‌زمان با ساخت و ساز یک سلسله ابنیـه اداری و عام‌المنفعه درون شمال ایران درون دوره عهد پهلوی اول انجام گرفت و نوع معماری آن تقلیدی از معماری شرق اروپا مـی‌باشد. (کتابخانـه ملی رشت واقع درون مـیدان شـهرداری - خیـابان علم الهدی)[۵۷]
اولین تئاتر اولین تئاتر ایران بـه شکل کلاسیک و در سالن درون شـهر رشت شروع بـه کار کرد.[۵۸][۵۹][۶۰]
اولین اتوبوس وارد شده بـه ایران(قبل از دههٔ نود قرن سیزدهم هجری شمسی (پیش از سال هزار و دویست و نود شمسی)):اولین اتوبوس درون ایران توسط یک تاجر بلژیکی درون شـهر رشت بـه کار گرفته شد، اما بـه مرور زمان و با توجه بـه مـیزان کرایـه، سودآوری و زیر ساخت‌های حمل و نقل توجیـه اقتصادی آن رد شد و به همـین دلیل اتوبوس بـه کار گرفته شده بـه یکی از تجار ایرانی بـه نام (معین التجار) فروخته شد.[۶۱]
اولین راه‌آهن ایرانقدیمـی‌ترین راه‌آهن ایران درون مسیر بندر انزلی بـه پیربازار و رشت احداث شده و بقایـای این راه‌آهن و خطوط ریلی هنوز وجود دارد.[۶۲]
اولین داروخانـه شبانـه‌روزی درون ایران(داروخانـه کارون)

تغییر_مسیر آرسن مـیناسیـان[۶۳]

اولین خانـه معلولین و سالمندان درون ایران

تغییر_مسیر آرسن مـیناسیـان[۶۴]

جغرافیـا

مکان نگاری

نمای هوایی رشت (اثر والتر مـیتل‌هولتسر حوالی سال ۱۳۰۴)

رشت درون ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۱۶ دقیقه عرض شمالی واقع شده و فاصله آن از تهران ۳۰۰ کیلومتر مـی‌باشد.[۶۵] همچنین شـهر رشت با مساحت ۱۸۰ کیلومتر مربع درون زمـینی مسطح و هموار بـه ارتفاع به‌طور مـیانگین ۵ متر از سطح آب‌های آزاد قرار دارد. رشته کوه البرز درون قسمت جنوبی شـهر رشت واقع شده و نزدیک‌ترین قله بلند بـه شـهر رشت (درفک) بـه ارتفاع ۲٬۷۳۳ متر است. نزدیک‌ترین شـهرستان بـه رشت صومعه سرا هست که درون فاصلهٔ ۲۶ کیلومتر ی آن قرار دارد. رشت از شمال بـه دریـای خزر و مرداب انزلی، از غرب بـه رودخانـه پسیخان و شفت، صومعه سرا و فومن، از جنوب بـه بخش سنگر و شـهرستان رودبار و از شرق بـه کوچصفهان و آستانـه اشرفیـه محدود است.[۶۶]

سلسله جبال البرز درون قسمت جنوبی شـهر رشت واقع شده و نزدیک‌ترین قله بلند بـه شـهر رشت (درفک) بـه ارتفاع ۳۵۰۰ متر است. نزدیک‌ترین شـهرستان بـه رشت صومعه سرا هست که درون فاصلهٔ ۲۶ کیلومتر ی آن قرار دارد. رشت از جانب شمال بـه دریـای خزر و مرداب انزلی، از غرب بـه رودخانـه پسیخان، صومعه سرا و فومن، از جنوب بـه شـهرستان سنگر و رودبار و از شرق بـه کوچصفهان و لاهیجان محدود هست و فاصلهٔ آن که تا تهران ۳۲۵ کیلومتر و تا بندر انزلی ۳۰ کیلومتر است.[۶۷]

تصویر هوایی از شـهر رشت درون شب

رودخانـه‌ها

در رشت دو رودخانـه گوهررود و زرجوب جریـان دارد کـه یکی درون شرق و دیگری درون غرب این شـهر قرار گرفته‌اند. این دو رودخانـه درون حوالی ناحیـهٔ پیر بازار رشت بـه یکدیگر رسیده و سپس وارد تالاب انزلی مـی‌شوند.

رودخانـه سیـاه رود

نوشتار اصلی: رودخانـه زرجوب

این رودخانـه کـه در شرق شـهرستان رشت جاریست با نام‌های صیقلان رود، سیـاه رود، کلاشـه رودبار و نـهر بوسار خوانده مـی‌شود. این رودخانـه کـه در سر راه رشت بـه قزوین - رشت بـه لاهیجان و رشت بـه پیر بازار واقع شده‌است از کوه‌های کم ارتفاع هزار مرز، نیزه سر، جکلوندان و کچا کـه در جنوب شـهرستان رشت قرار دارند، سرچشمـه گرفته و پس از طی مسیر ۴۳ کیلومتر بـه تالاب انزلی سرازیر مـی‌شود. این رودخانـه بنا بـه نقشـه سال ۱۳۳۲ خورشیدی، بعد از ورود بـه رشت بـه سه راه باقرآباد رسیده و از آنجا بـه دو شاخه تقسیم شده کـه یک شاخه آن بـه سمت شمال و در موازات جاده پیر بازار درون جریـان بود و دیگری بـه زمـین‌های گود و مزارع و باغات منطقه گلسار سرازیر مـی‌گشت کـه پس از احداث خیـابان سعدی از بین رفت.[۶۸]

رودخانـه گوهررود

نوشتار اصلی: گوهررود

گوهر رود کـه از کوه‌های چوماچا سرچشمـه مـی‌گیرد درون داخل شـهر رشت بـه رود چمارسرا معروف است. گوهر رود و سیـاهرود درون منطقه‌ای بـه نام کماکل بـه هم پیوسته و با نام رود پیربازار بـه تالاب انزلی سرازیر مـی‌گردند

آب و هوا

مـیانگین دما و بارش به منظور آب و هوای رشت درون سال ۲۰۱۳ مـیلادی

ژانویـه فوریـه مارس آوریل مـه ژوئن ژوئیـه اوت سپتامبر اکتبر نوامبر دسامبر دمای بیشینـه (°C) ۱۰٫۸ ۱۰٫۹ ۱۳٫۱ ۱۹٫۰ ۲۴٫۲ ۲۸٫۳ ۳۰٫۵ ۲۹٫۹ ۲۶٫۸ ۲۱٫۷ ۱۷٫۷ ۱۳٫۶ Ø ۲۰٫۵ دمای کمـینـه (°C) ۱٫۹ ۲٫۵ ۵٫۱ ۹٫۳ ۱۴٫۲ ۱۸٫۰ ۲۰٫۲ ۱۹٫۸ ۱۷٫۲ ۱۲٫۸ ۸٫۳ ۴٫۲ Ø ۱۱٫۱ دما (°C) ۸٫۵ ۱۳ ۱۷ ۲۲ ۲۵ ۲۵ ۲۳ ۱۹ ۱۴ ۹ ۶ ۶ Ø ۱۵٫۶ بارش (mm) ۱۴۷٫۹ ۱۱۹٫۲ ۱۱۱٫۳ ۶۱٫۶ ۵۳٫۳ ۳۸٫۷ ۴۰٫۲ ۷۳٫۸ ۱۴۲٫۶ ۲۳۰٫۲ ۱۷۰٫۷ ۱۶۶٫۰ Σ ۱٬۳۵۵٫۵ طول روز (ساعت) ۲٫۹ ۲٫۶ ۲٫۳ ۳٫۸ ۵٫۳ ۶٫۸ ۷ ۵٫۵ ۴٫۶ ۳٫۶ ۳٫۱ ۲٫۸ Ø ۴٫۲ روزهای بارانی ۱۱٫۷ ۱۰٫۷ ۱۲٫۰ ۱۳٫۳ ۸٫۶ ۷٫۷ ۴٫۳ ۳٫۷ ۶٫۸ ۱۲٫۳ ۱۰٫۷ ۱۱٫۴ Σ ۱۱۳٫۲ دمای آب (°C) ۱۶ ۱۵ ۱۶ ۱۶ ۱۹ ۲۲ ۲۴ ۲۵ ۲۴ ۲۳ ۲۰ ۱۷ Ø ۱۹٫۸ رطوبت (٪) ۸۴ ۸۵ ۸۴ ۸۰ ۷۸ ۷۴ ۷۴ ۷۷ ۸۲ ۸۶ ۸۵ ۸۵ Ø ۸۱٫۱ دما ۱۰٫۸ ۱٫۹ ۱۰٫۹ ۲٫۵ ۱۳٫۱ ۵٫۱ ۱۹٫۰ ۹٫۳ ۲۴٫۲ ۱۴٫۲ ۲۸٫۳ ۱۸٫۰ ۳۰٫۵ ۲۰٫۲ ۲۹٫۹ ۱۹٫۸ ۲۶٫۸ ۱۷٫۲ ۲۱٫۷ ۱۲٫۸ ۱۷٫۷ ۸٫۳ ۱۳٫۶ ۴٫۲ ژانویـه فوریـه مارس آوریل مـه ژوئن ژوئیـه اوت سپتامبر اکتبر نوامبر دسامبر بارش ۱۴۷٫۹

۱۱۹٫۲

۱۱۱٫۳

۶۱٫۶

۵۳٫۳

۳۸٫۷

۴۰٫۲

۷۳٫۸

۱۴۲٫۶

۲۳۰٫۲

۱۷۰٫۷

۱۶۶٫۰

ژانویـه فوریـه مارس آوریل مـه ژوئن ژوئیـه اوت سپتامبر اکتبر نوامبر دسامبر

منبع: سرویس اطلاعاتی آب و هوای جهان[۶۹]

برف رشت سال ۱۳۲۸ (خیـابان‌های منتهی بـه شـهر داری)

برف سال ۱۳۵۰ درون رشت

رشت بـه سبب ریزش باران‌های ریز و یکریز (باران ریزه) بـه شـهر باران‌های نقره‌ای لقب داده شده‌است. درون اساطیر ایران باستان الهه باران تیشتر نام دارد و احتمال مـی‌رود واژهٔ رشت صورت تغییر یـافته تیشتر باشد، چرا کـه آثار بازمانده از فرهنگ ایران باستان درون گوشـه‌هایی از فرهنگ بومـی گیلان نمودهایی کم رنگ بـه جای گذاشته‌است.

بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان هواشناسی، متوسط بارندگی درون سال ۱۳۵ روز است. کمترین بارندگی درون ماه‌های تابستان بـه خصوص مرداد و بیشترین ان درون پائیز بـه ویزه مـهر و آبان مـی‌باشد؛ ولی این امر ثابت نیست و گاهی ماه‌های فروردین، آبان، دی، بهمن و اسفند دارای بیشترین مـیزان بارندگی درون سال مـی‌باشد.

باران‌های مداوم درون رشت و گیلان، مردم این منطقه را وادار نمود، کـه در ساخت بام‌های خود از پوشش مناسبی بهره گیرند و بهترین و مناسب‌ترین پوششی کـه برای بام‌های خود اختیـار کرده‌اند، استفاده از سفال بوده‌است، به‌طوری‌که این شـهر درون سال‌های نـه چندان دور بـه شـهر بام‌های سفالی مشـهور بوده‌است.

روایـات مسافران و جهانگردان از آب و هوای شـهر رشت

همـه جهانگردان و مسافرانی کـه از رشت دیدن د، عمدتاً از رطوبت هوا و باران‌های آن مطالبی گوناگون نوشته‌اند.

گرببایدوف سفیر روسیـه درون دوران قاجار درون نامـه‌ای دربارهٔ رطوبت هوای رشت مـی‌نویسد:

«رطوبت بـه قدری زیـاد است، کـه حتی از درز ساعت هم عبور کرده و فنر ساعت زنگ مـی‌زند»[۷۰]

هم چنین مظفرالدین شاه درون اولین سفری کـه به اروپا داشته، درون سفرنامـهٔ خود دربارهٔ باران رشت مـی‌نویسد:

«صبح از خواب برخاستم. دیگر از دست باران نمـی‌دانم چه بنویسم. از یک ساعت بـه غروب مانده که تا الآن کـه از خواب برخاستم، متصل باران مـی‌بارد و معرکه مـی‌کند»[۷۱]

بارندگی

آب و هوای رشت معتدل و مرطوب است. مـیانگین سالانـه بارندگی درون این شـهر ۱۳۵۹ مـیلی‌متر مـی‌باشد رشت دارای رتبهٔ اول مـیزان بارش مراکز استان‌های ایران و به شـهر باران شـهرت دارد. کم‌باران‌ترین سال طی ۵۰ سال اخیر سال ۱۹۷۱ با ۹۵۷٫۸ مـیلی‌متر و پرباران‌ترین سال طی این مدت سال ۱۹۷۲ با ۱۹۶۷٫۶ مـیلی‌متر بارندگی مـی‌باشد. تعداد روزهای بارندگی درون رشت ۱۳۸ روز مـی‌باشد و حداکثر بارندگی درون ۲۴ ساعت درون مدت آماری ثبت شده، بـه مـیزان ۱۷۰ مـیلی‌متر درون تاریخ ۱۹ مـهر ۱۳۶۲ ثبت شده‌است. بارندگی‌ها درون رشت بر پایـه رژیم بارشی سواحل دریـای خزر، عمدتاً متأثر از سامانـه‌های پرفشار شمالی است.

ریزش برف

بر اثر تعداد کم روزهای یخبندان درون رشت، ریزش برف‌های سنگین کمتر اتفاق مـی‌افتد و اگر هم برودت هوا باعث نزول برف شود، پایداری آن درازمدت نیست. نتیجهٔ آمارگیری درون مورد ریزش برف درون رشت نشان مـی‌دهد، کـه در رشت به‌طور متوسط درون سال ۷ روز(۲ روز درون دی و ۲ روز درون بهمن و ۲ روز درون اسفند و ۱ روز درون بقیـه ماه‌های سال) برف باریده‌است. با وجود این آمارهای، گاه اتفاق مـی‌افتاد کـه گیلان و رشت مورد حملهٔ استثنایی سرمای قطبی مرکز پرفشار سیبری، یـا مراکز پرفشار قطبی روسیـه قرار مـی‌گیرد کـه به برف تاریخی زمستان ۱۳۲۸ مـی‌توان اشاره کرد، کـه گاهی که تا ۲ متر اندازی‌گیری شده کـه از نظر مردم رشت بـه پیله برف (برف بزرگ) خوانده شده‌است؛ یـا برف زمستان ۱۳۵۰ کـه ارتفاع آن درون رشت که تا حدود ۲ متر (و حتی بیشتر) رسید.

برف بهمن ۸۳ رشت:از جمله بی‌سابقه‌ترین نزول برف سنگین درون رشت، برف بهمن ماه ۱۳۸۳ هست که خسارت‌های زیـادی بـه اماکن مس، کارخانجات و مراکز عمومـی وارد ساخت. بارش این برف از شامگاه روز یکشنبه ۱۸ بهمن آغاز شد و تا بامداد روز جمعه ۲۳ بهمن ادامـه داشت و به گفتهٔ منابع خبری ارتفاع آن به۱/۵ که تا ۲ متر رسید و یکی از بی‌سابقه‌ترین بارش برف درون دهه‌های اخیر بوده به‌طوری‌که از سوی مطبوعات و مسئولان بـه بحران سفید نام گرفت. کل خسارت وارده از سوی مقامات وقت استان ۳۳۳ مـیلیـارد تومان برآورد شد[۷۲]

دما

مـیانگین سالانـه دمای هوا درون رشت ۱۵٫۹ درجه سانتیگراد است. مـیانگین حداکثر سالانـه دمای هوا ۲۰٫۶ و مـیانگین حداقل سالانـه آن ۱۱٫۳ درجه مـی‌باشد. اختلاف حداکثر و حداقل دمای سالانـه ۹٫۳ درجه‌است. حداقل دمای گزارش شده ۱۹- درجه درون ۳۰ دی ۱۳۴۲ و ۱۸- درجه درون ۱۴ بهمن ۱۳۵۰ و حداکثر دمای گزارش شده ۴۰ درجه درون ۲۳ شـهریور ۱۳۷۵ مـی‌باشد.

مردم و فرهنگ

روز رشت

در سال ۱۳۹۴، روز ۱۲ دی ماه روزی کـه رشت درون بیش از ۴٬۵ قرن پیش بـه عنوان مرکز سیـاسی گیلان انتخاب گردید بـه عنوان روز رشت درون تقویم رسمـی کشور درج شد.[۱۷]

جمعیت

شـهر رشت پرجمعیت‌ترین شـهر شمال کشور و از جمله کلانشـهرهای ایران است. جمعیت شـهر رشت مطابق نتایج سر شماری سال (۱۳۹۰)۶۳۹٬۹۵۱ نفر و جمعیت شـهرستان رشت ۹۱۸۴۴۵ نفر است.[۷۳] بر اساس سرشماری رسمـی درون سال ۱۳۹۵، جمعیت ساکن آن ۹۵۶٬۹۷۱ نفر بوده‌است.[۷۴] جمعیت شناور ثابت روزانـهٔ شـهر رشت به‌عنوان مادرشـهر استان گیلان[۶] بالغ بر ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ نفر است.[۱۱][۱۲][۱۳] جمعیت این شـهر درون تعطیلات و ماه‌های گردشگری سال بالغ بر دو مـیلیون نفر است.[۱۴] رشت فشرده‌ترین شـهر ایران بـه لحاظ نسبت جمعیت بـه وسعت هست و ازلحاظ نسبت جمعیت درون روز و شب نیز رتبه نخست کشور را دارد.[۱۳]

نتایج سرشماری عمومـی نفوس و مسکن ۱۳۹۰(شـهر رشت)[۷۳]مردانسنزنان۲۹۷ بالای ۸۵ سال ۴۳۱۱٬۰۶۲ ۸۰–۸۴ ۱٬۲۹۲۲٬۲۵۶ ۷۵–۷۹ ۲٬۶۵۶۴٬۱۲۷ ۷۰–۷۴ ۴٬۰۴۹۵٬۳۶۱ ۶۵–۶۹ ۶٬۱۱۷۷٬۳۵۹ ۶۰–۶۴ ۷٬۵۸۸۱۰٬۹۳۹ ۵۵–۵۹ ۱۱٬۰۴۷۱۷٬۱۸۹ ۵۰–۵۴ ۱۵٬۹۱۸۲۱٬۵۰۶ ۴۵–۴۹ ۲۲٬۱۰۲۲۵٬۵۳۴ ۴۰–۴۴ ۲۵٬۵۱۵۲۸٬۳۳۸ ۳۵–۳۹ ۲۸٬۴۷۴۲۷٬۵۱۰ ۳۰–۳۴ ۲۷٬۸۰۶۳۲٬۸۶۳ ۲۵–۲۹ ۳۴٬۳۸۹۳۷٬۹۲۷ ۲۰–۲۴ ۴۰٬۲۲۰۳۲٬۶۹۴ ۱۵–۱۹ ۳۶٬۲۰۶۲۶٬۶۶۴ ۱۰–۱۴ ۲۶٬۷۳۳۲۰٬۳۷۰ ۵–۹ ۱۹٬۵۵۶۲۰٬۰۶۹ ۰–۴ ۱۹٬۰۳۳

زبان

نوشتار اصلی: گیلکی

در شـهر رشت لهجه‌های گوناگون از گویش بیـه‌پس[۷۵] از زبان گیلکی رایج است. برخی گیلکی را بـه نام پهلوی خوانده‌اند. حمدالله مستوفی قزوینی مـی‌نویسد: «در گشتاسفی کـه بخشی‌ست درون مجاورت دریـای خزر و نزدیک «سالیـان»، زبان‌شان بـه پهلوی بـه جیلانی (گیلانی) باز بسته‌است.». مستوفی پهلوی را شبیـه و وابسته بـه گیلکی مـی‌داند. زبان رسمـی جلسات شورای شـهر رشت گیلکی است.[۷۶]

قومـیت

نوشتار اصلی: گیل

مردم شـهر رشت عموماً گیلک هستند. گیل بـه زبان پهلوی «گل=Gel» و به تازی «الجیل» ثبت شده‌است، درون نیمـه اول قرن مـیلادی از طرف «کاپوس پلینوس» با نام «گلای Gelaee» معرفی شده‌است. خودزکو درون کتاب تاریخ گیلان، بـه نقل از پلین-و-دوسنت کروآ و دنیس لوپری یـه ژت قوم گیل را از اخلاف کادوس قدیم معرفی مـی‌کند؛ کـه از زمان ژوستینین امپراتور روم بعد از دفع حمله آماردها بر ارتفاعات شرقی گیلان مسلط شده‌اند. دربارهٔ سلاح این قوم نیز گفته‌است عبارت بود از سپر و نیزه و شمشیری کـه از شانـه آویزان مـی‌شد و سه زوبین و یک خنجر کـه به دست چپ مـی‌گرفتند. اریستوفن اقوام جنوب خزر را چنین معرفی مـی‌کند: از شرق بـه غرب هیرگانیـان – مردها – اناریـاکان – کادوس – آلبانی – کاسپی – اوتیـان. استرابن، جغرافی‌دان عهد قدیم کـه در فاصله ۴۰ قبل از مـیلاد که تا ۴۰ بعد از مـیلاد مـی‌زیسته و در کتاب ۱۱ فصل ۸ خود آورده‌است که: درون نواحی شمالی کوه «پراخواتراس=همان سلسله البرز کـه حائل بین نجد ایران و گیلان و مازندران است» اقوام گلای Gelaee و کادوس (به زبان یونانی باستان: Καδούσιοι) و (به انگلیسی: Cadusii) و ماردی و بعضی قبایل گرگانی زیست مـی‌کنند؛ و بدین ترتیب جایگاه گیل – گیلان را نشان مـی‌دهد.[۷۷]

مذهب

کلیسای مسروپ مقدس درون رشت

پیش از ورود اسلام بـه ایران، گروهی از ساکنان گیلان و دیلمان زرتشتی و گروهی دیگر بت‌پرست بودند. با آنکه دو نفر کشیش مسیحی درون دیلم و دو کشیش دیگر درون ری و طبرستان وجود داشته‌اند اما آئین مسیحیت پیروان چندانی را درون منطقهٔ گیلان بـه خود جذب نکرده بود. بعد از شکست ایرانیـان درون قادسیـه، چهار هزار نفر از سربازان دیلم تصمـیم گرفتند بـه اسلام بگروند و به تازیـان درون جنگ جلولا کمک کنند، بـه همـین سبب با مسلمانان درون کوفه مستقر شدند. از آن بـه بعدانی کـه از طرف خلیفه بغداد تحت شکنجه و تعقیب بودند مـی‌توانستند درون گیلان پذیرایی شوند.[۷۸] در حال حاضر مذهب اکثریت مردم شیعه دوازده‌امامـی هست ولی تعدادی اقلیت مذهبی از سال‌های بسیـار دور درون کنار دیگر مردم رشت زندگی مـی‌کنند.

فرهنگ

گیلان سرزمـینی با تنوع قومـی و گویشی هست و با این‌که از نظر وسعت جغرافیـایی از کوچکترین استان‌های کشور است، گوناگونی و تنوع فرهنگی آن بیش از هر جای دیگر ایران دیده مـی‌شود. قرن‌های متمادی هست که اقوام مختلف درون شـهر رشت و مناطق دیگر گیلان همزیستی مسالمت‌آمـیزی با هم دارند و این همزیستی فرهنگ مشترکی را پدیدآورده و در عین حال این اقوام ویژگی‌های قومـی و گویشی خود را حفظ کرده‌اند.[۷۹] این فرهنگ غنی خود را درون آداب و سنن مردم گیلان بروز داده‌است. آیین‌هایی مانند نوروزخوانی٬عروس گوله کـه پس از گذشت سال‌ها همچنان درون مـیان مردم گیلان و حتی جوامع مدرن شـهری مانند رشت نیز دیده مـی‌شوند مؤید این پشتوانـهٔ فرهنگی عمـیق است.[۸۰]

عباس مسعودی مؤسس قدیمـی‌ترین روزنامـهٔ ایران یعنی روزنامـهٔ اطلاعات درون سفری کـه در نوروز ۱۳۰۷ خورشیدی بـه گیلان و رشت نموده و گزارشی از این سفر را درون روزنامـهٔ اطلاعات بـه چاپ رسانده دربارهٔ علاقه مردم منطقه بر اعتلای فرهنگ و تجدد مـی‌نویسد:[۸۱][۸۲]«حسن تجدد خواهی و فکر آزادی طلبی و معارف پروری درون مردمان این شـهر (رشت) که تا حدی یعنی تقریباً ۲۰ سال زیـادتر از ما (تهرانی‌ها) وجود دارد. اهالی رشت از هر فکر روشن و باز و از هر موضوعی کـه بوی آزادی و ترقی و آبادانی از آن استشمام شود با آغوش باز استقبال مـی‌کنند. من یقین دارم اهالی رشت یعنی اکثریت مردمان این شـهر از حیث تجدد و فکر ترقی خواهی قریب ۲۰ سال از ما تهرانی‌ها جلو هستند.»[۸۳]

نیما یوشیج بنیـان‌گذار شعر معاصر فارسی کـه از سال ۱۳۰۸ که تا اواخر ۱۳۱۱ درون شـهرهای گیلان بکار معلمـی اشتغال داشته، ضمن برشمردن خصوصیـات مردم گیلان، روحیـه تجدد خواهی و علم دوستی آن‌ها را ستوده و در نامـه‌ای خطاب بـه استاد ذبیح اله صفا درون این مورد نوشته:[۸۲]

«اگر چه رشت یک شـهر تجارتی هست اما اهالی مـیل دارند سربلند باشند، خط پیشرفت را وجدان بـه فکر آن‌ها داده‌است، حتی دهاتی‌های آن‌ها کـه از هیئت آن‌ها متأثر مـی‌شوم، نزدیک بـه افکار و احساسات شـهری افکار و احساساتی دارند. متمدنین آن کـه شـهری باشند علم و هنر را بـه غارت مـی‌برند مثل این کـه آن‌ها را تعاقب کرده‌اند.»[۸۲]

اماکن تاریخی

بناها

شـهر رشت با توجه بـه قدمت دیرینـهٔ خود جایگاه بناهای تاریخی بسیـاری هست از جمله مـهم‌ترین آن‌ها مـیدان شـهرداری رشت هست که شامل ساختمان شـهرداری و برج ساعت آن کـه نماد شـهر رشت مـی‌باشد و نیز موزه پست و ساختمان قدیمـی هتل ایران است. مجموعه بناهای مـیدان شـهرداری رشت درون اوایل سلطنت رضا شاه پهلوی (۱۳۰۴–۱۳۲۰ ه‍. ش) احداث شده‌است. برج ساعت شـهرداری کـه نماد شـهر رشت محسوب مـی‌شود، بـه هنگام وقوع زلزله مـهیب و ویرانگر گیلان درون سال ۱۳۶۹ ویران شده بود کـه چندی بعد بـه صورت سابق بازسازی گردید. از دیگر بناهای تاریخی عبارتند از:

مجموعه شـهرداری
عمارت پست مـیدان شـهرداری رشت
ساختمان هتل ایران سابق
عمارت کلاه فرنگی
خانـه مـیرزا کوچک‌خان
خانـه مـیرزا خلیل
آرامگاه مـیرزا کوچک‌خان
کتابخانـه ملی رشت
خانـه مـیرزا خلیل (ساختمان استانداری سابق)
عمارت نوبل[۸۴]

مساجد

مسجدسفید از قدیمـی‌ترین مساجد درون رشت درون سال ۱۸۸۶مـیلادی

مسجد سفید از قدیمـی‌ترین مساجد شـهر رشت محسوب مـی‌شود و در یکی از محلات قدیمـی شـهر کـه به همـین نام معروف هست واقع شده‌است. حسن بیک روملو این مسجد را مسجد سفید خوانده‌است و مـی‌نویسد کـه شاه اسماعیل هنگام فرار از اردبیل بـه گیلان چند روزی را نزدیک این مسجد گذرانده‌است و همچنین احتمال مـی‌رود کـه پس از کشته شدن محمدباقر مـیرزا معروف بـه شاه صفی نام «سفید» بـه مرور زمان بعد از قتل او درون جوار این مسجد بـه مسجد صفی تبدیل شده باشد. چاه صاحب الزمان (چاه صفی) چاهی هست در این مسجد کـه مردم بـه دیده احترام بـه آن مـی‌نگرند. شبهای جمعه بر سر این چاه مـی‌آیند و نامـه‌هایی را کـه برای حضرت قائم نوشته‌اند درون آن چاه مـی‌اندازند. بعد از انداختن نذورات درون چاه آب آن را به منظور تبرک و ادامـه سلامتی با خود مـی‌برند و مـی‌نوشند. برخی از دیگر مساجد تاریخی شـهر رشت عبارتند از:

مسجد حاج سمـیع
مسجد کاسه فروشان
مسجد گلشن
مسجد زرگران
مسجد بادی الله
مسجد حاج صمد خان

خانـه‌ها

رشت بـه مانند بسیـاری از شـهرهای بزرگ و معروف کشور از تعدادی از خانـه‌های تاریخی بهره مـی‌برد کـه هم‌اکنون بـه جاذبه‌های گردشگری این شـهر تبدیل شده‌اند. خانـه ابریشمچی، خانـه قدیری و خانـه حاج مـیرزا خلیل رفیع از جمله خانـه‌های تاریخی رشت هستند.

خانـه ابریشمچی درون ضلع جنوب شرقی مـیدانی بـه نام صیقلان و در انتهای کوچه شاعری قرار دارد. قدمت خانـه بـه دوران قاجاریـه بر مـی‌گردد و گویـا متعلق بـه حاج مـیرزا اسماعیل حاکم رشت درون دوران ناصرالدین شاه است. علت آن کـه این خانـه بـه خانـه ابریشمچی معروف شده‌است فروش آن بـه فردی بـه این نام از سوی وراث حاکم بوده‌است. خانـه ابریشمچی دو طبقه و بیش از ۶۵۰ متر مربع زیربنا دارد و علاوه بر بهره‌گیری از معماری قاجاری، متناسب با آب و هوای منطقه باران خیز رشت ساخته شده‌است.
خانـه قدیری مربوط بـه دوران پهلوی هست که درون شرق سبزه مـیدان واقع شده‌است. اسکلت و سازه این خانـه از چوب و متعلق بـه محمدولی خان تنکابنی، سپهدار و حکمران رشت بوده‌است. سقف خانـه لمبه کوبی شده‌است و از بیرون کـه به آن نگاه مـی‌کنی دارای پوشش سفالی و در و پنجره چوبی است. چند سال پیش *خانـه قدیری ط حریق شد و تمامـی تزئینات آن از بین رفت، اما دوباره بازسازی شد. درون حال حاضر این بنای تاریخی بـه عنوان پژوهشکده مـیراث فرهنگی مورد استفاده هست و دارای کتابخانـه‌ای با کتب تخصصی مرمت، معماری، تاریخی، گردشگری و سایر زمـینـه‌ها بوده کـه تا حد زیـادی پاسخگوی دانشجویـان و اندیشمندان است.
خانـه حاج مـیرزا خلیل رفیع دیگر خانـه تاریخی رشت هست که از مبارزان مشروطه طلب رشت بود. این خانـه تاریخی درون خیـابان استاد مطهری رشت واقع شده‌است. حاج مـیرزا خلیل رفیع را اولین شـهردار رشت مـی‌دانند کـه البته درون دو مقطع این سمت را بـه دست آورده‌است. حاج مـیرزا اول بار درون سال ۱۳۲۷ هجری قمری بعد از تصرف رشت توسط مشروطه طلبان، شـهردار رشت مـی‌شود، اما بعد از مدتی با تصرف رشت توسط قوای روس بازداشت و تبعید مـی‌گردد. دومـین بار کـه وی شـهردار رشت مـی‌شود مقارن با نـهضت جنگل است.

خانـه مزبور درون سال ۱۲۸۵ هجری شمسی بـه دستور وی ساخته شده‌است. جالب هست بدانید کـه چوب‌های بـه کار رفته درون این بنا از روسیـه و توسط کشتی بـه ایران آورده شده‌است. این خانـه اکنون درون اختیـار شورای شـهر رشت قرار دارد.[۸۵] از دیگر خانـه‌های تاریخی رشت عبارتند از:

خانـه مـیرزا کوچک خان(خانـه سردار جنگل)
خانـه رحمت سمـیعی با قدمت صدو پنجاه ساله
خانـهمایی
خانـه آوانسیـان
خانـه اشکوری
خانـه پورعباس
خانـه سید علی مقیمـی
خانـه مؤسس بانک سپه «موسیو لئوپولد گُدار و خانواده اش» محله استادسرا نبش کوچه آتش‌نشانی

سیـاست

نـهاد استانداری

ساختمان استانداری گیلان درون رشت

شـهر رشت از سال ۱۰۰۴ هـ. ق بـه فرمان شاه‌عباس مرکز استان گیلان شد از این زمان بـه بعد علی رقم کشمکش‌های گوناگون با حکومت‌های مرکزی ایران و همچنین کشمکش‌های درون گیلان رشت همواره مرکز گیلان و اقامت گاه والی گیلان بود درون سال ۱۳۰۴ با انتصاب امـیراصلان خواجه نوری (نظام الدوله) بـه سمت استانداری گیلان اولین بار لفظ استاندار به منظور حاکم گیلان بـه کار گرفته شد. همچنین درون زمان اولین تقسیم‌بندی استانی کشور کـه در ۱۹ دی ۱۳۱۶ خورشیدی، با اصلاح قانون تقسیمات کشوری اعمال شد. استان یکم یکی از ۱۰ استان ایران بـه مرکزیت رشت بود. این استان شامل شـهرهای زنجان، قزوین، ساوه، سلطان آباد، رشت و شـهسوار مـی‌بود.

نـهاد شـهرداری

نوشتار اصلی: شـهرداری رشت

شـهرداری رشت، سازمانی هست دولتی کـه در ۱۲۸۶ خورشیدی تأسیس شد و مسئولیت اداره این کلانشـهر را بـه عهده دارد. مدیریت این سازمان با شـهردار رشت هست که از طریق آرای شورای شـهر رشت انتخاب مـی‌شود و حکم وی توسط وزیر کشور ابلاغ مـی‌شود. شـهرداری رشت، شامل ۵ منطقه‌است کـه اداره مناطق شـهری رشت بـه عهده شـهردار منطقه مـی‌باشد و هر منطقه شامل چند ناحیـه شـهری هست شـهر رشت دارای ۱۵ ناحیـه شـهری مـی‌باشد. شـهرداری رشت متشکل از ۵ معاونت هست و۱۳ سازمان زیر مجموعه دارد.

کنسولگری

روسیـه

نوشتار اصلی: کنسولگری روسیـه درون رشت

کنسول‌گری فدراسیون روسیـه درون رشت نمایندگی دیپلماتیک روسیـه درون رشت، استان گیلان ایران است. درون حال حاضر ماکسیم آناتولییویچ بارانوف سرکنسول و آقای آندرئی الکساندروویچ آلنکین معاونت این سرکنسولگری را بر عهده دارند[۸۶] و حوزه فعالیت آن درون پنج استان گیلان، مازندران، گلستان، اردبیل و آذربایجان شرقی است. این کنسولگری روزانـه پذیرای متقاضیـان روادید است.[۸۷]

تاریخچه

در زمان قاجار، بـه موازات توسعه اقتصادی مـیان ایران و روسیـه، تجارت نوغان و سایر محصولات گسترش پیدا کرد. بـه این ترتیب رشت درون قرن ۱۹ مـیلادی بـه دروازه اروپا بدل شد. گریگوری والریـانویچ ملگونف، سیـاح روس کـه سال ۱۲۷۵ هجری قمری بـه رشت سفر کرده بود، درون خاطرات خود نوشته‌است کـه این شـهر درون آن روزگار دارای ۵۴۶ خانـه، ۱۰۲۱ مغازه و ۲۷ هزار و ۳۱۴ نفر جمعیت بوده‌است. در این زمان اعتبار سیـاسی رشت بـه حدی بود کـه دولت‌های روسیـه، بریتانیـا و عثمانی درون شـهر رشت کنسولگری داشتند.[۱۹]

اماکن تفریحی رشت

پارک‌ها

خانـهٔ گردشگری درون بوستان ملت رشت

شـهر رشت داری ۴۰ پارک فعال هست که بسیـاری از آن‌ها مانند سبزه مـیدان دارای قدمت تاریخی‌اند. از این تعداد ۱۰ پارک درون منطقه یک، ۷ پارک درون منطقه دو، ۱۱ پارک درون منطقه سه و۱۲ پارک درون منطقه چهار شـهر رشت قرار دارند؛ و منطقه ۵ فاقد پارک است.[۸۸] سرانـه فضای سبز رشت کمتر از مـیانگین و استاندارد کشوری و حتی شـهرهای کویری ایران کمتر است.[۸۹] درون سال‌های اخیر از سوی شـهرداری رشت فاز اول پارک مفاخر این شـهر به منظور افزایش سرانـه فضای سبز احداث شده و فاز دوم این پارک با توجه بـه قرار گرفتن چند خانـه سازمانی اداره جنگل‌ها و مراتع علی‌رغم وجود مصوبه دولت قابل استفاده به منظور عموم مردم نیست. پارک ۴۰۰ هکتاری لاکان از دیگر وعده‌های استانداری گیلان به منظور جبران فقر فضای سبز کلانشـهر رشت هست که تاکنون عملیـات اجرایی آن آغاز نشده‌است.[۹۰][۹۱][۹۲] از جمله بزرگ‌ترین پارک‌های شـهر رشت عبارتند از:

بوستان ملت
باغ محتشم
پارک مفاخر
بوستان کشاورز
بوستان دانشجو

سینماهای رشت

نخستین فیلم درون ایران بـه سال ۱۳۱۱ ساخته شد. این فیلم صامت کـه «لآبی و رابی» نام داشت بـه کارگردانی آوانس اوگانیـانس عرضه گردید کـه ابتدا درون تهران و سپس درون برخی از شـهرهای گیلان نمایش داده شد. یک سال بعد فیلم ناطق فارسی « لُر» درون بمبئی هندوستان ساخته شد. این فیلم درون اغلب شـهرهای ایران از جمله رشت روی پرده سینما آمد. آغاز نمایش فیلم درون گیلان بـه دهه ۱۲۹۰ خورشیدی یعنی تقریباً هم‌زمان با آغاز فعالیت هالیوود درون آمریکا برمـی‌گردد کـه متعاقب آن اندکی بعد اولین سینما درون رشت تحت نام سینما ایران احداث گردید. درون این دهه درون سالن «اجتماعات فرهنگ» واقع درون شمال غرب سبزه‌مـیدان رشت، هفته‌ای یک‌بار توسط شخصی بـه نام «الوش‌بیک» فیلم نمایش داده مـی‌شد. چندی بعد «کریشا مایـاک» درون این محل سینما ایران را تأسیس کرد. این سینما دارای دو سالن تابستانی و زمستانی بود. قیمت بلیط ۱۰ شاهی، یک ریـال و یک ونیم ریـال بود. درون سال ۱۳۳۶ خورشیدی پرده سینما بـه «سینماسکوپ» تبدیل شد. سینما ایران که تا سال ۱۳۴۵ خورشیدی بـه کار خود ادامـه داد و در این سال تعطیل گردید. درون حال حاضر از محل آن بـه صورت پارکینگ استفاده مـی‌شود.[۹۳] سایر سینماهای رشت عبارتند از:

سینما سپیدرود (سینما سهیلا سابق) <دارای دو سالن نمایش با فیلم مجزا>
سینما ۲۲ بهمن (سینما شـهر طلایی سابق)
سینما مـیرزاکوچک (سینما آسیـا سابق)
سینما انقلاب (تعطیل شده)(سینما کوروش سابق)
سینما آبشار (تعطیل شده)
سینما سعدی (تعطیل شده)
سینما قدس (تعطیل شده)
سینما فلسطین (سینما مولن روژ سابق کـه آتش گرفت و بعد هم تعطیل شد)
سینما صحرائی مایـاک واقع درون سبزه‌مـیدان رشت کـه هم‌اکنون سال‌هاست بـه یک پارکینگ خودرو درون ورودی استادسرا تبدیل شده‌است)
سینما سالار (تعطیل شده)
سینما قصر زرین (تعطیل شده)

هتل‌ها

امروزه رشت علی‌رغم گردشگرپذیر بودن با بحران هتل مواجه هست و از حداقل‌های استانداردهای جهانی درون این زمـینـه محروم است[۹۴][۹۵] کلانشـهر توریستی رشت فاقد هتل ۵ ستاره گرید تاپ هست و تنـها یک هتل ۵ ستاره قدیمـی گرید A و یک هتل ۴ ستاره و درمجموع دارای ۶ هتل و تعدادی مسافرخانـه و مـهمان‌پذیر است. هتل درنای رشت کـه عملیـات اجرایی ساخت آن با استاندارهای اروپایی و اتاق‌های رویـال درون سال ۱۳۸۴ درون بلوار ولیعصر آغاز شده و قرار بود یکساله بـه بهره‌برداری برسد با گذشت نزدیک بـه یک دهه نیمـه کاره رها شده‌است.[۹۶][۹۷] هتل‌های شـهر رشت عبارتند از:[۹۸]

ستاره آرم نام تعداد اتاق گرید ★★★★★ - هتل بزرگ کادوس ۹۹ پنج‌ستاره عادی T★★★★ - هتل شبستان ۵۰ چهارستاره تاپ ★★★ - هتل پردیس ۵۰ سه ستاره عادی T★★ - هتل پامچال - دوستاره تاپ ★★ - هتل اردیبهشت - دوستاره عادی ★ - هتل کیوان - یک‌ستاره عادی

نمایشگاه بین‌المللی رشت

محل موقت نمایشگاه بین‌المللی رشت درون بلوار خلیج فارس رشت درون فضای بالغ بر ۱۰۰۰۰ متر مربع مـی‌باشد، کـه در یک سالن یک شرکت ورشکسته واقع است.[۹۹] وعده‌های مختلفی توسط مسئولین استان گیلان و شـهر رشت به منظور احداث نمایشگاه بین اللملی استاندارد درون رشت داده شده‌است کـه آخرین وعده توسط سازمان همـیاری شـهرداری‌های استان گیلان درون بهمن ۱۳۹۲ به منظور احداث نمایشگاه، هتل، مجتمع تجاری و مس درون زمـینی بـه مساحت ۱۲ هکتار درون رشت اعلام شده‌است.[۱۰۰][۱۰۱]

موزه‌ها

شـهر رشت با توجه بـه تاریخی بودن استان گیلان دارای موزه‌های جذاب و دیدنی هست این موزه‌ها عبارتند از:

موزه سردارجنگل
موزه رشت (تأسیس ۱۳۴۹ - واقع درون خیـابان بیستون)
موزه مـیراث روستایی گیلان (واقع درون بلوار خلیج فارس (جاده رشت - تهران)، پارک جنگلی سراوان)

آموزش

عمومـی

تاریخچه

گام‌های نخستین آموزش و پرورش درون ایران بعد از اسلام بر بنیـان‌های دینی تکیـه داشته و مساجد و مکتب‌خانـه‌ها درون آغاز مسیر این حرکت قرار داشتند. مساجد نخستین جایی بود کـه برای آموزش مورد توجه قرار گرفت. درون استان گیلان نیز مانند سایر نقاط کشور نخستین گام‌های آموزش از مساجد و مکتب‌خانـه‌ها آغاز گردید. نخستین مدرسه جدید درون گیلان درون سال ۱۳۱۴ ه‍.ق درون زمان حکومت شعاع السلطنة درون گیلان آغاز بـه کار کرد. درون این مدرسه درس‌هایی مانند: زبان فرانسه، روسی، صرف و نحو، کلیـات سعدی و قرائت قرآن تدریس مـی‌شد. بعد از تأسیس نخستین مدرسه بـه سبک جدید مدارس دیگری نیز از سوی افراد و انجمن‌های مختلف تأسیس گردید. نخستین مدرسه انـه بـه نام «شمسیـه» درون سال ۱۳۲۷ ه‍.ق (یعنی بعد از گذشت سیزده سال از تأسیس اولین مدرسه پسرانـه) بـه کوشش شیخ علی طالقانی (تنـها) تأسیس گردید. اولین هنرستان گیلان نیز بـه نام «مدرسه فلاحت» بـه وسیله حاج مـیرزا حسن خان اسفند یـاری (محتشم السلطنة) درون سال ۱۳۲۵ ه‍.ق تأسیس گردید. مدیریت این مدرسه را مـیسو لافون فرانسوی بر عهده داشت و در آن بـه تدریس علوم کشاورزی و پرورش کرم‌ابریشم پرداخته مـی‌شد. در این رهگذر برخی از خارجیـان مقیم ایران و اقلیتهای مذهبی درون گیلان مدارسی را بنیـان نـهادند. درون سال ۱۲۹۰ ه‍.ق ارامنـه مدرسه‌ای بـه نام «انوشیروان» درون رشت بنا نـهادند. مبلغین پروتستان آمریکایی مدرسه متوسطه پسرانـه‌ای، درون سال ۱۳۱۳ ه‍.ق درون رشت تأسیس د و در پی آن آمریکایی‌ها درون سال ۱۳۲۴ ه‍.ق مدرسه متوسطه انـه‌ای نیز تأسیس نمودند. هم‌زمان با شروع نـهضت جنگل (۱۲۹۳–۱۳۰۰ ه‍. ش) مدارسی نیز از طرف جنگلی‌ها تأسیس گردید. جنگلی‌ها درون مرامنامـه خود، تحصیلات ابتدایی را به منظور کودکان اجباری نموده و تحصیلات متوسطه و عالی را به منظور افراد با استعداد مجانی و الزامـی دانستند.[۱۰۲]

نواحی

در تیر ماه ۱۳۴۰ بـه علت گستردگی سطح مدارس حیـات ادارهٔ آموزش و پرورش شـهرستان رشت پایـان گرفت ادارات آموزش و پرورش ناحیـهٔ یک و دو رشت تأسیس گردید. از آن زمان بـه رغم رشد جمعیت، وسعت و گستردگی مدارس تغییری درون سازماندهی آموزش عمومـی رشت ایجاد نشده‌است.[۱۰۳]

عالی

اولین مرکز آموزش عالی درون گیلان، درون سال ۱۳۴۴ خورشیدی، با گشایش آموزشگاه عالی پرستاری، آغاز بـه کار کرد و در پی آن، مدرسه عالی بازرگانی رشت، درون سال ۱۳۴۸ خورشیدی و مدرسه عالی پرستاری، درون سال ۱۳۵۵ خورشیدی، تأسیس گردیدند. بعد از آنـها، دانشگاه گیلان، درون راستای قراردادی مـیان ایران و آلمان غربی، درون سال ۱۳۵۳ خورشیدی، تأسیس شد و از سال ۱۳۵۶ خورشیدی؛ کار خود را با پذیرش ۱۵۵ دانشجو درون ۹ رشته، آغاز کرد. بعد از انقلاب اسلامـی ایران، مدرسه عالی مدیریت گیلان درون لاهیجان و مدرسه عالی بازرگانی رشت، با دانشگاه گیلان، ادغام شدند.[۱۰۴]

شـهر رشت فاقد دانشگاه صنعتی و دانشگاه تحصیلات تکمـیلی دولتی مـی‌باشد و دارای ۲ دانشگاه دولتی، سه واحد دانشگاهی آزاد اسلامـی، دانشگاه پیـام نور، ۲ آموزشکده فنی دولتی و دانشگاه جامع علمـی کاربردی تعدادی مؤسسه آموزش عالی غیردولتی بـه شرح زیر مـی‌باشد:

دانشگاه گیلان
دانشگاه علوم پزشکی گیلان
دانشگاه آزاد اسلامـی واحد رشت[۱۰۵]
دانشگاه آزاد اسلامـی پردیس تحصیلات تکمـیلی علوم و تحقیقات گیلان
دانشگاه علم و فرهنگ شعبه رشت
دانشگاه پیـام نور مرکز رشت
دانشگاه فرهنگیـان رشت
دانشگاه جامع علمـی کاربردی واحد گیلان
آموزشکده فنی و مـهندسی شـهید چمران رشت
آموزشکده انـه دکتر معین رشت
دانشگاه پیـام نور مرکز رشت
مرکز آموزش عالی راهبرد شمال
مؤسسه آموزش عالی سردار جنگل
مؤسسه آموزش عالی جابر بن حیـان
مرکز آموزش عالی احرار رشت
مرکز آموزش عالی کادوس رشت
مرکز آموزش عالی کوشیـار رشت
دانشکده سما رشت

حوزوی

حوزه علمـیهٔ امـیر المؤمنین رشت بزرگ‌ترین حوزه علمـیهٔ خاورمـیانـه با زیربنای ۷۱۰۰۰ مترمربع (مجاور بزرگراه خلیج فارس) کـه برای تکمـیل آن بودجه ۴۰۰مـیلیـاردی درخواست شده‌است

در مورد آغاز فعالیت‌های دینی درون شـهر رشت تارخ دقیقی درون دست نیست اما بسیـاری از مشاهیر علم دین از دیـار گیلان برخاستند بـه عنوان مثال سلار دیلمـی صاحب کتاب معروف «المراسم العلویـه فی الاحکام النبویـه» کـه در اوایل قرن پنجم بعد از فوت شیخ طوسی، مرجع علی الاطلاق شیعه درون نجف بود، شاگرد سید مرتضی و شیخ مفید بود کـه بعد از رحلت شیخ، مرجعیت شیعه را عهده‌دار شد. وی کـه از راه حلب بـه ایران مـی‌آمد درون خسروشاه تبریز بیمار مـی‌شود و در آنجا فوت مـی‌کند و قبرش درون این شـهر است. این مسئله حاکی از آن هست که از اواخر قرن چهارم عالمایی از این منطقه برخاسته‌اند. ابوالحسن کوشیـار دیلمـی، ریـاضیدان و منجم معروف ایرانی و استاد ریـاضیـات و نجوم بوعلی سینا کـه در قرن ششم کتاب وی بـه زبان چینی ترجمـه و در چین تدریس مـی‌شد، اهل گیلان بود. مـیرزای قمـی اهل شفت هستند، حاج سید محمدباقر شفتی معروف بـه «حجت‌الاسلام شفتی» بنیـانگذار مسجد سید اصفهان از شفت است، ملا عبدالرزاق لاهیجی داماد ملاصدرا اهل لاهیجان است، حاج شیخ عبدالله مازندرانی کـه در اصل مازندرانی نیست و اهل دیوشل گیلان هست و چون تحصیلات ابتداییش درون مازندران بوده‌است بـه عنوان آقا شیخ عبدالله مازندرانی معروف هست و هم‌اکنون خانواده‌اش درون لاهیجان هستند، حاج شیخ شعبان دیویشلی، مجتهد معروف اهل لاهیجان است، شریف لاهیجی، صاحب «تفسیر شریف لاهیجی»، شیخ هاشم اشکوری کـه استاد محمدعلی شاه‌آبادی «استاد سید روح‌الله خمـینی» بود کـه او هم شاگرد مـیرزا ابوالحسن جلوه بود و فلسفه ملاصدرا را از آن طریق بـه سید روح‌الله خمـینی منتقل کرد، همگی از دیـار گیلان بوده‌اند. وجود این افراد حاکی از آن هست که تحصیل علم دین درون گیلان سابقهٔ دیرین دارد و شـهر رشت هم بـه عنوان شـهر مـهم این خطه از این مسئله مستثنی نیست. از جمله مـهم‌ترین و تاریخی‌ترین حوزه‌های علمـیه رشت عبارتند از:

حوزه علمـیه صالح آباد:حوزه علمـیه صالح آباد چهره‌های علمـی و فرهنگی زیـادی را تربیت نموده؛ و به جهت تدرّس مـیرزا کوچک‌خان جنگلی (مـیرزا یونس) معروف بـه مدرسه مـیرزا کوچک نیز شده‌است. بانی اصلی مدرسه و مسجد حاج حسن آقا فرزند آقا احمد کلانتر بود؛ کـه به تأسیس و ساخت مدارس علوم دینی و مساجد و تکایـا به منظور برگزاری سوگواری حسین بن علی رغبت داشت. طلاب حوزه علمـیه صالح‌آباد از همان زمان جزء پیشروان راه آزادی بودند کـه از جمله آن‌ها مـی‌توان، از مـیرزا کوچک خان، حاج حسنمایی، محمد انشایی و سید حبیب‌الله مدنی نام برد. لازم هست ذکر شود کـه مسجد و مدرسه حاج حسن تکیـه‌ای داشته کـه به عنوان محل پذیرایی شاعران و عالمانی بوده کـه هر چند وقت وارد رشت مـی‌شدند و در آنجا سمـی‌د. همچنین مسجد مدرسه صالح آباد درون سال ۱۳۴۱ شمسی تعمـیر و بازسازی شد. قدمت این مدرسه نزدیک بـه ۱۵۰ سال مـی‌باشد. درون سال ۱۳۸۳ بر اثر برف شدید ساختمان مدرسه کاملاً تخریب شد و در سال ۱۳۸۸از اساس و پایـه ساخته شد.
حوزه علمـیه ان رشت: مدرسه دینی ان رشت ۱۵۰ سال سابقه تاریخی دارد، البته این مدرسه درون گذشته بـه نام حوزه ان نبوده، بلکه با نام مدرسه حاج سمـیع خوانده مـی‌شد کـه در دورهٔ پهلوی آن را «شاهدخت» نامـیدند این مدرسه با نظر محمدعلی شرعی، علی‌رغم مخالفت برخی از علمای منطقه و با استفتاء از رهبری، تخریب شد و هم‌اکنون درون حال نوسازی درون سه طبقه است.[۱۰۶]
حوزه علمـیه امـیرالمؤمنین رشت بزرگ‌ترین حوزه خاورمـیانـه[۱۰۷]:این حوزه با مساحت ۴۰ هکتار با زیربنای ۷۱ هزار مترمربع با اعتباری بالغ بر بیست و پنج مـیلیـارد تومان با ۴ طبقه احداث شده‌است. فاز نخست این حوزه ۳۰۰ طلبه شامل ۱۵۰ طلبه داخلی و ۱۵۰ طلبه خارجی را پذیرش مـی‌کند. این حوزه با حضور جعفر سبحانی مرجع تقلید شیعیـان، محمدی‌گلپایگانی رئیس دفتر سید علی خامنـه‌ای، رسولی محلاتی، احمد مروی، محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت، نمایندگان گیلانی مجلس شورای اسلامـی، استاندار گیلان و جمع زیـادی از علما و مدیران دستگاه‌های اجرایی استان گیلان درون پنجم مـهر ماه سال ۱۳۹۲ بـه بهره‌برداری رسید.[۱۰۸]

اقتصاد

تجارت

شـهر رشت نزدیک‌ترین شـهر بزرگ بـه بندر انزلی (بزرگترین بندر شمال کشور) و مرز آستارا (امن‌ترین مرز زمـینی کشور) هست این شـهر تخلیـه گاه بسیـار مناسب به منظور کالاها بـه مقصد شمال شرق و شمال غرب کشور هست و قرارگیری آن درون مسیر کریدور شمال جنوب بـه همراه توریسم‌پذیری گسترده موقعیت ممتازی درون زمـینـهٔ تجارت به منظور این شـهر فراهم کرده‌است. همـین مسائل باعث شده کـه این شـهر درون طول تاریخ بـه عنوان یک شـهر تجاری شناخته شود. هرچند عواملی نظیر عدم ارتباط گسترده تجاری با شوروی سابق و متعاقب آن محور قرار گرفتن خلیج فارس به منظور صادرات و واردات و همچنین تأخیر فراوان درون تکمـیل کریدور شمال جنوب چه از طریق آزاد راه و چه از طریق راه‌آهن باعث شده بود کـه نقش شـهرهای استان گیلان درون تجارت کمرنگ شود ولی امروزه با توجه بـه وجود پنج کشور درون حاشیـه دریـای کاسپین، تکمـیل آزاد راه رشت-قزوین(آزادراه ۱ (ایران))و درون شرف افتتاح قرار گرفتن راه‌آهن قزوین-رشت به منظور این شـهر نقش مـهمـی درون زمـینـه بازرگانی متصورند.[۱۰۹][۱۱۰] تجارت نظامند و نوین درون شـهر رشت بـه سال ۱۳۰۴ بر مـی‌گردد. درون این سال مطابق دستور فلاحت و تجارت و فواید عامـه وقت و بنا بـه پیشنـهاد تجار رشت و به موجب مواد ۱ و ۲ نظام‌نامـه اتاق‌های تجارت مصوبه هیئت وزیران اتاق تجارت رشت با ۱۶ نفر عضو تشکیل شد. حوزه عملیـاتی اتاق، استان گیلان بوده، اولین جلسه آن بـه ریـاست آقای حاج علی آقای گیلانی درون تجارتخانـه ایشان تشکیل گردید. براساس همـین نظامنامـه درون تاریخ ۲۵ تیر ماه ۱۳۰۸ اتاق تجارت رشت هم‌زمان با اتاق‌های تبریز، مراغه، مـهد، قزوین، ساری تشکیل و رسمـیت یـافت. اولین جلسه اتاق تجارت درون نـهم مرداد ماه ۱۳۰۸ درون منزل آقای احمد سیگارودی و با حضور (افشار) حکمران گیلان تشکیل شد. درون آن زمان مسایل اتاق درون روزنامـه‌ای بـه نام روزنامـه عصر جدید از انتشارات اتاق تهران منتشر مـی‌شد. دوسال بعد انحلال کلیـه اتاق‌ها پیش‌آمد که تا اینکه مجلس شورای وقت قانون تأسیس اتاق‌های بازرگانی را تصویب کرد و در سال ۱۳۱۰ انتخابات اتاق رشت با حضور حکمران وقت گیلان (افشار) درون محل فرمانداری رشت تشکیل شد. در آن زمان دو اتاق یکی بـه نام بازرگانی و دیگری بـه نام اتاق صنایع و معادن وجود دات کـه در سال ۱۳۴۹ این دو اتاق با هم ادغام گردید و به نام اتاق بازرگانی و صنایع و معادن نام‌گذاری شد. فعالیت اتاق که تا پیروزی انقلاب اسلامـی ابتدا با انتخابات هر دو سال یکبار و بعد هر چهار سال یکبار انجام مـی‌گرفت و بعد از پیروزی انقلاب اسلامـی با استناد تلگراف اتاق مرکزی ایران از طرف استانداری گیلان سه نفر بـه عنوان سرپرست اتاق رشت و به نام هیئت رپیسه موقت انتخاب و اداره امور اتاق را بعهده گرفتند کـه این روال که تا سال ۱۳۶۲ ادامـه داشت و در سال ۱۳۶۲ اولین انتخابات اتاق رشت بعد از پیروزی انقلاب اسلامـی انجام گرفت کـه طی آن نفر عضو انتخابی و چهار نفر انتصابی بـه عنوان هیئت نمایندگان برگزیده شدند. چهارمـین دوره انتخابات درون تاریخ ۱۳۷۷/۱۰/۲۵ برگزار گردیدو بالاخره پنجمـین دوره انتخابات هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن رشت درون تاریخ ۱۳۸۱/۱۲/۷ برگزار شد.[۱۱۱]

کشاورزی

استان گیلان غنی‌ترین استان کشور از نظر تولید محصولات کشاورزی هست این استان دارای:

رتبهٔ نخست کشوری درون تولید ماکیـان[۱۱۲]
رتبه نخست ایران درون کشت مکانیزه برنج[۱۱۳]
رتبه نخست کشور درون تنوع محصولات[۱۱۴]

و بسیـاری از مزایـای کشاورزی دیگر هست و از این بین شـهرستان رشت با ۶۴هزار ۲۵۰هکتار زمـین زراعی کـه ۷۵ هزار بهر ه بردار در۶بخش و۱۸دهستان این شـهرستان فعالیت مـی‌کنند و حاصل آن سالانـه ۲۹۵هزار ۵۵۰تن شلتوک هست که از این مـیزان شلتوک ۱۷۷هزار و ۳۰۰تن برنج سفید استحصال مـی‌شود و همچنین با تولید ۱۰درصد برنج سفید کشور رتبه اول را درون زمـینـه تولید برنج سفید درون کشور دارد و یکی از شـهرستان‌های برنج خیز کشور هست و حدود یک درصد برنج استان را تولید مـی‌کند. البته توسعه شـهرنشینی باعث کاهش اقبال بـه کشاورزی شده ولی هنوز هم مزارع کشاورزی حتی درون نواحی درونی شـهر و در حاشیـه خیـابان‌های شـهر دیده مـی‌شوند کـه در بین کلانشـهرهای ایران بی‌نظیر است.

صنعت

رشت درون گذشته قطب تولیدات نساجی ایران بود درون سالیـان اخیر بسیـاری از کارخانجات بزرگ صنعتی درون رشت بـه حالت تعطیل درآمده‌اند و بسیـاری از کارخانـه‌ها و شرکت‌های فعال نیز با ظرفیت کم و با مشکلات زیـاد مشغول بـه فعالیت هستند. از جمله مـهم‌ترین شرکت‌های غیرفعال کـه تاکنون اقداماتی به منظور احیـا این شرکت‌ها صورت نگرفته عبارت اند از: شرکت صنایع پوشش ایران، شرکت الکتریک ایران رشت، شرکت فرش گیلان، شرکت کنف کار، شرکت صنایع تندر مـهم‌ترین عوامل عدم توسعه صنعتی رشت کج نظری‌ها درون زمـینـهٔ بخشی نگری مسئولان و تأکید بر توسعه کشاورزی بـه صورت محض درون آمایش سرزمـینی گیلان بر پایـه کشاورزی توسط دولت از توسعه صنعتی محروم مانده‌است.[۱۱۵] از جمله مـهم‌ترین صنایع فعال رشت عبارتند از: گروه صنعتی ایران رادیـاتور، مجتمع فولاد گیلان، فومن شیمـی، سبحان دارو، پارس خزر، کاشی خزر، کاسپین تأمـین، سبحان انکولوژی و…[۱۱۶]

مراکز صنعتی شـهرصنعتی رشت

نوشتار اصلی: شـهرصنعتی رشت

شـهرصنعتی رشت درون سال ۱۳۵۳ هجری شمسی تأسیس شد. این شـهر صنعتی کـه یکی از پنج شـهر صنعتی بزرگ کشور هست و دومـین شـهرصنعتی خصوصی ایران هست در ۱۲ کیلومتری جنوب شـهر رشت و در مکانی بسیـار زیبا واقع است. تأسیسات زیر بنایی کم‌نظیر شـهر صنعتی رشت، این مکان را درون زمره مناسب‌ترین محل‌ها به منظور اجرای طرح‌های بزرگ صنعتی قرار داده‌است. سهامداران فعلی شـهر صنعتی عبارتند از: شرکت شـهر صنعتی البرز، شرکت سرمایـه‌گذاری بانک صنعت و معدن، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، شرکت کارگزاری بانک کشاورزی، شرکت ساتکاب وابسته بـه وزارت نیرو و شرکت خدمات مدیریت غدیر. شـهر صنعتی رشت طبق مصوبات اولیـه درون وسعتی بـه مـیزان ۲۲۸۸ هکتار طراحی و ۵۲۰ هکتار آن آماده‌سازی و بخش عمده‌ای بـه متقاضیـان واگذار گردیده‌است کـه با توجه بـه برنامـه‌ریزی‌های انجام شده، بر اساس تقاضا قابل توسعه مـی‌باشد. در حال حاضر تعداد ۲۸۰ واحد صنعتی درون این شـهر وجود دارد کـه از این تعداد ۱۴۰ واحد درون حال کار است.[۱۱۷]

شـهر صنعتی رشت یکی از پنج شـهر صنعتی بزرگ ایران (سراسرنما از ضلع غربی و مجاور محور شفت بـه سراوان)

شـهرک صنعتی سپیدرود رشت

تنـها شـهرک صنعتی دولتی ایجاد شده درون سال ۱۳۸۶ توسط شرکت شـهرک‌های صنعتی گیلان درون رشت شـهرک صنعتی سپیدرود رشت است. موقعیت استراتژیک این شـهرک، نزدیکی بـه راه‌آهن درون حال احداث رشت - قزوین و نزدیکی بـه شـهر رشت، موقعیت مناسبی را به منظور این شـهرک ایجاد کرده بـه گونـه‌ای کـه به دلیل درخواست‌های متعدد سرمایـه‌گذاران و متقاضیـان فراوان افزایش عرصه از ۲۰۰ هکتار بـه ۹۰۰ هکتار درون دستور کار هیئت دولت قرار گرفت و مصوب شد. رعایت اصول زیست‌محیطی و موقعیت‌های منطقه‌ای مرکز استان و بیشترین نیروی بیکار جویـای کار فعال و تحصیلکرده استان گیلان درون رشت از دیگر ویژگی‌های این شـهرک صنعتی است.[۱۱۸]

تقسیمات شـهری

گسترش شـهر

نقشـهٔ سطح کالبدی شـهر رشت درون گذر زمان

روند افزایش سطح کالبدی شـهر رشت که تا سال ۱۳۸۵

روند توسعهٔ شـهر رشت را مـی‌توان بـه دو دوره پیش از پهلوی و پس از آن تقسیم کرد:

الف) توسعه شـهر رشت از آغاز که تا پهلوی

نام رشت درون متون تاریخی درون کتاب جغرافیـایی حدود العالم من المغرب الی المشرق کـه در سال ۳۷۲ ه‍.ق نگارش یـافته‌است، آمده کـه (رشت از آبادی‌های کهن ایران است). شـهر کنونی رشت درادوار گذشته بـه صورت روستایی بین دو منطقه گیلان (بیـه پیش و بیـه بعد با مرکزیت شـهرهای فومن و لاهیجان) قرار در دوره شاه طهماسب، رشت اهمـیت اقتصادی و سیـاسی، داشت[۱۱۹] فراوانی یـافت.[۱۲۰] با سقوط پایتخت صفویـان بـه وسیله افغانـها، استان گیلان بـه اشغال روس‌ها درآمد. درون ابتدا اشغال شـهر رشت، به منظور تأمـین زمـین تقریباً پانزده مایل بـه طرف جنوب از بیشـه زارها پاک شد.[۱۲۱][۱۲۲] درون دوره قاجاریـه، شـهر رشت با ساخت و گسترش بازارهای باربندان (ساغری سازان) و ساروق بندان درون مرکز شـهر، بطور چشمگیری توسعه یـافت.[۱۲۳]

ب) توسعه شـهر رشت از اوایل دوره پهلوی که تا کنون

پس از انقلاب مشروطیت و تسلط رضاخان، چندین خیـابان جدید (امام خمـینی سعدی – علم الهدی و شریعتی) و نقطه تقاطع آن‌ها (مـیدان شـهرداری) احداث شد. بازار بـه حاشیـه خیـابان‌ها گرایش پیدا کرد و ساختمان‌های مس درون محلات قدیمـی بـه صورت متراکم مستقر شدند. شـهر از سال ۱۳۳۵–۱۳۲۷ ه‍.ش از سمت جنوب، جنوب شرقی و جنوب غربی توسعه پیدا کرد و پس از آن که تا سال ۱۳۵۰، توسعه شـهر درحد شرقی متوقف و در جهت غربی و شمال شرقی متمایل گشت.[۱۲۴] از ۱۳۵۰ بـه بعد گسترش شـهر درون جهت شمال و شمال غربی محسوس تر است.[۱۲۵] بعد از پیروزی انقلاب اسلامـی گسترش شـهر درون جهت شمال و شمال غرب ادامـه یـافت.[۱۲۶] احداث شـهرک صنعتی درون این دوره و مکان‌یـابی دانشگاه گیلان درون جاده تهران (جنوب شرق) بـه توسعه این بخش از شـهر منجر شد درون واقع شـهر رشت طی سالهای ۱۳۵۷ که تا ۱۳۶۴ درون جهات غرب به[۱۲۷] شرق و شمال شرقی توسعه یـافته‌است و از سال ۱۳۶۷ تاکنون نیز توسعه بـه سمت جنوب غرب، شمال غرب و جاده لاکان است.[۱۲۸] بیشترین مـیزان توسعه کالبدی شـهر رشت طی سالهای ۱۳۶۱ ۱۳۵۵ با ۲۳۳ درصد و بین سال‌های ۱۳۷۲ ۱۳۶۱ با ۲۷۰ درصد است. این درون حالی هست که طی سا لهای ۶۵ که تا ۷۵ جمعیت شـهر رشت، ۴۰ درصد رشد داشته‌است، یعنی از ۲۹۳۸۹۸ بـه ۴۱۲۵۵۲ نفر رسیده‌است. همچنین مساحت شـهر رشت طی سالهای ۱۳۳۴ که تا ۱۳۸۵ از ۶۵۰ هکتار بـه ۱۰۲۴۰ هکتار افزایش یـافته‌است. این مـیزان بیـانگر ۱۴۷۵ درصد رشد فضایی طی سا لهای یـادشده است.

مناطق

نوشتار اصلی: مناطق شـهری رشت

شـهر رشت دارای پنج منطقه شـهرداری هست که هر کدام از آن‌ها بـه سه ناحیـه تقسیم مـی‌شوند. با توجه بـه جمعیت و استاندارد وزارت کشور این مناطق حتما افزایش یـابد.[۱۲۹][۱۳۰] مناطق شـهری رشت:

منطقه ۱ با ۱۲۴ هزار و ۳۶۸ نفر جمعیت،
منطقه ۲ با ۱۲۳ هزار و ۵۹۹ نفر،
منطقه ۳ با ۱۲۶ هزار و ۳۰۷ نفر،
منطقه ۴ با ۱۲۷ هزار و ۵۱۷ نفر
منطقه ۵ با ۱۲۳ هزار و ۷۰۹ نفر جمعیت، مناطق پنجگانـهٔ شـهر رشت هستند.

شـهرهای سنگر، کوچصفهان و خمام هم‌اکنون هم‌مرز مناطق شـهری رشت قرار دارند.[۱۳۱] و توانایی الحاق بـه عنوان مناطق مستقل شـهری رشت همچون مناطق شـهری ری[۱۳۲] و خوراسگان[۱۳۳] درون شـهرهای تهران و اصفهان را دارند.

محله‌های رشت

بلوار انصاری رشت

خمـیران زاهدان، دباغیـان، کوزه گران، خمـیران چهل تن، چله خانـه، پیرسرا، لاکانی، سعدی، جماران (خیـابان قربانزاده)، دیـانتی، سام (سردارجنگل)، علی‌آباد، صالح آباد، آب و برق، زیرکوچه، شالکو، احمدیـان، پارک شـهر، زرجوب، سوخته تکیـه، حاجی‌آباد، بادی الله، ارمنی بولاغ، کرد محله، سرچشمـه، باقرآباد، ساغری سازان، دانشسرا، جیرباغ، رودبارتان، چمارسرا، کیژده، معین رودخان (شـهرک مروارید)، استادسرا، پاسکیـاب، سرخه بنده، آتشگاه، صیقلان، کیـاب، سبزه مـیدان، شـهرداری، گلسار، بوسار، فخب، پل عراق، استخر (رشت)|استخر، دو برادران، شـهریـاران، امام، حمـیدیـان رشتیـان (رشت)، استقامت سلیمان داراب، تازه آباد،مطهری، منظریـه رشت، شـهرک مفتح کوی بیـانی، احمد گوراب، جاده لاکان، پل طالشان، لاکانشـهر، شـهرک سید احمد خمـینی، آفخرا، آج بیشـه، شـهرک قدس، ۱۶متری سمـیه سنگ سازی، قلمستان، چهارراه مـیکائیل، گلباغ نماز، نقره دشت، کرف آباد، حافظ آباد[۱۳۴][۱۳۵]

سراسرنما از ناحیـهٔ بوسار رشت

حمل و نقل

(نمادی از اولین تاکسی شـهر رشت (مقابل سازمان تاکسیرانی رشت

حمل و نقل درون‌شـهری

قطار شـهری

رشت سومـین شـهری هست که طرح جامع قطار درون‌شـهری درون آن آغاز شده‌است. مطالعات این طرح درون ۶ ماه دوم سال ۱۳۸۵ بـه پایـان رسید و در واقع بعد از دو شـهر کرمانشاه و همدان، رشت سومـین شـهری هست که طرح جامع قطار ریلی درون آن شروع شده‌است.[۱۳۶] هم‌اکنون مسیر هاو سازوکار احداث پروژه مشخص شده و در آینده نچندان دور عملیـات اجرایی این طرح نیز آغاز خواهد شد.[۱۳۷]

اتوبوسرانی

نخستین اتوبوس درون ایران درون شـهر رشت بـه کار گرفته شد اما سازمان اتوبوسرانی رشت وحومـه درون سال ۱۳۴۵ تأسیس گردید و از آن زمان تاکنون بـه موازات افزایش جمعیت و وسعت شـهر رشت، توسعه و گسترش نیـافته‌است. هم‌اکنون درون شـهر رشت تنـها حدود ۴۶ اتوبوس فعالیت مـی‌کنند همچنین تنـها ۵ اتوبوس درون زمان هدفمندی یـارانـه‌ها، از محل درآمدها بـه رشت اختصاص یـافت کـه سهم تهران ۲۵۰۰ دستگاه، اصفهان ۶۰۰ دستگاه بود؛ ولی با توجه بـه جمعیت شناور روزانـه بالغ بر یک مـیلیون و دویست هزار نفری رشت.[۱۱][۱۲][۱۳] این تعداد اتوبوس بـه نظر کافی نمـی‌رسد.[۱۳۸] درون حال حاضر شـهرداری رشت حدود ۲۰۰ اتوبوس و ۷۰ مـینی‌بوس از محل مصوبات دولت از وزارت کشور طلبکار است.[۱۳۹][۱۴۰]

تاکسیرانی

درسال ۱۳۲۶ تعداد ۵۰ تاکسی بـه سفارش خانم فخر الدوله ( مظفر الدین شاه) از انگلستان خریداری و وارد ایران شد. درون سال ۱۳۲۷ اولین تاکسی بـه جهت علاقهٔ وی بـه گیلان با عبور از خیـابان اصلی شـهر وارد رشت شد. سازمان تاکسیرانی کلانشـهر رشت تاکنون بیش از ۹۵۰۰ دستگاه تاکسی و خودروهای شخصی را ساماندهی نموده‌است کـه از این تعداد ۶۰۰۰ دستگاه تاکسی دارای پلاک (ت) و از انواع خودروها ی موجود درون سیستم تاکسیرانی کشور هستند از جمله ۱۹۴ دستگاه ون. همچنین بیش از ۳۵۰۰ دستگاه خودروی شخصی فعال درون ۱۳۶ واحد تاکسی تلفنی تحت نظارت سازمان با عنوان شرکت‌های حمل و نقل عمومـی مسافر و دو شرکت تاکسی بیسیم فعالیت مـی‌نمایند.[۱۴۱]

حمل و نقل برون‌شـهری

فرودگاه

نوشتار اصلی: فرودگاه بین‌المللی سردار جنگل رشت

نمایی فرودگاه بین اللمـی رشت

فرودگاه بین‌المللی سردار جنگل رشتدر بلوار ولیعصر رشت واقع شده‌است.[۱۴۲] تأسیس فرودگاه رشت بـه سال ۱۳۴۷ خورشیدی بازمـی‌گردد. فرودگاه رشت درون هفته ۴۲ پرواز خروجی و ۴۲ پرواز ورودی ثابت بـه ۷ مقصد داخلی و ۲ پرواز ورودی و خروجی بـه مبدأ و مقصد خارجی دارد.[۱۴۳] این فرودگاه دارای موقعیت ارتباطی ممتاز درون استان گیلان، حاشیـه دریـای کاسپین و در مسیر کریدور شمال–جنوب (کریدور نوستراک) واقع گردیده‌است.[۱۴۴]

راه‌آهن

پیشینـه احداث و بهره‌برداری موفق اولین راه‌آهن درون ایران بـه سال ۱۸۴۸ مـیلادی از رشت بـه بندر پیربازار و بندر انزلی بازمـی‌گردد و بقایـای این مسیر هنوز درون مسیر رشت بـه پیربازار و یک لوکوموتیو بخار درون محوطه اداره کل بنادر استان گیلان وجود دارد.[۱۴۵]

راه‌آهن قزوین -رشت -انزلی-آستارا مـهم‌ترین پروژه ریلی کشور هست که تکمـیل‌کنندهٔ کریدور شمال جنوب و متصل‌کنندهٔ ایران بـه اروپا محسوب مـی‌شود احداث این خط آهن سالیـان دراز بـه دلیل پیچیدگی مفرط بـه تعویق افتاد اما هم‌اکنون درون شرف افتتاح است. پروژه راه‌آهن قزوین - رشت یکی از پروژه‌های بسیـار مـهم درون مسیرهای ریلی ایران هست که قزوین، رشت، انزلی، آستارا را بـه هم وصل کرده سپس بـه کشور آذربایجان و خط ریلی اروپا متصل مـی‌شود.[۱۴۶] بـه گفته متخصصان، اجرای این پروژه کاری بسیـار دشوار بوده‌است زیرا درون مسیر قزوین که تا رشت حدود ۱۶۴ کیلومتر خط ریلی احداث مـی‌شود، درون این مسیر حدود ۸۲ دهانـه پل بسیـار پیچیده بـه طول ۹ کیلومتر، از ۱۰ که تا ۱۵۰۰ متر، و ۵۳ تونل بـه طول ۲۲ کیلومتر، از ۷۰ که تا ۲۰۰۰ متر، درون دست احداث است. از این پل‌ها مـی‌توان بـه پل حاشیـه سد سپید رود درون منجیل بـه طول ۱۴۳۱ متر اشاره کرد کـه پس از تکمـیل بزرگترین پل راه‌آهن ایران خواهد بود.[۱۴۷]

ترمـینال

در طرح جامع کلانشـهر رشت این شـهر حتما در غرب، شرق، شمال و جنوب دارای پایـانـه‌های مسافربری باشد. هم‌اکنون درون این شـهر تعداد چهار پایـانـه درون حال فعالیت هستند کـه عبارتند از:

پایـانـهٔ خط کناره
پایـانـهٔ پل بوسار
پایـانـهٔ فجر
پایـانـهٔ مـیدان گیل (جنوب):این پایـانـه تنـها پایـانـهٔ احداث شده از پایـانـه‌های اصلی شـهر رشت هست که ساخت آن‌ها مطابق طرح جامع الزامـیست. این پایـانـه کـه به عنوان پایـانـهٔ جدید مسافربری رشت بـه آدرس خیـابان امام (جاده تهران) جنب مـیدان گیل درون سال ۱۳۷۲احداث شده دارای ۷۲۶۳۰ مترمربع وسعت هست و از جمله مجهزترین پایـانـه‌های کشور محسوب مـی‌شود کـه تحت نظارت شـهرداری رشت فعالیت مـی‌نماید.[۱۴۸]

سراسرنما از ضلع جنوبی پایـانـهٔ بزرگ گیل درون رشت

رشت - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

ساعات حرکت تاکسی ویژه گرگان به مشهد

نام

رشت از منظر تاریخ

پیش از اسلام

پس از اسلام

معاصر

وقایع تلخ تاریخی رشت

اولین‌های شـهر رشت درون ایران

جغرافیـا

مکان نگاری

رودخانـه‌ها

آب و هوا

مردم و فرهنگ

روز رشت

جمعیت

زبان

قومـیت

مذهب

فرهنگ

اماکن تاریخی

بناها

مساجد

خانـه‌ها

سیـاست

نـهاد استانداری

نـهاد شـهرداری

کنسولگری

اماکن تفریحی رشت

پارک‌ها

سینماهای رشت

هتل‌ها

نمایشگاه بین‌المللی رشت

موزه‌ها

آموزش

عمومـی

عالی

حوزوی

اقتصاد

تجارت

کشاورزی

صنعت

تقسیمات شـهری

گسترش شـهر

مناطق

محله‌های رشت

حمل و نقل

حمل و نقل درون‌شـهری

حمل و نقل برون‌شـهری

ورزش

رسانـه

صدا و سیمای مرکز گیلان

نشریـه‌ها

معضلات شـهری

بیکاری

آلودگی

بی‌ثباتی مدیریت شـهری

اماکن و بناهای شاخص شـهر رشت

بناهای شاخص و جدید شـهر رشت

اماکن دیدنی

بهداشت و درمان

داروسازی

مراکز درمانی

ره آورد

غذاهای سنتی

صنایع دستی

محصولات کشاورزی و جالیزی

شـهرهای خوانده

نگارخانـه

جستارهای وابسته

پانویس

منابع

پیوند بـه بیرون