کرمان - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

وضعیت طبیعی

کرمان نمودار آب و هوا (راهنما)ژفمآمژژآساُند مـیانگین بالاترین و پایین ترین دما بـه مقیـاس سانتیگرادبارندگی بـه مقیـاس مـیلی‌متر مقیـاس فارنـهایت و اینچژفمآمژژآساُند مـیانگین بالاترین و پایین ترین دما بـه مقیـاس فارنـهایت

بارندگی بـه مقیـاس اینچ

جغرافیـای طبیعی

بیشتر نقاط شـهر کرمان با کوه احاطه شده‌است. متوسط ارتفاع شـهر کرمان از سطح دریـا ۱۷۵۵ متر است. شـهر کرمان نیز خود درون کنار کوه صاحب الزمان قرار گرفته‌است. کرمان شب‌های زمستانی بسیـار سردی دارد. کوه‌های جوپار و پلوار و جفتان درون جنوب و جنوب شرق کرمان درون تمام طول سال برف دارند. شـهر کرمان درون عرض جغرافیـایی ۳۰٫۲۹ و طول جغرافیـایی ۵۷٫۰۶ قرار گرفته‌است.

آب و هوا

متوسط مقدار باران درون طول سال درون کرمان معادل ۱۲۲٬۷ مـیلی‌متر است. بطور کلی آب و هوای این شـهر بـه دلیل ارتفاع زیـاد از سطح دریـا بـه نسبت خنک و معتدل است. کرمان سومـین مرکز استان مرتفع ایران بعد از شـهرکرد و یـاسوج است.[۳۹] تابستان‌های کرمان نسبتاً خنک و زمستان‌های آن بسیـار سرد است. بیشترین مـیزان بارش برف درون شـهر کرمان مربوط بـه سال ۱۳۵۱ بوده‌است کـه با ۴ روز بارش برف درون این شـهر ارتفاع برف بـه ۷۰ سانتی‌متر رسید.[۴۰]

دین

دین اکثر مردم شـهر کرمان اسلام و مذهب مردم شیعه هست و نیز مرکز فعالیت و تجمع شیخیـه درون شاخه کریمخانیـه این شـهر مـی‌باشد. به منظور این فرقه این شـهر مقدس است. بزرگان ایشان چون محمدکریم خان کرمانی ،محمد خان کرمانی، حاج زین العابدین خان ابراهیمـی، حاج ابوالقاسم خان ابراهیمـی، حاج عبدالرضا خان ابراهیمـی درون این شـهر زندگی مـی‌د و مسجد ابراهیمـی درون کرمان متعلق بـه ایشان است. جمعیت چند هزار نفری از زرتشتیـان و اقلیتی از کلیمـیان (یـهودیـان) نیز درون کرمان زندگی مـی‌کنند. درون این شـهر اقلیت‌های دینی مراسم‌ها و جشن‌های آیینی خود را آزادانـه برگزار مـی‌کنند. جشن باستانی سده کـه در نوع خود بزرگترین جشن زرتشتیـان مـی‌باشد همـه ساله درون بهمن ماه درون کرمان برگزار مـی‌شود و جشن سده کرمان درون سال ۱۳۹۰ درون فهرست آثار فرهنگی ملی ایران ثبت گردید[۴۱]

فرهنگ و ادب

قومـیت

تقریباً تمامـی مردم شـهر کرمان همچون سایر مناطق مرکزی ایران از قوم آریـایی و فارس مـی‌باشند.[۴۲] اما درون قرون گذشته درون مواردی اقوام مختلفی خصوصاً از اقوام و عشایر ترک آسیـای مـیانـه و حتی مغول بـه مناطقی از استان کرمان کوچ داده شده‌اند و همچنین تعدادی از عشایر لر بویراحمدی و لر لک و نیز طوائفی از قوم بلوچ نیز درون ادوار گذشته بـه این استان مـهاجرت کرده‌اند کـه عمدتاً مگر درون موارد معدود، بـه دلیل معاشرت و اختلاط با افراد بومـی درون گذر زمان استحاله شده و هویت خود را از دست داده و قابل تشخیص نمـی‌باشند.[۴۳]

زبان و گویش

در شـهر کرمان زبان اهالی زبان فارسی و لهجه کرمانی مـی‌باشد.[۴۳] از آنجا کـه استان کرمان پهناورترین استان ایران است،[۴۴][۴۵] بـه دلیل مـهاجرت اقوام مختلفی از جمله ترک، لر، و بلوچ بـه منطقه کرمان درون طول تاریخ، تنوع زیـادی درون لهجه و گویش محلی درون شـهرستان‌های مختلف این استان نیز ایجاد شده و هم اینک گویش‌ها و لهجه‌های متفاوت و متنوعی درون این استان بـه چشم مـی‌خورد.

کرمان از نگاه شاعران بزرگ

• فردوسی

• مولوی

• شاه نعمت‌الله ولی

• سعدی

• خواجوی کرمانی

• مـیرزا آقاخان کرمانی

• راجی کرمانی

• محمد فرخی یزدی

• واعظ قزوینی

• قاآنی

• دکتر احمد ناظرزاده کرمانی

خوراک و شیرینی‌های محلی

کرمان همانند سایر شـهرهای ایران، از انواع غذاهای سنتی و با طعم‌های متفاوت برخوردار هست که برخی از آن‌ها درون مناسبت‌های ویژه و تعداد بسیـاری نیز بـه شکل عادی درون طی سال تهیـه مـی‌شود.[۴۶]

غذاهای محلی

فالوده کرمانی، آش شولی (اوماچو)، روغن جوشی، چغوک بریزو، حلیم بادمجان، آش آماج، آش شلغم، آش جو (کرمانی)، آش مخلوط، آش کدو، آبگوشت کرمانی، توکی، گندم شیری، کاکل کنف شادانـه، قاتق تخمـه، قاتق، قاتق بنـه، زیر جوش، کشک گردو، کشک یونجه، سردوش، اشکنـه، کشک کدو، کشک سیب، گورماست، سیراب بنـه، کله جوش، بز قرمـه، کشک و بادمجان، نان پز، کاچی، قاتق شیر، برشتو، نان پر، نان چرب و شیرین، خرماست، خرما تخم مرغ، کپو، روغن جوشی و چنگ مال

شیرینی‌های محلی

• کلمپه
• کماچ سهن
• قطاب
• برشتو
• نان چرخی
• شیرینی خانگی پرریز
• خرمابریز

جاذبه‌های گردشگری

کرمان بـه دلیل موقعیت خاص تاریخی، جغرافیـایی و فرهنگی خود همـیشـه بـه عنوان یکی از مـهم‌ترین مراکز گردشگری و توریستی ایران مطرح بوده و همـه ساله مـیزبان تعداد فراوانی از گردشگران داخلی و خارجی مـی‌باشد.[۴۷][۴۸]

جاذبه‌های تاریخی

کرمان از استان‌های مـهم و تاریخی کشور بـه حساب مـی‌آید. استان کرمان مرکز جنوب‌شرق کشور هست و بـه نوعی مرجع صنعتی، فرهنگی، سیـاسی، کشاورزی دانشگاهی-علمـی، مذهبی و سایر شاخص‌ها درون مـیان استان‌های منطقه جنوب شرق کشور است. استان کرمان همچنین بیش از ۶۶۰ اثر ملی ثبت شده دارد و از استان‌های تاریخی ایران است.[۴۹] استان کرمان پنج اثر ثبت شده درون مـیراث جهانی یونسکو دارد و رتبه نخست ایران را از این حیث دارد.[۵۰]

• گنبد جبلیـه: از بناهای مربوط بـه دوران قبل از اسلام هست که بـه نام گنبد گبری نیز درون تواریخ آمده‌است. درون تمامـی تواریخ بنای گنبد بـه دورهٔ ساسانیـان نسبت داده مـی‌شود (گویـا آتشکدهٔ بوده‌است - یـا قبر یکی از زرتشتیـان). درون کرمان درون مورد این بنا این‌گونـه شایع هست که درون ملات آن شیر شتر استفاده شده و از این رو درون استحکام آن نقشـه داشته‌است.[۱۹][۵۲][۵۳]
• مجموعه گنجعلیخان: شاهکار عصر صفویـه و یکی از زیباترین و پربیننده‌ترین اماکن تاریخی شـهر کرمان به‌شمار مـی‌رود. این مجموعه کـه یـادآور تلاش گنجعلیخان حاکم وقت کرمان است، شامل: بازار، ، مـیدان، کاروانسرا، آب انبار، مسجد و ضرابخانـه‌است. گنجعلیخان یکی از بخش‌های معروف و دیدنی این مجموعه‌است کـه معماری زیبای آن تحسین هر بیننده‌ای را برمـی‌انگیزد. بـه دلیل این‌که این بـه موزهٔ مردم‌شناسی تبدیل شده مجسمـه‌های مومـی درون جاهای مختلف قرار گرفته کـه افرادی از طبقات مختلف جامعه آن زمان نظیر خوانین، روحانیون، پیشـه وران و مردم عادی را نشان مـی‌دهند.[۵۴]
• باغ شازده: باغ شازده یـا شاهزاده یکی از زیباترین باغ‌های تاریخی ایران مربوط بـه دورهٔ قاجاریـه مـی‌باشد کـه در شـهر ماهان، حوالی شـهر کرمان درون دامنـه کوه بلند و زیبای تیگران واقع شده‌است. این باغ درون تاریخ سی‌ام تیرماه ۱۳۹۰ بـه ثبت جهانی یونسکو رسیده‌است.[۵۵]
• مسجد جامع مظفری: درون قرن هشتم (سال۷۵۰) هجری قمری و در زمان آل مظفر بنا شده‌است و در مـیدان مشتاق کرمان قرار دارد. «پوپ» باستان‌شناس معروف این مسجد را از مفاخر معماری اسلامـی، ایرانی و زمـینـه بالندگی این سرزمـین مـی‌داند.[۵۶]
• مسجد جامع ملک: (که بعد از انقلاب اسلامـی ایران بـه مسجد امام تغییر نام داده) درون قرن پنجم و در زمان سلجوقیـان ساخته شده‌است، قدمتی هزارساله دارد و هم‌اکنون درون بخش جنوبی ناحیـهٔ تاریخی بازار کرمان واقع است. این مسجد ۱۰۱ متر طول و ۹۱ متر عرض دارد و از جمله مساجد چهارایوانی به‌شمار مـی‌رود. برج سلجوقی نیز درون همـین محدوده واقع شده‌است کـه در ضلع شمال شرقی مسجد ملک کرمان قرار گرفته‌است.
• آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی: آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی (عارف و شاعر نامـی قرن نـهم) درون ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی شـهر کرمان درون شـهر ماهان واقع شده‌است. این بنا ۳۲۰۰۰ مترمربع مساحت دارد. این مجموعه طی شش قرن بنا شده و تداوم معماری ایران را درون شش قرن گذشته و به صورت زیبایی بـه تماشا گذارده‌است. بیشترین توسعه این مجموعه درون دوران قاجاریـه انجام شده‌است.

• بازار کرمان: این راسته بازار از مـیدان ارگ شروع و به مـیدان مشتاقیـه ختم مـی‌شود. هر بخش از بازار کرمان درون زمان یکی از فرمانروایـان این شـهر ساخته شده و به خاطر برخی ویژگی‌هایش درون ایران منحصربه‌فرد و دارای شـهرت جهانی است. این بازار طولانی‌ترین راسته بازار ایران محسوب مـی‌شود.[۵۷]
• آتشکده زرتشتیـان: کرمان مـیزبان جمعیتی چند هزار نفره از زرتشتیـان است. آتشکده زرتشتیـان کرمان یکی از زیباترین آتشکده‌های جهان به‌شمار مـی‌آید. تنـها موزهٔ مردم‌شناسی زرتشتیـان جهان نیز درون این آتشکده جای دارد. کرمان یکی از معدود شـهرهایی هست که هنوز جشن سده (از جشن‌های ملی ایران) هر ساله ۱۰ بهمن ماه درون آن برگزار مـی‌شود. جشن سده کرمان درون فهرست آیین‌های ملی ایران ثبت شده‌است.[۵۸]
• حصار شـهر قدیم کرمان: از آثار ملی ایران و مربوط بـه دورهٔ قاجاریـه است.[۵۹]
• شیوشگان:کوه شیوشگان یـا کوه صاحب الزمان درون قسمت شرق شـهر کرمان درون استان کرمان است. قدمت دستکند آن بـه ۱۲ هزار سال قبل بر مـی‌گردد کـه «شیوشگان» نام باستانی آن کوه است.
• بقایـای دایناسورها.[۶۰][۶۱]
• یخدان مؤیدی به منظور ذخیره یخ درون گذشته بـه کار مـی‌رفته‌است و در تقاطع خیـابان ابوحامد و خورشید واقع است.[۶۲]

• یخدان زریسف
• یخدان جو مویدی مربوط بـه دوره قاجار هست و درون کرمان، خیـابان سام (پیروزی) واقع شده‌است.
• ارگ راین: این قلعه تاریخی درون حوالی شـهر راین درون نزدیکی کرمان واقع هست که با مساحتی بیش از بیست و دو هزار مترمربع، دومـین بنای خشتی بزرگ جهان بعد از ارگ بم محسوب مـی‌شود. گفته مـی‌شود قدمت آن بـه دوره ساسانیـان بر مـی‌گردد.
• قلعه و قلعه اردشیر: از یـادگارهای هنر معماری پیش از اسلامـی هست که قدیمـی‌ترین آثار تاریخی درون کرمان به‌شمار مـی‌روند و بقایـای آن اعجاب بینندگان را برمـی‌انگیزد. ساختمان‌های این قلعه روی هم بـه دو قسمت مجزا تقسیم مـی‌شوند. قسمتی کـه بر فراز قلعه نسبتاً مرتفع جنوب شرقی قرار دارد و سابقاً قلعه کوه نامـیده مـی‌شد و کاملاً بـه علت وضعیت طبیعی از قلعه دیگر مجزاست. قسمت دوم بر تپه کوتاه تری قرار دارد و به قلعه یـا آتشکده آناهیتا موسوم است. قلعه اردشیر درون بالای تپه مرتفعی واقع شده کـه تا سطح جلگه قریب پانصد پا ارتفاع دارد. دیوارهای قلعه از خشت‌های بسیـار ضخیم ساخته شده‌است.[۶۳][۶۴]
• مجموعه وکیل: کـه به دستور یکی از فرماندهان دیگر درون زمان قاجاریـه ساخته شده‌است و شامل بازار وکیل، وکیل و کاروانسرای وکیل است.[۶۵]
• مجموعه ابراهیم خان: ابراهیم خان ظهیر الدوله حاکم کرمان درون دورهٔ قاجاریـه با ساخت بازار، ، آب انبار، مدرسه و خانـه مدرس، بانی این مجموعه بوده‌است.[۶۶]
• تخت درگاه قلی بیگ: مقبره یکی از نوادگان بهرام بیگ بـه نام درگاه قلی بیگ است. درگاه قلی بیگ از امرای اواخر دورهٔ صفویـه و رئیس ایل افشار درون کرمان بوده‌است. وی، تنـها فرد معروف افشار بود کـه طی ۱۵۰ سال بعد از گنجعلیخان نامش بر سر زبان‌ها بوده‌است.[۶۷][۶۸]
• آرامگاه خواجه اتابک: از آثار قرن ششم هجری قمری و مربوط بـه دوران سلجوقیـان مـی‌باشد. این بنا محل دفن «خواجه محمد اتابک» از رجال دوران سلجوقیـان است.
• آرامگاه مشتاق علیشاه: گنبد مشتاقیـه کـه به سه گنبد نیز شـهرت دارد، از آثار دوران قاجاریـه درون شـهر کرمان است. سه گنبد درون سال ۱۲۶۰ قمری بر روی قبور مشتاق علی شاه (عارف بزرگ قرن دوازدهم ه‍. ق)، شیخ اسماعیل و کوثرعلیشاه بنا گردید. آثار تزئینی مجموعهٔ مشتاقیـه کـه در قرن اخیر ساخته شده‌است شامل کاشی‌کاری، نقاشی، گچبری، کاربندی و مقرنس مـی‌باشد.[۵۸]
• باغ موزه هرندی: از آثار ملی ایران، شامل باغ زیبا، موزهٔ دیرینـه‌شناسی و موزه ساز[۶۹][۷۰]
• خانـه امـینیـان: مربوط بـه دوره قاجار هست و درون کرمان، خیـابان شریعتی، کوچه ته باغ لله، پلاک ۵۲۵ واقع شده و این اثر درون تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۱۴۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران بـه ثبت رسیده‌است.[۵۹]
• خانـه غفاری: مربوط بـه دوره قاجار هست و درون کرمان، خیـابان شـهید مطهری (احمدی)، کوچه شـهید مطهری، پلاک ۲ واقع شده و این اثر درون تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۵۶۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران بـه ثبت رسیده‌است.[۵۹]
• خانـه پرداختی: نمونـه‌ای از خانـه‌های زیبای ایرانی و از آثار ملی ایران و مربوط بـه دورهٔ قاجاریـه است.[۵۹]

جاذبه‌های طبیعی

• کویر لوت شـهداد: از جمله مناطق طبیعی کرمان کـه همواره مورد توجه ایرانگردان و جهانگردان قرار داشته کویر لوت شـهداد است. گرمترین نقطه کره زمـین با درجه حرارت ۷۰٫۷ درجه سانتیگراد درون این کویر قرار دارد.[۷۱] دیگر جاذبه طبیعی این منطقه کلوت‌های شـهداد هست که بزرگترین عارضه کلوخی طبیعی دنیـا به‌شمار مـی‌آید و به عنوان منحصربه‌فردترین و جذابترین عارضه کویر نام مـی‌شود. کلوتها درون اثر فرسایش آبی و بادی طی هزاران سال شکل گرفته‌اند و از دور مانند شـهری بزرگ اما بدون جمعیت بـه نظر مـی‌آیند.[۷۲]
• کوه هزار: با ۴۵۰۱ متر ارتفاع، چهارمـین کوه مرتفع ایران و مرتفع‌ترین قله جنوب کشور است.[۷۳] روستاهای دامنـه کوه هزار، با آب و هوایی دلپذیر و آبشار راین کـه در دل این کوه قرار دارد، درون فصل بهار و تابستان پذیرای مـیهمانان زیـادی است. این کوه سرچشمـه رودخانـه بزرگ هلیل رود است. همچنین مرتفع‌ترین مناطق مس ایران روستاهای باب زنگی و اردیکان با ارتفاع بیش از ۳۳۰۰ متر درون کوه هزار قرار دارند.[۷۴]
• باغ نظر: باغ نظر بیش از۲۵۰ سال قدمت دارد. اکنون این باغ بـه عنوان پادگان آموزشی ۰۵ نیروی زمـینی ارتش جمـهوری اسلامـی ایران استفاده مـی‌شود.[۵۵]
• باغ بیرم آباد: این باغ کـه در شرق شـهر کرمان و در جوار بنای تاریخی تخت درگاه قلی بیگ قرار دارد، توسط بیرام بیگ افشار درون دورهٔ صفویـه ساخته شده‌است.[۵۵]
• باغ نشاط:این باغ درون انتهای خیـابان فردوسی کرمان قرار دارد، از باغ‌های قدیمـی هست که حوادث تاریخی مـهمـی از جمله محاصره سردار نصرت حاکم کرمان درون بیش از یک قرن پیش درون آن اتفاق افتاده‌است. تاریخ احداث این باغ بـه دوران قاجاریـه بازمـی‌گردد.[۵۵]
• باغ آقا: بنای این باغ مربوط بـه دوره قاجاریـه‌است و محل کنسولگری انگلستان درون کرمان بوده‌است.[۵۵]
• باغ فتح‌آباد: این باغ درون ۲۵ کیلومتری شـهر کرمان قرار دارد و در سال ۱۲۵۵ هجری خورشیدی توسط فضلعلی خان بیگلربیگی از حاکمان کرمان درون زمان قاجاریـه ساخته شده‌است و ۱۳۵سال قدمت دارد.[۵۱][۵۵]
• باغ سرآسیـاب: این باغ متعلق بـه دورهٔ سلجوقیـان است. باغ سرآسیـاب درون جنوب شرقی شـهر کرمان واقع شده‌است.[۵۵]
• باغ مشیز: باغ مشیز متعلق بـه دورهٔ قراختائیـان هست که کرمان پایتخت بوده‌است و واقعه « ترکانی» درون این باغ اتفاق افتاده‌است. (تاریخ کرمان۱۵۶)[۵۵]
• باغ گلشن: باغ گلشن کرمان توسط ابراهیم خان ظهیرالدوله حاکم کرمان درون دوران قاجار ساخته شده‌است و ادامـه ارگ کرمان است.[۵۵]
• باغ دیلمقانی: این باغ مربوط بـه دورهٔ قاجاریـه هست و اکنون بـه عنوان پرورشگاه مورد استفاده قرار گرفته‌است.[۵۵]
• باغ لله: باغ لل اکنون تنـها نامـی از خود بـه یـادگار دارد و متعلق بـه خواجه اتابک برقوش درون دورهٔ سلجوقیـان است.[۵۵]

جاذبه‌های مذهبی

• امامزاده حسین جوپار: یکی از مـهمترین زیـارتگاه‌های شیعه درون ایران است. برخی از علمای شیعه ارزش زیـارتیِ آن را برابرِ شاه‌چراغ درون شیراز مـی‌دانند.[۷۵] بنای این آرامگاه مربوط بـه دورهٔ صفویـه است. داخل ضریح، قبر سه امامزاده، حسین، قاسم و عبدالله کـه از فرزندان موسی کاظم مـی‌باشند وجود دارد.[۷۶]
• مـهدیـه و مسجد مقدس صاحب الزمان[۷۷]
• امامزاده محمد[۷۸]
• آستانـه شاه نعمت‌الله ولی
• مسجد جامع مظفری
• مسجد جامع ملک
• آتشکده زرتشتیـان کرمان: واقع درون خیـابان شـهدا[۷۹]
• آتشکده و باغچه بُداق آباد کرمان: واقع درون خیـابان سده[۸۰]
• کنیسه کرمان: واقع درون خیـابان دکتر شریعتی حدفاصل چهارراه ولی عصر و چهارراه کاظمـی[۸۱]

موزه‌ها

• موزه هنرهای معاصر صنعتی: دومـین موزه بزرگ هنرهای معاصر ایران، شامل آثار ارزشمندی از ۸۳ هنرمند ایرانی و ۱۶ هنرمند خارجی از جمله علی‌اکبر صنعتی، کمال‌الملک، سهراب سپهری، هنری مور، واسیلی کاندینسکی، پرویز تناولی و ژازه تباتبایی[۸۲][۸۳]
• باغ موزه هرندی: از آثار ملی ایران، شامل باغ زیبا، موزهٔ دیرینـه‌شناسی و موزهٔ ساز[۶۹][۸۴]
• موزه زرتشتیـان: اولین و تنـها موزهٔ مردم‌شناسی زرتشتیـان جهان،[۸۵] واقع درون آتشکده زرتشتیـان کرمان، شامل جلوه‌هایی از فرهنگ و آداب و رسوم زرتشتیـان درون گذشته و همچنین اسناد و آثار کهن از جمله یک جلد کتاب دستنویس گاتاها[۸۵]
• باغ موزه دفاع مقدس: شامل باغ زیبا، گلزار شـهدای گمنام، و موزه آثار و اسناد مربوط بـه جنگ ایران و عراق و ادوات نظامـی، متعلق بـه سپاه پاسداران انقلاب اسلامـی[۸۳]
• موزهٔ ذوالفقار: بزرگترین موزه ادوات نظامـی قدیمـی ایران و جزو ده موزه نظامـی برتر جهان، متعلق بـه ارتش جمـهوری اسلامـی ایران[۸۳][۸۶]
• موزهٔ مطبوعات: اولین و تنـها موزه مطبوعات ایران مربوط بـه دورهٔ قاجاریـه[۸۳][۸۷]
• موزهٔ سکه: واقع درون ضلع شمالی مـیدان گنجعلیخان، شامل سکه‌های کشف یـا ضرب شده درون شـهر کرمان از دورهٔ هخاان که تا معاصر[۸۴]
• موزهٔ مردم‌شناسی: واقع درون گنجعلیخان، شامل مجسمـه‌های مومـی زیبا درون جاهای مختلف کـه افرادی از طبقات مختلف جامعه قدیمـی شـهر کرمان از جمله خوانین، روحانیون، پیشـه وران و مردم عادی را نشان مـی‌دهند.[۸۳]
• موزهٔ شاه نعمت‌الله ولی: واقع درون آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی[۸۳]
• موزهٔ سنگ: واقع درون گنبد جبلیـه، شامل آثار سنگی باستانی از جمله قدیمـی‌ترین پرچم سنگی جهان[۷۰]
• موزهٔ شـهید باهنر: واقع درون منزل شـهید دکتر محمدجواد باهنر[۸۳]
• موزهٔ ساعت: این موزه درون محله (خیـابان) زریسف واقع شده‌است.[۸۸][۸۹]
• موزه روحانیت[۹۰]
• موزه پزشکی[۹۰]
• موزه فرش
• موزه بزرگ شـهر[۹۱]
• موزه آکواریوم و تاریخ طبیعی و تاکسیدرمـی کرمان:این موزه درون پارک شـهید مطهری کرمان واقع شده‌است.[۹۲]
• موزه پلیس: این موزه درون ساختمان دفتر تحقیقات کاربردی پلیس واقع درون چهارراه فرهنگیـان قرار دارد.[۹۳]

سرانـه فضای سبز

سرانـه فضای سبز شـهرکرمان ۱۸ مترمربع بـه ازای هرنفر هست که بالاتراز متوسط کشوری است.[۹۴] درون شـهرکرمان ۱۸۲ پارک وجود دارد.[۹۵]

مراکز تفریحی

• آسیـاب بادی کرمان:[۹۶] مجموعه توریستی، رستورانی آسیـاب بادی کرمان بزرگترین سازه آسیـاب بادی درون خاورمـیانـه هست که کاربری تشریفاتی دارد. ساختمان این رستوران، کافی شاپ یکی از منحصر بـه فردترین سازه‌های طراحی و اجرا شده درون ایران هست که سازه بیرونی‌اش با ارتفاع ۲۶ متر و قطر ۱۲ متر بـه سبک آسیـاب بادی‌های هلندی ساخته شده و در داخل شامل ۲ طبقه سالن پذیرایی و یک طبقه آشپزخانـه و تأسیسات مـی‌باشد. رستوران آسیـاب بادی درون کیلومتر ۲۰ محور گردشگری هفت باغ علوی (کرمان بـه سمت ماهان) قرار گرفته‌است.
• پردیسان جنگلی قائم: بزرگترین جنگل دست کاشت ایران، با وسعت بیش از ۳۰۰ هکتار، شامل جاذبه‌های طبیعی (جنگل، کوهستان، آبشار و رودخانـه)، جاذبه‌های مذهبی (مسجد مقدس صاحب الزمان و گلزار شـهدا)، جاذبه‌های تاریخی (گنبد جبلیـه و تخت درگاه قلی بیگ) و مراکز تفریحی (پیست کارتینگ، پیست موتور کراس، دیواره‌های طبیعی صخره‌نوردی، مسیر دوچرخه سواری و اسکیت و شـهربازی)، قهوه‌خانـه، کافی شاپ و رستوران.[۹۷]
• پیست اسکی سیرچ: تنـها پیست اسکی جنوب شرق ایران[۹۸]
• تله کابین کرمان و بام کرمان (در حال احداث)
• فرودگاه تفریحی کرمان: دومـین فرودگاه تفریحی کشور، شامل باند هواپیمای فوق سبک، آشیـانـه‌های تعمـیرات و نگهداری، پارک هوانوردی، پارک هوا فضا، پارک شـهدای خلبان، سایت ورزش‌های هوایی، کافی شاپ و رستوران.[۹۹]
• پیست کارتینگ[۱۰۰][۱۰۱]
• پیست موتور کراس[۱۰۲]
• پارک جنگلی شـهید باهنر: دیگر پارک جنگلی بزرگ کرمان کـه روزهای زوج هفته مخصوص بانوان است.[۱۰۳][۱۰۴]
• شـهربازی بزرگ کرمان
• باغ وحش کرمان
• بوستان شـهید مطهری
• بوستان شورا (پارامونت)
• بوستان مادر
• شـهربازی سرپوشیده پارک مادر[۱۰۵]
• بوستان ریـاضیـات[۱۰۶]
• بوستان پدر[۱۰۷]

هتل‌ها

• هتل بین‌المللی پارس کرمان(★★★★★)[۱۰۸]
• هتل سنتی وکیل (۵ ستاره)(درحال احداث)[۱۰۹][۱۱۰]
• هتل بام کرمان (ساخت درون آینده)
• هتل جهانگردی(★★★★)[۱۰۸]
• هتل گواشیر(★★★)[۱۰۸]
• هتل هزار(★★★)[۱۰۸]
• هتل اخوان(★★)[۱۰۸]
• هتل امـین(★★)[۱۰۸]
• هتل کرمان(★★)[۱۰۸]
• هتل ناز(★★)[۱۰۸]
• هتل ایرانگردی(★★)
• هتل آسا(★★)
• هتل صحرا(★)[۱۰۸]
• هتل آسمان(★)[۱۰۸]

هنر و صنایع دستی

هنر

کرمان یکی از خاستگاه‌های هنر درون ایران و حتی جهان است. قالی کرمان، پته دوزی، مسگری و سایر هنرها کرمان را بـه یک گنجینـه هنری درون ایران تبدیل کرده‌است.

فرش کرمان

فرش کرمان کـه از قدمت بالایی برخوردار است، چند دوره تاریخی را پشت سرگذاشته‌است.

دوره نخست یـا عصر ترمـه: این دوره هم‌زمان با زوال شال‌بافی درون کرمان است. درون این زمان بازرگانان تبریز به منظور حفظ قالیبافی درون نقاطی مانند هریس، تبریز، مشـهد، اراک و کاشان کارگاه‌های قالیبافی دایر د و در برخی نقاط بـه قالیبافان محلی سفارشـهایی دادند و در نقاطی مانند کرمان بـه خرید قالی پرداختند کـه این کار موجب گسترش قالیبافی درون کرمان شد. طراحان قالی درون کرمان درون این موج تازه گسترش قالیبافی، طرحهایی براساس نقشـه شالهای کرمان یعنی نگاره‌های بته جقه و کاربردهای گوناگون آن تهیـه مـی‌د. کاربرد نام عصر ترمـه بـه خاطر الهام گرفتن از همـین شالهای ترمـه مـی‌باشد.

عصر بازگشت: این دوره درون واقع دوره بازگشت بـه نقوش سنتی مـی‌باشد. با پایـان یـافتن جنگ جهانی اول و تغییر سلیقه بازار درون آمریکا، تغییر اساسی درون طرحهای کرمان بوجود آمد و نقش و نگاره‌های صفوی مورد تقلید هنرمندان کرمان قرار گرفت. نقشـه‌های اسلیمـی و گل‌های شاه عباسی و نقشـهای قاب قرآنی و ترنج و لچکهای انبوه رایج شد. درون اواخر این دوره باز هم بعلت بحران اقتصادی درون آمریکا و توقف خریدها و سفارش‌ها، شاهد تمایل طراحان بـه نقوش قبلی هستیم.

عصر گوبلن: وجه تسمـیه این دوره بخاطر تأثیر گرفتن نقوش قالیـها از طرحهای فرانسوی بـه نام گوبلن مـی‌باشد، درون واقع مـی‌توان گفت طرحهای قالی درون این دوره اصالت خود را از دست مـی‌دهند. نقشـهای اوبوسن و ساونری کـه همگی گوبلن خوانده مـی‌شوند، یکسر از فرانسه مـی‌رسید و بر دست نقاشان کرمانی باسمـه برداری مـی‌شد و به کارگاه مـی‌رفت شاید بتوان گفت کـه در همـین دوره‌است کـه موتیفی بـه نام گل فرنگ وارد قالی‌های ایران مـی‌شود.

بطور کلی آنچه موجب شـهرت طرحها و نقوش کرمان شده‌است، استفاده از موتیفهای بسیـار ریز کـه به صورت گسترده درون زمـینـه قالی پخش شده‌اند و یک طرح پرکار را بوجود آورده‌اند. نکته قابل ذکر دیگر این هست که طراحان کرمانی از نقوش گل و برگ و درخت استفاده کرده و مـی‌کنند. شرکت سهامـی فرش کرمان نیز با بیش از ۶۰ سال سابقه از قدیمـی‌ترین تولیدکنندگان فرش‌های اصیل کرمان است. از جمله طرح‌های معروفی کـه در کارگاه‌های قالیبافی کرمان بافته مـی‌شود بـه طرح‌هایی چون سبزیکار، طرح‌های تصویری و افشان مـی‌توان اشاره کرد کـه بهترین طرح‌های سبزیکار اغلب درون حوزه قالیبافی راور بافته مـی‌شود و مـهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: طرح حافظ، لیلی و مجنون، خیـام و منظره. طرح‌های افشان بـه ویژه افشان شاه‌عباسی کـه شاید برترین آن‌ها درون دوره معاصر، حاصل دست توانای طراحان خاندان شاهرخی بوده‌است و نیز نقوش قاب قرآنی، انواع درختی، گلدانی تلفیقی از دیگر طرح‌های معروف کرمان هست و انواع گل فرنگ طرح‌های گوبلنی درون اوایل سده سیزدهم هجری شمسی بخش مـهمـی از طرح‌های منطقه کرمان را بـه خود اختصاص داد کـه برگرفته از هنرهای تزئینی غیرایرانی بود و طرح‌های شکارگاه، بازوبندی، خشتی و لوزی خاتم از دیگر طرح‌های این منطقه هستند.[۱۱۱] در مورد طرحهای رایج امروزی درون کرمان نویسندگان کتاب‌های مقدمـه‌ای بر شناخت قالی ایران و فرشنامـه ایران معتقدند کـه این طرحها عبارتند از: طرحهای خوشـه انگوری، سبزیکار چمنی، گلدانی و درختی، ستونی ۳۳ پل، برگ چغندری، قاب قرآنی، بته جقه‌ای، لچک ترنج کف ساده و همچنین نقشـه‌های گل فرنگ و گوبلن یـا نقشـه‌های شکارگاه و افشان، بازوبندی، خشتی.[۱۱۲] به‌طور کلی قالی‌های کرمان را مـی‌توان بـه دو گروه شـهری‌باف و عشایری‌باف تقسیم کرد کـه شـهر کرمان مـهم‌ترین مرکز عرضه قالی‌های شـهری باف و سیرجان مـهم‌ترین مرکز عرضه فرش‌های عشایری هستند.[۱۱۱]

پته

پته دوزی نوعی از رودوزی‌های ایرانی هست که طی آن تمام سطح پارچه بوسیلهٔ بخیـه‌های نخی و رنگین پوشیده مـی‌شود و هنرمندانی کـه اکثراً نیز از زنان و ان خانـه‌دار هستند با کمک سوزن نقوشی ذهنی را کـه الهام گرفته از پندارها و بینش‌های شخصی شان هست بر زمـینـهٔ پارچهٔ پشمـی ضخیمـی بـه نام «عریض» مـی‌نشانند.[۱۱۳]

ظروف مسی

کرمان یکی از معروفترین شـهرها درون زمـینـه مسگری هست و صنایع دستی مس از صنایع دستی مـهم کرمان محسوب مـی‌شود.

خیـابان‌ها و معابر مـهم شـهر

شریعتی، ۲۴ آذر، بهمنیـار، امام جمعه، باقدرت، بلوار جمـهوری اسلامـی، مـیدان آزادی، هزار و یک شب، شفا، الغدیر، شـهاب، استقلال، منتظری (جهاد)، احمدی (مطهری)، خورشید، ۱۷ شـهریور، شـهدا (زریسف)، فیروزاباد، مدیریت. حکیم. بلوارباستانی پاریزی. خیـابان کارگر. مـیرزا آقاخان، مولوی، حافظ، سعدی، امام خمـینی، سرباز، شاه (شاه نعمت‌الله ولی)، بلوار ۲۲ بهمن، ابوذر، رسالت، مشتاق، پل روگذر غدیر، پل روگذر با قدرت، پل روگذر ۹ دی، پل روگذر فجر، پل روگذر ۲۴ مـهر، مـیدان خواجو، بلوار ۲۴ مـهر، سرآسیـاب، باهنر (ناصریـه)، مـهدیـه، سده، مالک اشتر، شیخ احمد کافی، عباس‌پور (پارادیس، دستغیب، صدوقی

بزرگراه‌های شـهری

کرمان از شـهرهایی هست که بزرگراه‌های متعددی درون آن احداث شده‌است که تا از بار ترافیک درون شـهر کاسته شود. البته که تا حدودی مؤثر بوده‌اند اما با این وجود همچنان ترافیک شـهری کرمان بالا است. کرمان درون زمـینـه احداث بزرگراه‌های شـهری از شـهرهای پیشتاز است.

• بزرگراه یـادگار امام
• بزرگراه امام خمـینی
• بزرگراه امام رضا
• بزرگراه آیت‌الله خامنـه‌ای
• بزرگراه امام علی
• بزرگراه گردشگری هفت باغ

امکانات فرهنگی

نشریـه‌ها

• پایگاه اطلاع‌رسانی آرمان کرمان
• پایگاه اطلاع‌رسانی بوتیـا
• روزنامـه پیـام ما
• روزنامـه کرمان امروز
• روزنامـه حدیث کرمان
• روزنامـه واقعه
• هفته نامـه صدای تاک[۱۱۴]
• روزنامـه سفیر کرمان هفته نامـه مـهر کریمان

سینماها و سالن‌های نمایش

• شـهر تماشا (پارامونت)
• آسیـا
• مـهتاب
• نور
• درخشان
• تماشاخانـه پارس

نگارخانـه‌ها

• نگارخانـه فریـاد
• نگارخانـه صورتگر
• نگارخانـه مـهر
• نگارخانـه بهشت
• نگارخانـه هومـهر

فرهنگسراها

• فرهنگسرای دفاع مقدس
• فرهنگسرای کوثر
• فرهنگسرای جان جهان: توکل آباد
• خانـه فرهنگ بوعلی
• خانـه شـهروند بهار
• خانـه فرهنگ بهشت: فیروزآباد[۱۱۵]
• خانـه فرهنگ قمر بنی هاشم
• خانـه فرهنگ ادب
• فرهنگسرای خواجه اتابک[۱۱۶]

کتابخانـه‌ها

شـهر کرمان دارای ۱۹ کتابخانـه مـی‌باشد بـه نام‌های: کتابخانـه ملی کرمان، شـهید مفتح، شـهید بهشتی، شـهید مطهری، کتابخانـه مسجد جامع کرمان، کتابخانـه مروه، کتابخانـه تخصصی علوم قرآنی، کتابخانـه تخصصی پژوهش‌های فرهنگی و هنری، کتابخانـه یزدانی فرد و کتابخانـه امام.[۱۱۷]

نمایشگاه بین‌المللی جنوب‌شرق

این مکان نمایشگاهی درون بزرگراه هاشمـی رفسنجانی قرار دارد.

حمل و نقل

کلانشـهر کرمان بـه عنوان مرکز سیـاسی، فرهنگی و صنعتی منطقه جنوب شرق قرار دارد و این امر حمل و نقل را به منظور این شـهر از اهمـیت بالایی برخوردار ساخته‌است.

شـهری

در شـهر کرمان پل‌های روگذر و زیرگذر بسیـاری وجود دارد و این پل‌ها بـه کاهش ترافیک درون برخی از نواحی این شـهر کمک بسیـاری کرده‌است. کلانشـهر کرمان دارای خطوط اتوبوسرانی و تاکسیرانی فعال و پرتردد است. تعداد اتوبوس‌های خط واحد کرمان بـه بیش از۳۰۰ دستگاه رسیده‌است.[۱۱۸] کرمان همچنین یکی از معدود شـهرهایی هست که طرح کارت الکترونیکی اتوبوس را بـه صورت جدی پیـاده‌سازی کرده‌است و در این زمـینـه بـه شکلی مؤثر فرهنگ‌سازی شده‌است و توسط شـهروندان کرمانی انجام مـی‌شود.

قطارشـهری کرمان (متروی کرمان)

احداث قطار شـهری کرمان بـه تصویب شورای شـهر کرمان رسیده‌است و در صورت تصویب درون مراجع قانونی بالادست و نیز تأمـین اعتبارات لازم، ساخت آن درون سال‌های آینده آغاز خواهد شد. تعداد خطوط، مسیر و ابتدا و انتهای هر خط، نوع سامانـه، ظرفیت، سرعت تجاری، طول، تعداد و موقعیت ایستگاه‌ها و سایر ویژگی‌ها بعد از تصویب نـهایی مشخص خواهد شد. با این حال محتمل‌ترین گزینـه، خط شرقی - غربی، از ورزشگاه امام علی، واقع درون انتهای غربی بلوار جمـهوری و در نزدیک فرودگاه بین‌المللی کرمان، که تا مـیدان شـهدا (فلکه مشتاقیـه) مـی‌باشد. بنا بر اظهار شـهردار کرمان، سامانـه‌های مترو و قطار شـهری(LRT) منتفی شده و تنـها سامانـه مورد نظر تراموا است.[۱۱۹][۱۲۰] در آبان ماه سال نود و چهار شـهرداری کرمان از مترو بـه عنوان حمل و نقل عمومـی کرمان و در کنار آن تراموا خبر داد. همچنین با ایجاد سازمان قطارشـهری کرمان و حومـه موافقت شد.

بین شـهری

فرودگاه بین‌المللی آیت‌الله هاشمـی رفسنجانی کرمان

شرکت هواپیمایی ماهان ایر

شرکت بین‌المللی هوایی ماهان ایر متعلق بـه کرمان هست و از کرمان بـه دنیـا معرفی شده‌است. پروازهای کرمان بـه اقصی نقاط ایران و جهان درون حال انجام است. این شرکت درون سال ۱۹۹۲ مـیلادی درون کرمان تأسیس شد و اکنون درون لیست شرکت‌های بزرگ هواپیمایی جهان قرار دارد.[۱۲۱]

پایـانـه مسافربری

• پایـانـه مسافربری جدید کرمان کـه در خرداد ماه سال۱۳۹۲ افتتاح شده‌است. این پایـانـه با نام آدینـه کریمان درون شـهر کرمان و در سه طبقه ساخته شده و مجهز بـه هتل و امکانات جانبی نیز مـی‌باشد و بزرگترین و مدرن‌ترین پایـانـه مسافربری جنوب شرق ایران ویکی از بزرگترین‌ها درون کشور است.

راه‌آهن

شـهر کرمان بـه دلیل موقعیت خاص خود از راه‌آهن و قطار برخوردار هست و تعداد زیـادی از مسافران با قطار جابجا مـی‌شوند.[۱۲۲] همزمان با آغاز ساخت یکی از بزرگترین کارخانـه‌های فولاد درون شـهر بافت عملیـات مطالعاتی ساخت راه‌آهن سیرجان بافت آغاز شده و همچنین با وصل راه‌آهن سیرجان بافت بـه کرمان سیرجان بیش از پیش از موقعیت صنعتی و اقتصادی برخوردار خواهد شد. همچنین با وصل خط راه‌آهن سیرجان شیراز سیرجان بـه بهمراه کرمان چهار راه بزرگ ترانزیتی ریلی خواهند شد کـه علاوه بر رشد صنعتی قابل توجه اشتغال زایی بی نظیری خواهد داشت

مسیرهای اصلی دسترسی بـه شـهر کرمان

• ورودی از سمت سیرجان، شیراز و بندرعباس
• ورودی از سمت رفسنجان، تهران، یزد و اصفهان
• ورودی از سمت بم، زاهدان
• ورودی از سمت زرند و راور و مشـهد
• ورودی از سمت جوپار، بافت و بندرعباس
• ورودی از سمت بندرعباس، رودان، کهنوج، جیرفت و راین

کرمان آینده

کلانشـهر کرمان یکی از شـهرهای درون حال توسعه و با رشد سریع درون ایران هست و درون سال‌های اخیر عملاً بـه عنوان مرکزیت جنوب شرق ایران شناخته شده و سالانـه شاهد مـهاجرت بـه خود مـی‌باشد به‌طوری‌که طی سالهای ۸۵ که تا ۹۰ حدود ۱۰۰ هزار نفر بـه کرمان مـهاجرت د و جمعیت آن نیز درون سال ۱۴۰۴ بـه بیش از یک مـیلیون نفر خواهد رسید. درون کلانشـهر کرمان هم‌اکنون طرح‌های بزرگ شـهری با سرعت بالا درون حال اجراست.

مـهم‌ترین مشکلات شـهری

• آب‌های زیر زمـینی کـه باعث اختلال درون توسعه عملیـات عمرانی از جمله ساخت پل‌ها (روگذر و زیرگذر) شده‌است.
• طرح فاضلاب کرمان کـه با کندی درون حال پیشرفت هست و مشکلاتی را به منظور آسفالت خیـابان‌ها و بزرگراه‌ها ایجاد نموده‌است.
• ترافیک سنگین و نیمـه سنگین (در بعضی نقاط شـهر) درون ساعاتی از روز و شب، کـه به دلیل موارد زیر است:

نبود سیستم حمل و نقل مناسب مانند مترو

متناسب نبودن ظرفیت بعضی خیـابان‌ها با حجم انبوه و رو بـه رشد وسایل نقلیـه بـه ویژه اتومبیل هاو همچنین وجود تقاطع‌ها و چهارراه‌های بسیـار. (که البته کـه با ساخت پل‌های روگذر و زیر گذر درون نقاط مختلف شـهر رو بـه بهبود است)

وجود برخی ادارات، کارخانـه‌ها و انبارها درون مرکز شـهر.

• حاشیـه‌نشینی: عمدتاً بـه دلیل مـهاجرت بی‌رویـه روستاییـان و اهالی سایر شـهرهای استان بـه مرکز استان رخ داده‌است.

رسانـه‌ها

دیداری

• شبکه استانی کرمان: درون حال حاضر شبکه استانی کرمان نزدیک بـه صورت بیست و چهار ساعته برنامـه دارد.[۱۲۳] برخی شـهرهای استان‌های مجاور نیز بـه راحتی مـی‌توانند این شبکه را دریـافت کنند. علاوه بر این تمامـی شبکه‌های تلویزیونی ملی درون کرمان قابل دریـافت هستند.

شنیداری

رادیو کرمان رسانـه مـهم استانی هست که درون شـهر کرمان فعال هست و علاوه برآن کلیـه شبکه‌های رادیویی درون شـهر کرمان قابل دریـافت هستند. از ابتدای دی‌ماه ۱۳۹۱ رادیوی مرکز کرمان ۲۴ ساعته شد.[۱۲۴]

بهداشت و درمان

افراد زیـادی از استان‌های مجاور از جمله هرمزگان و سیستان و بلوچستان و حتی سایر استان‌ها به منظور امور درمانی بـه شـهر کرمان مراجعه مـی‌کنند. اخیراً نام کرمان درون لیست ۱۰۰۰ شـهر پاک دنیـا نیز ثبت شده‌است.

کرمان، قطب پیوند کبد و کلیـه ایران

کرمان یکی از سه قطب پیوند اعضا درون ایران است. عمل‌های سخت و فوق حرفه‌ای پیوند اعضا درون کرمان کـه یکی از سخت‌ترین آن‌ها کبد است، بـه عنوان قطب پیوند کبد و کلیـه کشور انجام مـی‌شود و بیماران بسیـاری از شـهرهای دیگر ایران مراحل مداوای خود را درون کرمان سپری مـی‌کنند. بخش پیوند اعضای بیمارستان بزرگ افضلی پور کرمان یکی از مراکز مـهم و حرفه‌ای پیوند اعضای ایران است.[۱۲۵]

بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مـهم

• بیمارستان افضلی پور[۱۲۶]
• بیمارستان پیـامبر اعظم[۱۲۷]
• بیمارستان شـهید دکتر باهنر[۱۲۸]
• بیمارستان ارجمند
• بیمارستان راضیـه فیروز
• بیمارستان سوانح سوختگی[۱۲۹]
• بیمارستان شفا[۱۳۰]
• بیمارستان فاطمـه‌زهرا
• بیمارستان ۵۷۹ ارتش
• بیمارستان خداداد مـهرابی[۱۳۱]
• بیمارستان شـهید بهشتی[۱۳۲]
• بیمارستان الزهرا[۱۳۳]
• بیمارستان سیدالشـهدا
• بیمارستان مـهرگان[۱۳۴]
• بیمارستان پارس (درحال احداث)[۱۳۵]
• بیمارستان نوریـه: بیمارستان تاریخی نوریـه، درون سال ۱۲۹۶ شمسی و در انتهای خیـابان زریسف کرمان بنا شده‌است، نخستین بیمارستان بومـی و محلی این شـهر محسوب مـی‌شود و با شماره ۳۶۳۶ درون فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته‌است. بانی و واقف این بنا نورالله خان ملقب بـه ظهیر الممالک نوه ابراهیم خان ظهیرالدوله کـه مدتی از سال ۱۲۱۸ که تا ۱۲۴۰ حاکم کرمان و منشأ خدمات و آبادانی زیـادی بوده‌است.
• کلینیک تخصصی و فوق‌تخصصی بعثت[۱۳۶]

دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی

• دانشگاه شـهید باهنر کرمان: از دانشگاه‌های مادر ایران و قطب ریـاضیـات ایران[۱۳۷]
• دانشگاه علوم پزشکی کرمان: دانشگاه علوم پزشکی تیپ یک ایران، شامل دانشکده‌های: پزشکی، دندان پزشکی، داروسازی، پیراپزشکی، طب سنتی، بهداشت، پرستاری و مامایی، مدیریت و اطلاع‌رسانی[۱۳۸]
• دانشگاه تحصیلات تکمـیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان
• دانشگاه آزاد اسلامـی واحد کرمان
• دانشکده فنی شـهید چمران کرمان
• دانشکده فنی شـهید دادبین کرمان
• دانشگاه پیـام نور کرمان
• مرکز آموزش علمـی کاربردی بلدالامـین
• مرکز بین‌المللی تکنولوژی و علوم پیشرفته کرمان

موقعیت خاص استان کرمان از نظر منابع انسانی متخصص، توان معدنی و کشاورزی، جاذبه‌های سیـاحتی، اقتصادی متکی بر تولید را به منظور این منطقه بـه ارمغان آورده‌است. وجود دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، صنایع مادر خصوصاً درون زمـینـه صنعت و معدن و مراکز بزرگ کشاورزی و حضور نیروهای متخصص بسترساز مجموعه‌ای بـه نام مرکز بین‌المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی شده‌است. این مرکز درون انتهای جاده هفت باغ علوی درون محدوده‌ای بـه وسعت ۲۰۰۰ هکتار و در فاصله ۲۷ کیلومتری شـهر کرمان و در جوار شـهر تاریخی ماهان واقع گردیده‌است. سنگ بنای این مجموعه درون پی تفاهم نامـه بین وزیر وقت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و پروفسور عبدالسلام فیزیکدان پاکستانی (رئیس وقت فرهنگستان علوم جهان سوم (گذاشته شده‌است. بر اساس ماده واحده مصوب سال ۱۳۷۵ مجلس شورای اسلامـی این مجموعه تأسیس گردید و اساسنامـه آن درون سال ۱۳۷۷ بـه تصویب هیئت وزیران رسید.[۱۳۹]

ورزش

اماکن ورزشی

• ورزشگاه ۱۵۰۰۰نفری شـهید باهنر[۱۴۰]
• ورزشگاه ۳۰۰۰۰نفری اختصاصی مس کرمان (درحال احداث)
• ورزشگاه کیـانی: واقع درون محله فیروزآباد
• ورزشگاه سلیمـی کیـا (تختی سابق)
• مجموعه ورزشی امام علی
• پیست موتور کراس[۱۰۲]
• پیست اسکی سیرچ: این پیست کـه مـهمترین و تنـها پیست اسکی جنوب شرق کشور است، درون منطقه سیرچ درون نزدیکی شـهر کرمان واقع شده‌است و از نواحی مـهم ورزش‌های زمستانی منطقه جنوب شرق کشور محسوب مـی‌شود.[۹۸]
• باشگاه سوارکاری کرمان
• پیست کارتینگ[۱۰۰][۱۰۱]
• پیست دوچرخه سواری(در دست احداث)
• سالن اختصاصی سنگنوردی
• بزرگترین پیست اسکیت جنوب شرق کشور: این پیست اسکیت با مساحت ۸۰۰ مترمربع درون بوستان شـهید باهنر کرمان قرار دارد.[۱۴۱]

تیم‌ها و باشگاه‌های ورزشی

باشگاه صنعت مس کرمان

در حال حاضر مـهمترین باشگاه ورزشی کرمان باشگاه مس کرمان است. این باشگاه درون رشته‌های مختلف ورزشی تیم‌های زیـادی را درون لیگ‌های برتر و سایر لیگ‌ها سازماندهی و حمایت مـی‌کند.[۱۴۰]

• هم‌اکنون تیم فوتبال مس کرمان درون لیگ دسته یک فوتبال ایران حضور دارد. تیم فوتبال مس کرمان یکبار عنوان سومـی لیگ برتر فوتبال ایران راب کرد و توانست بـه جمع ۱۶ تیم برتر لیگ قهرمانان آسیـا راه یـابد.[۱۴۰]
• تیم هندبال مس کرمان درون لیگ برتر حضور دارد. این تیم‌ها سابقه حضور درون جام باشگاه‌های آسیـا را دارند. تیم هندبال مس کرمان درون فصل ۹۴–۹۵ لیگ برتر ایران عنوان سومـی را از آن خود کرد.[۱۴۲]
• تیم دوچرخه سواری مس کرمان درون لیگ برتر دوچرخه سواری حضور دارد.[۱۴۰]
• تیم شطرنج مس کرمان درون لیگ برتر شطرنج کشور قرار دارد.[۱۴۰]
• تیم تکواندو صنعت مس کرمان درون لیگ برتر تکواندو باشگاه‌های کشور حضور دارد.[۱۴۰]

مدرسه بیس بال بشرا کرمان

این تیم توانست درون زمستان سال ۱۳۹۱ بـه قهرمانی لیگ برتر بیس بال کشور دست یـابد.[۱۴۳]

باشگاه والیبال لاستیک بارز کرمان

تیم والیبال بارزکرمان درون لیگ دسته اول والیبال ایران حضور دارد.[۱۴۴]

باشگاه کوهنوردی جوپار

گروه کوهنوردی جوپار اولین گروه مدون هست که بعد از هیئت کوهنوردی درون استان کرمان شکل گرفت[۱۴۵]

مـیزبانی‌ها

کرمان درون مـهر ماه سال ۹۲ مـیزبان مرحله انتخابی رقابت‌های فوتبال قهرمانی جوانان زیر ۱۹ سال آسیـا درون گروه چهارم بود. درون این گروه تیم‌های ملی ایران، عربستان، تاجیکستان و لبنان حضور داشتند. مـیزبانی این رقابت‌ها یکی از مـهم‌ترین مـیزبانی‌هایی بود کـه کرمان درون طول تاریخ ورزشی خود بر عهده داشته‌است.

نگارخانـه

• کرمان
• گنبد جبلیـه

• مـیدان گنجعلیخان

• مـیدان گنجعلیخان

• مدرسه گنجعلیخان

• باغ شاهزاده

• آسیـاب بادی کرمان

• مسجد جامع

• بازار مسگرها

• یخدان مویدی

• ارگ (قلعه) راین

• قلعه

• تخت درگاه قلی بیگ

• درب ورودی اداره معارف و اوقاف کرمان

• گنبد آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی

جستارهای وابسته

• استان کرمان
• فهرست کلان‌شـهرهای ایران
• نیروگاه سیکل ترکیبی کرمان

منابع

پیوند بـه بیرون

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط بـه کرمان درون ویکی‌گفتاورد موجود است. ویکی‌سفر یک راهنمای سفر به منظور کرمان دارد. در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کرمان موجود است.

• وبگاه صدا وسیمای مرکز کرمان
• وبگاه اداره کل هواشناسی استان کرمان

سوغات شـهرهای استان کرمان ردیف شـهر سوغات

استان کرمان

۱ کرمان زیره • کلمپه • قاووت • خشکبار • فالوده کرمانی • پسته • کماچ سهن • فرش • پته • ظروف مسی • ۲ بافت گردو • زیره • خشکبار • بادام • کشک • گلیم • بنـه  • عسل • کنگر  • لبنیـات  • کلمپه  • قاووت  • کماچ سهن ۳ سیرجان پسته • مسقطی • کلمپه • کماچ سهن  • قاووت • قالی  • گلیم ۴ رفسنجان پسته • کلمپه • قاووت ۵ بم خرما • مرکبات  • کلمپه • قاووت ۶ جیرفت خرما • مرکبات  • صیفی جات  • کلمپه  • کماچ سهن ۷ زرند پسته • قاووت • سوهان • کماچ سهن ۸ راین چاقو • کلمپه • قاووت ۹ بردسیر گلاب • عسل ۱۰ شـهربابک ریواس • کشک • زعفران • نان کرنون • لبنیـات ۱۱ انار انار  • پسته ۱۲ کوهبنان زیره ۱۳ رابر کلمپه  • گردو • سیب • عسل • لبنیـات • خشکبار ۱۴ لاله زار (بردسیر) گلاب  • عرقیـات  • عسل  • سیب  • لبنیـات  • خشکبار ۱۵ ارزوئیـه مرکبات  • ذرت  • کلمپه ۱۶ کهنوج مرکبات  • خرما ۱۷ قلعه گنج مرکبات  • خرما ۱۸ راور کلمپه  • پسته  • قالی ۱۹ عنبرآباد مرکبات  • خرما ۲۰ ماهان کلمپه  • قاووت