پاکستان - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

مختصات: ۳۳°۴۰′۰۰″ شمالی ۷۳°۱۰′۰۰″ شرقی / ۳۳٫۶۶۶۶۷°شمالی ۷۳٫۱۶۶۶۷°شرقی

پرچم نشان ملی شعار ملی: یکپارچگی، انضباط، ایمان استوار
(به زبان اردو: اتحاد، تنظیم، یقین مُحکم) سرود ملی: سرود ملی پاکستان
پایتختاسلام‌آباد
۳۳°۴۰′ شمالی ۳۲°۵۰′ شرقی / ۳۳٫۶۶۷°شمالی ۳۲٫۸۳۳°شرقی بزرگترین شـهر کراچیزبان رسمـی زبان اردو نوع حکومت جمـهوری اسلامـی نوع حاکمان = رئیس جمـهور
نخست‌وزیر نام حاکمان  عارف علوی
عمران خان سمایری   موارد منجر بـه تشکیل
&nbsp؛ از امپراتوری بریتانیـا ۲۲ مرداد ۱۳۲۶
۱۴ اوت ۱۹۴۷ مساحت  -  مساحت ۸۸۱٬۹۱۳کیلومتر مربع (۳۴ام)  -  ‌آب‌ها (٪) ۳٬۱ جمعیت  -  سرشماری ۲۱۲٬۷۴۲٬۶۳۷ 
(۵ام) تولید ناخالص داخلی (تخمـین ۱۳۸۶ (۲۰۰۷))  -  مجموع ۴۱۰، ۲۹۵ مـیلیـارد دلار   -  سرانـه ۲۵۹۴ دلار=  شاخص توسعه انسانی (۱۳۸۶) ۵۵۱/۰ (مـیانـه) (۱۳۶ام) واحد پول روپیـهٔ پاکستان (pkr) (TRY) منطقه زمانی EET (ساعت جهانی+۵)  -  تابستانی (DST) EEST (ساعت جهانی) دامنـه اینترنتی .pk پیش‌شماره تلفنی +۹۲

پاکستان با نام رسمـی جمـهوری اسلامـی پاکستان (به زبان اردو: اسلامـی جمـهوریۂ پاکستان)، کشوری درون جنوب غربی آسیـا هست و پایتخت آن اسلام‌آباد نام دارد. تاریخ شروع جدول لیگ اسپانیا 2016 2017 lt br gt این کشور درون جنوب مرز آبی هزار کیلومتری با دریـای عمان دارد و از غرب با ایران، از شمال با افغانستان، از شرق با هندوستان، و از شمال شرق با جمـهوری خلق چین هم‌مرز است. تاریخ شروع جدول لیگ اسپانیا 2016 2017 lt br gt ناحیـه کشمـیر مورد ادعای هندوستان و پاکستان است. هر دو کشور هند و پاکستان به‌طور جداگانـه بخش‌هایی از این منطقه را اداره مـی‌کنند و این مناطق توسط خط کنترل از هم جدا شده‌اند.

دین رسمـی پاکستان اسلام هست و درون مـیان کشورهای اسلامـی، دومـین کشور از نظر تعداد مسلمانان محسوب مـی‌شود. این کشور درون سال ۱۹۴۷ بـه عنوان یک دولت و کشور جدید از هند مستقل شد. درون سال ۱۹۷۱ جنگ داخلی بـه جدایی پاکستان شرقی با نام بنگلادش از این کشور منجر شد. این منطقه تاریخچه کهنی از زندگی و تمدن را داراست کـه شامل تمدن دره سند مـی‌شود. از زمان استقلال، پاکستان دوره‌های رشد نظامـی و اقتصادی و هم‌چنین بی‌ثباتی را همگام با جدا شدن بنگلادش از خود، تجربه کرده‌است. پاکستان از لحاظ بزرگی نیروهای مسلح درون رده هفتم جهان هست و تنـها کشور اسلامـی دارنده جنگ‌افزار هسته‌ای مـی‌باشد.

پاکستان بر اساس برآورد سال ۲۰۱۸ با بیش از ۲۱۲ مـیلیون نفر جمعیت پنجمـین کشور پرجمعیت دنیـاست. این کشور جمـهوری پارلمانی فدرال هست و از ۴ ایـالت و چهار قلمرو فدرالی تشکیل مـی‌شود. پاکستان هم از نظر زبانی و قومـی و هم از نظر جغرافیـایی کشور متنوع است. اردو زبان‌های رسمـی این کشور، اسلام‌آباد پایتخت و کراچی بزرگترین شـهر پاکستان است. درون شـهریور ماه ۱۳۹۴ دیوان عالی پاکستان با صدور حکمـی، زبان اردو را بـه عنوان زبان اداری این کشور اعلام کرد.[۱][۲] [http://www.pbscensus.gov.pk/

پاکستان هفتمـین کشور جهان بر پایـه تعداد نیروهای نظامـی دائمـی است، این کشور از قدرت‌های هسته‌ای و از کشورهای دارای سلاح هسته‌ای است.

نمادهای ملی پاکستان (رسمـی) جانور ملی پرنده ملی درخت ملی گل ملی جانور مـیراث ملی پرنده مـیراث ملی دار آبی دریـایی ملی خزنده ملی دوزیست ملی مـیوه ملی مسجد ملی آرامگاه ملی رود ملی کوه ملی

نام

نام پاکستان (پاک + ستان) بـه زبان‌های زبان اردو و زبان فارسی یعنی سرزمـین پاکی. این نام نخستین بار درون سال ۱۳۱۲ (۱۹۳۳) توسط چودهاری رحمت علی کـه آن را درون نشریـه «امروز» یـا «هرگز» منتشر کرد، بـه کار شد.[۳] این نام بـه عنوان سرواژه از نام‌های سرزمـین‌های اصلی اسلامـی مربوط بـه هند غربی ساخته شده‌است. به‌طور رسمـی این کشور بـه عنوان قلمرو پاکستان درون سال ۱۳۲۶ (۱۹۴۷) بنا نـهاده شد و در سال ۱۳۳۶ (۱۹۵۷) بـه «جمـهوری اسلامـی پاکستان» تغییر نام داد. پاکستان را بخصوص درون شبه قاره هند معمولاً با نام مخفف «پاک» مـی‌شناسند.

جمـهوری اسلامـی پاکستان از ترکیب حروف ایـالت‌های زیر بـه دست آمده‌است:

۱- پ از حرف اول ایـالت پنجاب ۲- ا از حرف اول ایـالت سرحد شمال غرب (که حالا بنام خیبر پختونخوا مبدل گردیده‌است) ۳- ک از حرف اول ایـالت کشمـیر ۴- س از حرف اول ایـالت سند ۵- تان از حروف انتهایی ایـالت بلوچستان[۴]

تاریخ

در هنگام قیـام گاندی علیـه استعمار انگلیس، پاکستان بـه رهبری محمدعلی جناح (از یـاران گاندی) پیش از استقلال هند، استقلال خود را بازیـافت. پاکستان دارای تمدن آسیـایی بوده‌است و یکی از تمدن‌ها بزرگ جهان بـه حساب مـی‌آید کـه پس از مـیان‌رودان و مصر تمدن دوره سِند (۲۵۰۰ که تا ۱۵۰۰ قبل از مـیلاد) است. کشور کنونی پاکستان درون تاریخ ۱۴ اوت (۱۹۴۷) تأسیس شد. اما ناحیـه‌ای کـه دربرمـی گیرد تاریخچه گسترده‌ای دارد کـه با تاریخ هندوستان، اشتراک دارد. این منطقه محل تقاطع راه‌های تجاری تاریخی مانند راه ابریشم بوده‌است و در هزاران سال توسط گروه‌های مختلفی بـه عنوان سرزمـین سبه کار شد. این گروه‌ها دراویدیـها، هندواروپایی، مصریـها، سکاها، پارتها، کوشانـها، افغان‌ها، ترکتباران، مغولها و اعراب بودند. این منطقه را بیشتر بـه نام موزه اقوام و نژادها مـی‌شناسند.

مورخ و جغرافی دان دو بلیج مولر هنگامـی کـه گفت: «اگر آنگونـه کـه مـی‌گویند مصر موهبتی از سوی نیل است، پاکستان نیز موهبتی از سند است.» اهمـیت تاریخی این منطقه را آشکار ساخت. نخستین نشانـه وجود آدمـیان درون این منطقه ابزارهای سنگی هستند کـه در استان منطقه پنجاب از فرهنگ سوان برجای مانده‌اند و مربوط بـه ۱۰۰ هزار که تا ۵۰۰ هزار سال پیش هستند. رود سند (ایندوس) محل فرهنگ‌های باستانی متعددی از قبیل مـهرگره (یکی از اولین شـهرهای شناخته شده جهانی) و تمدن دره سند درون هاراپا و موهنجودارو است. تمدن دره سند درون اواسط هزاره دوم پیش از مـیلاد دچار انحطاط شد و پس از آن تمدن ودابی پدید آمد کـه در بیشتر شمال هند و پاکستان گسترده شد.

پادشاهی هندویونانی کـه توسط دمتریوس اول باختری تأسیس شد، شامل گاندهارا و ناحیـه منطقه پنجاب از ۱۸۴ قبل از مـیلاد مـی‌شد و در زمان حکومت مناندر اول کـه با پیشرفت‌های تجاری و فرهنگی دوره یونانی–بودائیسم همراه بود را بنا نـهاد و به بیشترین رشد و پیشرفت خود رسید. شـهر تاکسیلا مرکز مـهم آموزشی درون دوران باستانی شد. بقایـای شـهر کـه در غرب اسلام‌آباد واقع هستند، یکی از مکان‌های باستان‌شناسی عمده کشور است.

کشور کنونی پاکستان درون زمان سلسله‌های هخاان، اشکانیـان، ساسانیـان، صفویـان، افشاریـان جزو خاک ایران بوده همچنین درون زمان سلسله‌های سامانیـان و قاجار بخش‌هایی از آن جزو ایران بود.

در سال ۷۱۲ مـیلادی، فرمانده عرب بـه نام محمد بن قاسم، سند و مولتان درون جنوب منطقه پنجاب (پاکستان) را فتح کرد. درون طول این دوره مروجان دینی صوفی نقش محوری را درون تغییر دین اکثریت جمعیت منطقه بـه اسلام ایفا نمودند. این تحولات مرحله‌ای را به منظور حاکمـیت چندین امپراتوری مسلمان درون منطقه ایجاد کرد و بنای حکومت‌های بعدی مسلمانان را کـه شامل حکومت غزنویـان، پادشاهی غوریـان، سلطنت دهلی و حکومت گورکانیـان هند مـی‌شدند گذاشت. انحطاط تدریجی حکومت مغول درون اوایل سده هیجدهم موقعیت‌هایی را به منظور جمعیت افغانستان، بلوچها و سیکها به منظور اعمال قدرت و کنترل خود بر نواحی گسترده‌ای را فراهم نـهاد که تا زمانی کـه کمپانی هند شرقی بریتانیـا سلطه خود را بر جنوب آسیـا گسترانید.

جنگ استقلال هند درون ۱۲۳۶ هجری خورشیدی (۱۸۵۷) آخرین نبرد مسلحانـه منطقه ضد راج بریتانیـا بود و زمـینـه‌های نبرد آزادی خواهانـه غیرمسلحانـه کـه توسط مجلس ملی هند رهبری مـی‌شد را بنا نـهاد. با این وجود لیگ مسلمانان هند درون نیمـه دوم دهه ۱۹۳۰ درون مـیان ارسی از نادیده گرفتن مسلمانان درون سیـاست بـه محبوبیت رسید درون ۲۹ دسامبر ۱۹۳۰ خطابه مربوط بـه ریـاست جمـهوری علامـه اقبال لاهوری خواهان ایجاد یک کشور مسلمان مجزا درون شمال غربی و آسیـای جنوب شرقی شد. محمدعلی جناح تئوری دو ملت را حمایت کرد و لیگ مسلمانان را بـه سوی پذیرش «قطعنامـه لاهور» مربوط بـه ۱۹۴۰ هدایت کرد کـه سرانجام بـه ایجاد کشور پاکستان انجامـید.

تشکیل پاکستان ۱۹۴۷

پاکستان درون ۱۴ اوت ۱۹۴۷ با دو جناح دارای اکثریت مسلمان درون قسمت شرقی و شمال غربی مناطق آسیـای جنوبی تشکیل شد کـه توسط هند کـه اکثریت آن هندو بودند از هم جدا شد و از استان‌های بلوچستان (پاکستان)، بنگلادش شرقی، استان مرزی شمال غرب، پنجاب غربی و سند تشکیل مـی‌شد. تقسیم تقسیم هند تحت کنترل بریتانیـا بـه شورش‌های فرقه‌ای منجر گردید.

در سراسر هند و پاکستان مخصوصاً جامو و کشمـیر تب جنگ بالا گرفت و به اولین جنگ کشمـیر (۱۹۴۸) منتهی شد کـه در آن پاکستان و هند هر یک قسمت‌های عظیمـی از کشمـیر را تصرف د. پاکستان بعد از استقلال درون ۱۴ اوت ۱۹۴۷ (همزمان با هند) اما همچنان بطور رسمـی مستقل نشده بود که تا اینکه درون ۲۳ مارس ۱۹۵۶ بطور رسمـی مستقل شد و ژنرال اسکندر مـیرزا بـه عنوان اولین رئیس‌جمـهور هر دو بخش پاکستان غربی و شرقی (بعدها بنگلادش) برگزیده شد و در سال ۱۹۵۸ با کودتایی توسط ژنرال ایوب خان (۶۹–۱۹۵۸) برکنار شد. ژنرال ایوب خان درون طول یک دوره ناآرامـی داخلی و همچنین درون دوره جنگ ۱۹۶۵ هند - پاکستان رئیس‌جمـهور بود. جانشین او ژنرال یحیی خان (۷۱–۱۹۶۹) با طوفان - بهولا ۱۹۷۰ - مواجه شد کـه باعث مرگ ۵۰۰ هزار تن شد. تفرقه‌های اقتصادی و سیـاسی درون پاکستان شرقی (بنگلادش امروزی) منجر بـه سرکوبی‌ها و تنش‌های شدید سیـاسی گردید، کـه نـهایتاً بـه جنگ آزادسازی بنگلادش و جنگ ۱۹۷۱ هند و پاکستان و نـهایتاً جدا شدن پاکستان شرقی بـه عنوان کشور مستقل بنگلادش انجامـید. حکومت غیرنظامـی از سال ۱۹۷۲ که تا ۱۹۷۷ توسط ذوالفقار علی بوتو که تا زمانی کـه خلع شد و توسط یک جنایت قضایی درون سال ۱۹۷۹ بـه دست ژنرال محمد ضیـا الحق اعدام شد، از سرگرفته شد. ضیـاء الحق چهارمـین رئیس‌جمـهور نظامـی شد. سیـاست‌های سکولار (غیر دینی) پاکستان با معرفی قوانین اسلامـی شریعت توسط ضیـاء از بین رفتند و این روند تأثیرات مذهبی و دینی بر جامعه شـهریب، و همچنین نظامـی را افزایش داد. با مرگ ژنرال ضیـاء درون حادثه سقوط هواپیما درون سال ۱۳۶۷ (۱۹۸۸)، بی نظیر بوتو ذوالفقار علی بوتو بـه عنوان اولین نخست‌وزیر زن پاکستانی انتخاب شد. درون طول دهه بعد با خرابتر شدن اوضاع سیـاسی و اقتصادی کشور، او قدرت را بـه نواز شریف واگذار کرد.

تنش‌های نظامـی درون جنگ کارگیل کـه پاکستان و هند درون سال ۱۹۹۹ با آن مواجه بودند، با یک کودتای نظامـی دنبال شد کـه در این کودتا ژنرال پرویز مشرف توانست قدرت اجرایی را بـه دست گیرد. درون سال ۲۰۰۱ مشرف توانست با استعفای رفیق ترار، رئیس‌جمـهور پاکستان شود. بعد از انتخابات مجلس ۲۰۰۲، مشرف قدرت‌های اجرایی را بـه نخست وزیر تازه منتخب ظفرالله خان جمالی واگذار کرد کـه او نیز درون انتخابات نخست وزیری ۲۰۰۴ پاکستان، جای خود را بـه شوکت عزیز داد.

توان نظامـی

براساس اطلاعات منتشر شده توسط سازمان سیـا و کتابخانـه کنگره آمریکا و برآورد آن‌ها درون سال ۲۰۱۱، هم‌اکنون پاکستان از نظر توان نظامـی درون رده پانزدهم قدرت‌های نظامـی جهان قرار دارد.

بر اساس اطلاعات عنوان شده از سوی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیـا) و کنگره آمریکا، پاکستان کـه جمعیت آن ۱۸۷ مـیلیون و ۳۴۲ هزار نفر است، هم‌اکنون دارای ۶۱۷ هزار پرسنل فعال نظامـی هست و تعداد نیروهای ذخیره فعال این کشور ۵۱۵ هزار نفر است.

نیروی زمـینی پاکستان دارای ۲۶۴۰ دستگاه تانک، ۴۶۲۰ دستگاه نفربر، ۱۰۸۶ عراده توپ کششی، ۵۹۵ عراده توپ خودکششی، ۲۰۰ سامانـه پند موشکی، ۳۲۰۰ خمپاره انداز، ۳۴۰۰ سامانـه ضد تانک، ۲۵۰۰ سامانـه پند هوایی و ۱۱۵۰۰ وسیله نقلیـه لجستیکی است.

نیروی هوایی پاکستان نیز دارای ۱۴۱۴ فروند جنگنده و هواپیما، ۵۳۵ فروند هلیکوپتر و ۱۴۸ فرودگاه عملیـاتی است.

نیروی دریـایی پاکستان نیز دارای یـازده فروند کشتی، دو بندر، ۵ زیر دریـایی، ۱۵ قایق نظامـی گشت زنی، ۱۱ ناوچه، یک ناوو یک قایق جنگی خشکی آبی است. نیروی دریـایی پاکستان دارای ناو هواپیمابر نیست.

بودجه نظامـی پاکستان درون سال ۲۰۱۱، شش مـیلیـارد و ۴۱۰ دلار بوده‌است. کشور پاکستان دارای مساحت ۷۹۶ هزار و ۹۵ کیلومتر مربع، ۱۰۴۶ کیلومتر خط ساحلی و ۶ هزار و ۷۷۴ کیلومتر مرز مشترک است.

تقسیمات کشوری

پاکستان از پنج ایـالت، یک منطقهٔ خودمختار قبایلی، یک منطقه فدرال پایتخت (اسلام‌آباد) و دو منطقه مربوط بـه جامو و کشمـیر تشکیل شده‌است.

منطقه زرد رنگ (شماره ۱) ایـالت بلوچستان بـه مرکزیت کویته

منطقه بنفش رنگ (شماره ۲) ایـالت خیبر پختونخوا بـه مرکزیت پیشاور (NWFP)

منطقه آبی رنگ (شماره ۳) ایـالت پنجاب بـه مرکزیت لاهور

منطقه سرخ رنگ (شماره ۴) ایـالت سند بـه مرکزیت بندر کراچی

منطقه سفید رنگ (شماره ۵) منطقه فدرال پایتخت (ناحیـه پایتختی اسلام‌آباد) (IST)

منطقه سبز رنگ (شماره ۶) منطقه خودمختار قبایلی

منطقه فیروزه‌ای رنگ (شماره ۷) منطقه کشمـیر پاکستان (جامو و کشمـیر آزاد) بـه مرکزیت مظفرآباد (AJK)

منطقه سیـاه رنگ (شماره ۸) ایـالت گلگت بلتستان بـه مرکزیت گلگت

ایـالت بلوچستان و ایـالت خیبر پختونخوا (سرحد شمال غربی)، خود نیز دارای مناطق خودمختار قبایلی هستند کـه آن‌ها را (Provincially Administered Tribal Areas (PATA گویند.[۵]

شـهرها

شـهرهای بزرگ پاکستان عبارتند:

کراچی بزرگترین و مـهم‌ترین شـهر و بندر پاکستان است. کوئته ، لاهور، راولپندی، پیشاور، ایـالت جامو و کشمـیر، اسلام‌آباد

جغرافیـا و آب و هوا

پهناوری پاکستان معادل ۸۰۳، ۹۴۰ کیلومتر مربع هست که حدوداً معادل مجموع پهناوری کشورهای فرانسه و انگلستان است. نواحی شرق آن بر روی فلات هند و نواحی غربی و شمالی بر روی فلات ایران و سرزمـین اوراسیـا قرار گرفته‌است. ۱۰۴۶ کیلومتر (۶۵۰ مایل) مرز آبی با دریـای عمان از طرف جنوب دارد و از سوی غرب با افغانستان ۵۲۳ کیلومتر (۳۲۵ مایل) و از طرف شمال شرق با چین ۲۹۱۲ کیلومتر (۱۸۰۹ مایل) از طرف شرق با هند و ۹۰۹ کیلومتر (۵۶۵ مایل) از طرف جنوب غرب با ایران مرز دارد.

ظهر روز دوشنبه ۴ آبان ۱۳۹۴ زلزله ۷/۷ ریشتری شمال پاکستان را لرزاند و باعث کشته شدن صدها نفر شد.

در این کشور انواع ویژگی‌های طبیعی از سواحل شنی مردابی و باتلاق‌های دارای حرا درون ساحل جنوبی گرفته که تا جنگل‌های معتدل و مرطوب حفاظت شده و قلمروهای یخی کوه‌های (هیمالیـا) قراقوروم، هندوکش درون شمال همگی بـه چشم مـی‌خورند. به‌طور تقریبی ۱۰۸ قله با بلندی بیش از ۷۰۰۰ متر (۲۳۰۰۰ فوت) وجود دارد کـه با برف و یخچال پوشیده شده‌اند. پنج کوه درون پاکستان ازجمله کی۲ (در بلتستان) و نانگا پاربات بیش از ۸۰۰۰ متر (۲۶۰۰۰ فوت) ارتفاع دارند. درون قسمتی از کشمـیر کـه توسط هند اداره مـی‌شود که تا نواحی شمالی پاکستان رودخانـه سند درون طول کشور جریـان دارد. هر ساله قسمت‌های شمالی پاکستان شمار زیـادی جهانگرد خارجی را بـه خود جلب مـی‌کنند. کوهنوردان از سراسر دنیـا بلتستان درون پاکستان را بـه عنوان مقصد نـهایی خود مـی‌دانند. درون غرب رود سند بیـابان‌های خشک و تپه‌ای بلوچستان پاکستان وجود دارند؛ درون قسمت شرق هم شن‌های روان بیـابان تار وجود دارد. بیشتر نواحی منطقه پنجاب و قسمت‌هایی از سند دشت‌های حاصل‌خیزی هستند کـه کشاورزی درون آنجا از اهمـیت زیـادی برخوردار است.

آب وهوا نیز بـه همـین روال متفاوت است؛ زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم درون شمال و آب و هوای معتدل درجنوب کـه متأثر از اقیـانوس هند است. نواحی مرکزی تابستان‌های بسیـار گرم دارند و دمای آن‌ها بـه بیش از ۴۵ درجه سانتی گراد (۱۱۳ درجه فارنـهایت) مـی‌رسد و زمستان‌های سردی کـه دمای هوا کمتر از دمای انجماد مـی‌رسد. مـیزان بارش باران نیز کم هست و از ۲۵۰ مـیلی‌متر و تا ۱۲۵۰ مـیلی‌متر کـه بیشتر با دمای موسم (مونسون) غیرقابل اطمـینان جنوب غربی درون اواخر تابستان همراه هستند درون نوسان است. مسئله کمبود آب نیز توسط ساخت سدها بر روی رودخانـه‌ها و استفاده از آب چاه‌ها درون مناطق خشک‌تر که تا حدی حل شده‌است.

مردم

پاکستان بر اساس آمار تخمـینی (2017)، جمعیتی حدود 200،000،000 تن دارد. پاکستان ششمـین جمعیت بزرگ جهان را داراست کـه بیشتر از روسیـه و کمتر از برزیل است. بـه علت نرخ رشد بالای جمعیت پاکستان انتظار مـی‌رود جمعیت آن درون سال ۲۰۲۰ از جمعیت برزیل فراتر رود. نشان جمعیت پاکستان نسبتاً مشکل هست و این بـه علت تفاوت‌های آشکار درون دقت هر سرشماری و عدم هماهنگی بین بررسی‌های گوناگون مربوط بـه نرخ رشد جمعیت هست اما احتمالاً بتوان گفت نرخ رشد جمعیت درون دهه ۱۹۸۰ بـه اوج خود رسید. جمعیت این کشور تاریخ ۱ ژوئیـه ۲۰۰۵ حدود ۱۶۲، ۴۰۰، ۰۰۰ تن و نرخ رشد جمعیت نیز ۳۴ درون هزار و نرخ مرگ و مـیر حدود ۱۰ درون هزار و نرخ رشد طبیعی جمعیت حدود ۴٪/۲ تخمـین زده شد. منابع غیردولتی و بین‌المللی گزارش مـی‌دهند کـه جمعیت کنونی پاکستان حدود ۱۷۰ که تا ۱۹۰ مـیلیون تخمـین زده مـی‌شود.

زبان اردو زبان پاکستانی و زبان مشترک این کشور است، اما انگلیسی زبان رسمـی هست که درون قانون اساسی پاکستان و در تجارت و همچنین طبقه خاص و تحصیل کرده و شـهری و بسیـاری از دانشگاه‌ها بـه کار مـی‌شود. زبان پنجابی نیز زبان بیش از ۶۰ مـیلیون نفر است، اما رسمـیتی از سوی کشور ندارد. پاکستانی‌ها از نژادها و گروه‌های قومـی متعددی تشکیل یـافته‌اند کـه بیشتر آن‌ها از نوع مردم هندواروپایی هستند و به همـین دلیل بسیـار متفاوت از افراد بومـی ساکن این بخش از شبه قاره هند هستند.

اکثریت پاکستانی‌ها بـه گروه قومـی هندوآریـایی تعلق دارند. درون حالی کـه تعداد قابل توجهی از نژادهای ایرانی و تعداد کمتری از دراویدیـان‌ها نیز بـه چشم مـی‌خوردند. این گروه‌های قومـی عمده بـه گروه‌های قومـی کوچکتری تقسیم مـی‌شوند. پنجابی‌ها ۴۰٫۶۸٪ ، بلوچها ۱۵،۵۷٪ ، پشتون‌ها ۱۵٫۴۲٪ ، سندیـها ۱۱٪ ، زبان سرائیکی ۶٫۳۸٪ ، مـهاجر اردو ۵٫۵۷٪، و سایرین ۶٫۲۸٪ جمعیت را تشکیل مـی‌دهند.[۶]

داده‌های سرشماری نشان مـی‌دهند کـه ۹۶٪ جمعیت کشور مسلمان هستند کـه ۷۷٪ آن‌ها سنی و ۱۹٪ آن‌ها شیعه هستند. پاکستان بعد از ایران دومـین کشور دارای جمعیت شیعه درون جهان است. بقیـه جمعیت پاکستان را مسیحیت، هندوئیسم، یـهودیـها، سیکها، زرتشتی‌ها، احمدی‌ها و آنیمـیست‌ها (که عمدتاً کالاشـهای چیترال هستند) تشکیل مـی‌دهند. تعداد کمـی بودایی نیر درون آمار پاکستان وجود دارند؛ البته این افراد درون قسمت لداخ کـه توسط هند اداره مـی‌شود و پاکستان ادعای مالکیت آن را دارد زندگی مـی‌کنند. ساختار جمعیتی پاکستان درون سال ۱۹۴۷ با ورود مسلمانان بـه پاکستان و هندوها و سیک‌ها بـه هندوستان به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفت. از سال ۲۰۰۵ بـه بعد بیش از ۳ مـیلیون مـهاجر (که تقریباً ۸۱٪ آن‌ها را پشتون‌ها تشکیل مـی‌دهند) بـه علت جنگ‌های جاری درون افغانستان درون پاکستان باقی‌مانده‌اند و براساس کمـیسیون عالی مـهاجران سازمان ملل، ۸۳٪ مـهاجران هدف خود را اقامت دائم درون پاکستان مـی‌دانند.

۹۶٪ از جمعیت پاکستان مسلمان هستند (۷۷٪ سنی و ۱۹٪ شیعه). بـه علاوه ۱٫۸۵٪ هندو، ۱٫۶٪ مسیحی و ۰٫۰۴٪ سیک نیز درون کشور مـی‌زیند.

سیـاست

پاکستان عضو سازمان ملل متحد، سازمان کنفرانس اسلامـی، سازمان همکاری منطقه‌ای جنوب آسیـا (سارک)، و سازمان اکو مـی‌باشد. همچنین از دوران استقلال پاکستان و هند از بریتانیـای کبیر، این کشور عضوی از اتحادیـه کشورهای همسود (مشترک‌المنافع) بوده‌است. گرچه عضویت پاکستان درون این اتحادیـه سه بار لغو شده‌است؛ نخستین بار درون سال ۱۳۵۱ (۱۹۷۲) بعد از آنکه اتحادیـه کشورهای همسود استقلال بنگلادش (پاکستان شرقی) را از پاکستان بـه رسمـیت شناخت، دولت پاکستان بـه نشانـهٔ اعتراض این اتحادیـه را ترک کرد، کـه البته دوباره درون سال ۱۹۸۹ بـه اتحادیـه بازگشت. عضویت پاکستان از سال ۱۹۹۹ که تا ۲۰۰۴ بـه دلیل کودتای غیرقانونی ژنرال پرویز مشرف از طرف اتحادیـه لغو شد. سومـین بار درون نوامبر ۲۰۰۷، عضویت پاکستان بـه دلیل اعلام وضعیت فوق‌العاده توسط پرویز مشرف از سوی اتحادیـه لغو شده‌است.

مسلم لیگ، اولین دولت پاکستان را بـه رهبری محمد علی جناح و لیـاقت علی خان تشکیل داد. رهبری سیـاست پاکستان بـه دست مسلم لیگ با ظهور احزاب سیـاسی دیگر و با ظهور حزب مردم پاکستان درون غرب پاکستان و عوامـی لیگ درون شرق پاکستان کـه نـهایتاً بـه ایجاد بنگلادش منجر شد، بـه مـیزان زیـادی رو بـه افول گذاشت. اولین قانون اساسی پاکستان درون سال ۱۳۳۵ (۱۹۵۶) اتخاذ شد، اما درون سال ۱۹۵۸ توسط ایوب خان بـه حال تعلیق درآمد. قانون اساسی مصوب ۱۹۷۳ توسط ضیـاءالحق درون سال ۱۹۷۷ بـه تعلیق درآمد و دگربار درون سال ۱۹۹۱ بـه تصویب رسید و این مـهم‌ترین سندی هست که پایـه‌های دولت و حکومت را بنا مـی‌نـهد. پاکستان یک جمـهوری فدرال هست و اسلام بـه عنوان دین رسمـی کشور محسوب مـی‌شود. سیستم نیمـه–رئیس جمـهوری شامل قوه مقننـه‌ای متشکل از دو مجلس هست که خود شامل سنای پاکستان کـه شامل ۱۰۰ عضو هست و مجمع ملی پاکستان کـه دارای ۳۴۲ عضو است، مـی‌شود.

رئیس جمـهور پاکستان، رئیس دولت و همچنین فرمانده کل نیروهای مسلح هست و توسط کالج الکتورال پاکستان انتخاب مـی‌شود. نخست وزیر معمولاً رهبر بزرگترین حزب درون مجمع ملی است. هر ایـالت، سیستم حکومتی مشابهی دارد و دارای یک مجمع اسالتی هست که مستقیماً انتخاب مـی‌شود؛ درون مجمع ایـالتی، رهبر بزرگترین حزب یـا ائتلاف بـه عنوان وزیر انتخاب مـی‌شود. رؤسای ایـالت نیز توسط مجامع ایـالتی و به پیشنـهاد وزراء انتخاب مـی‌شوند.

ارتش پاکستان نقش مؤثری را درون سیـاست‌های عمده کشور درون طول تاریخ این کشور ایفا کرده‌است؛ رؤسای جمـهور نظامـی از ۱۹۵۸ و ۷۱، ۱۹۷۷ و ۸۸ و از ۱۹۹۹ که تا به امروز رهبری کشور را بـه عهده داشتند. حزب چپ گرای مردم پاکستان (PPP) کـه توسط ذوالفقار علی بوتو رهبری مـی‌شد، بـه عنوان یک بازیگر سیـاسی مـهم درون دهه ۱۹۷۰ ظهور کرد. تحت رهبری نظامـی محمد ضیـاءالحق پاکستان سیـاست خود را از سیـاست سکولار بریتانیـایی جدا کرد و به سوی شریعت و دیگر قوانین اسلام پایـه تغییر موضع داد. درون طول دهه ۱۹۸۰ متحد قومـی (MQM) کـه ضد فئودالی و طرفدار مـهاجر اردو |مـهاجر بود توسط ساکنان شـهری تحصیل کرده و غیرسنتی ایـالت سند و به‌ویژه کراچی آغاز بـه کار کرد. سال‌های دهه ۱۹۹۰ شاهد سیـاست‌های ائتلافی کـه توسط حزب مردم و مسلم لیگ احیـا شده رهبری مـی‌شد بود.

در انتخابات عمومـی اکتبر ۲۰۰۲، مسلم لیگ پاکستان (PML –Q) تعداد زیـادی از کرسی‌های مجلس ملی را با قرار گرفتن درون رده دوم از مـیان دیگر گروه‌ها از آن خود کرد و به عنوان حزب مجلس ملت پاکستان کـه شاخه‌ای از حزب PPP بود شناخته شد. ظفراللّه خان جمالی از PML –Q بـه عنوان نخست وزیر شناخته شد، اما درتاریخ ۲۶ ژوئن ۲۰۰۴ استعفا داد و رهبر PML –Q چادهری مبثوجات (شجاعت) حسین بـه عنوان نخست وزیر موقت جایگزین او شد. درون ۲۸ اوت ۲۰۰۴ مجمع ملی بـه وزیر اقتصاد پاکستان و قائم مقام پیشین سیتی بانک، شوکت عزیز رأی داد و او را بـه عنوان نخست وزیر انتخاب کرد. مجلس متحده عمل کـه ائتلاف احزاب مذهبی اسلامـی بود درانتخابات ایـالت مرزی شمال غرب پیروز شد و حضور خود را درون مجمع ملی پاکستان افزایش داد.

پاکستان عضو فعالی از سازمان ملل و سازمان کنفرانس اسلامـی هست و OIC را بـه عنوان محلی به منظور گروه اعتدال روشنفکران بـه کار‌است؛ کـه برنامـه‌ای به منظور ایجاد یک رنسانس و عنصر روشنگری درون دنیـای اسلام است. پاکستان همچنین یکی از اعضا سازمان‌های مـهم منطقه‌ای سازمان‌های همکاری‌های منطقه‌ای جنوب آسیـا (سارک) و سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) است. پاکستان درون گذشته روابط گوناگونی را با آمریکا بـه خصوص درون اوایل دهه ۱۹۵۰ هنگامـی کـه پاکستان مـهم‌ترین متحد آسیـایی بود رقم زده‌است.

پاکستان همچنین عضو سازمان پیمان مرکزی (سنتو) و سازمان پیمان جنوب شرقی آسیـا (SEATO) بود. درون طول جنگ شوروی–افغانستان درون دهه ۱۹۸۰ پاکستان یکی از متحدان اصلی آمریکا بود. اما روابط آن‌ها هنگامـی کـه آمریکا به‌خاطر سوءظن‌هایی نسبت بـه استفاده پاکستان از فعالیت‌های هسته‌ای تحریم‌هایی را بر او اعمال کرد، روبه سردی گذاشت. بعد از حملات ۱۱ سپتامبر و جنگ بر سر تروریسم روابط آمریکا و پاکستان به‌ویژه بعد از اینکه پاکستان حمایت خود را از رژیم طالبان درون کابل ظاهراً متوقف نمود، بهبود یـافته‌است. درون ژانویـه ۲۰۰۴، مؤسس برنامـه هسته‌ای پاکستان عبدالقدیر خان بـه موضوع گسترش نیروی هسته‌ای بـه لیبی، ایران و کره شمالی اعتراف کرد. درون ۵ فوریـه ۲۰۰۴ پرزیدنت پرویز مشرف اعلام کرد کـه او عبدالقدیر خان را بخشوده‌است.

پاکستان مدتهای زیـادی روابط ناآرامـی را با همسایـه‌اش هند داشته‌است. اختلاف بلندمدت بر سر کشمـیر بـه جنگ‌های تمام عیـاری درون جنگ هند – پاکستان درون ۱۹۴۷ و جنگ هند و پاکستان درون ۱۹۶۵ انجامـید. جنگ داخلی درون ۱۹۷۱ بـه جنگ آزادی خواهانـه بنگلادش کـه خودجوش بود و جنگ ۱۹۷۱ هند– پاکستان تبدیل شد. پاکستان به منظور نشان برابری خود با آزمایش‌های هسته‌ای Pokhran-II هند درون سال ۱۹۹۸ آزمایش‌های سلاح‌های هسته‌ای را انجام داد و تنـها کشور مسلمان دارای سلاح‌های هسته‌ای به‌طور رسمـی گردید. روابط این کشور با هند بعد از آغاز مذاکرات صلح درون ۲۰۰۲ رو بـه بهبودی است. پاکستان روابط نزدیک اقتصادی نظامـی و سیـاسی را با جمـهوری خلق چین دارا مـی‌باشد.

پاکستان همچنین درون نواحی قبیله‌ای کـه به صورت فدرال اداره مـی‌شوند و رهبران قبیله‌ای از طالبان حمایت مـی‌کنند با بی‌ثباتی‌هایی روبه‌رو است. پاکستان به منظور سرکوبی ناآرامـی‌های محلی مجبور بـه استقرار نیروهای ارتش خود درون این نواحی شده‌است. این درون حالی هست که آتش‌بس اعلام شده بین رهبران قبیله‌ای و دولت پاکستان ثبات لازم را بـه منطقه بازنگردانده‌است.

اضافه بر این، پاکستان مدت زیـادی هست که درون بزرگترین ایـالت خود، بلوچستان (پاکستان) دچار بی‌ثباتی است. ارتش به منظور جنگ با شورش جدی درون این استان از سال ۱۹۷۳ که تا سال ۱۹۷۶ مستقر شد. ثبات اجتماعی بعد از اینکه رحیم الدین خان بـه عنوان مجری حکومت نظامـی کـه آغاز آن درون سال ۱۹۷۷ بود منصوب شد. درون پاکستان از سرگرفته شد. بعد از صلح و آرامش نسبی درون طول دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ برخی از رهبران قبیله‌ای بانفوذ بلوچ بازهم یک جدایی طلبانـه را بعد از اینکه پرویز مشرف درون ۱۹۹۹ بـه قدرت رسید آغاز د.

نحوه انتخاب رئیس‌جمـهور درون پاکستان

هر رئیس‌جمـهوری درون پاکستان به منظور پنج سال انتخاب مـی‌شود. رئیس‌جمـهور مقامـی تقریباً تشریفاتی درون پاکستان به‌شمار مـی‌آید.

نمایندگان هر دو پارلمان ملی پاکستان یعنی؛ مجلس ملی و سنا، بـه همراه چهار مجلس استانی یـا مجالس ایـالتی کـه شامل سند، پنجاب، خیبرپختونخواه و بلوچستان رئیس‌جمـهور این کشور را با رأی‌گیری انتخاب مـی‌کنند؛ کـه حدوداً تعداد این نمایندگان بـه هزار و صد نفر مـی‌رسد.

روند اخذ رأی انتخابات ریـاست جمـهوری پاکستان درون اسلام‌آباد تحت نظارت قاضی انور کاسی رئیس دادگاه عالی این شـهر برگزار مـی‌شود.[۷][۸]

احزاب درون پاکستان

اقتصاد

پاکستان کشوری درون حال توسعه‌است کـه در جبهه‌های سیـاسی و اقتصادی با چالش‌هایی روبه‌رو بوده‌است. با وجود اینکه درون سال ۱۹۴۷ این کشور بسیـار فقیر بود نرخ رشد اقتصادی پاکستان درون طول ۴ دهه بعد از آن بهتر از مـیانگین جهانی بوده‌است. اما سیـاست‌های ناآگاهانـه بـه پایین آمدن این نرخ درون دهه ۱۹۹۰ منجر شد.

اخیراً تغییرات گسترده اقتصادی بـه اقتصادی قدرتمندتر منجر شده‌اند و به نرخ رشد به‌ویژه درون زمـینـه‌های ساخت و تولید و بخش‌های خدمات مالی (اقتصادی) سرعت بخشیده‌اند. پیشرفت‌های بزرگی نیز درون موقعیت ارز خارجی و رشد سریع درون منابع ارز ثابت درون سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم. تخمـین بدهی خارجی درون سال ۲۰۰۵ درون حدود ۴۰ مـیلیـارد دلار آمریکا بود. با این حال این بدهی با کمک‌های صندوق بین‌المللی پول و بخشودگی بدهی از طرف ایـالات متحده آمریکا کاهش یـافته‌است. تولید ناخالص داخلی درون سال ۲۰۰۵ حدود ۶/۴۰۴ مـیلیـارد دلار برآورد شد و تولید سرانـه ناخالص ملی آن ۲۴۰۰ دلار آمریکا بود.

نرخ‌های رشد تولید ناخالص ملی پاکستان درون ۵ سال اخیر شاهد یک افزایش ثابت بوده‌اند. درون سال ۲۰۰۱ نرخ رشد تولید ناخالص داخلی کشور ۸٪/۱ بود ولی درون سال مالی کـه ۳۰ ژوئن ۲۰۰۵ پایـان یـافت، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی اسمـی بـه حدود ۴٪/۸ رسید. این نرخ رشد پاکستان را بعد از چین دارنده دومـین نرخ رشد اقتصادی درون مـیان پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان قرار داد. با این حال فشارهای تورمـی و مـیزان ذخیره کمتر از مقدار لازم و همچنین عوامل اقتصادی دخیل دیگر امر نگه داشتن نرخ رشد بـه این مـیزان را مشکل مـی‌سازد.

رشد بخش‌های غیرکشاورزی ساختار اقتصاد را تغییر داده‌است و اکنون اقتصاد تنـها ۲۰٪ تولید ناخالص داخلی را تشکیل مـی‌دهد. بخش خدماتی حدود ۵۳٪ تولید ناخالص داخلی کشور کـه تجارت عمده و خرد کشور حدود ۳۰٪ این بخش را تشکیل مـی‌دهد. اخیراً بازار بورس کراچی همراه با دیگر بازارهای درون حال ایجاد دنیـا اوج گرفته‌است. مقادیر هنگفتی از سرمایـه‌گذاری‌های خارجی درون صنایع متعددی بـه کار گرفته شده‌اند. با این حال سرانـه بازار بورس همچنان مخابرات، نرم‌افزار، خودرو، نساجی، سیمان، کود، فولاد و ساخت کشتی هستند.

صنعت مـهم دیگری کـه در گذشته از دسترسی خارجی محروم مانده‌است، هوافضا است. تیپ‌های مختلف توپخانـه درون ارتش از پیش بـه گسترده شدن مـیزان مـهمات نظامـی پاکستان کمک کرده‌اند. خبرهایی از احتمال مشارکت عمومـی یـا خصوصی درون برنامـه‌های آینده موشکی بـه گوش مـی‌خورد کـه مـی‌تواند با برنامـه فضایی پاکستان همراه شود؛ زیرا توانایی‌های کنونی این کشور شامل موشک‌های بالستیک مـیان برد و تحقیقاتی بر روی موشکهای بالستیک قاره‌پیما مـی‌شوند. رویکرد ساختاری به منظور استفاده از این توانایی‌های هوافضایی ممکن هست باعث رونق سریعتر اقتصادی پاکستان شود زیرا صنعت هوانوردی پیش تر هم شاهد رشد چشمگیری درون سال‌های گذشته بوده‌است کـه با حضور شرکت‌های هواپیمایی متعددی همراه بوده‌است.

جانوران و گیـاهان

گونـه‌های مختلف مناظر و آب و هوا درون پاکستان بـه این ناحیـه اجازه مـی‌دهد که تا از گونـه‌های مختلف حیوانات و پرندگان وحشی برخوردار باشد. درون جنگلها درخت‌های سوزنی‌شکل آلپی و شبه آلپی از قبیل کاج فرنگی و کاج و سدر دیودار درون کوه‌های شمالی و درختان پهن‌برگ مانند جگ و توت– شکل درون رشته‌کوه‌های سلیمان درون جنوب وجود دارند. تپه‌های غربی دارای سرو کوهی و تمرسیک و علفهای خشن و گیـاهان خاردار هستند. درون طول ساحل جنگل‌های پوشیده از منگرو کـه بیشتر زمـین‌های مرطوب ساحلی را تشکیل مـی‌دهند بـه چشم مـی‌خورد.

در جنوب درون آب‌های تیره درون دهانـه رودخانـه سند تمساح نیز وجود دارند. درون حالی کـه در سواحل رودخانـه گراز، آهو، خارپشت و جوندگان کوچک بـه چشم مـی‌خورند، درون زمـین‌های شنی پوشیده از خار مرکز پاکستان شغال، کفتار، گربه وحشی، پلنگ و در آسمان‌های آبی شاهین، قوش (قرقی)، باز و عقاب دیده مـی‌شوند. درون بیـابان‌های جنوب غربی چیتای کمـیاب آسیـایی نیز وجود دارد.

در کوه‌های شمالی گونـه‌هایی از حیوانات درون حال خطر از قبیل قوچ و مـیش مارکوپولو، قوچ و مـیش اوریـال، مارخور، بز کوهی، خرس سیـاه آسیـایی، خرس قهوه‌ای هیمالیـایی و پلنگ برفی وجود دارند. درون اوت ۲۰۰۶ پاکستان یک بچه پلنگ برفی یتیم کمـیاب را کـه لئو نام داشت بـه آمریکا هدیـه کرد. گونـه کمـیاب دیگری دلفین رودخانـه سند هست که تصور مـی‌شود ۱۰۰۰ عدد دیگر از آن باقی باشد کـه در ۲ منطقه حفاظت شده نگهداری مـی‌شوند. درون سال‌های اخیر شمار حیوانات وحشی کـه برای بازرگانی خز و چرم کشته مـی‌شدند بـه ایجاد قانون منع شکار حیوانات و پرندگان وحشی درون مناطق حفاظت شده حیـات وحش منجر شد.

فرهنگ و تمدن

پاکستان دارای فرهنگ منحصربه‌فرد و غنی هست که سنت‌های خود را درون طول تاریخ حفظ کرده‌است، اتفاقات مختلف درون طول تاریخ نتوانسته‌اند خللی بـه این فرهنگ وارد نمایند. واقعیت پیش از ورود اسلام بسیـاری از پنجابی‌ها و سندیـها، هندو و بودایی بودند؛ اما این روند درون طول دوره توسعه اسلام، توسط حاکمان اموی، محمد بن قاسم، سلطان محمود غزنوی و دیگران تغییر یـافت. بسیـاری از فعالیت‌ها، غذاها بقایـای تاریخی و مکان‌های مقدس از حکومت مغول مسلمان و فرمانروایـان افغان‌ها برجای مانده کـه شامل لباس ملی شلوار کمـیز (تمـیز) مـی‌شود. زنان نیز شلوار قمـیز با رنگ‌های شاد مـی‌پوشند.

در حالی کـه مردان شلوارهایی با رنگ‌های تیره‌تر مـی‌پوشند و معمولاً شیروانی یـا اچکان (نوعی کت بلند) کـه بر روی لباس‌ها مـی‌آید برتن مـی‌کنند. انواع موسیقی پاکستانی متنوع است؛ موسیقی محلی و گونـه‌های سنتی مانند قوالی و غزل گایـاکی و گونـه‌های جدید کـه موسیقی سنتی و غربی را درون هم مـی‌آمـیزند مانند اجرای هم‌زمان قوالی و موسیقی غربی کـه توسط نصرت فاتح علی خان مشـهور انجام مـی‌شود. دیگر خوانندگان عمده غزل، مـهدی حسن، غلام علی و فریده خانم طاهره، سید عبید پروین و اقبال بانو هستند.

ورود مـهاجران افغان درون استان‌های غربی، موسیقی پشتو و زبان فارسی را دوباره زنده کرده‌است و پیشاور را بـه عنوان محلی به منظور موسیقی دانای افغان و محلی به منظور گسترش موسیقی افغان بـه خارج از کشور مبدل ساخته‌است. که تا دهه ۱۹۹۰ شرکت تلویزیون پاکستان کـه توسط دولت اداره مـی‌شد (PTV) و شرکت خبرگزاری پاکستان رسانـه‌های عمده کشور بودند. اما اکنون کانال‌های تلویزیونی شخصی متعددی از قبیل Geo TV، تلویزیون ایندوس، Hum TV و گروه ARY نیز وجود دارند. کانال‌ها و فیلم‌های متعدد آمریکایی، اروپایی و آسیـایی نیز به منظور اکثریت جمعیت پاکستان از طریق Cask TV و قابل دسترسی هستند. همچنین صنایع فیلم‌سازی بومـی کوچکی نیز درون لاهور و پیشاور (که اغلب با نام لالی وود و پولی وود آن‌ها را مـی‌شناسند) وجود دارند. با وجود اینکه فیلم‌های بالیوود امروزه ممنوع هستند ستاره‌های سینمای هند درون پاکستان بسیـار محبوب هستند.

جامعه پاکستان عمدتاً چند زبانـه و مسلمان است، و اغلب آن‌ها احترام خاصی را بـه ارزش‌های خانوادگی سنتی دارند. با وجود اینکه خانواده‌های شـهری بـه سیستم خانواده هسته‌ای تغییر یـافته‌اند و این بـه دلیل محدودیت‌های اجتماعی–اقتصادی هست که توسط سیستم سنتی خانواده مشترک بر آن تحمـیل مـی‌شود. دهه‌های اخیر حضور طبقه متوسط را درون شـهرهایی نظیر کراچی، لاهور، راولپندی، حیدرآباد پاکستان، فیصل آباد، سوکور و پیشاور شاهد بوده‌است کـه خواهان حرکت درون سوی یک جهت آزادی خواهانـه تر هستند و این درون مقابل نواحی قبیله‌ای شمال غربی هست که با افغانستان هم‌مرز هستند و سنتهای دیرینـه و روش محافظه کارانـه را پیش مـی‌گیرند. افزایش فرایند جهانی شدن تأثیر فرهنگ غربی را افزایش داده و اکنون پاکستان رتبه ۴۶ را درون ایندجهانی شدن دارا است. درون حدود ۴ مـیلیون پاکستانی درون خارج از کشور زندگی مـی‌کنند و حدود نیم مـیلیون نفر مقیم خارج نیز درون ایـالات متحده آمریکا زندگی مـی‌کنند.

گردشگری یک صنعت درون حال رشد درون پاکستان هست و بر فرهنگ‌ها و ملل و مناظر متنوع آن استوار است. بازمانده‌های تمدن باستانی از قبیل موهنجودارو و هاراپا و تاکسیلا که تا بخش‌های تپه‌ای هیمالیـا همـه جهانگردانی را بـه خود جذب مـی‌کنند. پاکستان چندین رشته کوه با ارتفاع بیش از ۷۰۰۰ متر دارد کـه ماجراجویـان و کوهنوردانی را از سراسر دنیـا بـه خود جذب مـی‌کند، به‌ویژه کی۲.

قسمتهای شمالی پاکستان دژها و برج‌ها و دیگر آثار معماری کهن و همچنین دره هونزا و دره‌های چیترال را دارا است. دره‌های چیترال محل جامعه کوچک پیش از اسلام آنیمـیست کلشـه هست که از تباری هندوایرانی هستند. شـهر لاهور دارای نمونـه‌های بسیـاری از معماری مغول مانند مسجد بدشاهی، باغهای شالیمار (لاهور)، مقبره جهانگیر و دژ لاهور است.

روزهای تعطیل

روزهای تعطیل و جشنوارههای بسیـاری سالانـه درون پاکستان جشن گرفته مـی‌شوند. درون حالی کـه پاکستان یک ملت مسلمان هست روزهای تعطیل غیر مذهبی نیز درون پاکستان وجود دارد کـه عبارتند از: روز پاکستان (۲۳ مارس)، روز استقلال (۱۴ اوت)، روز دفاع پاکستان ۶ سپتامبر، روز نیروی هوایی پاکستان ۷ دسامبر سالگرد تولد (۵ دسامبر)، و مرگ (۱۱ سپتامبر) محمدعلی جناح، علامـه اقبال لاهوری (۹ نوامبر) و تولد (۳۰ ژوئیـه) و فوت (۸ ژوئیـه) فاطمـه جناح (مادر ملت) و همچنین سند کارگر (که بـه نام سندمـی هم شناخته مـی‌شود) درون روز ۱ مـی.

چند جشنواره مـهم توسط مسلمان‌های پاکستانی درون طول سال گرامـی داشته مـی‌شوند کـه وابسته بـه تقویم اسلامـی است. درون رمضان کـه نـهمـین ماه تقویم هست ۲۹ یـا ۳۰روز را روزه مـی‌گیرند و سپس جشن عید فطر است. درون یک جشن دیگر عید قربان را بـه یـاد قربانی ابراهیم انجام قربانی مـی‌کنند و گوشت آن را بین دوستان و خانواده و فقرا تقسیم مـی‌کنند. هر دو عید از تعطیلات عمومـی هستند و مردم مـی‌توانند درون این دو روز از خانواده و دوستان دیدن کنند و بچه‌ها لباس نو هدیـه و شیرینی مـی‌گیرند. بعضی از مسلمانان تولد محمد، پیـامبر اسلام را درون سومـین ماه تقویم ربیع‌الاول جشن مـی‌گیرند. مسلمان‌های شیعه روز عاشورا را درون روزهای نـهم و دهم اولین ماه تقویم (ماه محرم) گرامـی مـی‌دارند.

هندوها، بوداییـها، سیکها و مسیحیـان پاکستان نیز جشن‌های خودشان را برگزار مـی‌کنند. سیک‌ها از سراسر جهان مـی‌آیند که تا مکان‌های مقدسی را درون پنجاب، مانند آرامگاه گورو ننک مؤسس یم درون حسن عبدلی واقع درون ناحیـه اتوک و زادگاه او نانکانا صاحب را دیدن کنند. جشنواره‌های محلی و منطقه‌ای نیز مانند جشنواره بسنت درون پنجاب کـه آغاز بهار را نشان مـی‌دهد و با هوا بادبادک‌ها همراه است، نیز جشن گرفته مـی‌شوند. در ضمن اینکه پنجم فوریـه بـه نام روز کشمـیر درون پاکستان تعطیل رسمـی است.

ورزش

ورزش رسمـی و ملی پاکستان هاکی روی چمن است، با وجود اینکه اسکواش و کریکت نیز بسیـار محبوب هستند. تیم ملی کریکت پاکستان یکبار جام جهانی را درون مسابقات جهانی کریکت ۱۹۹۲ از آن خود کرد. یکبار هم درون جام جهانی کریکت ۱۹۹۹ نایب قهرمان شد و دو بار مـیزبان بازی‌های جام جهانی کریکت ۱۹۸۷ و جام جهانی کریکت ۱۹۹۶ شده‌اند. این تیم همچنین جام استرالیـا را درون سال‌های ۱۹۸۶ و ۱۹۹۰ و ۱۹۹۴ از آن خود کرده‌است.