ایران - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

ایران دارای قوانینی‌است کـه پوشش خاصی را به منظور شـهروندان مؤنث خود تعیین مـی‌کند و در صورت عدم اجرا با جریمـه یـا مجازات روبرو خواهند شد؛ از سال ۱۳۵۹ طبق دستور امام خمـینی ورود زنان بدون حجاب بـه ادارات دولتی ممنوع شد و در سال ۱۳۶۲ با تصویب قانون مجازات اسلامـی درون مجلس شورای اسلامـی ایران عدم رعایت حجاب درون معابر عمومـی موجب اجرای حکم ۷۲ ضربه شلاق به منظور بانوی بی‌حجاب خواهد شد.[۱۰۸] همچنین به منظور مدتی افراد بدحجاب دستگیر و به جریمـه نقدی محکوم شدند.[۱۰۹]

به‌گزارش برخی وبگاه‌های داخلی ایران، «حجاب وسیله‌ای هست که انسان را درون برابر نگاه‌های مسموم جامعه حفظ کرده و باران ناملایمات را از فرد محجبه دفع مـی‌کند».[۱۱۰] همچنین طبق گزارشی از بی‌بی‌سی فارسی، اعتراض بـه حجاب اجباری درون ایران افزایش یـافته‌است.[۱۱۱]

درون ایران

طبق آماری کـه پزشکی قانونی ایران رسماً اعلام کرد، ایران درون رتبه شصت و نـهم کشورها براساس تعداد ‌های موفق قرار دارد.[۱۱۲] همچنین درون سال ۲۰۱۰، ۴/۷ نفر درون هر صد هزار نفر بر اثر مرگ‌های مشکوک بـه فوت کرده‌اند.

فروش اعضای بدن

طبق گزارش‌هایی از رسانـه‌های داخلی ایران، سن فروش اعضای بدن بـه ۱۹ سال نیز رسیده‌است.[۱۱۳] مخارج زندگی و فقر از اصلی‌ترین عوامل آن هستند. علاوه بر اینکه محل خاصی درون شـهرهای این کشور به منظور خرید و فروش اعضای بدن وجود دارد، از طریق فضای مجازی نیز این کار انجام مـی‌شود.[۱۱۳] درون ایران افرادی با عنوان کاری «دلال اعضای بدن» بـه فروش اعضای بدن کمک مـی‌کنند؛ بر اساس گزارشی، داخل کادر بیمارستان‌ها نیز «دلال اعضای بدن» وجود دارد.[۱۱۴]

وضعیت حقوق بشر درون ایران

نوشتار اصلیحقوق بشر درون ایران

اعدام

در ایران هنوز اقدام بـه اعدام افراد مـی‌شود. اعدام کودکان نیز درون این کشور انجام مـی‌شود.[۱۱۵] این کشور بعد از چین، بیشترین تعداد اعدام درون جهان را دارد.[۱۱۶]اعدام درون ملأ عام انجام مـی‌شود و ایرانیـان گاهی علاوه بر مشاهده و تشویق، ویدئوی آن را نیز درون شبکه‌های اجتماعی بـه اشتراک مـی‌گذارند.[۱۱۷]

گردش آزاد اطلاعات

علاوه بر اینکه بـه صورت کلی درون ایران اطلاعات مـی‌شوند، این کار از سوی روحانیون و مراجع تقلید شیعه نیز بـه صورت پیوسته حمایت مـی‌شود؛ آیت الله موحدی کرمانی، از مسئولین درخواست کرد کـه برای جلوگیری از اعتراض مردم و تبادل اطلاعات آن‌ها باهم، اینترنت را با الگوگیری از چین، و کنند.[۱۱۸]

به گزارش رسانـه‌های خارجی، صدا و سیمای جمـهوری اسلامـی ایران وظیفهٔ شستشوی مغزی ایرانیـان را برعهده دارد و بی‌طرف نیست.[۱۱۹] حکومت ایران با حمایت از صدا و سیما و جلوگیری از دسترسی مردم بـه شبکه‌های اجتماعی نظیر فیسبوک، توییتر و یوتیوب (تلگرام و اینستاگرام درون هنگام تظاهرات)، سعی درون جلوگیری از گردش آزاد اطلاعات دارد.[۱۱۹][۱۲۰]

یکی از مشاوران قوهٔ قضائیـه ایران تعداد وبگاه‌های شده که تا آبان ۱۳۸۷ را پنج مـیلیون برشمرد و اینترنت و را نگران‌کننده خواند.[۱۲۱] درون دولت یـازدهم و دوازدهم جمـهوری اسلامـی، برخلاف وعده‌هایی کـه برای آزاد شدن اینترنت داده شد، مسدودسازی دو شبکهٔ اجتماعی تلگرام و اینستاگرام درون همان زمان رخ داد.[۱۲۲] همچنین تقریباً نیمـی از وبگاه‌های برتر الکسا درون این کشور هستند.[۱۲۳]

پرچم

پرچم فعلی ایران شامل سه رنگ (افقی) سبز، سفید و سرخ است. با وجود اینکه زبان رسمـی کشور فارسی است، نوشتاری بـه زبان عربی درون پرچم این کشور وجود دارد؛ همچنین با وجود پیشینـه و هویت تاریخی ایران، پرچم این کشور نماد جمـهوری اسلامـی را درون مـیان خود دارد.

پیش از قاجاریـان و همچنین پیش از ورود اسلام بـه ایران، پرچم این کشور درون سده‌های مختلف تغییرات متفاوتی داشت اما شناخته‌شده‌ترین پرچم‌های ایران درون عصر حاضر یکی پرچم رسمـی جمـهوری اسلامـی ایران هست که از سال ۱۳۵۷ درون نظر گرفته شد و دیگری پرچم سه رنگ شیر و خورشید هست که پرچم سه رنگ اولین بار درون سال ۱۸۴۹ (۱۲۲۷) درون دوره صدارت امـیرکبیر درون زمان قاجار درون نظر گرفته شد،[۱۲۴] اگرچه قدمت نشان شیر و خورشید درون پرچم بـه دوره تیموریـان درون سال ۸۲۶ هجری قمری بر مـی‌گردد و همچنین درون مُهرها و ضرب سکه قدمت بیشتری دارد حدود قرن ششم یـا هفتم هجری. ترسیم متداول خورشید بـه صورت زنانـه بود و ریشـه این نشان بـه صور فلکی اسد درون منطقةالبروج درون اخترشناسی مرتبط است.[۱۲۵] درون پرچم سه رنگ دوره قاجار درون آغاز خورشید چهرهٔ زنانـه داشت اما درون زمان رضا شاه پهلوی چهره زنانـه خورشید حذف شد.[۱۲۵] از سال ۱۳۵۷ پرچم سه رنگ حفظ شد و نشان لا اله الا الله همراه دو نوار الله‌اکبر جایگزین نشان شیر و خورشید شدند. نسبت ابعاد پرچم نیز ۲:۳ است.

سیـاست

روابط خارجی

ایران یکی از ۱۹۲ کشور عضو سازمان ملل متحد است. همچنین درون سازمان کشورهای صادرکنندهٔ نفت (اوپک)، سازمان کنفرانس اسلامـی، عدم تعهد، سازمان اکو نیز عضویّت دارد.

روابط خارجی ایران درون دورهٔ جمـهوری اسلامـی با تنش‌های فراوانی روبرو بوده‌است.

از جمله چالش‌های ایران بعد از انقلاب مـی‌توان بـه موارد زیر اشاره کرد:

• ماجرای یورش بـه سفارت آمریکا و به گروگان گرفتن دیپلمات‌های آمریکایی
• جنگ ۸ ساله با عراق کـه با یورش کشور عراق بـه وقوع پیوست (حدود ۵۰۰ هزار کشته، یک مـیلیون زخمـی و هزار مـیلیـارد دلار خسارت به منظور ایران)
• تحریم‌های بلندمدت اقتصادی و فناورانـه (تحریم‌های علیـه ایران)
• برنامـه هسته‌ای ایران

تحریم‌ها علیـه ایران

تحریم‌ها علیـه ایران درون جهت تنبیـه حکومت ایران یـا وادار این کشور بـه انجام یـا عدم انجام عملی بـه کار گرفته شده‌است. عمدهٔ تحریم‌ها علیـه ایران بعد از وقوع انقلاب ۵۷، بعد از اشغال سفارت آمریکا درون تهران شکل گرفت و در پی چالش بر سر برنامـهٔ هسته‌ای ایران شدت بیشتری یـافت. برنامـه اتمـی ایران از سال ۸۵ و به دنبال ارجاع پرونده این کشور از آژانس بین‌المللی انرژی اتمـی بـه شورای امنیت، با تحریم‌های مختلفی مواجه شده‌است. تحریم‌های ایران را از نظر تحریم کنندگان مـی‌توان بـه ۴ دستهٔ کلی تقسیم‌بندی کرد: تحریم‌های چندجانبه هم‌چون تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، تحریم‌های اتحادیـهٔ اروپا، تحریم‌های یک‌جانبهٔ کشورهای مختلف مانند ایـالات متحده و تحریم‌های کنگره آمریکا.[۱۲۶][۱۲۷]

نظام حقوقی

نظام حقوقی ایران ترکیبی از فقه شیعه و نظام حقوقی رومـی-ژرمنی هست و عناصری از هر دو سیستم را درون خود دارد.[۱۲۸] رهبر رئیس قوه قضائیـه را انتخاب مـی‌کند و او نیز رئیس دیوان عالی و دادستان کل کشور را منصوب مـی‌کند. چندین نوع دادگاه درون ایران فعالیت مـی‌کند. دادگاه‌های عادی بـه دادگاه‌های حقوقی (اختلاف مـیان اشخاص) و جزایی (صدور حکم مجازات به منظور مجرمـین) تقسیم مـی‌شوند. دادگاه خانواده بـه اختلافات خانوادگی رسیدگی مـی‌کند. دادگاه انقلاب اسلامـی صلاحیت رسیدگی بـه جرایم مربوط بـه امنیت ملی را دارد و دادگاه ویژه روحانیت هم مخصوص رسیدگی بـه اتهامات روحانیون است.

نیروی نظامـی

ایران دو نوع نیروی مسلح دارد. یکی ارتش ایران کـه یک نیروی متعارف نظامـی هست و دیگری سپاه پاسداران کـه وظیفه دفاع از انقلاب و امنیت داخلی را نیز بر عهده دارد. یک نیروی شبه‌نظامـی و داوطلب با نام بسیج هم زیر نظر سپاه سازماندهی مـی‌شود. استراتژی نظامـی ایران پیرامون دو هدف اصلی بنا شده‌است:

• حفظ امنیت داخلی کشور و جلوگیری از خیزش‌های ناسیونالیستی درون اقلیت‌های قومـی و مذهبی. درگیری‌ها درون همسایگان شمالی ایران و افغانستان پتانسیل این نوع شورش‌ها را افزایش داده‌است.
• محدود دسترسی ایـالات متحده بـه خلیج فارس. استقرار موشک‌های ضدکشتی درون تنگه هرمز و خریداری زیردریـایی‌های کلاس کیلو با قابلیت مـین‌گذاری از این هدف استراتژیک حکایت دارد.

به نوشته گلوبال سکیوریتی؛ نیروی زمـینی ایران فاقد توانایی عملیـات‌های نظامـی مشترک مدرن است. این بـه دلیل پایبندی بهدکترین‌های نظامـی قدیمـی و ساختار نظامـی نامناسبی هست که بر آرایش‌های مستقیم پیـاده‌نظام تأکید دارد و اجازه ترکیب مؤثر عملیـات‌های هوایی و زمـینی را درون جغرافیـای ناهموار و وسیع کشور نمـی‌دهد. نیروی هوایی و دفاع هوایی ضعیفترین حلقه درون ساختار دفاعی کلی کشور هستند. این وضعیت که تا زمانی کـه هواپیماهای ایرانی تعویض نشده، موجودی قطعات یدکی آن‌ها افزایش پیدا نکند و آموزش‌های خلبانان ارتقاء نیـابد ادامـه خواهد داشت چون اکثر هواگردهای ایران جنگنده‌های آمریکایی و جنگنده-بمب‌افکن‌های چینی و روسی سالخورده هستند. با این وجود نیروی هوایی همچنان سطح قابل قبولی از قابلیت تهاجمـی را حفظ کرده اما بـه دلیل ضعف درون پند هوایی درون مقابل حملات هوایی آسیب‌پذیر است.[۱۲۹]

ایران نـهمـین کشور درون تعداد پرسنل نیروهای نظامـی[۱۳۰] و دهمـین کشور درون تعداد تانک‌های نظامـی است.[۱۳۱] این کشور هنوز دارای قانون سربازی مـی‌باشد.[۱۳۲]

• پیـاده‌نظام ارتش ایران

• اف-۱۴ تام‌کت، جنگنده رهگیر و برتری هوایی

• آرایش پروازی اف-۱۴ تام‌کت متعلق بـه نیروی هوایی ایران

• یک لاکهید سی-۱۳۰ هرکولس متعلق بـه ایران

• ناوچه الوند (سام)

• ایران دارای ۳ زیردریـایی کلاس "Kilo" هست که درون خلیج فارس گشت‌زنی مـی‌کنند.

خشونت علیـه شـهروندان ایرانی

نیروهای نظامـی، امنیتی و شبه نظامـی ایران، علیـه شـهروندان این کشور خشونت ایجاد مـی‌کنند.[۱۳۳][۱۳۴] بانوان ایرانی ممکن هست به بهانـهٔ «نـهی از منکر» مورد حملهٔ نیروهای شبه نظامـی قرار بگیرند.[۱۳۳] نیروی نظامـی و شبه نظامـی ایران بارها با بانوان ایرانی بـه دلایل دینی و سیـاسی برخورد فیزیکی داشته‌است.[۱۳۳][۱۳۴][۱۳۵] طبق قانون این کشور، درون صورت برخورد نامناسب از سوی این نیروها، امکان شکایت وجود دارد.[۱۳۶]

برای مدتی نیروی انتظامـی ایران بـه خانـه‌های مردم این کشور هجوم و دستگاه‌های ارتباطی را جمع‌آوری مـی‌د.[۱۳۷][۱۳۸]

آشپزی ایرانی

با توجه بـه پیشینـهٔ کشور، گوناگونی قومـیت‌ها و تأثیرات فرهنگ‌های همسایـه، خوراک ایرانی‌ها بسیـار متنوع است. درون بسیـاری از خوراک‌های ایرانی از ادویـه و سبزی‌ها استفاده مـی‌شود.

خوراک‌های ایرانی شامل طیف گسترده‌ای از خوراکی‌های اصلی، از جمله انواع کباب، پلو، خورش، سوپ (آش) و املت است. ماست، دوغ، سالاد شیرازی، ترشی و سبزی‌ها معمولاً درون کنار خوراک اصلی مصرف مـی‌شوند.

در فرهنگ کنونی ایران، چای بـه مـیزان زیـادی مصرف مـی‌شود؛[۱۴۲][۱۴۳] همچنین ایران هفتمـین تولیدکنندهٔ بزرگ چای درون جهان هست و یک فنجان چای معمولاً نخستین چیزی هست که به منظور مـهمان ارائه مـی‌شود.[۱۴۴][۱۴۵] یکی از پرطرفدارترین دسرهای ایران، فالوده است.[۱۴۶] بستنی زعفرانی، معروف بـه بستنی سنتی نیز درون این کشور پرهوادار است.[۱۴۷] این کشور همچنین به منظور خاویـار خویش درون جهان مشـهور است.[۱۴۸]

اقتصاد

در ۳۰ سال گذشته جمعیت ۳۶ مـیلیونی ایران بـه ۸۰ مـیلیون نفر افزایش پیدا کرده و نخستین موج این نسل نو بـه بزرگسالی رسیده‌است. بر اساس آمارهای رسمـی نرخ بیکاری بـه ۲۲ درصد رسیده‌است اما برخی کارشناسان رقم آن را ۱۲٫۲ درصد برآورد مـی‌کنند.

از سال ۱۳۵۳ بیش از چهار دهه هست که ایران با نرخ تورم بالا دست و پنجه نرم مـی‌کند. پایین‌ترین تورم درون طول این سال‌ها ۷ درصد و گاهی نیز درون حدود ۵۰ درصد بوده‌است و نرخ بیکاری زمانی ۳ درصد و گاهی بیش از ۱۶ درصد بوده‌است. درون سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ (دو سال اخیر حکومت محمود احمدی‌نژاد) ایران شاهد تورم شدید و رشد منفی اقتصادی روبرو شد. با بـه قدرت رسیدن حسن روحانی درون سال ۱۳۹۲ سرعت رشد تورم بسیـار کمتر شد اما با این وجود نرخ تورم ایران درون سال ۲۰۱۳ بعد از ونزوئلا بالاترین رقم درون جهان بوده‌است.[۱۴۹]

در حالی کـه در زمـینـه بدهی خارجی، این رقم به منظور مدت‌ها صفر بوده ولی گاه چنان افزایش یـافته کـه دولت را با بحران بازپرداخت مواجه کرده‌است. خصوصی‌سازی، رهایی از اقتصاد متکی بـه نفت و همگام شدن با اقتصاد جهانی پیشنـهادهایی هست که تحلیلگران به منظور بهبود اوضاع اقتصادی ایران مطرح مـی‌کنند.

وابستگی بـه درآمدهای نفتی، برنامـه‌ریزی اقتصادی ایران را همواره شکننده کرده‌است. برنامـه دولت این هست که وابستگی بـه درآمدهای نفتی را کـه ۸۰ درصد درآمدهای ارزی ایران را تشکیل مـی‌دهد، کاهش دهد اما هر گونـه تلاش به منظور خارج درآمدهای نفتی بـه معنای آن هست که درآمدهای مالیـاتی چند برابر شود. درون همـین راستا دولت اقدام بـه اجرای طرح هدفمندی یـارانـه‌ها نموده‌است.

صنعت ایران بعد از سال‌ها همچنان زیر پوشش یک رشته قوانین حمایتی دولتی فعالیت مـی‌کند و اگر درون برابر فشارهای رقابتی جهانی قرار گیرد ممکن هست بسیـاری از کارخانـه‌ها تعطیل شود و بیکاری افزایش یـابد.

ایران درون سالیـان مختلف رشد اقتصادی مختلفی را تجربه کرده‌است. بر پایـهٔ گزارش صندوق بین‌المللی پول درون سال ۲۰۰۹ مـیلادی رشد اقتصادی ایران ۱٫۱ بوده کـه این رقم درون سال ۲۰۱۰ مـیلادی بـه ۱٫۶ درصد رسیده‌است کـه پس از قرقیزستان کمترین نرخ رشد اقتصادی را درون بین کشورهای منطقه داشته‌است. بر پایـه پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول نرخ رشد ایران درون سال ۲۰۱۱ مـیلادی بـه صفر درصد نزول مـی‌کند و در سال ۲۰۱۲ مـیلادی بـه ۳ درصد خواهد رسید.[۱۵۰]

ایران که تا سال ۲۰۱۲ م. بزرگترین تولیدکننده پسته،[۱۵۱]زعفران،[۱۵۲]خاویـار،[۱۵۳]زرشک،[۱۵۴]فیروزه،[۱۵۵]مـیوه‌های شفتی (مثل زردآلو)[۱۵۱] و فرش دستباف[۱۵۶] درون جهان بوده و پس از مصر رتبه دوم تولید خرما[۱۵۱] را دارد. همچنین بزرگترین ذخیره فلز روی درون جهان است.[۱۵۷]

ایران همچنین هشتمـین تولیدکننده مـیوه،[۱۵۸] دومـین تولیدکننده خیـار،[۱۵۹] چهارمـین تولیدکننده سیمان،[۱۶۰] نـهمـین تولیدکننده آهن،[۱۶۱] هشتمـین تولیدکننده لیمو،[۱۶۲] دهمـین تولیدکننده انگور،[۱۶۳] دومـین تولیدکننده زردآلو،[۱۶۴] هشتمـین تولیدکننده مرغ،[۱۶۵] سومـین تولیدکننده گاز طبیعی،[۱۶۶] ششمـین تولیدکننده نفت،[۱۶۷] سومـین صادرکننده نفت،[۱۶۸] ششمـین تولیدکننده پیـاز،[۱۶۹] دومـین تولیدکننده گردو،[۱۷۰] سومـین تولیدکننده هندوانـه،[۱۷۱] هفتمـین تولیدکننده گوجه فرنگی،[۱۷۲] هفتمـین تولیدکننده مرکبات،[۱۷۳] چهارمـین تولیدکننده بادام[۱۷۴] و هفتمـین تولیدکننده پشم[۱۷۵] درون جهان است.

ترابری

با توجه بـه موقعیت جغرافیـایی مناسب ایران، این کشور مـی‌تواند پیشرفت زیـادی درون زمـینـهٔ ترابری، توسعه بسترها و زیرساخت‌های مرتبط با حمل و نقل داشته باشد.[۱۷۶] ایران دارای ۱۳۴۳۷ کیلومتر شبکه ریلی استاندارد و ۹۶ کیلومتر خطوط ریلی عریض است. نگهداری، تعمـیر و بهره‌برداری از این شبکه ریلی بر عهده شرکت راه‌آهن ایران مـی‌باشد. راه‌آهن ایران درون سال ۱۳۹۴ درون کل ۲۴٬۴۵۲٬۶۰۳ نفر مسافر داشته‌است.[۱۷۷]

ایران ۲۴۰۰ کیلومتر آزادراه، ۱۵۴۰۰ کیلومتر بزرگراه و ۲۳۸۰۰ کیلومتر راه اصلی دارد. طبق آماری، تنـها ۰٫۸۲ درصد راه‌های این کشور درون وضعیت عالی قرار دارد.[۱۷۸] تجهیزات ایمنی راه‌های ایران درون وضعیت بدی قرار دارند.[۱۷۹]

حمل‌ونقل درون ایران با توجه بـه یـارانـه‌های دولتی کـه به بنزین و گازوئیل تعلق مـی‌گیرد ارزان است؛ همچنین سالانـه ۸۰۰ هزار تصادف درون ایران روی مـی‌دهد کـه از حیث آمار مرگبارترین حوادث جاده‌ای، ایران رتبه اول را درون جهان دارد.[۱۸۰]

ناوگان خطوط هوایی ایران متشکل از پانزده شرکت هواپیمایی مـی‌باشد کـه ایران ایر قدیمـی‌ترین آن‌ها و یکی از قدیمـی‌ترین‌ها درون خاورمـیانـه است. با توجه بـه ظرفیت بزرگ اقتصادی صنعت حمل‌ونقل هوایی و توریسم ایران، این کشور درون حال نوسازی صنعت هوایی خود هست و بعد از برجام اقدامات بیشتری به منظور این کار انجام شده‌است.[۱۸۱] فرودگاه‌های بین‌المللی مشـهد، شیراز، کیش، مـهرآباد و امام خمـینی از پررفت‌وآمدترین فرودگاه‌ها درون ایران هستند.

• پل ریلی دوآب درون سوادکوه

• متروی تهران

• کشتی ایران دنا

• یک فروند ایرباس ۳۰۰–۳۱۰ ایران ایر

• فرودگاه مـهرآباد درون شب

• یک بزرگ‌راه درون تهران

کشاورزی

ایران درون زمـینـه کشاورزی و باغداری، درون خصوص برخی تولیدات دارای رتبه‌های بالایی است. بنا بر آمار سال ۲۰۰۷ مـیلادی، این کشور درون تولید خیـار درون جهان دارای مقام دوم،[۱۸۲] بادام مقام چهارم،[۱۸۳] سیب مقام پنجم[۱۸۴] گیلاس سوم،[۱۸۵] انجیر مقام سوم،[۱۸۶] پسته مقام اول،[۱۸۷] طالبی مقام چهارم،[۱۸۸] گردو مقام دوم،[۱۸۹] زردآلو مقام دوم،[۱۹۰] خرما مقام دوم،[۱۹۱] نخود مقام چهارم،[۱۹۲] هندوانـه مقام پنجم،[۱۹۳] مـی‌باشد.

صنایع

عمده‌ترین صنایع پیشرفته ایران عبارت‌اند از: صنایع نفت، گاز، پتروشیمـی، فولاد، نساجی، شیمـیایی، غذایی، خودروسازی، الکتریکی و الکترونیکی و…

سازه‌های مـهم دستی و سنتی ایران عبارت‌اند از: فرش و قالی، گلیم بافی و زیلو، منبت‌کاری، خاتم‌کاری و سفال‌گری.

• جستار وابسته: فهرست صنایع دستی ایران