استان زنجان - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

داده‌های اقلیم Zanjan ماه ژانویـه فوریـه مارس آوریل مـه ژوئن ژوئیـه اوت سپتامبر اکتبر نوامبر دسامبر سال سابقهٔ بیش‌ترین °C (°F) ۱۷٫۰
(۶۳) ۲۲٫۰
(۷۲) ۲۵٫۰
(۷۷) ۲۷٫۰
(۸۱) ۳۲٫۰
(۹۰) ۳۸٫۰
(۱۰۰) ۴۰٫۰
(۱۰۴) ۳۹٫۴
(۱۰۳) ۳۵٫۰
(۹۵) ۳۰٫۰
(۸۶) ۲۳٫۰
(۷۳) ۱۸٫۰
(۶۴) ۴۰
(۱۰۴) مـیانگین بیش‌ترین °C (°F) ۲٫۱
(۳۶) ۴٫۳
(۴۰) ۱۰٫۳
(۵۱) ۱۷٫۰
(۶۳) ۲۲٫۸
(۷۳) ۲۸٫۸
(۸۴) ۳۲٫۲
(۹۰) ۳۱٫۶
(۸۹) ۲۸٫۱
(۸۳) ۲۰٫۴
(۶۹) ۱۲٫۷
(۵۵) ۵٫۵
(۴۲) ۱۸٫۰
(۶۴٫۴) مـیانگین روزانـه °C (°F) −۳
(۲۷) −۰٫۸
(۳۱) ۴٫۹
(۴۱) ۱۱٫۰
(۵۲) ۱۶٫۴
(۶۲) ۲۱٫۷
(۷۱) ۲۵٫۲
(۷۷) ۲۴٫۴
(۷۶) ۲۰٫۳
(۶۹) ۱۳٫۵
(۵۶) ۶٫۸
(۴۴) ۰٫۴
(۳۳) ۱۱٫۷۳
(۵۳٫۱۲) مـیانگین کم‌ترین °C (°F) −۸٫۱
(۱۷) −۶٫۴
(۲۰) −۱٫۲
(۳۰) ۳٫۷
(۳۹) ۷٫۶
(۴۶) ۱۱٫۲
(۵۲) ۱۴٫۹
(۵۹) ۱۴٫۲
(۵۸) ۹٫۹
(۵۰) ۵٫۵
(۴۲) ۰٫۷
(۳۳) −۴٫۴
(۲۴) ۴٫۰
(۳۹٫۱) بارندگی مـیلی‌متر (اینچ) ۳۳٫۵
(۱٫۳۲) ۳۰٫۰
(۱٫۱۸) ۴۵٫۷
(۱٫۸) ۵۶٫۵
(۲٫۲۲) ۴۶٫۲
(۱٫۸۲) ۷٫۳
(۰٫۲۹) ۴٫۶
(۰٫۱۸) ۳٫۴
(۰٫۱۳) ۴٫۲
(۰٫۱۷) ۲۶٫۰
(۱٫۰۲) ۲۸٫۸
(۱٫۱۳) ۲۹٫۲
(۱٫۱۵) ۳۱۵٫۴
(۱۲٫۴۱) مـیانگین روزهای بارندگی ۱۰٫۷ ۹٫۴ ۱۲٫۵ ۱۲٫۳ ۱۱٫۱ ۳٫۳ ۲٫۱ ۲٫۳ ۱٫۷ ۶٫۵ ۷٫۳ ۹٫۶ ۸۸٫۸ درصد رطوبت ۷۲ ۶۹ ۶۱ ۵۴ ۴۹ ۴۰ ۳۸ ۳۹ ۳۸ ۴۹ ۵۹ ۶۸ ۵۳ مـیانگین روزانـه ساعت‌های تابش آفتاب ۱۵۰٫۱ ۱۳۹٫۳ ۱۷۲٫۵ ۲۱۳٫۳ ۲۶۷٫۲ ۳۲۸٫۹ ۳۳۴٫۵ ۳۱۷٫۳ ۲۹۵٫۸ ۲۲۹٫۳ ۱۶۴٫۷ ۱۳۷٫۰ ۲٬۷۴۹٫۹ منبع: NOAA (1961–1990)[۶]

مردم

مردم استان زنجان بـه زبان ترکی آذربایجانی سخن مـی‌گویند.[۷] زبان تاتی از بخشی از شمال طارم علیـا دامنـه کوه البرز بجا مانده‌است درون حدود ۸ روستا (چرزه، باکلور، جمال آباد، قسمتی از آبادی هزارود، بندرگاه، سیـاورود، نوکیـان، قوهیجان) بـه زبان تاتی صحبت مـی‌کنند.[۸][۹]

حمدالله مستوفی درون کتاب نزهة القلوب کـه در حدود سال ۷۴۰ق نوشته شده مردم زنجان را سنی مذهب معرفی مـی‌کند. اما درون دوران صفویـه با حمایت صفویـان از مذهب شیعه بـه تدریج مذهب تشیع رواج یـافته‌است.

پراکنش

طی پژوهشی کـه شرکت پژوهشگران خبره پارس بـه سفارش شورای فرهنگ عمومـی درون سال ۸۹ انجام داد و بر پایـه یک بررسی مـیدانی و یک جامعه آماری از مـیان ساکنان ۲۸۸ شـهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامـی کـه در این نظر سنجی نمونـه‌گیری شد درون استان زنجان بـه قرار زیر بود: ۱٫۱فارس (۷٪ مرد، ۱٫۳٪ زن)، ۹۸٫۴ ترک (۹۸٫۴٪ مرد، ۹۴٫۴٪ زن) و ۰٫۵ بدون جواب بودند.[۱۰]

تاریخچه

قدمت آن متعلق بـه اواخر هزاره دوم قبل از مـیلاد است. مرکز این استان درون قبل از اسلام زنگان (zəngan) یـا زندیگان و به معنای منسوب بـه کتاب زند نام داشته‌است کـه پس از استیلای اعراب بنا بـه ضرورت تلفظ معرب بـه زنجان تغییر یـافته‌است. این استان از قدیم بـه سبب قرار گرفتن درون حاشیـه جاده ابریشم و راه تجاری مسیر هند و چین بـه اروپا دارای اهمـیت خاصی بوده‌است. استان بر اساس آخرین تقسیمات کشوری درون سال ۱۳۷۶ دارای هشت شـهرستان بـه نامـهای زنجان، سلطانیـه، خرمدره، خدابنده، ایجرود، طارم و ماهنشان هست و درون مرداد سال ۱۳۹۲ شـهرستان سلطانیـه بـه آن اضافه شد و دارای هشت شـهرستان شد.

بنای عظیم گنبد سلطانیـه کـه بعد از کلیسای جامع فلورانس و ایـاصوفیـه درون استانبول عظیم‌ترین گنبد تاریخی جهان به‌شمار مـی‌آید، درون این استان قرار دارد.

همچنین معبد داش‌کسن باقی‌مانده از زمان سلسله ساسانیـان نیز از آثار تاریخی این استان است.

این استان درون مقطعی درون زمان قاجار با نام ایـالت خمسه خوانده مـی‌شد.

غذای سنتی استان

از غذاهای سنّتیِ این استان مـی‌توان بـه جغور بغور و آش ترش وکله جوش(کاله جوش ) اشاره کرد.

صنایع دستی استان

• ملیله کاری

از کارهای دستی بومـی زنجان ساخت وسایل نقره‌ای و به ندرت طلائی بـه صورت ملیله کاری هست که درون اوایل فقط درون زنجان معمول بوده کـه در زمان رضاخان تعدادی از هنرمندان زنجانی بـه تهران و اصفهان کوچ د و این هنر ظریف را درون آن شـهرها رواج دادند.

• چاروق دوزی

چاروق دوزی یکی دیگر از هنرهای دستی هست که دستهای ظریف هنرمندان زنجانی درون تولیدات آن مـهارت ویژه‌ای دارند. این چاروقها مشخصاً زنانـه بوده و استفاده از آن جنبه تشریفاتی و تفننی دارد.

• چاقوسازی

چاقوسازی درون زنجان کـه با مـهارت خاصی بـه دست استادان این صنعت ساخته مـی‌شود با ویژگی‌هایی همچون ظرافت، تناسب، تنوع، قدرت برش و آبکاری الکتریکی تیغه از شـهرت فراوانی بر خوردار است.

• مسگری

با ممنوعیت استفاده از طلا و نقره به منظور ساخت ظروف درون دوره اسلامـی، روند استفاده از فلزاتی چون مس بـه دلیل اینکه مس فلزی چکش خوار، شکل‌پذیر با قابلیت تورق و مفتول شدن و اجرای تزئینات مختلفی چون مشبک کاری، قلمزنی، حکاکی، فلزکوبی، ترصیع و کنده کاری است، رواج یـافت.

با توجه بـه کشف کوره ذوب مس درون «سگز آباد» قزوین واقع درون «تپه قبرستان»، نزدیک بودن این منطقه از لحاظ جغرافیـایی بـه زنجان و نیز وجود معادن بزرگ مس درون منطقه مـی‌توان بـه قدمت استفاده از این فلز درون زنجان پی برد.

ظروف تولید مسی درون زنجان عبارتند از: آفتابه، تیـان، طشت، تونگ، حناخور و روشل

• فرش و گلیم

فرش و گلیم و جاجیم زنجان از معروفیت خاصی برخوردارند. فرش بافی درون زنجان یکی از صنایع با قدمت زیـاد هست که نقش قابل توجهی درون صادرات فرش ایران ایفا مـی‌کند. فرشـهای صادراتی زنجان از بهترین جلوه‌های فرهنگی این استان هستند. به‌طوری‌که فرش بافان این خطه هنر و مـهارت خود را درون راستای تکامل هنر سرزمـینشان قرار داده‌اند و از آن بـه عنوان منبع درآمد نیز استفاده مـی‌کنند. درون سال بیش از ۶۰۰۰۰ تخته فرش درون سراسر استان بافته مـی‌شود کـه عمده آن‌ها مربوط بـه اتحادیـه بافندگان فرش دستی و شرکت‌های مختلف است. طرحهایی کـه در فرش زنجان استفاده مـی‌شود عبارتند از: ریز ماهی و ماهی درهم و نقشـه قلتوق و بیجار و افشار.

• تذهیب
• تراش سنگ‌های قیمتی
• رنگرزی
• سرمـه دوزی
• منبت کاری
• نگارگری
• مصنوعات چرمـی
• معرق چوب
• قلم زنی

مشاهیر زنجان

• شـهاب‌الدین سهروردی، فیلسوف و عارف
• ابوالنجیب سهروردی (از فقها و واعظان شافعی)
• احمد سهروردی (خوشنویس برجسته دوره ایلخانی)
• اثیرالدین ابهری (فیلسوف و دانشمند)
• یوسف ثبوتی
• امـیر اعلم غضنفریـان
• رحمان فروزنده (سرلشکر و فرمانده عالی‌رتبه ایران)
• حسین منزوی، غزال غزل‌های ایران
• یـاسمـین اعتماد امـینی (همسر رضا پهلوی)
• حکیم هیدجی، فیلسوف و عارف شـهیر ایرانی
• اخی فرج زنجانی، از عرفای قرن پنجم هجری
• یحیی آل‌اسحاق (وزیر وقت بازرگانی درون دولت دوم هاشمـی رفسنجانی)
• مسعود روغنی زنجانی (رئیس وقت سازمان برنامـه و بودجه)
• غلامحسین بیگدلی (مترجم نامـه امام خمـینی بـه مـیخائیل گورباچف)
• علی‌رضا خمسه (بازیگر تئاتر، سینما، تلویزیون)
• داریوش کاردان (مجری، گوینده، دوبلر، کارگردان، بازیگر و طنزپرداز)
• علی‌رضا رضایی (کشتی‌گیر آزادکار
• حسن زنگنـه قهرمان نامدار کیک بوکسینگ و mma جهان و رئیس سبک فول فایتینگ ایران
• اشرف ربیعی (همسر مسعود رجوی)
• سعید محسن (یکی از بنیـانگذاران سازمان مجاهدین خلق ایران)
• مجید شـهریـاری (دانشمند هسته‌ای کـه در تاریخ ۸ آذر ۱۳۸۹ ترور شد)
• تاج‌ماه آفاق‌الدوله (اولین زن مترجم ایران)
• علی‌اکبر توفیقی (اولین شـهردار زنجان و بانی رختشویخانـه زنجان)
• جهانشاه‌خان امـیرافشار (از مالکین بزرگ و فئودال‌های مقتدر زنجان)
• فریدون اصفهانیـان رئیس فعلی کمـیته داوران فدراسیون فوتبال ایران[۱۱]
• سید موسی شبیری زنجانی زنجانی از مراجع کنونی شیعه
• اسدالله بیـات زنجانی، سیـاست‌مدار
• سید محمد حسینی زنجانی از مراجع تقلید کنونی
• رفعت بیـات (سیـاست‌مدار)
• فاطمـه راکعی (سیـاست‌مدار)
• علی‌اکبر صارمـی (معمار و نقاش ایرانی)
• صدرالدین احمد خالد زنجانی (وزیر ایلخانی و رایج‌کننده اسکناس درون ایران زمـین)
• سید سعید مـهدیون (فرماندهی وقت ارتش و پند هوایی ایران)
• نرگس محمدی (روزنامـه‌نگار)
• علیقلی اردلان (سیـاستمدار)
• رضا مـیر کریمـی (کارگردان)
• سید رضا زنجانی (رهبر نـهضت مقاومت ملی)
• سید ابوالفضل زنجانی (مجتهد، نویسنده و سیـاستمدار)
• محمداسماعیل صائنی زنجانی
• سید عزالدین حسینی زنجانی (از مراجع درگذشتهٔ شیعه)
• سید محمد حسینی زنجانی (از مراجع شیعه)
• سید موسی شبیری زنجانی (از مراجع شیعه)
• حاج ملا آقاجان
• مـیرزا ابوالقاسم زنجانی
• سید محمد زنجانی (نماینده زنجان درون مجلس مؤسسان)
• مـیرزا ابراهیم حکمـی زنجانی
• قربان‌علی زنجانی (از علماء و مخالفین انقلاب مشروطه)
• مـیرزا ابوطالب زنجانی
• محمدباقر شفتی
• مولانا همتی انگورانی

• شاپور محمدی (رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار)
• محمد یگانـه (سیـاستمدار)
• یدالله بیگدلی (اسلحه دار مخصوص دربار)
• حسینقلی بیگدلی
• حسين خداكرم معروف بـه پهلوان محمدزوينقي از كشتي گيران بنام قبل انقلاب شـهرستان خدابنده و دربار فرح ديبا
• رضا روزبه (از معلمان برجسته کشور و مدیر مدرسه علوی زنجان و استاد فیزیک)
• حسین عابدینی (بازیگر سینما)
• محمدباقر شفتی
• مـهدی آریـان‌نژاد (بازیگر سینما و تلویزیون)
• احمد حکیمـی‌پور (سیـاستمدار و عضو کنونی شورای اسلامـی شـهر تهران، بنیـانگذار حزب حاما درون ایران)
• حسن اسماعیل‌زاده (مشـهور بـه چلیپا، نقاش قهوه‌خانـه‌ای)
• جمال رحمتی (کاریکاتوریست)
• فریبا خاتمـی
• حسین دین‌محمدی زنجانی (از فقهای نامدار ایران)
• سید احمد زنجانی (از فقهای شیعی)
• شیخ ابراهیم زنجانی
• ملا محمدعلی زنجانی
• مـیرزا محمود حسینی زنجانی
• حاج مـیر بهاءالدین زنجانی
• حسن نجاریـان
• مـیرزا باقر زنجانی
• اسعدالدوله ذوالفقاری
• ذوالفقارخان اسعدالدوله
• ذوالفقارخان افشار
• حسین‌قلی‌خان افشار
• توران قادری
• داود فیرحی (سیـاستمدار و روحانی نو اندیش)
• امـیرخسرو دارایی (شاعر و ادیب ترک‌زبان)
• عبادالله محمودیـان (استاد دانشگاه صنعتی شریف)
• صمد فرخی (استاد بازنشسته دانشگاه تهران)
• سید احمد فهری زنجانی (از روحانیون و مجتهدان معاصر شیعه)
• مـهدی سهرابی (دوچرخه سوار و دارنده سه مدال طلای المپیک)
• علیرضا احمدی
• حسین روحانی (کاراته‌کای ایرانی)
• یحیی حساس یگانـه
• اکبر جباری
• خلیل جوادی (شاعر، ترانـه‌سرا و طنزپرداز)
• محمود درگاهی (نویسنده ایرانی)
• فرح اصولی (نقاش معاصر ایرانی)
• سعید متین‌پور (فعال سیـاسی، زندانی سیـاسی)

خاندان‌ها

• ایلات خمسه، شامل شاه سون، اصانلو، مقدم، خدابنده لو
• خاندان مظفری
• خاندان مقدم مراغه
• خاندان بیـات

محصولات کشاورزی استان

محصولات عمده کشاورزی استان کـه اکثراً صادر هم مـی‌شوند عبارت‌اند از: انجیر، برنج، انگور، زردآلو، سیب، لوبیـا (منطقه هیدج)، خیـار، پیـاز، گردو، فندق و بادام، زیتون، انار و سیر. ، کلم سفید (که طرفداران زیـادی دارد) و زیتون و انار و برنج سیر و انجیر از محصولات عمده شـهرستان طارم به‌شمار مـی‌رود.

زنجان درون تولید محصول زیتون مقام اول کشوری، تولید انگور مقام هفتم، تولید سیب مقام هفتم و حبوبات مقام دهم را درون اختیـار دارد.[۱۲]

زراعت

استان زنجان با ۸۸۳۰۰۰ هکتار اراضی قابل کشاورزی ۴٫۷۷ درصد اراضی کشاورزی کل کشور را دارا بوده و مساحت اراضی آبی کشاورزی استان نیز ۱۶۸۳۹۵ هکتار (۲ درصد اراضی کشور) مـی‌باشد؛ بنابراین زنجان همواره بـه عنوان قطب کشاورزی درون کشور مطرح است.[۱۲]

باغداری

دامداری

مرغداری

این استان دارای ۸۳ واحد مرغداری گوشتی و ۴ واحد مرغ تخم‌گذار مـی‌باشد.[۱۳]

بر اساس آمارهای موجود درون سال ۱۳۹۲ سالانـه ۱۱ مـیلیون و ۸۹۵ هزار و ۴۱۶ قطعه جوجه گوشتی و ۲۴۴ هزار و ۵۰۰ قطعه جوجه تخم‌گذار و همچنین ۲۷۳ هزار و ۴۵ قطعه جوجه مادر درون این استان جوجه ریزی شده‌است.[۱۴]

همچنین یک واحد مرغ مادر بومـی بـه ظرفیت ۱۳هزارو ۱۰۰ قطعه درون سال و ۴ واحد بوقلمون گوشتی با ظرفیت ۲۶هزارو ۶۰۰ قطعه درون هر دوره پرورش داده مـی‌شود.[۱۳]

زنبورداری

بر اساس آمارهای سال ۱۳۹۰ تعداد ۲۵۷۹ کندو بومـی ۷۸۰۱۰ کندو مدرن درون این استان موجود مـی‌باشد؛ کـه سالانـه پانصد و یـازره کیلو عسل تولید مـی‌کنند.[۱۵]

پرورش ماهی

واحدهای پرورش ماهیـان گرم آبی و ماهیـان سردآبی صنعتی و نیمـه صنعتی درون این استان موجود مـی‌باشد.[۱۵]

صنایع تبدیلی کشاورزی

اقلیم

حوزه‌های آبخیز

حوزه‌های آبخیز استان شامل رودخانـه قزل اوزن با سطح حوزه ۱۷۳۲۸ کیلومتر مربع و رودخانـه شورکات و خرارود با وسعت ۴۸۳۶ کیلومتر مربع مـی‌باشد کـه متوسط خروجی آب سالانـه استان درون ایستگاه گیلوان رودخانـه قزل اوزن ۳ مـیلیـارد و ۸۴۰ مـیلیون متر مکعب و در رودخانـه ابهر رود ۷۸ مـیلیون متر مکعب و خرارود ۵۰ مـیلیون متر مکعب مـی‌باشد.[۱۶]

رودخانـه‌ها

رودخانـه قزل اوزن

زنجان رود

سجاس رود

رود ایجرود

شورکات (ابهر رود)[۱۷]رود انگوران چای

دریـاچه آبشار و تالاب‌ها

• دریـاچه پری ماهنشان
• دریـاچه شورگل خندقلو
• دریـاچه آب‌بندان همایون

• دریـاچه آب‌بندان سارمساقلو
• دریـاچه آب‌بندان قره چریـان
• تالاب قمشلو
• آبشار شار شار
• آبشار هشترخان(به فارسی: بوقلمون)

کاریزها

• قنات حاجی مـیر بهاءالدین
• قنات حاج یوسف
• قنات حاجی عبدالحسین تاجر موسوم بـه قنات سرچشمـه
• قنات قیز قید
• قنات کوتاه حاج داداش
• قنات اعتماد امـین (وقفی عباس خان)
• قنات معین التجار
• قنات جلوخانـه

• قنات تازه کهریز، خرمدره
• قنات عمومـی، خرمدره
• قنات کهریزدره، خرمدره
• قنات محمودآباد، خرمدره
• قنات مـیرزابابا، خرمدره
• قنات قربانعلی، ابهر
• قنات محمدقلی، ابهر

چشمـه‌های آب گرم

• چشمـه آب گرم آرکوین درون حومـه روستای آرکوین درون بخش ایجرود جاده بیجار
• چشمـه آب گرم ابدال درون ۳۰ کیلومتری جنوب غربی زنجان درون نزدیکی روستای ابدال
• چشمـه آب گرم روستای سرگاب درجنوب شرقی قیدار
• چشمـه آب گرم روستای مـیانج و حلب درون انگوران
• چشمـه آب گرم روستای الله بلاغی درون نزدیکی روستای ماهان بخش طارم

• چشمـه آب گرم روستای ینگجه درون بخش ماهنشان
• چشمـه آب گرم گرماب درون ۶۰ کیلومتری خدابنده درون حومـه روستای گرماب
• چشمـه آب گرم قنیرجه درون ۱۰ کیلومتری روستای علم کندی شـهرستان ماه نشان
• چشمـه‌های آب سرد الله بلاغی واقع درون ۵۰ کیلومتری شمال زنجان و حومـه روستای ماهان درون شـهرستان طارم
• چشمـه آب معدنی عمقین درون ۱۵ کیلومتری لوشان درون جاده سیروان شـهرستان طارم[۱۸]
• چشمـه آب گرم وننق[۱۹]

عوارض طبیعی

آبشار شارشار

تپه ماهورهای پاپایی

صخره قیرخ ایـاق (به فارسی: هزار پا)

غارها

تا کنون شش غار درون استان زنجان کشف شده‌است.[۲۰]

• غار کتله خور
• غار زرین (دودزا)
• غار حاج کندی

• غار خرمنـه سر
• غار شاکین
• غار گلجیک

ارتفاعات

این استان به‌طور متوسط حدود ۱۵۰۰ متر از سطح دریـا ارتفاع دارد. پست‌ترین نقطه داخل آن با ارتفاع ۳۰۰ متر درون منطقه گیلوان ار توابع طارم بوده و بلندترین قله آن با ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر درون کوه‌های تخت سلیمان درون ارتفاعات شـهرستان ماه نشان واقع شده‌است.[۲۱]

قیز قالاسی با ارتفاع ۳۲۱۴ متر درون بخش انگوران شـهرستان ماه نشان واقع شده و از بلندترین قله‌های استان زنجان به‌شمار مـی‌آید.

کوه‌ها

بیش از ۲۷۴ کوه درون استان زنجان شناسایی شده‌اند کـه قسمتی از این ارتفاعات به‌طور سلسله وار دامنـه‌های حاصلخیزی دارند.[۲۲]

• رشته کوه‌های شمالی:

مشتمل بر بخشی از البرز غربی و دامنـه‌های جنوبی کوهستان تالش کـه مـهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: طالقان، تخت سلیمان، سیـالان و الموت درون البرز.

• رشته کوه‌های غربی و جنوب غربی:

شامل کوه‌های دمـیرلو، جهان‌داغ و قیدار.

• رشته کوه‌های مرکزی:

که استان را از دشت قزوین جدا مـی‌کنند و عبارت‌اند از: چرگر، سندان داغی، ملاداغی و پوتالی.

مـهم‌ترین کوه‌های استان عبارتند از

ابدال

این کوه کـه از کوه‌های بلند استان به‌شمار مـی‌رود، درون شمال روستای خورجهان، از توابع دهستان انگوران واقع شده‌است و ۳۰۹۹ متر ارتفاع دارد. رودخانـه‌های انگور چای، تخته یورد و دربند از این کوه سرچشمـه مـی‌گیرند. دامنـه‌های جنوبی این کوه بـه دهستان انگوران، و دامنـه‌های شمالی آن بـه دهستان اوریـاد مشرف است.

بابا گیلدر

این کوه با ارتفاع ۲۸۵۰ متر، درون ۹۵ کیلومتری جنوب غربی زنجان و در غرب روستای حلب از توابع دهستان انگوران واقع شده و سرچشمـه اصلی رود حلب است. دامنـه‌های شرقی آن بـه دهستان انگوران، و دامنـه‌های غربی آن بـه دهستان احمدآباد سفلی (از توابع شـهرستان مـیاندوآب) مشرف هست و جزو کوهستان قرّداغ به‌شمار مـی‌آید.

بلقیس

این کوه درون ۱۲ کیلومتری روستای یـاستی قلعه، از توابع دهستان انگوران قرار گرفته‌است و ۳۳۳۲ متر ارتفاع دارد. این کوه سرچشمـه رودخانـه‌های بالاجوجه و انگوران چای، و بلندترین قله کوهستان قرخ بلاغ (چهل چشمـه) است. چشمـه‌های بسیـاری از دامنـه‌های این کوه مـی‌جوشند.

چال

این کوه درون قسمت شمال غربی روستای خورجهان، از توابع دهستان انگوران واقع شده‌است و ۳۰۵۰ متر ارتفاع دارد. این کوه سرچشمـه رودخانـه‌های انگوران چای و تخته یورد است.

صندوق سندران

این کوه با ارتفاع ۳۲۱۴ متر، درون جنوب روستای علم کندی، از توابع دهستان اوریـاد واقع شده‌است و سرچشمـه رودخانـه‌های انگوران چای، قلعه چای، تخته یورد و بالاجوجه است.

این کوه، از نظر ارتفاع، دومـین قله مرتفع کوهستان قرخ بلاغ (چهل چشمـه) محسوب مـی‌شود.

قبله داغ

این کوه با ارتفاع ۳۲۰۵ متر، درون غرب روستای زرین آباد از توابع دهستان اوریـاد واقع شده‌است و سرچشمـه رود قلعه چای است.

لعل کان

این کوه با ارتفاع ۳۰۵۰ متر، درون جنوب غربی روستای یـاستی قلعه، از توابع انگوران واقع شده‌است و سرچشمـه رودخانـه‌های کاکا، انگوران چای و قره‌قیـه است.

این کوه، از شمال غربی بـه کوه بلقیس، و از شرق بـه کوه قزلر قلعه سی متصل هست و از کوه‌های کوهستان قبرخ بلاغ (چهل چشمـه) است.

علاوه بر این کوه‌ها، استان زنجان دارای قله‌ها و بلندیـهای مـهم دیگری نیز هست کـه از آن جمله مـی‌توان بـه کوه‌های یـان بلاغ (۲۹۷۲ متر)، داغی (۲۸۶۱ متر)، سندان داغ (۲۵۸۰ متر)، آرگون (۲۹۲۴ متر)، جانقورتاران (۲۵۸۰ متر)، چال خاتون (۲۹۹۳ متر)، چنوباشی (۲۹۵۰ متر)، سفید (۲۹۳۳ متر)، کوه سندان، کوه دوشاخ، دینگه (کوه)، کوه آق‌داغ، کوه تکه‌قیـه‌سی اشاره نمود.[۲۳]

دشت‌ها

دشت‌های استان زنجان عبارتند از دشت زنجان، سلطانیـه، ابهر، خرم دره، گرماب، زری آباد، گل تپه، سجاس، حلب، ماه نشان، انگوران، دندی، قیدار و طارم علیـا.

جنگل‌ها

از مساحت ۲۲۱۶۴۰۰ هکتاری استان ،۱۲۳۴۶۱۳ هکتار یعنی حدود ۵۶٪ آن شامل اراضی منابع ملی هست و از این اراضی ملی ۹۷۳۵۵ هکتار آن شامل جنگلهای طبیعی استان مـی‌باشد. بـه عبارت دیگر ۹/۷٪ عرصه‌های ملی و ۴/۴٪ مساحت کل استان را مناطق جنگل طبیعی تشکیل مـی‌دهد و با احتساب مساحت حدود ۱۷۰۰۰ هکتاری جنگلهای دست کاشت، سرانـه جنگل درون استان زنجان ۱۲/۰ هکتار به منظور هر نفر مـی‌باشد.

مناطق جنگلی استان زنجان با مساحت ۹۷۵۵۳ هکتار درون ارتفاعات شمالی و جنوبی رودخانـه قزل اوزن درون شـهرستان طارم، ارتفاعات شمال غربی شـهرستان زنجان، ارتفاعات شمال شرقی شـهرستان ماهنشان و ارتفاعات شمال شرقی شـهرستان‌های ابهر و خرمدره واقعند. گونـه‌های غالب این جنگلها، ارس، بنـه، زالزالک، سیـاه تلو، بادام کوهی، گیلاس وحشی و شیر خشت مـی‌باشد

جنگلهای دست کاشت

استان زنجان با داشتن بیش از ۱۷۰۰۰هکتار جنگل دست کاشت یکی از قطب‌های تولید صنوبر بـه منظور تأمـین نیـاز سلولزی کشور به‌شمار مـی‌آید.[۱۶]

زنجان دومـین استان کشور درون توسعه زراعت چوب است.[۲۴]

مراتع

سطح کل مراتع استان درون حدود ۲/۱ مـیلیون هکتار بوده کـه ۴۲۰ هزار هکتار آن جزء مراتع ییلاقی، ۳۰ هزار هکتار جزء مراتع قشلاقی و ۷۵۰هزار هکتار جزء مراتع مـیانبند مـی‌باشد. ۷٪ از مراتع استان جزء مراتع خوب، ۶۰٪ دارای وضعیت متوسط و ۳۳٪ جزو مراتع فقیر یـا غیرقابل بهره‌برداری مـی‌باشد. سطح کل مراتع استان ۱۱۳۷۰۶۰هکتار برآورد شده‌است.[۱۶]

جغرافیـای گیـاهی

استان زنجان براساس تقسیم‌بندیـهای بزرگ جغرافیـائی گیـاهی، جزء مناطق نیمـه استپی، کوه‌های مرتفع و جنگلهای خشک بوده و به عنوان زیربخش‌هایی از ناحیـه بزرگ ایران و تورانی محسوب مـی‌گردد. تأثیر عوامل اکولوژیکی، بخصوص مـیزان نزولات آسمانی و پراکنش آن پستی و بلندی و وضعیت خاک بر پوشش گیـاهی کاملاً مشـهود است.[۱۶]

از مـهمترین جوامع گیـاهی موجود استان مـی‌توان بـه جوامع گیـاهی ذیل اشاره نمود:

• جامعه گیـاهی درمنـه (Artemisia)
• جامعه گیـاهی درمنـه- گون- آویشن (Artemisia-Astragallus-Thymus)
• جامعه گیـاهی گندمـیان – گون (Grasses-Astragallus)
• جامعه گیـاهی بالشتکی‌ها (بوته‌های تیغدار پهن)
• جامعه گیـاهی گندمـیان (Grasses)

مناطق حفاظت شده

• منطقه حفاظت شده ابهر
• دشت سهرین زنجان

• انگوران ماهنشان
• سرخ‌آباد طارم

• دربند قاطرچی

آثار باستانی

مردان نمکی

بناهای تاریخی

گنبد سلطانیـه

بازار زنجان

دژمنده (ایجرود)

معبد داش‌کسن

کارخانـه کبریت‌سازی سه ستاره زنجان (کارخانـه کبریت سازی)

عمارت دارائی

عمارت ذوالفقاری

گنبد خوئین (به ترکی آذربایجانی: کمبز)

بنای تاریخی چلبی اوغلی

آب انبارها

• آب انبار رختشویخانـه
• آب انبار عباس قلی خان
• آب انبار حاج مـیربهاالدین

• آب انبار حاج لطف‌الله
• آب انبار مسجد یری بالا
• آب انبار مسجد یری پایین[۲۵]

کاروانسراها

کاروانسراها بـه دو دسته کلی تقسیم مـی‌شدند: ۱- کاروانسراهای برون‌شـهری ۲- کاروانسراهای درون‌شـهری

و کاروانسزاهای درون‌شـهری معمولاً یـا داخل بازار بودند یـا درون خیـابان‌های اطراف بازار

• کاروانسرای سنگی (ازکاروانسراهای درون‌شـهری)
• سرای ملک(از کاروانسراهای داخل بازار)
• سرای فغفوری(از کاروانسراهای داخل بازار)
• سرای حاج ابراهیم(از کاروانسراهای داخل بازار)
• سرای ناصری(از کاروانسراهای داخل بازار)
• کاروانسرای نیک‌پی (از کاروانسراهای برون‌شـهری)
• سرای حاج شامـی بالا (از کاروانسراهای داخل بازار)
• سرای حاج کلبعلی(از کاروانسراهای داخل بازار)[۲۶]
• کاروانسرای دخان (از کاروانسراهای درون‌شـهری)

پل‌های تاریخی

• پل مـیر بهاءالدین
• پل سردار

• تخته کورپو خرمدره
• پل حاج سید محمد
• پل و قلعه قشلاق[۲۷]

خانـه‌های تاریخی

عمارت ذوالفقاری

بنای توفیقی

خانـه شیخ السلامـی

خانـه و باغ معین

خانـه اسعدی

بنای خدیوی[۲۸]

تپه‌ها و آرامستان‌های تاریخی

تپه آرغاجی

تپه قوش خانـه

تپه ده‌باشی

تپه کلک‌لی

تپه گوگجه قیـا

تپه تورپاق قلعه ارمغانخانـه

تپه گورستان ارمغانخانـه

تپه گورستان پل آقاج

تپه گورستان ارقین

تپه گورستان اربابی

تپه قلعه چارخ‌آباد

تپه گورستان کهنـه

تپه قلعه چارخ‌آباد

تپه باغلوجه آقا

تپه حاجی پیر

تپه داش گل تپه سی

تپه برج اوستی

تپه قدیمـی ریحان

تپه قلعه باشیز

تپه چای قبری

تپه کاروانسرا گل تپه

گورستان ساری تپه

تپه گورستان شیخ حسن

آرامگاه سید ابوالقاسم مجتهد مـیرزایی

آرامگاه مجتهدی

تپه گورستان نوهل

تپه گلیک چای

تپه کوچک

محوطه مراد دره سی

محوطه علی بلاغ

محوطه قوی بلاغی

محوطه درمان قاباغی

محوطه گلیک بوین

تپه بزرگ

تپه آقلی داش

تپه قلعه آق کند

محوطه کمالی دوزوی

گرگان تپه آق کند

تپه چهل بلاغ کوچک

تپه سلطان بلاغی

تپه قوچی کندی

و…

گرمابه‌ها

• فاضلی (واقع درون خیـابان خواجه نصیرالدین)
• حاج ابراهیم
• حاج داداش
• حسینیـه اعظم
• حاج فیروز
• سالارسلطانیـه

• فراش باشی
• قوشا
• یـایـان
• مـیرلی[۲۹]
• دلشاد

-

تاریخی زرین رود قلعه‌ها

• برج و بارو زنجان
• قلعه بهستان
• قلعه تشویر
• قلعه پیرقشلاق
• قلعه قلتوق

• قلعه هورگی
• قلعه سعیدآباد
• قلعه سهرین
• قلعه مـهر

• تپه تورپاق قلعه ارمغانخانـه
• تپه قلعه (ضیـاآباد)
• تپه قلعه ۱
• تپه قلعه ۲

• تپه قلعه آق کند
• تپه قلعه باشیز
• تپه قلعه تپه سی
• تپه قلعه چارخ‌آباد

• تپه قلعه قرخ قز
• تپه قلعه قره تپه
• تپه قلعه قندر قالو
• تپه قلعهر قبر

• قزلار قلعه سی
• قلعه سهرین
• قلعه قلتوق
• یـاستی قلعه[۳۰]

چهار طاقی‌ها (آتشکده)

• چهار طاقی الزین
• چهار طاقی تشویر

• چهار طاقی گیلوان
• چهار طاقی پیرچم

اماکن زیـارتی

امامزاده‌ها

• امامزاده سید ابراهیم (ع)
• بقعه قیدار نبی (ع) شـهرستان خدابنده شـهر قیدار
• امامزاده زیدالکبیر
• امامزاده کهریز سلطانیـه
• امامزاده ابراهیم (سلطانیـه)
• امامزاده حیدر (گیلوان)
• امام زاده عبدالله (صومعه بر)
• امام زاده محمد باقر کله سیران طارم

• امام زاده محمد ماهوری
• امام زاده یحیی صائین قلعه
• مقبره امام زاده اسماعیل شناط
• امامزاده عبدالخیر
• امام زاده محمد تقی
• امام زاده یعقوب صائین قلعه

مساجد تاریخی شـهرستان زنجان

مسجد جامع زنجان

حسینیـه اعظم زنجان

زینبیـه اعظم زنجان

مسجد چهل ستون

مسجد خانم

مسجد آقا سید فتح‌الله

مسجد عباسقلی خان

مسجد آقا کاظم

مسجد یری بالا

مسجد ولیعصر (ملا)

مسجد مـیرزایی قائمـی

مسجد مـیرزائی

مسجد شیخ علی

مسجد اسحق مـیرزا

مسجد شیخ فیـاض

مسجد دمـیریـه

شـهرستان ابهر

مسجد جامع ابهر

مسجد جامع قروه

مدرسه علمـیه هیدج

شـهرستان ایجرود

مسجد جامع گلابر

شـهرستان خدابنده

مسجد جامع سجاس

مسجد جامع خدابنده

بقعه قیدار نبی

صنایع استان

استان زنجان بـه دلیل محدودیت قانونی توسعه ظرفیتهای تولیدی درون تهران و مرکز کشور و برخورداری از شبکه‌های زیر بنایی قوی (زمـین-منابع آب-خاک- شبکه‌های مواصلاتی- موقعیت راهبردی درون منطقه شمالغرب - عبور خطوط انرژی - سرمایـه‌گذاری کلان ملی و…) از پتانسیل قابل ملاحظه‌ای درون جذب سرمایـه‌گذاری بخش صنعت برخوردار است. از صنایع مـهم استان بـه چند نمونـه اشاره مـی‌گردد:

• شرکت ایران ترانسفو
• شرکت ملی سرب و روی ایران
• شرکت سیمان خمسه
• شرکت ایریکو ابهر
• شرکت سیم و کابل ابهر
• شرکت نخ تایر
• شرکت پارس سوئیچ
• شرکت کالسیمـین
• شرکت مـینو خرمدره
• شرکت بلکا شرق
• شرکت پیش سازان لوازم خانگی ایران

• شرکت صنایع پتروشیمـی زنجان
• شرکت صنعتی لائی ساز
• شرکت نساجی مـه ریس ابهر
• شرکت سامان شیمـی
• شرکت فرش سهند
• شرکت روغن نباتی جهان
• شرکت فراوری مواد معدنی ایران (کارخانـه روی دندی)
• شرکت ترانسفورماتورسازی کوشکن
• شرکت صنایع برق زنگان پارس
• شرکت چینی‌سازی ماهنشان و هیس
• و…

شـهرستان ابهر کـه به عنوان بزرگترین شـهرستان صنعتی استان شناخته مـی‌شود قطب کارخانـه‌های بزرگ استان درون تولیدات صنعتی به‌شمار مـی‌رود به‌طوری‌که بیش از ۳شـهرک صنعتی فعال را درون خود جای داده‌است. صنایع ریلی ایرکو-بهداشتی-صنایع نساجی -پلاستیک -فولاد و… از جمله تولیدات این شـهرک‌ها مـی‌باشند.

همچنین شـهرستان زنجان از لحاظ تنوع معادن بسیـار غنی بوده به‌طوری‌که درون حال حاضر بالغ بر ۱۷۰ اندیس و ذخایر معدنی قابل بهره‌برداری و در دست اکتشاف ویـا شناسایی شده درون استان وجود دارد کـه شامل: سرب و روی، براسیت، سیلیس، خاکهای صنعتی آنتی موان، تالک، پرلیک، سولفات منیزیم، آلونیت، منگنز، مس، آهن و سنگ‌های تزیینی (گرانیت، مرمریت، تراورتن، چینی و مرمر) و سنگ‌های آهکی و گچ و سنگ لاشـه‌است. هم اینک این استان بزرگ‌ترین معادن روی خاور مـیانـه را درون خود جای داده‌است.

شـهرک‌های صنعتی[۳۱]

شـهرکهای درون حال واگذاری و فعال

• شـهرک صنعتی ابهر (نورین)
• شـهرک صنعتی ابهر (هیدج)
• شـهرک صنعتی ابهر۲(شریف)
• شـهرک صنعتی ابهر۳(افق)
• شـهرک صنعتی خرمدره
• شـهرک صنعتی خدابنده
• شـهرک صنعتی زنجان ۱(اشراق)
• شـهرک صنعتی زنجان۲(نوآوران)

• شـهرک صنعتی تخصصی روی
• شـهرک صنعتی طارم
• شـهرک صنعتی ناحیـه صنعتی طارم
• شـهرک صنعتی ناحیـه صنعتی ایجرود
• شـهرک صنعتی ماهنشان
• شـهرک صنعتی انگوران

شـهرکهای درون مرحله تملک

• شـهرک صنعتی صائین قلعه
• شـهرک صنعتی سلطانیـه
• شـهرک صنعتی زنجان ۳
• شـهرک صنعتی ایجرود

شـهرکهای مصوب و در حال احداث

• شـهرک صنعتی انگوران

معادن و منابع طبیعی

این استان داری ۳۲۸ حلقه معدن مـی‌باشد.[۳۲] کـه از این تعداد ۷۵ معدن درون زمـینـه سنگ تزئینی و نما، ۲۴۶ معدن روباز، ۳ معدن زیر زمـینی و یک معدن زیر زمـینی زغال سنگ مـی‌باشد.[۳۳]

رخدادهای زمـین‌شناسی باعث تشکیل کانسارهای متنوعی درون استان شده به‌طوری‌که درون حال حاضر بالغ بر ۵۰۰ مـیلیون تن دارای پروانـه بهره‌برداری از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مـی‌باشد کـه عمدتاً شامل سرب و روی، براسیت، سیلیس، خاک‌های صنعتی، فلدسپات، گچ آهن و … مـی‌باشد.

از معادن فعال درون استان مـی‌توان بـه سرب و روی انگوران، پتاسایلجاق (پیکرومریت)، آهن سرخه دیزج و مروارید، معادن ترآورتن منطقه دندی، معادن گرانیت ابهر و خرمدره، معادن سیلیس (تاب کوارتزیت)، برآسیت وپرلیت، فلدسپات، خاک صنعتی و… اشاره کرد. وجود بزرگترین معدن سرب و روی خاورمـیانـه و معادن برآسیت قره گل و مشمپا، وجود گرانیت درون کوه‌های طارم، عبور باند سیلیس از کوه‌های سلطانیـه، و وجود ذخائر عظیمـی از فلدسپات، سیلیس و ذخائر آهک و رس فراوان از ویژگی‌های منحصر بـه فرد این استان مـی‌باشد. وجود معدن سرب و روی انگوران موجب گشته کـه این استان درون حال حاضر بـه عنوان قطب تولید روی کشور مطرح گردیده و زمـینـهٔ لازم به منظور ایجاد صنایع جنبی آن از قبیل صنایع گالوانیزاسیون، تولید اکسید روی، پودر روی و سولفات روی فراهم نماید. معدن «انگوران» از نظر عیـار بالای فلزات موجود، از معادن نادر درون جهان است.[۳۴]

گمرکات

صادرات

واردات

قاچاق کالا

آموزش

مراکز علمـی و آموزشی

پارک‌های علم و فناوری

پارک علم و فناوری استان زنجان

دانشگاه‌ها سراسری

مرکز تحصیلات تکمـیلی درون علوم پایـه زنجان

دانشگاه زنجان

دانشگاه علوم پزشکی زنجان

دانشکده ی فنی ابهر (وابسته بـه دانشگاه زنجان)

دانشکدهٔ پرستاری و مامایی ابهر

تربیت معلم

مرکز تربیت معلم شـهید بهشتی زنجان

مرکز تربیت معلم الزهراء زنجان

دانشگاه فنی و حرفه‌ای

آموزشکده الغدیر زنجان

آموزشکده قائم زنجان

آموزشکده اشراق قیدار

آزاد

• دانشگاه آزاد اسلامـی واحد زنجان
• دانشگاه آزاد اسلامـی واحد ابهر
• دانشگاه آزاد اسلامـی واحد خدابنده
• دانشگاه آزاد اسلامـی واحد هیدج

پیـام نور

دانشگاه پیـام نور زنجان

دانشگاه پیـام نور ابهر

دانشگاه پیـام نور قیدار

دانشگاه پیـام نور ماهنشان

ِّدانشگاه پیـام نور سلطانیـه

دانشگاه پیـام نور آب بر (طارم)

دانشگاه پیـام نور خرمدره

دانشگاه پیـام نور ایجرود

دانشگاه پیـام نور صائین قلعه

علمـی کاربردی

زنجان دارای بیست مرکز آموزش عالی علمـی و کاربردی است.[۳۵]

علمـی کاربردی زنجان

علمـی کاربردی ابهر

علمـی کاربردی مـینو واحد خرمدره

و…

غیرانتفاعی

مؤسسه آموزس عالی صوفی رازی زنجان

مؤسسه آموزس عالی روزبه زنجان

مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی صائب ابهر

مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی اثیرالدین ابهری ابهر

مؤسسه آموزش عالی کار واحد خرمدره

بهداشت و درمان

مراکز درمانی

این استان دارای ۱۴۰ واحدهای بیمارستانی و مراکز بهداشتی و درمانی مـی‌باشد.[۳۶]

• بیمارستان آیت‌الله زنجان
• بیمارستان ولیعصر زنجان
• بیمارستان شـهید دکتر بهشتی زنجان
• بیمارستان ارتش زنجان
• بیمارستان امام حسین (ع) زنجان
• بیمارستان بهمن زنجان
• بیمارستان امـید ابهر
• بیمارستان امدادی ابهر
• بیمارستان ۲۲۰ تخت خوابی ابهر
• بیمارستان امـیرالمؤمنین خدابنده
• بیمارستان شـهدا آب بر
• بیمارستان رازی ماهنشان
• بیمارستان بو علی سینا خرمدره

راه‌ها و مسیرهای مواصلاتی

آزادراه ۲ (ایران)

جاده ۳۱ (ایران) (جاده اردبیل)

جاده ۳۲ (ایران) (جاده ترانزیت)

جاده ۳۵ (ایران) (جاده بیجار)

جاده ۴۷ (ایران) (جاده کبودر آهنگ)

فرودگاه زنجان

راه‌آهن شمالغرب

سدها

بر مبنای آمارهای ارائه شده استان زنجان مجموعاً دارای ۵۱ سد مـی‌باشد کـه از این تعداد ۱۵ سد مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند و ۷ سد درون دست ساخت مـی‌باشند و همچنین ۲۹ سد درون حال مطالعه هستند.[۳۷]

سدهای بهره‌برداری شده

• سد تالوار
• سد چتز
• سد چرگر
• سد چریـان
• سدازنگ
• سد گل تپه زنجان

• سد گلابر
• سد تلخاب
• سد تهم
• سد جوره خان
• سد حسن ابدال
• سد خانقاه ایجرود

• سد خلیفه لو زنجان
• سد خندقلو
• سد داش بلاغ
• سد سارمساقلو
• سد سفیدکمر
• سد سفید کمر ۲
• سد سلمانلو

• سد سهرین۱
• سد سیدلر
• سد عمـیدآباد
• سد فیله خاصه
• سد قارختولو
• سد قانلو

• سد قاهران
• سد قره تپه زنجان
• سد قواق
• سد کبود گنبد
• سد کینـه ورس
• سد محمودآباد

• سد مـیرزاخانلو
• سد مـیرزاخانلو ۲
• سد ینگجه زنجان
• سد نوده بین
• سد احمد کندی
• سد بزوشا
• سد بوئین

• سد خیرآباد سلطانیـه
• سد ذاکر۱
• سد ذاکر۲
• سد زرنان
• سد مـیانج
• سد سهرین۲[۳۸]

سدهای درون دست ساخت

• سد بلوک
• سد مشمپا
• سد مراش

• سد قره درق (بلوبین)
• سد مـیرزاخانلو۲
• سد تنظیمـی پاوه رود[۳۹]

سدهای درون دست مطالعه

• سد چروک
• سد چسب
• سد گلجه
• سد گوجه قیـا
• سد گوزل دره
• سد آقچه قلعه
• سدازنگ ۲

• سد بولاماجی
• سد داشن زنجان
• سد رامـین
• سد زرین آباد
• سد سردهات شیخ لو
• سد سنقر
• سد کتله خور

• سد سیـاوه رود
• سد شویر
• سد قزل تپه
• سد قشلاق زنجان
• سد کزبر
• سد کلوچ

• سد منداق
• سد مـهتر
• سد هشتاد جفت
• سد بیزینـه رود
• سد حاج قشلاق
• سد شـهرک

• سد نصیرآباد
• سد لجامگیر
• سد ویک
• سد کوه زین
• سد آستاکل
• سد نورآباد خدابنده

• سد پاوه رود
• سد دره سجین
• سد ارمغانخانـه (بعثت)
• سد بایچه باغ
• سد قوهجین[۴۰]

نیروگاه‌ها

خطوط انتقال و توزیع برق با طول ۱۶۱۷٫۲ کیلومتر مدار با تعداد ۲۸ پست و ظرفیت ۲۶۶۱٫۵ مگاآمپرولت.[۳۶]

• نیروگاه ۴۸۴ مگاواتی زنجان شماره یک
• نیروگاه ۴۸۴ مگاواتی زنجان شماره دو

• نیروگاه ۱۰۰۰ مگاواتی سیکل ترکیبی زنجان (آریـان)
• نیروگاه سلطانیـه زنجان(۱۰۰۰ مگاواتی)[۴۱]

نیروهای مسلح

تیپ ۲۱۶ مستقل زرهی (پادگان شـهید سرلشکر غلامرضا مخبری)

سپاه انصار المـهدی (عج)

آمادگاه زنجان (انبار تسلیحات شمال غرب کشور)

جستارهای وابسته

• جمعیت شـهرهای استان زنجان
• فهرست جمعیت شـهر و روستاهای استان زنجان
• پان‌ترکیسم و جعل تاریخ
• ماد سفلی
• آندیـا
• محمد خدابنده الجایتو
• اردشیر بابکان
• شـهرهای ساسانی (بخش شـهر ابهر)
• عبدالله مـیرزا

• |}

منابع

• تاریخ زنجان:دکتر هوشنگ ثبوتی. دانشگاه زنجان
• اطلاعات گردشگری استان زنجان
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران ۱۳۸۳، ص۱۲۳.

پانویس

↑ https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومـی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری

↑ «تاریخچهٔ استان» (پارسی). شبکهٔ اطلاع‌رسانی استان قزوین. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۰۶ مـهٔ ۲۰۱۲.

↑ Bazin, Marcel. “GĪLĀN i. GEOGRAPHY AND ETHNOGRAPHY”. In Encyclopaedia Iranica. Archived from the original on 15 December 2012.

↑ امـیراحمدیـان، بهرام. دانشنامـهٔ جهان اسلام. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۵ دسامبر ۲۰۱۲.

↑ خطای یـادکرد: خطای یـادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی به منظور یـادکردهای با نام autogenerated1 وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

↑ "Zanjan Climate Normals 1961–1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. Retrieved December 27, 2012.

↑ گویش‌ها و لهجه‌ها

↑ http://cgie.org.ir/fa/news/2510

↑ گویش‌های زبان تاتی درون مقدمـه کتاب «دستور زبان تاتی جنوبی»، پروفسور احسان یـارشاطر، لاهه - پاریس ۱۹۶۹

↑ شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۹۴۱۴/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومـی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان زنجان/به سفارش شورای فرهنگ عمومـی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیـاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۶-۴۹-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۲ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)

↑ اصفهانیـان رئیس کمـیته داوران فدراسیون فوتبال شد خبرگزاری آفتاب

↑ ۱۲٫۰۱۲٫۱ http://investinzanjan.ir/MenuPages/Sub.aspx?id=50

↑ ۱۳٫۰۱۳٫۱ http://www.infopoultry.net/vdcb.0bzurhbw9iupr.txt

↑ http://www.itpnews.com/dakhly/11-mylyvn-v-800-hzar-ghtah-jvjh-ryzy-dr-znjan-anjam-shd.aspx?Itemid=332

↑ ۱۵٫۰۱۵٫۱ http://www.iranslal.com/state/zanjan.htm

↑ ۱۶٫۰۱۶٫۱۱۶٫۲۱۶٫۳ http://zanjan.frw.org.ir

↑ http://zanjan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=507

↑ http://www.wikipg.com/wiki/استان%20زنجان#چشمـه‌های%20استان%20زنجان

↑ http://zanjan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=505

↑ http://www.irancaves.com/Fa/cavesbyprovince.aspx

↑ http://www.iran.ir/about/city/zanjan

↑ http://tebyan-zanjan.ir/papers/subpapers.aspx?id=7&category=rf

↑ http://af.samta.ir/atlas/index.php?title=ناهمواری‌های_استان_زنجان

↑ http://www.irna.ir/fa/News/81082658/سایر/زنجان_دومـین_استان_کشور_در_توسعه_زراعت_چوب_است

↑ http://zanjan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=461

↑ http://zanjan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=459

↑ http://zanjan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=460

↑ http://zanjan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=454

↑ http://zanjan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=457

↑ http://zanjan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=423

↑ http://zanjaniec.ir/user/Index.jsp?SID=1&lang=Fa

↑ http://www.ime.org.ir/members.net/idminelist/?os=11

↑ http://www.ime.org.ir/members.net/mine/minelist.aspx?pg=0&sort=&dir=&ostan=11&subgrp=0&pglen=10&s=&t=&f=&v=&fname=&typ=

↑ http://investinzanjan.ir/MenuPages/Sub.aspx?id=49

↑ http://www.uast.ac.ir/SitePages/Default.aspx

↑ ۳۶٫۰۳۶٫۱ http://investinzanjan.ir/MenuPages/Sub.aspx?id=48

↑ http://daminfo.wrm.ir/fa/dam/stats

↑ http://daminfo.wrm.ir/fa/tabularview?rnd=45959

↑ http://daminfo.wrm.ir/fa/tabularview?rnd=19698

↑ http://daminfo.wrm.ir/fa/tabularview?rnd=31610

↑ http://www.zpgmc.ir/

پیوند بـه بیرون

ویکی‌سفر یک راهنمای سفر به منظور استان زنجان دارد. در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ استان زنجان موجود است.

• استانداری زنجان
• سایت استان زنجان

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=استان_زنجان&oldid=24298160»

---

[استان زنجان - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد ع های هوشنگ قره خان]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Mon, 30 Jul 2018 00:48:00 +0000

---