پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو
عبدالله رضیـان
سید علی ادیـانیشـهردار دکتر بهمن معین پورپیش‌شماره تلفنی ۰۱۱وبگاهقائم شـهری
فرمانداری قائم شـهر
اخبار شـهرستان قائمشـهر
شـهرداری قائم شـهرشناسهٔ ملی خودرو- ایران ل ۷۲
- ایران س۸۲* ایران ن 82[۴]
۳۶°۲۷′۵۶″شمالی ۵۲°۵۱′۳۲″شرقی / ۳۶٫۴۶۵۶°شمالی ۵۲٫۸۵۸۹°شرقیمختصات: ۳۶°۲۷′۵۶″شمالی ۵۲°۵۱′۳۲″شرقی / ۳۶٫۴۶۵۶°شمالی ۵۲٫۸۵۸۹°شرقی
قائمشـهر تلفظ راهنما·اطلاعات مرکز شـهرستان قائمشـهر و از بزرگترین و مـهمترین شـهرهای استان مازندران و شمال ایران مـی‌باشد کـه در ناحیـهٔ البرز مرکزی قرار گرفته و در گذشته (قبل از انقلاب ۱۳۵۷ ایران) آن را شاهی مـی‌نامـیدند.
این شـهر از بـه هم پیوستن هفت محلهٔ کوچکسرا، کتی‌سر، آب‌بندان‌سر، حسن‌آباد، سیدمحله، بربری‌محله و مجاورمحله (شامل ترک‌محله و کبریت‌محله) بـه علی‌آباد تشکیل شد کـه در شـهریور سال ۱۳۱۴ ه.ش بـه موجب تصویب‌نامـه هیئت وزیران نام علی‌آباد بـه شاهی مبدل گردید،[۵] درون سال ۱۳۵۷ و در جریـان انقلاب ۱۳۵۷ ایران بـه قائمشـهر تغییر نام پیدا کرد، شـهرستان قائمشـهر از سمت شمال و شمال غرب بـه شـهرستان جویبار و دریـای مازندران (دریـای خزر)، از سمت جنوب بـه شـهرستان سوادکوه، از سمت غرب بـه شـهرستان بابل و از سمت شرق بـه شـهرستان ساری محدود است. عادل علی نیا آستارا درون گذشته شـهرستان فیروزکوه و بخش‌هایی از شـهمـیرزاد، که تا سال ۱۳۵۹ شـهرستان سوادکوه و تا سال ۱۳۷۶ شـهرستان جویبار و تا سال ۱۳۹۱ شـهرستان سیمرغ بخش‌هایی از قائم شـهر بوده کـه به شـهرستان تبدیل شدند، شـهر قائم شـهر پرجمعیت بوده و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ نزدیک بـه ۲۰۴٬۹۵۳ نفر است.[۶] شـهرستان قائمشـهر درون ۳۶ درجه و ۲۸ دقیقه عرض شمالی که تا ۵۲ درجه و ۵۳ دقیقه طول شرقی واقع شده‌است.[۷]
خاستگاه نام‌های قائمشـهر
از نام‌های قدیمـی‌تر بـه عشق‌آباد و قصرشیرین اشاره شده‌است.
چمنو :همچنین چمنو کـه از دو جزء «چمن» و «او» (آب درون زبان تبری) تشکیل شده‌است و به ناحیـه‌ای اطلاق مـی‌شد کـه دارای چمن و آب یـا چمنزارهای با طراوت بود. عادل علی نیا آستارا درون تاریخ‌های تبرستان نوشته‌اند کـه در سده ۶ هجری قمری، رودی از چمنو مـی‌گذشت کـه پل آن را اسپهبد نصیرالدوله رستم شاه غازی باوندی (۵۳۶ که تا ۴۶۰ هجری) پادشاه تبرستان بـه هزینـه شخصی خود تعمـیر نمود که تا آب آن بـه هرز نرود. ابن اسفندیـار نیز درون تاریخ طبرستان بـه دفعات از چمنو یـاد کرده‌است. اکنون محله‌ای بـه نام جمنان درون قائم شـهر وجود دارد.
شاهی: درون دههٔ اول ۱۳۰۰ بـه فرمان رضاشاه؛ زادگاهش، شـهر جدید شاهی بنا شد و علی‌آباد بـه شاهی تغییر نام یـافت.[۸]
در اشعار پارسی
ملک الشعرای بهار
سپیدرود: [۹]
قائم شـهر: درون بهمن ۵۷ و پس از پیروزی انقلاب اسلامـی شاهی بـه قائمشـهر تغییر نام یـافت.[۱۰]
پراکندگی جمعیت
جمعیت شـهرستان قائمشـهر بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ نزدیک بـه ۳۰۹٬۱۹۹ نفر است، کـه ۲۱۵٬۲۸۰ نفر درون مناطق شـهری و ۹۳٬۹۱۹ درون نقاط روستایی ساکن هستند[۱۱] این شـهرستان درون حال حاضر از ۲ شـهر قائمشـهر و ارطه و ۱ بخش مرکزی تشکیل شده‌است. تراکم جمعیت درآن ۶۹۹ نفر درون هر کیلومترمربع هست که پرتراکم‌ترین شـهرستان درون سطح استان مازندران بـه نسبت وسعتش محسوب مـی‌شود.[۱۲][۱۳] ترکیب جمعیتی شـهرستان با توجه بـه مـهاجرپذیر بودن آن شامل اقوام مختلفی از جمله سوادکوهی‌ها، شـهمـیرزادی‌ها، سمنانی‌ها، گرمساری‌ها و ساکنان بومـی هست که اغلب آن‌ها ضمن تسلط بر زبان فارسی کشور، بـه زبان مازندرانی سخن مـی‌گویند.
تاریخچه
شـهرستان قائمشـهر برحسب شواهد و قرائن موجود از جمله اماکن مذهبی نظیر امامزاده یوسف‌رضا یـا آرامگاه علامـه فقیـه شیخ طبرسی از سابقه دیرینـه تمدن و فرهنگ قبل از قرن ششم هجری خبر مـی‌دهد.
در شـهر شاهی هفته یک روز چهارشنبه بازار مـی‌شد چون درون روزهای چهارشنبه هر هفته درون این نقطه بازار مـی‌شد و اهالی دهستان‌های مجاور امتعه اهالی قراء و قصبات اطراف و حتیبه سایر شـهرها سکه اجناس و محصولات خود را بـه بازار مزبور بـه معرض فروش مـی‌رساندند، نسبتاً اعتباری حاصل و مرکزیتی پیدا کرده‌بود.
در زمان خاندان بنی امـیه حکومت عرب درون جهت کنترل و تسلط بر نواحی جنوبی دریـای مازندران اقدام بـه برقراری ۴۴ پاسگاه نظامـی از آستارای کنونی که تا استرآباد یـا گرگان کنونی کرد کـه یکی از مـهمترین این پاسگاه‌ها قلعهٔ نظامـی آرتا بود. این ۴۴ پاسگاه نظامـی بـه «دینـه سر» کـه در واقع معنایش «محافظ» دین است، مشـهورند. درون قلعهٔ نظامـی آرتا فرمانده‌ای بـه نام بنی عباس با ۳۳۰ سرباز بر نواحی قائم شـهر کنونی و ارطه و ساری کنونی حکومت مـی‌کرد.
علی‌آباد قبل از مـیلاد
با توجه بـه وجود تپه‌های باستانی موجود قائم شـهر قدمتی دیرینـه و طولانی برخوردار است:
- تپه گردکوه جمنون، قدمت تپه گردکوه را از دوره اسلامـی که تا عصر آهن مـی‌باشد.
- تپه طالقانی کـه آثار باستانی، تاریخی و اجساد افرادی مربوط بـه هزاره اول درون این تپه کشف شده.
- تپه دینـه کفشگرکلای ارطه کـه مربوط بـه هزاره اول قبل از مـیلاد هست و درون شـهرستان قائم شـهر، روستای کفشگرکلای ارطه واقع شده
این تاریخ دیرینـه را اثبات مـی‌کند.
علی‌آباد درون زمان صفویـان
بخشی از سفرنامـه دلاواله دربارهٔ مازندران: سیـاح ایتالیـایی از راه کویر و فیروزکوه (علی‌آباد) بـه مازندران رفت در سفر بـه مازندران هم از خصوصیـات ظاهری و اخلاقی مردم این دیـار از سرزمـین ایران اظهار نظر کرده و هم دربارهٔ آب و هوای منطقه و همچنین دربارهٔ دلایل توجه خاص شاه بـه این مناطق نگاشته‌است. دلاواله درون این باره تأکید مـی‌کند: "زنان و مردان مازندرانی دارای چشم و ابروی سیـاه و موهای مشکی هستند و بخصوص زنان درون نظر من زیبا جلوه مـی‌کنند و بر عزنـهای مسلمان دیگر هیچوقت چهره خود را نمـی‌پوشانند و از حرف زدن با مردان امتناعی ندارند و مانند مردان این دیـار درون برخورد بسیـار مودب و مـهربان هستند و همگی مردم مازندران دوست دارند خانـه خود را درون اختیـار مـهمان قرار دهند و در قبیـال او با کمال ادب و رافت رفتار کنند و من درون هیچ جای دیگر دنیـا ندیده‌ام مردم دهات آنقدر دارای تمدن و آداب و رسوم پسندیده باشند و ملاحظه کردم ایـالت هیرکانیـا کـه به قول قدما حتما عاری از تمدن و جایگاه پلنگان وحشی باشد زیباترین نقطه ایست کـه تا بـه حال درون آسیـا دیده‌ام و مردم آن متمدن‌ترین و باادب‌ترین مردمـی هستند کـه ممکن هست در دنیـا وجود داشته باشند، دلاواله دربارهٔ علل توجه مخصوص شاه عباس بـه فرح آباد و مازندران یـادآوری مـی‌کند: "شاه عباس از عشق بـه آبادانی و زیبایی مملکت کـه مـی‌توان گفت درون وجودش نـهفته‌است و دقیقه‌ای از این کار غافل نیست، و علاقه مخصوصی کـه به ایـالت مازندران دارد زیرا مادرش اهل منطقه بوده و خودش نیز همـیشـه مـی‌گوید خون مازندرانی درون رگهایش جریـان دارد."
دلاواله درون ادامـه مـی‌افزاید از دیگر دلایل توجه شاه عباس بـه مازندران این هست که از نظر عدم دسترسی دشمن بـه آن یکی از مستحکمترین نقاط ایران است. چرا کـه از شمال محدود بـه دریـا و از جنوب سراسر اطراف آن را کوهستانـهای مرتفع و صعب العبور پوشانده‌است. هیچ‌یک از حکمرانان ایرانی مانند شاه عباس بـه فکر آبادانی منطقه نبوده‌اند و او فرح آباد را مرکز مازندران برگزیده و در آن ساختمان‌ها و قصور متعدد ساخته‌است و حتی به منظور آبادانی آن جمعیت‌هایی از سایر نقاط بـه آنجا کوچانده‌است و این مسئله باعث رونق کار هنرهای دستی و کشاورزی درون سراسر منطقه شده‌است.[۱۴]
علی‌آباد درون زمان قاجار
نخستین سفرنامـه ناصرالدین‌شاه بـه مازندران:
اول از رودخانـهٔ اوتی‌جان گذشتیم آب صاف همواری دارد ممرش پهن سنگ ریزهای سفید قعرش نمایـان بسیـار مطبوع بود این رودخانـه نیز داخل تالار مـی‌شود. اسب درون مـیان رودخانـه راندم خیلی با صفا بود بعد از عبور از رودخانـه سوار کالسکه شدم با عین‌الملک صحبت مـی‌داشتم درون این بین مـیرزا اسمعیل‌خان بندپئی آمد قدری با او صحبت داشتم از راه لاریجان آمده بود از صعوبت راه تعریف مـی‌کرد. سیم تلگراف درون این منزل پاره شده بود گفتم زود بسازند. بعد از آن راه سنگستان شد سوار اسب شدم از رودخانـه دیگر گذشتیم کـه پل یک چشمـه داشت از بناهای شاه عباس رحمت‌الله مسمّی بـه پل بشل است. عباسقلیخان لاریجانی آمد قدری با او صحبت شد صد سوار خوب همراه داشت. زمـین امروز هم صحرا هم کوه‌های کوچک هم جنگل کوتاه تک تک درخت توت ابریشم درخت گردو بسیـار است. طرف دست راست دهات سروکلا، متن‌کلاً، هیوکلاده کـه جزء علی‌آباد است.' بالای تپه متن‌کلاً بـه ناهار افتادیم بسیـار جای خوبی است. امروز کوه دماوند و کّل کوه‌های برف‌دار لاریجان و نوا و کجور - نور همـه پیداست بسیـار بسیـار با صفاست. از این تپّه ده واس‌پیداست خانـه‌های سفالی تک‌تک درختهای مرکبات جنگل خیلی خوب و با صفا مـی‌نمود. از متن‌کلاً رفتم لیون پسرهای عبّاسخان بیگلربیگی آمدند بـه قدر ده نفر بودند. صبح درون دم سراپرده محمّد مـهدیخان برادر علیرضا خان آمد امروز سرکردهای نوکر اشرف و توابع آمدند قرقاول بسیـاری آوردند از اینجا بـه علی‌آباد رسیدیم جلگه[ای] دارد چمن است. امامزادهٔ یوسف‌رضا آنجا واقع هست خوب ساخته‌اند سردری مطبوع داشت یک سرو بلندی درون صحنش رسته بود. 'کیـاکلا بـه دو فرسخ فاصله طرف دست چپ علی‌آباد است. شیخ‌طبرسی هم درون طرف دست چپ علی‌آباد هست به فاصلهٔ دو فرسخ. عبّاسقلیخان مـی‌گفت قرقاول بسیـاری دارد محمدرحیم خان واو مرخّص شده رفتند شکار آنجا. چهار پنج ساعت بـه غروب مانده وارد منزل شدیم کاغذهای اسلامبول کـه وزیر خارجه فرستاده بود خواندم. هوا امروز بسیـار گرم بود. محمدرحیم خان [و] عبّاسقلیخان کـه شکار رفته بودند آمدند چند قرقاول آوردند. شتران بنـه کـه آمدند موجب تعجّب اهل مازندران بود. شب را شغال بسیـار فریـاد کرد. شب را قرق[۱۶] شد بـه هر حال خوش گذشت.
روز شنبه پنجم ماه ذی‌الحجه صبح هوا صاف و باد تند خنکی مـی‌آمد. آقاسلمان‌خان رخت سواری و شمشیر مرصّع را آورد لباس پوشیدم اسب کبود ایلخانی‌فارس را یراق مرصّع زده سوار شدم. با عین‌الملک صحبت مـی‌داشتم راه همـه خیـابان بود بعضی جا آباد بعضی جا خراب. دو طرف راه جنگل کمـی داشت باقی جنگل را تراشیده دهات آباد نموده گندم و شالی مـی‌کارند. زن و مرد بسیـاری درون سر خیـابان بـه تماشا آمده بودند. طرف دست راست محال ارطی هست که جزء علی‌آباد هست جمعیّت و آبادی زیـادی داشت کـه در سر راه ایستاده بودند. طرف دست چپ محال نوکنده کاه تیولی حاجی ملکزاده‌است جمعیّت زیـادی از آنجا آمده بودند بـه استقبال اما خود دهات پیدا نبود علم شیر خالصه تیول حاجی شریف خان آن سمت نوکنده کاه است. شرف داراب کلای خالصه آن طرف دست چپ است قدری درون خیـابان کالسکه نشستم راه بد شد سوار گشتم. مـیان جنگل طرف دست چپ بـه ناهار افتادیم. تیمورمـیرزا، عین‌الملک [و] سایر پیشخدمتان بودند. بعد از صرف ناهار سوار شده راندیم. قدری از خیـابان را طی نمودیم خبر آوردند درون جلو راه خیـابان خراب است؛ راه دیگری از مـیان زراعت ساخته بودند از آنجا رفتیم، سوارهای نظام با بیرق و لباس خوب درون جلو بودند. از ده ماه فروجک گذشتیم.[۱۵]
علی‌آباد درون زمان پهلوی
سفرنامـه رضاشاه بـه علی‌آباد:
صبح زود بعد از قدری گردش درون حوالی “شیرگاه“ بـه طرف “علی‌آباد“ راندیم. راه درون سطح دشت امتداد دارد. تقریباً دیگر پست و بلندی مـهمـی پیش نمـی‌آید. از اینجا، نواحی گرمسیر “مازندران“ شروع مـی‌شود. بـه کلی با قسمت کوهستان کـه طی کردیم اختلاف دارد، اما جنگل درون زمـین مسطح هم قطع نمـی‌شود، فقط درون مزارع دستی جنگل را بریده‌اند، و زمـین را قلم و پنبه و برنج کاشته‌اند. درون حدود مزارع از بقایـای جنگل نمایـان است، کـه مثل دیواری، قطعات کشت و زرع را از یکدیگر جدا مـی‌سازد.
“علی‌آباد“ مطابق مثل مشـهور، نسبت بـه دهاتی کـه دیده بودیم، شـهر محسوب مـی‌شود. این نقطه کـه در سر سه‌راه “شیرگاه“ و “ساری“ و “بارفروش“ واقع گردیده، بازار “علی‌آباد“ است، و آبادی نسبتاً مـهمـی دارد. روزهای چهارشنبه اینجا بازار عمومـی مـی‌شود. یکی از ملاکین اخیراً مـهمانخانـه مفصلی بنا گذارده کـه هرچند تمام نیست، ولی بعد از دایر شدن موجب آسایش مسافرین خواهد بود.
در “علی‌آباد“ توقف نکردیم، یکسر بـه “کیـاکلا“ کـه از جمله دهات حاصلخیز این حدود است، رهسپار گردیدیم، زیرا درون آنجا وسائل آسایش و توقف بیشتر فراهم است.
از “علی‌آباد“ که تا “کیـاکلا“ سه فرسخ راه است. جاده شوسه نیست، ولی قبلاً امر داده بودم کـه برای هدایت اتومبیل‌ها درون کنار راه‌های روستائی، درون فاصله‌های مختلف نی نصب کنند کـه همراهان راه را گم نکنند و به‌زحمت دچار نشوند. مع‌هذا راه را با منتهای زحمت عبور کردیم. باتلاق و آب و پست و بلندی زیـاد است. غالباً اتومبیل‌ها را با دست مـی‌کشیدند و مـی‌بردند. دو دستگاه اتومبیل درون بین راه ماند، کـه قادر بر حرکت آن‌ها نشدند، متجاوز از سه ساعت طول کشید که تا این سه فرسنگ راه را طی کردیم.
یک نواختی زمـین، موانع جنگل، رطوبت و گرمـی هوا از یک‌طرف، پشـه و باتلاق و عفونت بعضی قسمت‌ها از طرف دیگر، تمام دشت “مازندران“ را غیرقابل توقف مـی‌کند.
هرچند از حیث هوا و آب و چشم‌انداز، درون صفحات صحرائی “مازندران“، جای قابل تمجیدی دیده نمـی‌شود، اما از لحاظ زراعت و تجارت یکی از برومندترین و حاصلخیزترین و نافع‌ترین اراضی ایران به‌شمار مـی‌رود. برکت خاک، نزدیکی بـه دریـا، رودخانـه‌های قوی، و سایر عوامل ترقی و توسعه موجود است. در “کیـاکلا“ امر دادم دواخانـه‌ای دایر نموده‌اند. مریضخانـه کوچکی هم نظر دارم اینجا بسازم. چنان‌که درون اول این سفرنامـه اشاره کردم، “مازندران“ خانـه من، و مسقط‌الرأس من است. من وظیفه شخصی خود مـی‌دانم کـه به عمران و آبادی این نقطه توجه مخصوص نمایم.
قبل از ظهر بـه قریـه “کیـاکلا“ رسیدیم. امروز نوبت بازار درون این ده بود.
مرسوم هست که هر روزی درون یکی از نقاط، کـه نسبتاً مرکزیت داشته باشد، بازار عمومـی تشکیل مـی‌شود. روزهای یک‌شنبه درون “کیـاکلا“، و روزهای چهارشنبه درون “علی‌آباد“ بازار دایر مـی‌گردد.
از نقاط مختلف اشخاصی کـه اجناس فروختنی داشته باشند، بـه آن محل آورده عرضه مـی‌کنند. همچنین مشتریـان و تماشاچیـان از هر طرف بـه آنجا روی نـهاده، از اجناس بازار، یـا از دیدار رفقای خود، استفاده مـی‌کنند. فی‌الحقیقه این یک نوع نمایشگاه یـا سوق عکاظ هست که فوائد بسیـار به منظور اهالی دارد. هم اجناس آن‌ها به‌فروش مـی‌رسد، هم با یکدیگر معاشرت مـی‌کنند، و هم از صنایع یکدیگر تقلید مـی‌نمایند. سابقاً درون خیلی از نقاط، این بازار دایر مـی‌شده، ولی اکنون جز درون چند نقطه باقی نیست.
در فضای جلوی ده جمعی کثیر، از زن و مرد و طفل گردآمده بودند، بعضی درون روی زمـین اجناس محلی و امتعه خارجی خود را گسترده و مشتریـان از هر جانب آن را احاطه کرده بودند. بعضی هم درون راه دیده مـی‌شدند، کـه نفت و قند غیره خریداری به‌دهات خود مراجعت مـی‌د. قریـه “کیـاکلا“ از دهات بزرگ این ناحیـه علی‌آباد است. اخیراً بر حسب دستور من، یک باب کارخانـه پنبه پاک کنی درون آنجا دایر شده‌است. لدی‌الورود، قبل از صرف ناهار، رفتم بـه کارخانـه. ساختمان، آلات و ادوات، ماشین‌های کارخانـه، انبارها، نوع پنبه، ملزومات و اثاثیـه کارخانـه را تماشا کردم. را کـه از دایر شدن این مؤسسه درون خود احساس کردم، از حد وصف قلم خارج است. اولین دفعه هست که دست تمدن جدید، صنعت جدید و ماشین درون این ناحیـه وارد شده‌است. اولین دفعه هست که “مازندران“ قدیم، “مازندران“ تاریخ‌دار، از مدنیت جدید و تکامل جدید و تکامل تدریجی حسن استقبال مـی‌کند. اولین دفعه هست که “مازندران“ بی‌نظیر، استعداد فطری خود را به منظور جلب منافع مشروع ظاهر مـی‌سازد. اولین دفعه هست که “مازندران“ بازار “اروپا“ و دنیـا را درون نظر گرفته و مـی‌خواهد علائم و آثار مثبتی از خود درون عرصه گیتی ابراز نماید.
منظره درختهای مرکبات درون این ناحیـه، لطف مخصوصی دارد. مبالغه نخواهد بود اگر بعضی از آن‌ها را بـه درختهای گردوی کوچکی تشبیـه کنیم کـه در نقاط ییلاقی بـه عمل مـی‌آید. بوته‌های پنبه درون این حدود و صحرای “گرگان“ شبیـه بـه هیچ‌یک از نقاط ایران نیست.
چای کاری و اهمـیت این زراعت پرمنفعت برمردم این حدود مجهول است، و تازه درون “لاهیجان“ شروع کرده‌اند کـه این محصول را بکارند. من تصور مـی‌کنیم کـه اغلب نقاط “مازندران“ به منظور چای کاری خوب است. حتما دستور بدهم کـه مطالعه کاملی درون این باب بنمایند. خیـال مـی‌کنم کـه رفع احتیـاج اهالی را به‌وجه خیلی خوب، مـی‌توان از حیث چای نمود. در ضمن اوامری کـه برای ساختن راه‌های “مازندران“ داده‌ام، یکی هم بنای پل آهنین معظمـی هست بر روی این رودخانـه، کـه کاملاً رشته ارتباط را مستحکم سازد. “بارفروش“ را “بارفروش‌ده“ هم مـی‌گفتند. تدریجاً شـهر بزرگ تجارتی شده‌است، و سزاوار لقب ده نیست. بیشتر اهمـیت این شـهر از حسن موقع “مشـهدسر“ است، کـه در امتداد شمالی “کیـاکلا“ واقع، و اخیراً براعتبار تجارتی آن افزوده شده‌است. این بندر هم مثل “بندرجز“، قابل ورود کشتی‌های بزرگ که تا ساحل نیست، و سفاین درون مسافت هزار وپانصد ذرع ایستاده، احمال خود را بـه کرجی‌ها و قایق‌ها تحویل مـی‌دهند. صبح دوشنبه نیز درون این قریـه مانده، تجار و محترمـین “بارفروش“ را کـه آمده بودند، پذیرفتم. دستورهایی راجع بـه ترویج زراعت پنبه و چای صادر کرده، و بعد از ظهر اجازه حرکت به‌طرف “ساری“ دادم.
خیـال داشتم کـه در “کیـاکلا“ دوسه شب بمانم. چون هوا قصد بارندگی داشت، نتوانستم بـه تصمـیم خود عمل نمایم، زیرا درون صورت بارندگی، عبور از این دو سه فرسخ راه که تا “علی‌آباد“ غیرممکن مـی‌گشت، و با علامات نی و نصب چوب هم نمـی‌شد عبور نمود، و مجبور مـی‌شدیم مدتی درون این قریـه بمانیم. لهذا از همان راهی کـه دیروز آمده بودیم، بـه “علی‌آباد“ بازگشتیم.
در “کیـاکلا“، چیزی کـه دقت مرا کاملاً جلب کرد، این بود کـه از تمام خانـه‌های ده، تنـها کوچه و در خانـه‌ای کـه جارو و تمـیز شده بود، فقط دو سه‌خانـه‌ای بود کـه ارامنـه درون آنجا سکنی داشتند، و از اطفال ده نیز کـه در کوچه‌ها مشغول بازی بودند، فقط های کوچک این سه چهار خانواده ارامنـه را دیدم کـه موهای خود را شانـه زده‌اند.
پل رودخانـه “سیـاهرود“ فعلاً بد نیست. شاگردان مدارس دهات، کـه اخیراً تأسیس شده، با پرچم‌های سه‌رنگ درون کنار جاده صف کشیده، سرود مـی‌خواندند. سرود آن‌ها تقریباً با همان لهجه مازندرانی، خالی از مزه نبود. شاگردها را نوازش کردم. معلمـین و مدیرها را هم تشویق کردم کـه بر مراقبت خود درون تربیت شاگردها بیفزایند.
منظره محصلین مدارس، و چهره‌های بی‌گناه آنـها، از هر چیز بیشتر مرا متأثر مـی‌کند، اما تأثری کـه پایـه آن فقط بر روی شوق و آمال بزرگ گذارده شده‌است، و بالاخره همـین نسل هست که حتما غرور ملی و عرق وطن‌پرستی، درون دیباچه دفاتر زندگی آن‌ها نقش بندد.
“علی‌آباد“، همـین نقطه‌ای کـه فعلاً اقامت دارم، بهترین و مناسبترین محلی هست که حتما مرکز “مازندران“ را تشکیل دهد، و این قصبه کثیف و ویران بـه یک شـهر زیبائی مبدل گردد کـه برای اقامت دائمـی هر طبقه‌ای مجاز و ممتاز بماند.
اگر موفق بـه کشیدن خط‌آهن ایران شدم کـه “بحر خزر“ را با “خلیج‌فارس“ مربوط نماید، یکی از استاسیون‌های مـهم آن ناچار درون همـین “علی‌آباد“ مستقر مـی‌شود، و بهترین وسیله‌ای خواهد شد کـه عمارت و آبادی و شـهرت این نقطه را تأمـین نماید.
تمام اراضی و مزارع اطراف و جوانب “علی‌آباد“ پوشیده شده‌اند از محصول پنبه، و برای تأمـین تجارت این نقطه، فوراً حتما یک کارخانـه بزرگ نخ‌ریسی درون اینجا دایر نمود، کـه رعایـای اینجا منتظر خرید این و آن نشده، بلافاصله بتوانند مقدمات زحمت و زراعت خود را بـه یک نتیجه قابل انتظاری تبدیل نمایند، و راه ثروت و تمول را بروی خود بگشایند.[۱۶]
سرانجام شاهی درون سال ۱۳۰۸ بـه همراه چند شـهر درون مازندران مثل مشـهد سر(بابلسر) تبرآباد (محمودآباد) دهنو (نوشـهر) و سخت سر(رامسر) بـه فرمان رضاشاه؛ زادگاهش، شـهر جدید شاهی بنا شد و علی‌آباد بـه شاهی تغییر نام یـافت.
*در سال ۱۳۱۹ اولین کارخانـهٔ کنسروسازی تاریخ ایران درون این شـهر بنا شد. [۱۷] این کارخانجات جهت تولید خود دارای استانداردهای ملی کشور، استاندارد بین‌المللی IMS شاملISO 9001:2008، ISO14001:2005 و OHSAS18001:2005 بوده و موفق بـه اخذ جایزه کیفیت بر اساس مدل EFQM شده‌است.
*در سال ۱۳۰۹ کارخانـه نساجی قائم شـهر جز اولین کارخانجات نساجی کشور هست در این شـهر ساخته شد. [۱۸]
در حاضر از قدمت فراوانی برخوردار و از بزرگترین کارخانجات نساجی خاورمـیانـه‌است. کلنگ احداث این کارخانـه درون سال ۱۳۰۷ بـه زمـین‌خورد و در سال ۱۳۰۹ درون زمـینی بـه مساحت ۶۶۳۳ متر مربع بـه مدت یکسال احداث گردید، کارخانـه بیشتر بـه منظور تهیـه پارچه‌های لباس سربازان شروع بـه کار نموده و به مرور زمان تولیدات آن متنوع گردید. درون سال ۱۳۱۵ اقدام بـه توسعه کارخانـه گردیده شد و قسمت تهیـه پنبه بهداشتی (هیدروفیل) احداث گردید، و همچنین تیم فوتبال این کارخانـه با نام باشگاه فوتبال نساجی مازندران از قدیمـی‌ترین تیمـهای ایران و ریشـه درون قلبهای هر مازندرانی ورزش دوست دارد.
کارخانـه شالیکوبی
کارخانـه بزرگ و مدرن شالیکوبی ایجاد شد کـه سه عدد از این کارخانـه درون شمال ایران ساخته شد، این کارخانـه‌ها درون رشت ،محمودآباد وشاهی بنا گردیده بود. از این جهت اکثریت مردم بـه کارگری گرایش پیدا د و قائم شـهر را شـهر کارگری نامـیدند.
موقعیت تاریخی
آثار باستانی
فهرست آثار باستانی ملی ثبت‌شده واقع درون شـهرستان قائمشـهر:
تبدیل شدن ساختمان سابق شـهرداری قائمشـهر بـه موزه
به گفته محسن باستانی، رئیس اداره مـیراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری شـهرستان قائمشـهر، بـه منظور حفظ آثار ملی بـه همت این اداره و همکاری و مساعدت فرماندار و شـهرداری قائمشـهر، ساختمان قدیمـی شـهرداری بـه عنوان یـازدهمـین موزه استان مازندران تجهیز و بازسازی مـی‌شود. این موزه دارای بخش‌های مردم‌شناسی، کتابخانـه و باستان‌شناسی هست که تاکنون ۴۰ درصد این ساختمان مرمت و نوسازی شده‌است. گفتنی است، ساختمان قدیمـی شـهرداری قائمشـهر کـه قدمت آن بـه سال ۱۳۰۵ هجری شمسی (دوره پهلوی اول) برمـی‌گردد درون سال ۱۳۵۶ درون فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌است.[۱۹]
موقعیت جغرافیـایی
با توجه بـه سوابق موجود بنای اولیـه این شـهر درون دوران قاجاریـه با نام علی‌آباد نـهاده شد کـه شامل قریـه‌ای با واحدهای تجاری و مس درون حوالی مـیدان طالقانی امروزی و محله‌هایی درون اطراف و روستاهای بزرگ نظیر چمنو (جمنان فعلی، کـه در حال حاضر بخشی از خود شـهر مـی‌باشد) قادیکلای بزرگ و کوچکسرا درون حاشیـه بوده‌است کـه بعد از انقراض دوران قاجاریـه و آغاز حکومت رضا خانی بـه لحاظ موقعیت خاص منطقه‌ای (محل عبور کاروان‌های تجارتی و زیـارتی از استان‌های همجوار مانند تهران، گیلان و خراسان).
امروز بـه عنوان یک شـهرستان استراتژیک جغرافیـایی کـه ارتباط تهران بزرگ را با شمال و شمال‌شرقی از دو مسیر متفاوت جاده فیروزکوه و جاده هراز مرتبط مـی‌سازد دارای اهمـیت ویژه مـی‌باشد. گفته مـی‌شود سالانـه پنج مـیلیون مسافر از محور جاده فیروزکوه بـه قائم شـهر تردد مـی‌کنند و از بندر بابلسر بـه مرز دریـایی متصل مـی‌باشد. [۲۰][۲۱] از نظر آب و هوایی و جغرافیـایی: مدیترانـه‌ای و معتدل خزری تابستان شرجی و نواحی جنوبی زمستانـهای نسبتاً سرد و پر بارش مـی‌باشد واز مرکز استان ۲۰ کیلومتر فاصله داشته و ۱۸۰ کیلومتری شمال تهران بین دریـای خزر و رشته کوه‌های البرز واقع شده
آب و هوا
شـهر قائمشـهر بـه دلیل قرار گرفتن مـیان کوه و دریـا، آب و هوای معتدل و مرطوب دارد و مـیزان بارش زیـاد باران و رطوبت بالا و قسمت‌های جنوبی شـهرستان بـه دلیل دارا بودن پوشش کوهپایـه‌ای و ارتفاع زیـاد آب و هوای سردتر و کوهستانی و زمستانـهای بارانی و برفی دارد.
آمار سالیـانـه ایستگاه‌های سینوپتیک اداره کل هواشناسی استان مازندران درون سال ۱۳۸۷[۲۲]
آمار سالیـانـه آب و هوای قائم شـهر[۲۲] نوع پارامتر بهار تابستان پاییز زمستان سالانـه مـیانگین دما (درجه سانتیگراد) ۱۹٫۴ ۲۶٫۸ ۱۵٫۲ ۹٫۳ ۱۷٫۷ حداقل مطلق دما (درجه سانتیگراد) ۶٫۸ ۱۷ -۲٫۰ -۲٫۸ -۲٫۸ حداکثر مطلق دما (درجه سانتیگراد) ۳۵٫۸ ۴۰٫۶ ۳۲٫۰ ۲۹٫۵ ۴۰٫۶ مجموع ساعات آفتابی (واحد ساعت) ۵۵۰٫۷ ۶۰۹٫۶ ۴۲۴٫۹ ۳۸۷٫۶ ۱۹۷۲٫۸ نوع پارامتر: تعداد روزهای بارندگی ۲۳ ۴۷ ۳۴ ۳۲ ۱۱۴ حداکثر بارندگی روزانـه، مـیلی‌متر ۱۰٫۵ ۲۷٫۶ ۵۰٫۹ ۲۷٫۷ ۵۰٫۹ مجموع بارندگی، مـیلی‌متر ۳۶٫۶ ۸۲٫۸ ۳۲۴٫۴ ۱۷۷٫۷ ۶۲۱٫۵ تعداد روزهای یخبندان ۰ ۰ ۳ ۱۱۳ ۱۴ مـیانگین رطوبت (%) ۷۶ ۷۶ ۸۲ ۸۲ ۷۹شـهرسازی
رفت‌وآمد
فاصله این شـهرستان که تا تهران ۲۳۷، که تا ساری ۲۱ و تا بابل ۱۵ کیلومتر است. راه‌های آسفالته این شـهر از شـهرستان فیروزکوه بـه مرکز کشور یکی از پرترددترین مسیرهای اصلی به‌شمار مـی‌رود و همچنین از آمل بـه تهران متصل است.
خیـابان‌ها و راه‌ها
اتوبان و کمربندی‌ها- اتوبان ساری-قائم شـهر
- کمربندی فیروزکوه (سوادکوه)
- کمربندی کفشگرکلا
- کمربندی شمالی
- کمربندی شرقی
- بلوار جهان پهلوان بهداد سلیمـی
- بلوار شـهیدان سادات نیـا
- بلوار صالحی مازندرانی
- بلوار ولیعصر
- بلوار شریعتی
- بلوار کارگر
- خیـابان امامزاده خمـینی (بابل)
- خیـابان شـهید مسعود دهقان(۱۶ متری)
- خیـابان صالحی مازندرانی (تهران)
- خیـابان کارگر (ساری)
- خیـابان جویبار (خزر)
- خیـابان کفشگرکلا
- خیـابان کوچکسرا
- خیـابان سید نظام الدین (راه ارتباطی چندین روستای از جمله قادیکلای بزرگ. آهنگرکلا بیشـه سر. آبمال. چپی. گل افشان و…)
خیـابان‌های اصلی این شـهرستان بـه دلیل اینکه هرکدام بـه یکی از شـهرستان‌های همجوار بابل، ساری، تهران و جویبار منتهی مـی‌شوند، درون مـیان عامـه مردم بـه نام این شـهرستان‌ها شـهرت یـافته‌اند کـه این امر خود انتقادهایی[۲۳] را نیز بـه همراه داشته‌است.
راهآهنراهآهن سراسری درون شمال وارد این شـهر شده و سپس که تا گرگان ادامـه مـی‌یـابد. اولین خط راه‌آهن نوین ایران درون دوران رضا شاه پهلوی از شاهی (قائم شـهر کنونی) که تا بندر شاه (بندر ترکمن امروزی) کشیده گشت، بعد از اتمام ساخت پل گردن درون ساری اولین قطار درون مـهرماه ۱۳۰۸ بـه دستور رضا شاه پهلوی عازم بندر ترکمن گردید.
پس از آن هم‌زمان با احداث راه‌آهن خوزستان، کارها درون رشته کوه‌های البرز آغاز گردید، کارگران مازندرانی و ترک و… درون کنار سایرین و مـهندسین و پیمانکاران بـه ویژه آلمانی‌ها، کار ساخت تونل‌ها و پل‌ها را پیگیری د.
محله‌ها
به ترتیب حروف الفبا: بهشتی‌محله، بربری محله، تازه‌آباد (اسلام‌آباد یـا جوکی‌محله)، تُرک محله، جمنان، چمازکتی، حسن‌آباد، سیـاه کلاً، سیدمحله، شانزده‌متری دوم، شـهدا محله، صفی‌آباد، فردوس محله، فرهنگ شـهر، قائم‌محله، قائمـیه، کارگر محله، کفشگرکلا، کوچکسرا، لیلاباد، مجاورمحله، مطهری‌محله و …
کوچکسرا: از محله‌های قدیمـی و سنتی شـهر مـی‌باشد کـه درباره‌اش آمده‌است: به بازار علی‌آباد و معصوم‌زاده کـه یوسف رضا باشد رسیدیم کـه پایتخت علی‌آباد است. از این بازار بلا ۵۷ وارد شدیم و در عمارت ماشین خانـه کـه پنبه را از تخم جدا «کوشک سرا» فاصله بـه مـی‌کنند ۵۸ درون اتاق‌های خوب منزل کردیم. پذیرایی و ضیـافت ایـالت و همراهان بـه عهده ابوالقاسم خان سعید حضور حاکم بلوک علی‌آباد هست که از خانواده‌های قدیم است. شیرینی و تقدیمات و تشریفات خوبی فراهم آورده بود. سلسله نسب مشارٌالیـه از این قرار است: ابوالقاسم خان سعید حضور علی‌آبادی پسر مـیرزا جعفر، این مـیرزا علینقی آقا مستوفی سرکار است، ابن مـیرزا تقی آقای صاحب دیوان وزیر درون اندرون فتحعلی شاه، ابن مـیرزا زکی بزرگ، ابن مـیرزا علینقی بزرگ، ابن حاجی مـیرزا بیع، ابن حاجی ابوالحسن. معروف بـه مشـهدبان هست ۵۹ حاجی ابوالحسن مشـهد بان جد اعلای این طایفه بـه واسطه انقلابات و حوادث خراسان و تاخت و تاز ترکمان یـا افغان از مشـهد مـهاجرت و با تمول بسیـار و جواهر اندوخته بی‌شمار بـه خط مستقیم بـه این سرزمـین آمده مـیل کرده‌است کـه در اینجا زندگانی کند، بعضی دهات و املاک علی‌آباد را خر یده این صفحات را آباد کرده‌است، چون از مشـهد رضا (ع بـه اینجا آمده، بـه مشـهد بان معروف شده‌است. اولاد و احفاد او همـه محترم بوده، غالب اینـها بـه رتبه وزارت رسیده، بعضی از ایشان درون دفتر مالیـه از مستوفیـان عظام بوده‌اند و من با بعضی از آن‌ها درون دفتر دوستی و خلطه داشتم. «ملالی» وی شاعری توانا بود و در قصیده مـهارت بـه سزایی داشت. درون ابتدا متخلص به» بود و پس از ورود بـه دربار ملقب بـه صاحب دیوان ادبیـات دوره قاجار معروف به‌است. دیوان اشعارش کـه دارای حدود شش هزار بیت هست در «صاحب علی‌آبادی دوران حیـاتش چاپ شده‌است. وی سرانجام درون ۱۲۶۵ درون گذشت. در دهات علی‌آباد «کوشک سرا» دویست خانوار است.[۲۴]
ترک محله: یکی دیگر از محله‌های قدیمـی کـه هنوزم درون بعضی مناطق مـی‌توان بافت قدیم و سنتی بعضی خانـه‌ها را درون آن دید. برج جدید شـهرداری قائم شـهر درون ورودی ترک محله قرار داشته، مسجد بزرگ آذربایجانیـها نیز درون این محله جای دارد.
اسلام‌آباد یـا جوکی‌محله: در دوران تیمور گورکانی عده‌ای از مردم شمال هندوستان کـه غالباً سیـه چرده بوده و از ایلیـات بودند بـه ایران مـهاجرت د و در سراسر ایران پخش شدند کـه عده کمـی از آنان امروزه درون مازندران و قائم شـهر مانده‌اند. آن‌ها امروزه درون گوشـه‌ای از شـهر کـه اصطلاحاً بـه آن جوگی محله مـی‌گویند زندگی مـی‌کنند و بعضاً اخلال درون شـهر و زندگی مردم دارند و این محله صورت خوشی درون بین اهالی شـهر ندارد.
شـهرک‌های مس
- شـهرک احمدی
- شـهرک فرهنگیـان
- شـهرک فردوس: متان‌کلا
- شـهرک امامزاده خمـینی: جاده جویبار
- فرهنگ‌شـهر: شـهرکی مس درون فاصله ۵ کیلومتری از مرکز شـهر.[۲۵]
- شـهرک نساجی: کـه به عنوان روستایی از توابع بخش مرکزی شـهرستان قائمشـهر قلمداد مـی‌شود.
- شـهرک آتش‌نشانی: خیـابان امامزاده، پشت آتش‌نشانی
موقعیت صنعتی
اشتغال مردم شـهر بیشتر درون امر صنایع ماشینی است. کارخانـه‌های نساجی کـه در سال‌های دور بزرگترین کارخانـه نساجی خاورمـیانـه بود و نـه‌تنـها اهالی شـهر بلکه از شـهرها و استان‌های همجوار نیز درون این سه کارخانـه مشغول بودند کـه متأسفانـه امروزه رونق سابق را ندارد، از این جهت از قائمشـهر بـه عنوان شـهر کارگری یـاد مـی‌کنند، گونی‌بافی، کنسرو سازی، فرش بافی، دستمال بافی و پنبه پاک‌کنی و همچنین دو شـهرک صنعتی درون این شـهر وجود دارد.
«غلام حسین افضل‌الملک» از مورخین کشور حدود ۱۰۰ سال پیش کـه به قائمشـهر آمد درون آثار نگاشته شده خود از کارخانـه پنبه پاک‌کنی این شـهر یـاد کرد.
شـهرک‌های صنعتی
- شـهرک صنعتی رستم‌کلاً
- شـهرک صنعتی سنگتاب
- شـهرک صنعتی بشل
کارخانـه‌ها و کارگاه‌های بزرگ
- شرکت نساجی شماره ۱: این واحد نساجی درون مرکز شـهر واقع شده‌است کـه به علت قدیمـی بودن بنا و عدم رسیدگی بـه این نساجی و پرداخت بـه موقع حقوق کارگران تعطیل شده‌است و اندک کارگران این نساجی بـه نساجی شماره ۳ واقع درون جاده نظامـی انتقال داده شده‌اند.
این نساجی درون گذشته یکی از برترین کارخانـه پارچه بافی درون کشور بوده کـه هیچ کارخانـه‌ای قابل رقابت با این واحد نبوده‌است
- شرکت نساجی شماره ۲
- شرکت نساجی شماره ۳: این واحد نساجی نیز بـه مانند نساجی شماره ۱ و ۲ همان مسیر تعطیلی را طی مـی‌کند درون این واحد هنوز برخی از بخش‌ها از جمله بافندگی و … درون حال فعالیت مـی‌باشد ولی بـه دلیل عدم پرداخت حقوق خطر تعطیلی این واحد را تهدید مـی‌کند
- شرکت فرش ساوین
- شرکت فولاد طبرستان
- شرکت صنایع کاغذسازی حریر قائمشـهر: شرکت صنایع کاغذسازی حریر قائمشـهر از سال ۱۳۶۴|۱۳۶۴در زمـینی بـه مساحت ۶۳هزار مترمربع و با ۶۵۰کارگر درون زمـینـه تولید خمـیر کاغذ، دستمال کاغذی و نایلون فعالیت خود را آغاز کرد.
این کارخانـه روزانـه ۴/۵تن خمـیر کاغذ، ۵۰کارتن ۴۲عددی دستمال کاغذی ۲۰برگی، ۵۰کارتن ۴۲عددی دستمال کاغذی ۳۰۰برگی، ۱۰تن دستمال لوله و ۱۷۰کارتن ۲۰تایی پوشک را تولید و به بازار عرضه مـی‌کند.[۲۶]
- صنایع پوشاک آویشن
- کیک و کلوچه کاوه: این کارخانـه درون سال ۱۳۵۴ با اخذ مجوز از اداره کل صنایع و معادن استان مازندران و دریـافت پروانـه‌های بهداشتی از اداره کل نظارت بر مواد غذایی تأسیس و مورد بهره‌برداری قرار داد. که تا قبل از سال ۱۳۵۷ همـه سفارش‌های مربوط بـه اداره آموزش پرورش و مدرسه‌های استان جهت تغذیـه رایگان دانش‌آموزان را تولید و توزیع مـی‌کرد.[۲۷]
- شرکت محصولات جمع
- کاغذسازی قائم شـهر
- مزرعه پرورش و تکثیر بلدرچین افراتخت: این مزرعه درون حال حاضر اولین و تنـها مزرعه صنعتی پرورش و تکثیر بلدرچین درون شمال کشور مـی‌باشد.
- کارخانـه کنسرو: این کارخانـه درون سال ۱۳۱۹ هجری شمسی بـه عنوان اولین کارخانـه کنسروسازی درون ایران شروع بـه فعالیت نمود، عمده تولیدات آن شامل انواع کنسروهای گوشتی و غیرگوشتی، مرباجات و ترشیجات مـی‌باشد.[۲۸][۲۹]
- مبل سازی: صنعت مبل‌سازی درون مازندران بیشتر درون شـهرهای آمل و قائمشـهر وجود دارد و در سایر شـهرها تنـها کارگاه‌های کوچک مبل‌سازی وجود دارد. شـهرستان قائمشـهر حدود ۲ که تا ۳ کارخانـه تولیدی مبلمان بزرگ دارد.
- تعاونی تولیدی دریـاپیچ :تولید مبلمان و جهیزیـه عروس بـه مدیریت عامل آقای قبادی و مدیریت تولید آقای عبدالله زاده و مدیریت فروش آقای اسماعیلی با سابقه درخشان بالغ بر ۱۰سال واقع درون شـهرک صنعتی سنگتاب
- کارخانـه سنگ‌و بتن آماده[۳۰]
- کارخانـه کمپوست (در حال ساخت): کمـیل گران اوریمـی، نایب رئیس شورای اسلامـی شـهر قائمشـهر درون گفتگو با خبرگزاری ایرنا گفت:
این طرح طی دو فاز درون محل فعلی دپوی زباله قائمشـهر درون حال ساخت است.
وی اعتبار فاز نخست این طرح را ۸ مـیلیـارد ریـال عنوان کرد و افزود:
برای فاز دوم این طرح ۴ مـیلیـارد و ۵۰۰ مـیلیون ریـال اعتبار درون نظر گرفته شده‌است.
گران اوریمـی با اظهار این کـه عملیـات اجرایی کارخانـه کمپوست قائمشـهر از محل اعتبارات عمرانی درون سال ۱۳۸۷ آغاز شد، گفت:
مساحت این کارخانـه ۲۷ هزار متر مربع هست و ظرفیت پذیریش روزانـه ۵۰۰ تن زباله را دارد.
[۳۱]
سید عیسی هاشمـی، معاون عمرانی استاندار مازندران، پیش از ظهر ۹ اردیبهشت ۱۳۹۱ درون همایش مدیریت صحیح پسماند و صیـانت از محیط زیست کـه در سازمان جهاد کشاورزی مازندران برگزار شد، زمان بهره‌برداری از این واحد صنعتی را ۶ ماه آینده اعلام کرد.[۳۲]
ارتباطات و فناوری اطلاعات
وضعیت شاخص‌های مخابراتی مدیریت مخابرات قائمشـهر (تا پایـان سال ۱۳۸۹)
شاخص وضعیت موجود شماره تلفن‌های ثابت منصوبه ۱۶۱۷۹۵ شماره شماره تلفن‌های ثابت مشغول بـه کار 140573 شماره ضریب نفوذ تلفن ثابت ۳۶/۴۰٪ تعداد مراکز مخابراتی ۴۱ مرکز پورت منصوبه دیتا ۴۱۰ پورت پورت واگذارشده دیتا بـه مشترکین ۱۹۵ پورت[۳۳]
موقعیت مذهبی
، جاده نظامـی، روستای افرا
جاذبه‌های توریستی
پارک‌ها و مکان‌های تفریحی
- پارک جنگلی تِلار (جاده نظامـی)
- پارک ولیعصر (خیـابان کارگر)
- پارک نمونـه گردشگری پایین‌لموک (پایین‌لموک)
- پارک شـهرداری (خیـابان یوسف رضا)
- بوستان ساحلی سراج (پل تلار)
- پارک سیـاهرود (بلوارسادات نیـا)
- پارک جدیدالاحداث شـهیدان ابراهیمـی - حریم راه‌آهن[۳۴]
- پارک جدیدالاحداث روستای وسطی‌کلا[۳۵]
- پیست کارتینگ پارک سراج
- بوستان امامزاده رضا (طالقانی)
- بوستان پرورش (شـهرک یثرب)
جنگل
با توجه بـه اوضاع طبیعی شـهرستان قائمشـهر، بارش و رطوبت جهت ایجاد پوشش گیـاهی فراهم است. البته پوشش گیـاهی درون تمام نقاط آن یکسان نیست زیرا که تا ارتفاع ۲۰۰۰ متری کـه نفوذ رطوبت دریـای خزر از بین رفته یـا بـه کمترین مقدار مـی‌رسد، از تراکم جنگل بسیـار کم مـی‌شود و به مرور بـه جای جنگل، مراتع جایگزین مـی‌شود.
در شـهرستان قائمشـهر فصل خشک به‌طور کامل وجود ندارد. قائمشـهر واقع درون یک جلگه بـه نام خودش، جلگه قائمشـهر است. شروع جنگل قائمشـهر از کوه پایـه‌های البرز شمالی هست که دارای حداکثر بارندگی هست و مـیزان گسترش جنگل درون گذشته بـه طرف دشت بیشتر بوده‌است کـه به مرور بـه منظور تهیـه اراضی مزروعی، درختان جنگل کاملاً بریده شده‌اند یـا بـه صورت بقایـای جنگل مخروبه با درختان پهن برگ دیده مـی‌شوند. به‌طور کلی جنگل‌ها درون حاشیـه جنوبی قائمشـهر دارای تراکم بیشتری هست و انواع درختان مانند راش، ممرز، توسکا و کلهر ملج انجیلی و… را مـی‌توان دید.
گونـه‌های اصلی جانوری منطقهمرال، شوکا، پلنگ، سیـاه‌گوش، گربه وحشی ،خرس قهوه‌ای، شغال، گراز، روباه معمولی، تشی، رودک، جوجه تیغی، سنجابک، درختی، قرقاول، کبوتر جنگلی، ابیـا، عقاب، کرکس، قرقی، توکای گلوسیـاه، توکای پشت بلوطی، مار آبی، و لوس مار و… هستند.
منابع طبیعی و جنگل‌ها
- جنگل کلوس، روستای کرچنگ[۳۶]
- جنگل روستای کوتنا، روستای کوتنا
- جنگل شالتماس، روستای افراتخت
- غار پلنگ لی، روستای ملک‌خیل: درون شرف تخریب
- جنگلهای خیبوس و انجیل سی: منطقه حفاظت شده خیبوس و انجیل سی از مناطق چهارگانـه حفاظت محیط زیست ایران با مساحت ۳۴۷۱ هکتار درون دامنـه ارتفاعی ۲۵۰ که تا ۹۳۰ متر حدفاصل جنگلهای جنوبی نزدیک قادیکلای قائم شـهر که تا مناطق یـاغ کوه برنجستانک شیرگاه مـی‌باشد.
- پارک جنگلی تلار جاده نظامـی: پارک جنگلی تالار نیز یکی از پارکهای جنگلی معروف شـهرستان قائمشـهر هست که درون سال ۱۳۷۱ تأسیس شده و مساحت آن بالغ بر ۱۶۰ هکتار است. فراورده‌های جنگلی عبارت هست از: زغال، چوب، هیزم، چوب آلات تبدیلی این جنگل درون ۱۰ کیلومتری قائمشـهر قراردارد؛ و پوشیده از درختان آزاد، ممرز، توسکا، بلوط، اوجا، ملچ، عرعر، انجیر، ولیک، شمشاد، انار، بوته تمشک و … با چشم‌اندازهایی بسیـار زیبا و بدیع دارای امکانات بهداشتی و تفریحی مثل زمـین فوتبال مـی‌باشد.
- جنگل سنگ تلار، قادیکلای بزرگ
- جنگل ممـیج چال، ارطه
- جنگل اوجی تالار: از معدود منابع جنگلهای طبیعی جلگه‌ای باقی‌مانده از مازندران قدیم هست . درون کیلومتر پنج جاده قائمشـهر- بابل جادهٔ فرعی آسفالته درون ابتدای روستای سنگ کتی، انشعاب گرفته و با گذر از وسط روستای سنگ کتی بـه روستای آسیـابسر، پایین رستم، استرآباد محله و در انتها بـه روستای اوجی تالار مـی‌رسد. این روستا از دهستان تالارپی بخش کیـاکلا شـهرستان قائمشـهر هست که حدود ۱۱ هکتار از جنگل طبیعی جلگه‌ای، از معدود منابع جنگلهای طبیعی جلگه‌ای باقی‌مانده درون مازندران (مرکزی) بـه نام جنگل اوجی تالار، درحوزهٔ استحفاظی شـهرستان قائمشـهر مـی‌باشد. این جنگل از مـیراث گرانقدر حیـات طبیعی هست که از گذشته‌های دور درون منطقه باقی‌مانده، دارای ارزش فوق‌العاده‌ای (حداقل بـه عنوان بانک ژن) است. این تودهٔ جنگلی کـه غالب گونـه‌های درختی آن توسکا است، تنـها باقی‌ماندهٔ زیستگاه حیـات وحش منطقه مـی‌باشد و یک آب‌بندان درون جوار این جنگل قرار دارد.
سدها
سد زمزم (برنجستانک): سد زمزم سدی از نوع خاکی با هسته رسی واقع درون قائمشـهر، روستای برنجستانک مـی‌باشد. طول این سد ۲۴۲ متر، عرض آن ۱۰ متر و ارتفاعش از کف پی ۳۲ متر بوده و حجم آن ۹٫۰۰۰٫۰۰۰ متر مکعب مـی‌باشد. این سد بـه منظور ذخیره‌سازی آب و استفاده از آن درون مواقع کم‌آبی به منظور تأمـین آب درون ۱۱۲۰ هکتار از اراضی کشاورزی و شالیزارهای پایین‌دست سد، احداث گردیده‌است.
این سد درون منطقه‌ای بین شـهر شیرگاه و قائم شـهر واقع شده‌است.
- سد لاستیکی رودخانـه تلار
- سد ساروکلا
دریـاچه‌ها و آب‌بندان‌ها
- دریـاچه جاده نظامـی
- دریـاچه گل‌پل (برنجستانک)
- آب‌بندان ساروکلا
- آب‌بندان ملک خیل
- آب‌بندان فندری
- آب‌بندان مـی کلا
- آب‌بندان کرچنگ
- آب‌بندان اوجی تالار
- آب‌بندان وا
آب‌بندان ساروکلا
آبشارها چشمـه‌ها و آب معدنی
- چشمـه آب معدنی هزارون: یک جاده فرعی از مسیر اصلی منشعب شده و به طرف شرق امتداد یـافته و پس از حدود ۵/۱ کیلومتر بـه روستای وا مـی‌رسد. چشمـه زیبای هزار ون با مقدار آب۵/۱ لیتر درون ثانیـه درون مجاورت امامزاده زکریـا خودنمائی مـی‌کند. وجود یک آبشار کوچک، درختان بلند قدیمـی، از جاذبه‌های مـهم قائمشـهر هست که بـه ویژه درون فصل تابستان پذیرای خیل عظیم علاقه‌مندان بـه طبیعت و آرامش و گردشگران فراوانی است. آب این چشمـه بـه لحاظ وجود مواد معدنی به منظور درمان بیماریـهای پوستی و امراض استخوانی مفید مـی‌باشد.
- چشمـه افرا بن قادیکلای بزرگ: وجود یک چشمـه کوچک زیر درخت افرا کهن‌سال درون روستای قادیکلای بزرگ خیـابان سنگ تلار زیر درخت افرا با منظره زیبا و آب گوارا از جاذبه‌های جنگل سنگ تلار مـی‌باشد، معرف بـه چشمـه افرا بن.
- بِن دَنِبی قادیکلای ارطه: چشمـه‌ای جوشان از آبهای زیر زمـینی کـه در گودالی حوض مانند مـی‌جوشید و اهلی منطقه باور بر خاصیت درمانی آن داشته و معنی اسم آن هم از جایی کـه ته ندارد مـی‌باشد، این چشمـه درون مجاورت امامزاده سید مـهدی روستای قادیکلا ارطه قرار داشت کـه متأسفانـه خشک شده‌است.[۳۷]
- آبشار فصلی جنگلهای روستای وا: این آبشار کوچک فصلی درون جنگلهای حاشیـه روستای وا قرار گرفته‌است.
- مرداب قادیکلا: این مرداب با چشم‌اندازی زیبا درون دل جنگلهای قادیکلا قرار گرفته‌است.[۳۸]
رودها و رودخانـه‌ها
قائم شـهر یکی از معدود شـهرهای استان مـی‌باشد کـه دو رودخانـه تلار و سیـاهرود را درون غرب و شرق خود جای داده کـه وجود این دو رودخانـه جلوه زیبایی بـه بافت شـهری داده‌است.
رودخانـه‌های تلار و سیـاهرود از ارتفاعات کوه‌های شـهرستان سوادکوه و قائم شـهر، درون جنوب شـهرستان قائمشـهر سرچشمـه گرفته و پس از شـهرهای سواد کوه، سیـاهرود از شرق و تلار از غرب قائمشـهر گذشته و به دریـای مازندران مـی‌ریزند.
از جمله رودخانـه‌های منطقه‌ای این شـهر، بـه رودخانـه سید رود درون روستای طارسی‌کلاً و رودخانـه هتکه روستای حاجی‌کلاً صنم بزرگترین و پرآب‌ترین رودخانـه روستا مـی‌باشد کـه از رودخانـه بزرگ تلار سرچشمـه مـی‌گیرد. این رودخانـه قسمت عظیمـی از آب شالیکاران روستای صنم حاجیکلا را فراهم مـی‌نماید. درون ادامـه این رودخانـه قسمتی از آن درون آب‌بندان بزرگ روستا مـی‌ریزد و بخش اعظم آن دوباره بعد از طی مسیر و آبیـاری روستای ملک‌خیل و دیگر روستاها دوباره بـه رودخانـه تلار مـی‌پیوندد و به دریـا مـی‌ریزد؛ کـه نقش بسزایی درون کشاورزی منطقه ایفا مـی‌کند نیز مـی‌توان اشاره کرد.[۳۹]
رودخانـه سیـاهرود
رودخانـه سیـاهرود از نقطه‌ای بـه طول جغرافیـایی ۵۳درجه و ۲۸دقیقه شرقی و عرض۳۶درجه و ۲۷دقیقه شمالی و ارتفاع ۲۶۰ متری شرق روستای پرچینک واقع درون ارتفاعات بین قائمشـهر و ساری درون استان مازندران سرچشمـه گرفته بعد از گذشت از داخل شـهر قائمشـهر و شرق شـهرستان جویبار مستقلاً بـه دریـای خزر مـی‌ریزد. این سرشاخه دارای حوزه‌ای باران‌گیر مـی‌باشد و در مواقع بارندگی با سیلاب نسبتاً زیـاد همراه‌است.
سیـاهرود نام خود را از سیـاهی و ناپاکی نگرفته‌است بلکه سایـه تاج پوشش بهم‌تنیده درختان بلوط بلند مازو (Quercus castaneifolia) کـه همچون چتری سبز آن را درون بر مـی‌گرفت سبب شد کـه نام آن را سیـاهرود (به مازندرانی: سیو رود) نـهند. چنانچه از برخی نوشته‌ها بر مـی‌آید درون زمان‌های دور سیـاهرود یکی از زیستگاه‌های ماهی قزل‌آلا بوده‌است. (قزل‌آلا بیواندیکاتور آب سالم و آشامـیدنی است). و همچنین ماهی اورنج کـه در حال منقرض شدن مـی‌باشد. رودی پرآب و پاک کـه در مسیر خود آبندانـهایی را سیراب مـی‌نمود و مورد استفاده تفریحی نیز قرار مـی‌گرفت، اما امروزه عوامل انسانی همچون سد بیولوژیک فرایندهای طبیعی این اکوسیستم را مختل نموده‌است.
در ارتفاعات بالا دست و سرچشمـه رودخانـه چشمـه‌سارهای بکر دیده مـی‌شوند. درون ارتفاعات رودخانـه کم عمق، شفاف، پرپیچ و خم با بستری قلوه سنگی بوده با مـیزان اکسیژن محلول (Do) بالا کـه امکان زیست موجودات آبزی اکسیژن دوستی نظیر خرچنگ آبی، مار آبی و قورباغه‌ها و ماهیـان رودخانـه‌ای را داده‌است. هر چه بـه نواحی دشتی نزدیکتر مـی‌شویم با ورود عوامل انسانی نظیر انواع آلاینده‌های شـهری و صنعتی، کیفیت فیزیکوشیمـیایی آب دچار تغییر شده و به دنبال آن تنوع و پراکنش مـیکرو و ماکرو ارگانیسم‌های آبی را تحت تأثیر قرار داده‌است.[۴۰]
پارک ساحلی رودخانـه سیـارود و کمپینگ اسکان مسافران و زمـین ورزشی واقع درون کمربندی قائم شـهر-پرچیکلا درون حاشیـه رودخانـه قرار دارد؛ کـه بزودی درون این مکان بازار بزرگ ماهی فروشان احداث مـی‌گردد.
مشخصات سر شاخه سیـاهرود: وسعت ۹/۱۳۱ کیلومتر مربع
طول شاخه اصلی که تا ساحل دریـا ۲۵/۶۱ کیلومتر
ارتفاع حداقل ۸۰ + متر
حداقل دبی ۲/۰ لیتر درون ثانیـه
حداکثر دبی ۴ لیتر درون ثانیـه
مجموع دبی چشمـه‌های آمار برداری شده: ۴۰ لیتر درون ثانیـه
رودخانـه تلار
رودخانـه تلار از ارتفاعات ۲۵۰۰ متری جنوب قائم شـهر و رشته کوه‌های البرز درون سوادکوه سرچشمـه مـی‌گیردو درون منطقهٔ دوآب با رودخانـهٔ کبیر کـه از ارتفاعات دهستان چاشم سرازیر مـی‌شود ترکیب شده و رودخانـهٔ تلار را تشکیل مـی‌دهد.
ریخت‌شناسی این رودخانـه تلفیقی از رود پیچان (meander) و دره- رودخانـه (River – Valley) مـی‌باشند. تلار (رود) بـه موازات جاده فیروز کوه – قائم شـهر جریـان داشته و در محل روستای ملک کلاً وارد پهنـه ساحلی خزر مـی‌گردد.
درازای تلار درون پهنـه خزر بیش از ۲۵ کیلومتر و شیب بستر آن ۱۰ درون هزار(۱درصد) است. تلار رود از حاشیـه باختری قائم شـهر گذر کرده و از پیرامون بسیـاری از محله‌ها و روستاها عبور مـی‌نماید. بعد از گذر از قائم شـهر و بهنمـیر درون محل شیلات مـی‌رود (۸ کیلومتری خاور بابلسر) وارد دریـای خزر مـی‌گردد. سطح اساس محلی تلار ۲۴- متر از سطح دریـای آزاد مـی‌باشد(LBL=-۲۴)
تقریباً درون ۳ کیلومتری باختر قائم شـهر و در مـیانـه دو روستای «سراج کلاً» و همت‌آباد جاده بابل – قائم شـهر را قطع مـی‌کند. این رودخانـه هم چنین درون باختر روستای «عرب خیل» و «کاله» از محور بابلسر- بهنمـیر گذر مـی‌نماید. دستگاه‌های آبنگاری و سیلاب درون این رودخانـه نصب نشده‌است. درون فاصله کیلومتر ۳۰۰+ ۳۰ یک پل بتنی دوبانده محور بابل- قائم شـهر، دو ساحل تلارود را بـه یکدیگر متصل مـی‌کند. این پل ۶ سال پیش‌ساخته شده‌است.[۴۰]
هتل تلار و نمایشگاه بین‌المللی مازندران و پارک ساحلی سراج بر حاشیـه این رودخانـه درون نزدیکی روستای سراج کلاً احداث شده کـه دارای شـهربازی و پیست کارتینگ و کمپینگ اسکان مسافران مـی‌باشد.
فرهنگ و مراسم‌ها
تیرگان
تیرماسیزه شو[۴۱] یـا تیرگان یکی از جشن‌های ایرانی درون روز تیر از ماه تیر برابر با سیزدهم تیرماه‌است. عده‌ای این جشن را درون روزهای دیگر و از جمله درون دهم تیر برگزار مـی‌کنند کـه به اعتقاد استادان ایران‌شناس نادرست است. جشن همـه ساله توسط زرتشتیـان ایران درون بیشتر شـهرهای جهان و ایران نیز برگزار مـی‌شود.
کشتی لوچو
کشتی لوچو[۴۲] از کشتی‌های محلی استان مازندران هست و درون گذشته درون مراسم عروسی اجرا مـی‌شد. امروزه درون بعضی از نقاط استان این کشتی همـه ساله درون تابستان بعد از وجین شالی، هنگام فراغت کار روستاییـان، انجام مـی‌شود. درون ایـام دیگر مانند اعیـاد مذهبی و ملی نیز کشتی لوچو برگزار مـی‌شود و جایزه برنده یک راس هست که توسط اهالی خریداری مـی‌شود. به منظور مسابقه دو نفر از کشتی گیران با تجربه بـه عنوان داور انتخاب مـی‌شوند درون این کشتی هر گونـه ضربه زدن بـه بدن یـا سر حریف، گرفتن انگشت دست، سرچنگک و ضربه زدن بـه کتف و گرفتن گوش، خطا محسوب مـی‌شود. کشتی‌گیری کـه در این دو هفته تمام حریفان را شکست دهد، برنده مسابقه‌است. درون طول برگزاری مسابقه ساز و دهل نیز نواخته مـی‌شود که تا شور و هیجان بیشتری بـه مسابقه بدهد. همـه ساله جام‌هایی درون روستاهای قراخیل[۴۳] و المشیر برگزار مـی‌شود کـه شرکت کنندگان از سراسر مازندران بـه رقابت مـی‌پردازند.
نوروزخوانی
نوروز خوانان معمولاً” پانزده روز قبل از فرارسیدن عید نوروز بـه داخل روستاها مـی‌آیند. نوروز خوانان معمولاً” پانزده روز قبل از فرارسیدن عید نوروز بـه داخل روستاها مـی‌آیند و با خواندن اشعار درون مدح ا ترانـه‌های محلی، طلیعه سال نو را بـه آنان مژده مـی‌دهند. نوروز خوانان چند نفر هستند کـه یک نفر اشعار را مـی‌خواند، یک نفر ساز مـی‌زند، نفر دیگر کـه به آن کوله کش (بارکش) مـی‌گویند بـه در خانـه‌های مردم مـی‌رود و مـی‌خواند: باد بِهارون بِیَمو / نِئروز سلطان بِیَمو مژده هادین دوستان رِ / گل بیَمو گلستون رِ بهار آمد بهار آمد خِش آمد / علی با ذولفقار آمد، خوش آمد نِئروزتان نِئروز دیگر / شِه ما رِ سال نی بووئه مِوارِک صاحب خانـه نیز با پول، شیرینی، گردو، تخم مرغ و نخود، و کشمش از آنان پذیرایی مـی‌کند. حضور نوروز خوانان درون شـهرستان قائمشـهر، رنگ و بویی دیگر بـه شـهر بخشید و موجب شد که تا این سنت نیکوی گذشتگان همچنان زنده و پابرجا بماند.[۴۴]
نوروز خوانی درون مازندران - روایت تصویر
ماه درون مـه (مادِرمِ)
هنگام تحویل سال افراد خانواده دور سفره یـا مشابه آن هفت سین کـه با ظرافت و سلیقه خانم خانـه چیده شده مـی‌نشینند و در حالیکه پدر خانواده دعای تحویل مـی‌خواند منتظر سال نو مـی‌شوند. درون گذشته کـه امکانات ارتباطی مانند رادیو و تلویزیون نبود با تیراندازی یـا گفتن اذان سال جدید را بـه همـه اعلام مـی‌داشتند. بعد از این کـه سال نو شدی (معمولاً بچه‌ها) کـه به عنوان مادرمـه (مادِرمـه) انتخاب شده با مجمعی کـه در ان قرآن، آیینـه، اب، سبزه و شاخه‌های سبز جوان قرار دارد وارد خانـه مـی‌شود چهارگوشـه اتاق‌ها را آب مـی‌پاشد قرآن را کنار سفره هفت سین مـی‌گذارد و شاخه‌های تازه سبز شده و دارای شکوفه (معمولاً از درخت گوجه سبز) را بـه این نیت کـه سال سرسبز و خوش و خرمـی به منظور خانواده باشد، جلوی درون اتاق آویزان یـا روی طاقچه اتاق مـی‌گذارد. درون این روز مادر خانـه، غذای عید، سبزی پلو با مرغ یـا گوشت درست مـی‌کند. علاوه بر آن بعضی هم غذایی بـه عنوان خیرات به منظور اموات مـی‌برند و بین مردم پخش مـی‌کنند، معمولاً رسم بر این هست که فرد خوش خو و خوش قدم ماه درون مـه انجام دهد.[۴۵][۴۶]
کشاورزی و دامپروری
اراضی حاصلخیز این شـهرستان استعداد سرشاری جهت کشت محصولات متنوع مخصوصاً گندم، جو، برنج، صیفی‌جات، لوبیـای روغنی و… دارد. همچنین باغ‌های پرمحصول مرکبات این شـهر درجاده نظامـی مورد توجه‌است.[۴۷] محصولاتی نیز مانندنیشکر،[۴۸] عسل، ابریشم،[۴۹] کنف، کنجد درون روستاهای جنگلی و کوهپایـه‌ای مانند سید ابوصالح، گل‌افشان و ریکنده بـه چشم مـی‌خورد. پرورش و و بز نیز درون نواحی مختلف جلگه‌ای و کوهپایـه‌ای و با استفاده از امکانات هر روستا متداول است.
کشت نیشکر
کاشت و تهیـه شکر قرمز بـه سبک سنتی از نیشکر بیشتر درون روستاهای سیف کتی، ریکنده و سیدابوصالح قائمشـهر بـه چشم مـی‌خورد. نیشکر درون کارگاه‌های سنتی فراوری شده و علاوه بر شکر دوشاب نیز از آن گرفته مـی‌شود. شکر حاصل از آن بـه رنگ قهوه‌ای یـا بـه زبان محلی سیـاه شکر، خواص زیـادی دارد کـه از آن جمله مـی‌توان بـه رفع خستگی مزمن، پاک‌کننده ضایعات کبدی، رفع گرمـی دهان و زبان و التهابات لثه اشاره کرد. همچنین به منظور درمان فاویسم، کم خونی یرقان داخلی و عصبی بسیـار مفید مـی‌باشد. نیشکر بعد از سقوط و انحطاط بطور بسیـار ابتدائی و به مقیـاس کم درون مازندران و نواحی مساعد کنار دریـای خزر کشت مـی‌شد. در زمان ناصرالدین شاه و به کوشش امـیر کبیر اقداماتی درون جهت احیـاء این صنعت نیشکر مازندران را به منظور کشت بـه خوزستان برد، تلاش او درون مازندران و خوزستان از طریق ورود قلمـه‌های جدید از هندوستان بـه عمل آمد. لیکن قند سازی از نیشکر نـه درون مازندران و نـه درون خوزستان رونق نیـافت.[۵۰][۵۱][۵۲]تصویری/ پختن نیشکر درون قائمشـهر
سوغاتی‌ها
از سوغاتی‌های قائم شـهر شامل غذاهای سنتی، مـیوه‌ها و صنایع دستی این شـهر مـی‌توان بـه موارد زیر اشاره کرد:
غذاهای سنتی
غذاهای سنتی قائم شـهر شامل، ناز خاتون، آش گزنـه (گزنـه آش) ،آش کدو ،آش ترش(تِرش آش)، آش دوغ، ته چین، فسنجان، انار تیم خِرِش، خورش مرغ ترش، باقالا پلو، امرغ شکم پر، کدو پلو (کهی پِلا)، اکبر جوجه، ماهی شکم پر، و… مـی‌شود. همچنین بـه دلیل استفاده از شکر سرخ، و رب انار طعم مَلَس دارد.
نان و شیرینی: تندیرنون (نان محلی)، سوهان کنجد (پِشتِ زیک) ،برنجک (بهادانـه)، پیس گندله، کوماج و…
ترشی:بادمجان ترشی، سیر ترشی، هفت بیجار، ترشی یـارمسی، ناز خاتون، وینگوم زالک، هلی ترشی، آبغوره، آب نارنج و …
مربا: آلبالو، بِه، تمشک، گلابی، سیب، پرتقال، انجیر، هویج، بالنگ، بهارنارنج و …
شربت: بهارنارنج، آلبالو، انار و …
مـیوه و … : انواع مرکبات، کیوی، ازگیل جنگلی (کِنِس)، گلابی وحشی، تمشک وحشی جنگلی، زردکیجا (نوعی قارچ‌خوراکی)، گزنـه و ولیک، غوره، کنجد، خرمالو وحشی، برنج، سویـا، کُلزا ،تره بار، گوجه سبز، توتون، کنف ،شکر سرخ و…
صنایع دستی
صنایع‌چوبی، مبل سازی، نساجی، گونی‌بافی، حصیربافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی، جوراب‌بافی، موج‌بافی، پارچه‌بافی، سفال‌گری و…دستمال کاغذی، انواع پارچه، حوله، فرش ماشینی، کنسرو ،بلدرچین، مرغ و گوشت از صادرات شـهرستان قائمشـهر است.
موقعیت فرهنگی
ترکیب جمعیتی و ادغام قومـیت‌های مختلف، درون کنار سایر عوامل تاریخی، ارتباطی، صنعتی و غیره، موقعیت و خصوصیـات فرهنگی ویژه‌ای را بـه وجود آورده‌است. این شـهرستان از نظر درصد با سوادی مردم دارای رتبه اول درون استان هست . جمعیت افراد با سواد درون قائمشـهر ۸۹٫۳٪ است.
دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی
- دانشگاه آزاد اسلامـی واحد قائمشـهر
- دانشگاه پیـام نور واحد قائمشـهر[۵۳]
- آموزشکده فنی و حرفه‌ای سما قائمشـهر[۵۴]
- مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی صالحان
- مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی فروردین
- مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی صنعتی قائم
- مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی تجن[۵۵]
- مرکز تربیت معلم فاطمـه (س قائمشـهر[۵۶]
- مرکز آموزش علمـی-کاربردی خانـه کارگر واحد ۱۹ قائمشـهر
- مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی علامـه طبرسی
کتابخانـه‌ها
- کتابخانـه جمشید احمدی یـا کتابخانـه عمومـی شماره ۱ قائمشـهر واقع درون خیـابان ساری است. این کتابخانـه با درجه ۱ حدود ۲۰هزار جلد کتاب دارد. کتابخانـه جمشید احمدی با زیربنای ۱۰۵۰ مترمربع و مساحت ۶۵۰ مترمربع درون ۲ طبقه بنا شده و مخزنی به منظور کتاب، مرجع، نشریـات، کودکان و سالن اجتماعات دارد.[۵۷][۵۸]
- کتابخانـه سیدمحله قائمشـهر (فرهنگسرا) کتابخانـه‌ای عمومـی درون خیـابان جویبار، کوچه ۱۷ شـهریور، سیدمحله با درجه ۲، حدود ۹هزار جلد کتاب دارد.[۵۷][۵۹]
- کتابخانـه قادی‌کلاً بزرگ واقع درون قادی‌کلاً بزرگ
- کتابخانـه شـهید شادگان روستای سراج‌کلاً
- کتابخانـهٔ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان واقع درون ابتدای خ ساری جنب ورزشگاه شـهید وطنی
ورزش
بدون شک یکی از ورزشی‌ترین شـهرهای کشور و یکی از قطب‌های فوتبال ایران قائمشـهر محسوب مـی‌شود. همواره درون رشته‌های فوتبال، ووشو،[۶۰]کبدی،[۶۱]وزنـه‌برداری،[۶۲][۶۳]اسکیت رولر،[۶۴]شنا،[۶۵][۶۶][۶۷]بسکتبال،[۶۸]کشتی، ژیمناستیک،[۶۹]بوکس،[۷۰]شطرنج[۷۱] و ورزش‌های رزمـی[۷۲] دارای نام‌آوران جهانی و بین‌المللی مـی‌باشد. در سال ۱۳۸۹ ورزشکاران این شـهرستان توانستند درون مدت هفت ماه ۱۸۹ مدال جهانی، آسیـایی، بین‌المللی و کشوریب کنند و قائمشـهر پرافتخارترین شـهرستان از این دیدگاه درون کشور محسوب مـی‌شود.[۷۳] در سال ۱۳۹۰ یک سوم کل مدال‌های استان را قائم‌شـهری‌هاب د. خبرگزاری مـهر: رئیس اداره ورزش و جوانان قائم شـهر گفت:
ورزشکاران قائمشـهری امسال، ۳۱ درصد مدال‌های ورزشی استان را تصاحب د.
عادل عالیشان، درون نشست خبری با خبرنگاران قائمشـهری با اشاره بهب ۳۱ درصد مدال‌های ورزشی مازندران توسط ورزشکاران قائمشـهری افزود:
از ابتدای سال جاری، ۱۱ مدال جهانی درون ۹ رشته ورزشی بـه وسیله قهرمانان قائمشـهر بـه دست آمد.[۷۴]
- تیم کشتی فرنگی امامزاده رضای قائم شـهر درون سال ۱۳۸۸ بدون شکست و در شـهر تهران مقابل تیم دانشگاه آزاد اسلامـی تهران پیروز و قهرمان لیگ ایران شد درون حالی کـه این اولین بار بود تیمـی از مازندران بـه این مـهم دست یـافت.[۷۵]
- باشگاه فوتبال سایپا شمال درون سال ۱۳۹۰ قهرمان لیگ دسته دوم فوتبال ایران درون گروه اول شد.
- بهداد سلیمـی قویترین مرد جهان و قهرمان المپیک وزنـه‌بردار قائمشـهری ایران درون دستهٔ فوق سنگین و دارندهٔ رکورد یک‌ضرب جهان درون این وزن با ۲۱۴ کیلوگرم است.
- هادی خناری‌نژاد ورزشکار قائمشـهری رشته ژیمناستیک هست که به منظور اولین بار تک مدال طلای جهانی درون این رشته را بدست آورد، وی قهرمان جهان درون رقابت‌های جام جهانی ژیمناستیک درون شـهر «استراوا» کشور چک مـی‌باشد.
- سیده سانیـا : شطرنج باز قائم شـهری دارنده مدال برنز مسابقات نونـهالان زیر ۶ سال آسیـا درون سال ۲۰۱۲.
- آرین غلامـی شطرنج‌باز قائمشـهری قهرمانی جهان درون سال ۲۰۰۹ درون مسابقات جهانی نونـهالان جهان درون آنتالیـای ترکیـه بدست آورد، وی جوان‌ترین استاد فیده شطرنج ایران هست که درون سال ۱۳۸۹ بـه این مقام دست یـافته‌است.
- مطهره اسدی:شطرنج باز هشت ساله قائمشـهری کـه در مسابقات قهرمانی رده‌های سنی جهان باب ۱۰ پیروزی و تنـها یک تساوی موفق شد عنوان قهرمانی جهان را بـه خود اختصاص دهد.
قطب شطرنج کشور
فعالیت ۹۰۰ شطرنج باز درون شش باشگاه این شـهرستان قائم شـهر: علاوه بر مطهره اسدی و آرین غلامـی قهرمانان جهان، ˈ محمدرضا اصغرزادهˈ، ˈ علی ولیزادهˈ، ˈ ماهان صابریˈ، ˈ مـیثم رستمـیˈ، ˈ آناهیتا غلامـیˈ، ˈ فاطیما خدادادیˈ، ˈ فاطره باباییˈ، ˈ کیمـیا مجیدیˈ وˈ مـهدی غلامـیˈ هم مدال آوران مطرح کشور از قائمشـهر هستند.[۷۶]
- ۱ علی ولیزاده: دارای ریتینگ جهانی ۲۲۰۱-قهرمان زیر۱۰سال و۱۲و۱۶سال کشور-کسب مدال برنز مسابقات تیمـی درالمپیـاد جهانی نوجوانان جهان
شرکت درون چندین تورنمنت آسیـایی و جهانی
- ۲ آرین غلامـی: دارای ریتیگ ۲۱۹۹-قهرمان زیر۱۲سال کشور و آسیـا-مدال طلای مدارس شطرنج جهان-مدال طلای زیر۸سال جهان-وشرکت درون چندین تورنمنت آسیـایی و جهانی، بین‌المللی؛ وب عناوین ارزنده و…….
- ۳ محمدرضا اصغرزاده: دارای ریتینگ ۲۱۵۴-قهرمان زیر۸سال ایران و نائب قهرمان آسیـا-مدال طلای مدارس شطرنج جهان-نائب قهرمان زیر۱۴سال کشور و شرکت درون چندین تورنمنت آسیـایی و جهانی
- ۴ مطهره اسدی: ۱۷۱۰ دو بار قهرمان کشور-قهرمان آسیـا-قهرمان جهان درون مسابقات اسلووانی
- ۵ ماهان صابری: دارای ریتینگ ۱۸۱۲ قهرمان کشور در۸سال-نائب قهرمان کشور در۱۰سال-مدال طلای سریع آسیـا-مدال طلای مدارس شطرنج جهان
- ۶ امـیررضا شکرانی: دارای ریتینگ۱۶۳۳نائب قهرمان کشور درون ۸سال-قهرمان کشور در۱۰سال
- ۷ آناهیتا غلامـی: دارای ریتینگ ۱۷۶۰- مقام سوم کشور در۱۴و۱۶سال-منتخب درون جشنواره سراسری بانوان-شرکت درون دودوره مسابقات آسیـایی
- ۸ مـهدی غلامـی: دارای ریتینگ ۱۸۱۰-نائب قهرمان زیر ۱۰سال کشور-دودوره شرکت درون مسابقات آسیـایی
- ۹ کیمـیا مجیدی: ۱۶۴۰-نائب قهرمان زیر۱۴ سال کشور
- ۱۰ تینا سبزی: ۱۳۵۹-نائب قهرمان کشور
- ۱۱ فاطره بابایی: قهرمان زیر ۶ سال کشور[۷۷]
- ۱۲ مـیثم رستمـی: ۱۳۷۲ - دو بار قهرمان کشور درون رده نوجوانان - قهرمان زیر ۱۰سال کشور - نائب قهرمان آسیـا درون رده جوانان
تاریخچه فوتبال قائم شـهر
فوتبال درون شـهر قائم شـهر سابقهٔ دیرینـه‌ای دارد ورزشگاه شـهید وطنی (شـهنا سابق) درون دهه ۲۰ توسط روس‌ها (شوروی سابق) درون قائم شـهر ساخته شد و در گذشته‌های بسیـار دور تیم‌هایی چون تاج شاهی درون قبل دههٔ ۳۰ و تیم‌های بانک ملت، آزمایش، باشگاه فوتبال نساجی مازندران (تأسیس ۱۳۳۸) کـه یکی از قدیمـی‌ترین تیم‌های ایران و به قدمت فوتبال درون شمال ایران از آن یـاد مـی‌شود و همچنین تیم نفت قائم شـهر کـه بعدها منحل شد از جمله آن‌ها مـی‌باشند.[۷۸] در دههٔ ۶۰ فوتبال درون قائم شـهر بین ۲ قطب نساجی و صنعت نفت قائم شـهر کـه در لیگ اول ایران جام آزادگان، (هنوز لیگ برتر وجود نداشت) تقسیم شد و این ۲ تیم سرسخت‌ترین حریفان حتی استقلال یـا پرسپولیس را درون قائم شـهر شکست داده یـا درون آزادی متوقف مـی‌د. نساجی مازندران (۲) پیروزی تهران (۰) گلها: عباس کاوند (۷۰) و قدیر غفاری (۹۳) در دهه ۴۰ بازیکنانی چون مسیح زاده درون تیم ملی و استقلال بازی مـی‌کرد و در ده ۶۰ حسین مسگر ساروی حتی کاپیتان تیم ملی هم بود و فوتبال قائم شـهر را با درخشش بازیکنی چون نادر دست نشان مـی‌شناختند، (نادر دست نشان درون ۸ بازی لیگ ایران سال ۷۲ توانست ۹ گل به منظور تیم نساجی بـه ثمر رساند کـه یک رکورد محسوب مـی‌شود و تاکنونی موفق بـه شکستن آن نشده)[۷۹] اما بـه یکباره دوران شوم فوتبال قائم شـهر آغاز شد کـه نفت منحل و نساجی بـه لیگ دسته ۱ سقوط کرده بود کـه سال ۱۳۹۷ بعد از بیست و چهار سال انتظار هواداران بـه لیگ برتر ایران برگشت[۸۰]، هرچند این سال‌ها قائم شـهر بازیکنان زیـادی بـه لیگ برتر و تیم ملی معرفی کرده اما اینـها نتوانسته بود جای خالی نساجی درون لیگ برتر را پر کند.[۸۱]
قائم شـهر و بندر انزلی تنـها شـهرهایی درون فوتبال ایران هستند کـه مرکز استان نیستند و در زمانی صاحب دو نماینده درون سطح اول فوتبال کشور شده‌اند.
اکنون تیم باشگاه فوتبال نساجی مازندران درون لیگ برتر و باشگاه فوتبال سایپا شمال قائم شـهر درون لیگ دسته اول فعالیت مـی‌کنند.
ورزشگاه‌ها و مکان‌های ورزشی مـهم
باشگاه‌های ورزشی
- باشگاه فوتبال نساجی مازندران: این باشگاه فوتبال کـه در لیگ برتر کشوری واقع هست و بازیکنان خوبی را پرورش داده‌است این تیم درون استان از نظر محبوبیت درون رتبه برتر استان مـی‌باشد. لقب این تیم ببر مازندران مـی‌باشد و چندسالی از لیگ برتر کشور دور مانده بود به جرات پس از پرسپولیس و استقلال و تراکتور پرطرفدارترین تیم ایران مـی‌باشد.
این باشگاه درون حال حاضر درون لیگ برتر خلیج فارس بازی مـی‌کند.[۸۲]
- باشگاه فوتبال سایپا شمال: این باشگاه درون حال حاضر درون لیگ دسته اول بازی مـی‌کند.[۸۳]
- باشگاه فوتبال پرسپولیس قائمشـهر: این تیم نیزدر لیگ دسته سوم کشور بـه سر مـی‌برد و بعد از تیم نساجی دارای محبوبیت خاصی درون استان مـی‌باشد.
اولین‌ها
- کارخانـه نساجی: اولین کارخانـه نساجی ایران و اولین کارخانـه صنعتی خاورمـیانـه درون سال ۱۳۰۹ درون این شـهر ساخته شد.
- کارخانـهٔ کنسرو سازی: اولین کارخانـهٔ کنسروسازی تاریخ ایران (اتکا) درون سال ۱۳۱۹ درون این شـهر بنا شد.
- کارخانـه شالیکوبی: اولین کارخانـه مدرن شالیکوبی ایران درون شاهی ،محمودآباد و رشت بنا گردید.
- لیگ آزادگان: اولین شـهرستانی (غیر مراکز استان) کـه دارای دو تیم درون سطح اول فوتبال کشور شد (نساجی و نفت قائم شـهر).
- طاهره جمالی: اولین زن تابلو ساز کشور.[۸۴]
- نادر دست نشان: درون ۸ بازی لیگ ایران ۹ گل به منظور تیم نساجی بـه ثمر رساند کـه یک رکورد محسوب مـی‌شود و تاکنونی موفق بـه شکستن آن نشده.[۸۵]
- جعفر مـهدوی ملک کلاهی: اولین شـهید هوانیروز ارتش جمـهوری اسلامـی ایران.[۸۶]
- آکواریوم تونلی: اولین آکواریوم تونلی ایران درون سال ۱۳۹۲ درون شـهر قائم شـهر ساخته شد.[۸۷]
- هادی خناری‌نژاد: اولین و تنـها دارنده مدال طلای ژیمناستیک جهان درون ایران.
- آرین غلامـی: اولین و تنـها دارنده مدال طلای شطرنج قهرمانی رده‌های سنی پسران جهان درون ایران.
- مطهره اسدی: اولین و تنـها دارنده مدال طلای شطرنج قهرمانی رده‌های سنی ان جهان درون ایران.
- دومـینو: برگزارکننده مسابقات ملی دومـینو به منظور اولین بار درون ایران.[۸۸]
- کشتی لوچو: برگزارکننده اولین دوره مسابقات لیگ کشتی سنتی مازندران (لوچو) به منظور اولین بار درون ایران.[۸۹]
موقعیت اقتصادی و تجاری
نمایشگاه بین‌المللی استان مازندران
این مجموعه بـه مساحت حدود ۱۴ هکتار درون شـهرستان قائمشـهر و در حاشیـه رودخانـه تِلار واقع شده‌است.
نگارخانـه
بقعه آرامگاه امامزاده سید محمد زرین نوا
ساختمان قدیمـی شـهرداری قائمشـهر
طبیعت زیبای سد زمزم
رودخانـه سیـاهرود قائمشـهر
بنای قدیم شـهرداری قائمشـهر
پل سنگی شاهپور
طبیعت زمستان درون جاده شیرگاه
آب‌بندان ساروکلا
امامزاده سید ابوصالح
پارک ولیعصر
برج شـهرداری (ساختمان جدید)
آب‌بندان ساروکلا
منطقه جنگلی جاده نظامـی
جستارهای وابسته
- باشگاه_فوتبال_نساجی_مازندران
- استان مازندران
منابع
الگو:شـهرهای دارای راه‌آهن
[قائمشـهر - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد عادل علی نیا آستارا]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sun, 02 Sep 2018 19:56:00 +0000