مرضیـه - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

خدیجه اشرف‌السادات مرتضایی[۱] با نام مستعار مَرضیـه (زاده ۱ فروردین ۱۳۰۳ خورشیدی – درگذشته ۲۱ مـهر ۱۳۸۹ خورشیدی) خواننده ایرانی است. سرطان شهره صولتی وی درون سال ۱۳۷۳ از ایران خارج شد و پس از پناهندگی بـه فرانسه، بـه شورای ملی مقاومت ایران، سخنگوی سازمان مجاهدین خلق پیوست. سرطان شهره صولتی وی درون سال ۱۳۸۹، درون اثر سرطان درون پاریس درگذشت.

زندگی‌نامـه

اشرف‌السادات مرتضایی[۲]با نام هنری مرضیـه درون ۱ فروردین سال ۱۳۰۳ درون تهران درون خانواده‌ای هنردوست چشم بـه جهان گشود و در ساعت ۱ ظهر ۲۱ مـهر ماه سال ۱۳۸۹، درون ۸۶ سالگی درون اثر بیماری سرطان درون پاریس درگذشت. پدرش، سید حسن مرتضایی هفشجانی و مادرش، ربابه، از یک خانواده هنردوست بودند. درون خانواده و اقوام او هنرمندانی از قبیل مجسمـه‌ساز، نقاش و مـینیـاتوریست و موسیقیدان بودند. اما مادرش بود کـه بطور خاص او را تشویق بـه خواندن کرد و در همـه دوران زندگیش از او پشتیبانی مـی‌کرد.

وی درون مصاحبه‌ای دربارهٔ خود گفته‌بود:

«در زمانی کـه خانواده‌های ایرانی بـه ندرت فرزندان شان را به منظور تحصیل علم مـی‌فرستادند پدر من با وجود اینکه یک فرد روحانی بود؛ مرا تشویق بـه آموزش تحصیلات مرسوم زمان نمود. وقتی کـه من آغاز بـه خواندن کردم خواننده شدن به منظور زنان خیلی غیرعادی بود و در عین حال یک خواننده درون آن زمان حتما هم دانش مدرسه‌ای مـی‌داشت و هم دانش کلاسیک موسیقی و هم چنین یک صدای خوب. درون ضمن استادان موسیقی زیـادی حتما صدای او را تأیید مـی‌د و همچنین تئوری موسیقی را حتما بخوبی مـی‌دانست. من پیش از اینکه شروع بـه خواندن کنم سالهای زیـادی را بـه آموختن درون زیر نظر استادان بزرگ موسیقی ایرانی گذراندم .

مرضیـه درون سال ۱۹۴۲ (۱۳۲۱ خورشیدی) زیر نظر اسماعیل مـهرتاش، استاد بزرگ موسیقی، فعالیت هنری خود را آغاز کرد. درون ابتدا با بازی درون نقش شیرین درون نمایش «خسرو و شیرین» درون تئاتر باربد درون تهران بـه محبوبیت رسید.[۳] این نمایش کـه ۳۷ شب روی صحنـه بود به منظور او یک کامـیابی بزرگ و سریع بـه بار آورد و با استقبال بسیـار مردم روبه‌رو شد. مرضیـه بعد از آن بـه چنان شـهرت و مـهارتی درون خواندن آواز دست یـافت کـه تصنیف‌نویسان و شاعران به منظور اجرای آثار خود توسط این هنرمند با یکدیگر رقابت مـی‌د.

در سال ۱۳۵۴ خورشیدی (۱۹۷۵ مـیلادی) جشن دویستمـین سال استقلال آمریکا درون مدیسن اسکوئر گاردن (واقع درون شـهر نیویورک) برگزار شد کـه در آن کشورهای زیـادی دارای غرفه بودند. از ایران مرضیـه و عارف از طرف رادیو به منظور مأموریت رفته بودند و هر روز درون آنجا برنامـه اجرا مـی‌د.[۴]

تصانیف دو صدایی

مرضیـه درون طول دوره هنری خود ۵ بار تصانیف دو صدایی خواند کـه ۳ بار از آن با استاد بنان، یک بار با علی بهاری و یک بار هم با نوه ی خود، جانان خرم بوده. چنگ رودکی کـه به جوی مولیـان معروف شد با همکاری استاد بنان، آهنگسازی استاد روح‌الله خالقی و شعری از رودکی خلق شد. همـین تصنیف درون کنسرت سالن المپیـا پاریس درون سن ۸۳ سالگی کـه در واقع آخرین حضور او درون صحنـه بود با همراهی ارکستر اپرای پاریس و نیز جانان خرم نوه مرضیـه کـه بخشـهای مربوط بـه بنان را مـی‌خواند بازسازی و با تنظیم مجدد توسط محمد شمس بازخوانی شد.

مطلع شعر:

بوی جوی مولیـان آید همـی / یـاد یـار مـهربان آید همـی

دواثر دیگر اجرا شده با استاد بنان مربوط بـه برنامـه رادیویی گلهای رنگارنگ ۲۵۴ و ۱۳۴ هست که بصورت آواز ضبط و در دسترس است.

اما تصنیف دیگر کـه در سالهای نخست ورود مرضیـه بـه دنیـای هنر با همکاری علی بهاری سروده شده بود سالها بود کـه در گذر زمان از یـادها و نظرها محو شده بود بطوری کـه خود مرضیـه هیچگاه وجود چنین اثری را ابراز نکرد. بنا بـه گفته استاد بزرگ لشکری، بعد از ساخت تصنیف، وی احساس مـی‌کند بخشی از فضای تصنیف خالی هست و نیـاز بـه یک صدای مردانـه دارد از همـین رو از علی بهاری کـه در استودیو مشغول نواختن ویولن بوده درخواست مـی‌کند که تا با مرضیـه درون این مورد همکاری کند و ایشان هم مـی‌پذیرند. شعر تصنیف (موی سپید) از کارهای استاد کرمانشاهی است.

مطلع شعر:

ای شب ای شب کو صبح امـیدم / رحمـی آخر بر موی سپیدم

پس از انقلاب اسلامـی

مرضیـه درون سال ۱۳۷۳ بعد از پانزده سال خاموشی به منظور همـیشـه از ایران خارج شد و در فرانسه بـه تشویق دوستان دیرینـه اش خانم مریم و دکتر هدایت‌الله متین دفتری بـه شورای ملی مقاومت پیوست و پناهندگی گرفت. او درون سفرهای گوناگون بـه کشورهای مختلف کنسرت‌های زیـادی درون حمایت از شورا و در مخالفت با سیـاستهای هنرستیزانـه جمـهوری اسلامـی ایران ارائه داد.{مدرک} درون این دوران او با هنرمندان و شاعران و آهنگسازان و نوازندگان مشـهوری چون محمد شمس، شاپور باستان‌سیر، عماد رام، آندرانیک و شاعرانی محمد علی اصفهانی ،اسماعیل وفا یغمایی و نیز هنرمند انگلیسی راس پاپل رهبر ارکستر سمفونیک فستیوال لندن و دکتر حمـیدرضا طاهر زاده استاد موسیقی اصیل ایرانی و هنرمند بریتانیـایی، لرد یـهودی منوهین، کارهای متعددی ارائه نموده‌است.

ورود دوباره مرضیـه بـه صحنـه، بـه هر دلیل و با هر امکان، رویدادی جذاب و کنجکاو کننده به منظور شنوندگان آثار او درون سال‌های پیش از انقلاب بود. رفتار و گفتار مرضیـه نیز این رویداد را جذاب‌تر مـی‌کرد. درون یکی از نخستین کنسرت‌هایش درون لوس‌آنجلس، زمانی کـه شنوندگان با یکی از ترانـه‌ها دست زدند، خطاب بـه آنـها گفت: سرطان شهره صولتی «من مطرب نیستم، وقتی مـی‌خوانم فقط گوش بدهید.» کنسرت بـه گزارش لوس‌آنجلس تایمز با «تدابیر شدید امنیتی» برگزار و عبور همـه شرکت‌کنندگان از زیر ردیـاب‌های فلزی، موجب ۴۵ دقیقه تأخیر شد.[۵]

از آثار معروف او درون این دوره «مثل مـهتاب» با شعر محمد علی اصفهانی و سرودهای زن کاوه مـیهن و سرود ارتش آزادی با شعرهای اسماعیل وفا و آهنگسازی محمد شمس هست که سالها عضو مجاهدین و عضو شورای ملی مقاومت بودند. محمد علی اصفهانی و یغمایی بعدها بدلایل شخصی از آن استعفا دادند.

فعالیت‌سیـاسی

مرضیـه از سال ۱۳۷۰ عضو شورای ملی مقاومت کـه سخنگوی سازمان مجاهدین خلق محسوب مـی‌شود بود. بعد از سقوط صدام، مرضیـه مدت ۱۰ روز درون مرز عراق و اردن سرگردان بود که تا سرانجام موفق شد از این کشور خارج شود و به اروپا برود.[۶] وی درون سال ۱۳۷۳ بعد از دیدار با مریم رجوی، پیوستن خود را بـه شورای ملی مقاومت ایران اعلام کرد. یک سال بعد با اجرای کنسرتی درون رویـال آلبرت هال لندن، حضور موفق خود را درون صحنـه هنر و مقاومت ایران بـه ثبت رساند. وی درون ادامـه همـین فعالیتهای سیـاسی و هنری خود کنسرتهای متعددی درون شـهرهای مختلف جهان از جمله لس آنجلس، دوسلدورف، استهکلم، وین، دورتموند، اورهاوزن، پاریس و… اجرا کرد. یکی از کارهای هنری او اجرای کنسرتی بر فراز تانکها و در حضور رزمندگان شورای ملی مقاومت ایران درون شـهر اشرف بود.{مدرک} مرضیـه درون طول سفر ده روزه خود بـه عراق از چندین واحد ارتش آزادی‌بخش بازدید کرد و در حالی کـه صدها تانک و هزاران نفر از افراد ارتش آزادی‌بخش دور او را محاصره کرده بودند بـه بالای یکی از تانک‌ها رفت و نخستین کنسرت خود را اجرا کرد. وی عضو شورای ملی مقاومت ایران بود.

آلبوم‌ها

درگذشت

مرضیـه سال‌های پایـانی عمرش را درون پاریس گذراند. درون فروردین ۱۳۸۹ ش هنگامـه امـینی را کـه مبتلا بـه بیماری سرطان بود از دست داد و چندی بعد خود نیز ظهر روز چهارشنبه ۲۱ مـهرماه ۱۳۸۹، درون سن ۸۶ سالگی بر اثر بیماری سرطان درون بیمارستان آمریکایی‌ها درون شـهر پاریس درگذشت.[۷][۸]

تنـها پسر او کـه حاصل ازدواج دوم اوست درون آمریکا زندگی مـی‌کند. همچنین نوه ی او جانان خرم بتازگی ترانـه‌هایی خوانده کـه از جمله آن مـی‌توان بـه ترانـه کولی کـه سالها پیش مادربزرگش خوانده بود اشاره کرد. جانان هم اکنون درون پاریس زندگی مـی‌کند.[۹]

نگارخانـه

منابع

پیوند بـه بیرون

• مرضیـه (خواننده) درون سوره‌سینما
• هن بهار: گفت و شنود با اسماعیل وفا یغمائی / مرضیـه با خودش تعریف مـی‌شود.