فرهاد مـهراد - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

• بابک بیـات آهنگساز درون مصاحبه‌ای کـه با خبرگزاری ایسنا درون شـهریور ۸۱ انجام مـی‌دهد مـی‌گوید:

«ترانـه، درد مردم یک اجتماع هست و حتما یک شاعر یـا ترانـه سرا از درد مردم خود حرف بزند اما خیلی راحت گفته مـی‌شود کـه از درد مردم شعر نگویید. مگر مـی‌شود درون مـیان مردم بود و از غم و غصه مردم حرف نزد! همچنین او درون بخش دیگری از سخنان خود جایگاه «فرهاد مـهراد» را درون موسیقی چند دههٔ اخیر ایران دارای اهمـیت فراوان دانست و گفت: من درون هر کجا کـه سخنرانی داشته‌ام درباره او صحبت کرده‌ام. او یک فرد درون گرا بود، اما جایگاه خودش را داشته و دارد. بعضی‌ها این موضوع را درون بوق و کرنا کرده‌اند کـه وقتی فردین فوت کرد همـه مردم را بـه سوگ خود نشاند، اما هیچاز مرگ این هنرمند متأثر نشد، که تا از این طریق از اهمـیت او کاسته شود. دلیل این امر کاملاً مشخص است. الان درون هر خانـه کـه بروید حداقل چند فیلم از فردین مـی‌توانید پیدا کنید، فردین درون مـیان عام مردم محبوبیت داشت. اما فرهاد، متعلق بـه قشر خاصی از مردم بود. او متعلق بـه قشر تحصیلکرده و روشنفکر جامعه آن روز و امروز ماست. فردین متعلق بـه ۹۵ درصد مردم بود اما او متعلق بـه ۵ درصد بود.»[۴۵]

• علیرضا طبایی شاعر پیشکسوت درون مراسم رونمایی از مجموعه ترانـه «دردی بـه نام من» با اشاره‌ای بـه فرهاد مـهراد درون رابطه با انوع ترانـه مـی‌گوید:

  «به نظرم درون آن زمان ترانـه بـه سه شاخه تقسیم شد: اول همـین انواع مبتذل کـه به ترانـه‌های لاله‌زاری معروف شدند. نوع دوم، اکثریت فضای ترانـه‌سرایی را بـه خود اختصاص داده بود ولی بیشتر یک نوع کلیشـه‌زدگی از نوع حدیث نفس و عباراتی چون ساقی، مِی، من دارم مـی‌مـیرم و ترکیب‌های مشابه را شامل مـی‌شد. درون کنار شاخه دوم، نوع سومـی هم رشد کرد کـه پرویز وکیلی درون آن بیشتر از همـه سهم داشت. نوذر پرنگ نیز درون این نوع چند کار زیبا دارد. اما درون کل نوع دوم سهم بیشتری داشته و بدنـه جریـان ترانـه‌سرایی را تشکیل مـی‌داد کـه ترانـه‌های آن بیشتر دارای مفاهیم تکراری بودند و از روی هم بودند. اما مثلاً ترانـه‌هایی کـه فرهاد مـهراد مـی‌خواند، متفاوت بود.»[۴۶]

• تورج شعبان خانی آهنگساز همدوره این هنرمند دربارهٔ او مـی‌گوید:

  «عقاید فرهاد را خیلی مـی‌پسندیدم، فرهاد یک هنرمند بالفطره بود، اگری ۱۰ دقیقه پیش او مـی‌نشست و با او حرف مـی‌زد، مـی‌فهمـید کـه اصلاً متعلق بـه این دنیـا نیست. آدم خاصی بود، ساعت چهار نیمـه شب گیتار دست مـی‌گرفت و آواز مـی‌خواند. بعد از مرگ فرهاد حس کردم کـه نوبت ما هم مـی‌رسد. فرهاد به منظور نسل ما الگوی شاخصی بود. بعد از او دیگر بازگشت بـه شیوه‌های پیشین ممکن نبود. او ما را سال‌ها بـه پیش راند و توقع اهل هنر را از موسیقی بسیـار بالا برد. از این بعد مـی‌بایست خود را با معیـارهای روشنفکرانـه و متعهدانـه او مـی‌سنجیدیم. او موسیقی اعتراض را بـه مـیان جامعه برد و به ما امکان داد چشم اندازهای تازه‌ای را درون افق موسیقی نوین ایران کشف کنیم و به کار بگیریم. همچنین بسیـار منحصر فرد بود و این ویژگی نـه تنـها درون نوع موسیقی اش بلکه درون خصوصیـات اخلاقی او نیز نمایـان بود. به منظور مثال درون آن دوران اگر افراد ثروتمند نیز او را به منظور اجرای برنامـه‌ای بـه مـیهمانی‌های خود دعوت مـی‌د و دستمزد خوبی را هم مـی‌دادند دعوت را نمـی‌پذیرفت و نمـی‌رفت. همچنین درون مورد آهنگ هایی کـه برای او ساخته مـی شد حتما بگویم کـه چون خود او نوازنده و نظریـه پرداز درون موسیقی بود حتماً حتما نظرش نیز درون موسیقی هایش اعمال مـی شد، مخصوصاً آهنگ هایی کـه توسط منفردزاده ساخته مـی شد، زیرا بیشترین آهنگ ها را با او داشت و به نوعی انگار قراردادی مبنی بر اینکه آهنگ حتما به چه شکل باشد بین آنـها وجود داشت.»[۴۷][۴۸][۴۹]

• خسرو لاوی ناشر آهنگ‌های او درون سال‌های قبل از انقلاب مـی‌گوید:

«بسیـار اهل مطالعه و فردی کتاب خوان بود و من چنین چیزی را درون بین خوانندگان آن دوران ندیده بودم و همـیشـه همراه خود خورجینی داشت کـه در آن مملوء از کتاب بود و تمام دورانی کـه ما با یکدیگر کار مـی‌کردیم هیچگاه صحبت پول را نمـی‌کرد. درون صورتی کـه وقتی با خوانندگان دیگر کار مـی‌کردم درون ابتدا حتما قراری مبنی بر مشخص مـیزان قرارداد گذاشته مـی‌شد. همچنین با وجود آنکه فرد مذهبی ای نبود زمان‌هایی کـه تا صبح مشغول بـه کار بودیم و نزدیک اذان صبح مـی شد درون خلوتی مـی‌رفت و نمازش را مـی‌خواند.»[۵۰]

• دکتر اسماعیل خویی دربارهٔ این هنرمند مـی‌گوید:

«هاله‌ای بود از تفکری اجتماعی کـه در شخصیت و خوانندگی او شکل گرفته بود. همـه ما او را بـه عنوان یک خواننده اجتماعی مـی‌شناسیم نـه فردی کـه تنـها به منظور سرگرم و لذت هنری بخشیدن بـه مردم وب درآمد بیشتر خوانده باشد. صدای فرهاد از آن جنس صداهایی هست که شما بـه هیچ عنوان نمـی‌توانید آن را با صدای دیگری اشتباه بگیرید.»[۵۱]

• اسفندیـار منفردزاده آهنگساز هم طی یـادداشتی یکی از سالروزهای تولّد این هنرمند را تبریک گفت.

«فرخنده باد زاد روز فرهاد، روز عشق بـه انسان.

(تن آدمـی شریف هست به جان آدمـیت/ نـه همـین لباس زیباست، نشان آدمـیت) مـی‌دانیم بعضی این بیت را این گونـه رفتار د: (تن آدمـی شریف هست به جان آدمـیت/ نـه! همـین لباس زیباست نشان آدمـیت) فرهاد تن رها کرد. اگر شـهرت عشق را فرهاد برد، تلاش کرد تیشـه بر بی ستون نادانی زند. فرهاد عاشق بود. عشق اگر درون جان تو باشد بعد از رفتن تن بـه جان دیگران ساری مـی‌شوی. جریـان این عشق هست که مـی‌تواند جهان را آزاد و آباد کند و داد بنا کند. جهانی درخور شرف انسان. تن رفتنی است، بعد از جان عاشق باش که تا جهان زیبا شود، بعد فرخنده باد زاد روز فرهاد، روز عشق بـه انسان.»[۵۲]

• شـهیـار قنبری ترانـه سرا هم بعد از درگذشت این هنرمند یـادداشتی را درون یـادبود او منتشر کرد:

«مرد تنـها هم مُرد!

برایی شدن، به منظور اسطوره شدن، به منظور به اوج رسیدن، به منظور این کـه تار نماها از مرثیـه لبریز شوند، حتما مُرد. مرد تنـها هم مُرد و اسطوره شد. سوگواران گناهکار دوباره انگشت اتهام بـه جانب یکدیگر دراز مـی‌کنند کـه بگویند: «من بی گناهم، تو بودی کـه دست او را نگرفتی، تو بودی کـه گذاشتی تمام شود و باری آرام مـی‌گیرند و به بستر مـی‌روند.» حافظه ملی ما پاکِ پاک است، حافظه هنری هم. هیچهیچ چیز بـه یـاد ندارد. این کـه چه کرده‌ای مـهم نیست، این کـه چه نکرده‌ای مـهم است. دوباره یکی مـی‌رود و ما همـه دسته گل های پوسیده را بـه پایش پرتاب مـی‌کنیم. بر امواج اینترنت تصویرش را تاخت مـی‌زنیم، شعر مـی‌نویسیم، رج مـی‌زنیم، بغض مـی‌کنیم، سبک مـی‌شویم. این همـه انرژی دیر هنگام بـه کار هیچنمـی‌آید. اما اگر زنده بود بـه دردش مـی‌خورد. از این همـه دوستت دارم‌ها شد و با یک بغل ترانـه بـه خانـه رفت. شانزده سالگی ام درون یک برنامـه رادیویی قد مـی‌کشید. رادیو تهران صبح جمعه، برنامـه آوای موسیقی، تهیـه کننده: هوشنگ قانعی. من نویسنده و گوینده اش بودم. رو بـه روی من ایستاده بود و کاغذ سیـاه و سپید را دوره مـی‌کرد. با صدای بی صدا... مثل یک خواب کوتاه... یـه مَرد بود یـه مَرد. لبخندش را بـه من بخشید و روزی دیگر صدایش را بـه آسمان دوخت. فرهاد پاک بود، روشن بود، نازک بود، آرام بود و دانا بود. فرهاد از همـه بهتر بود، از همـه سر بود. بعد جمعه از راه رسید. جمعۀ پیروزی نوین. آمنـه آغاسی را بعد زد و بعد اسفندیـار بـه زندان رفت و من درون خلوت هوشیـار و خوش رنگ واروژان؛ درون خیـابان بیست و پنج کوچه محسنی بـه هفته خاکستری رسیدم. بازجویـان اوین گمان مـی‌د این ترانـه را اسفندیـار نوشته! همـین طور پیش رفت که تا آخرین نجواها. شعری کـه در دریـا کنار بـه گُل نشست. اسفندیـار بر آن موسیقی نوشت. اما بـه استودیو نرفت. اسفندیـار منفردزاده بـه آمریکا رفت و من بـه انگلیس و فرهاد درون خانـه ماند. گذشت و گذشت و بعد یک بار دیگر درون برابر دوربین نشسته بودم کـه خبر آمد فرهاد هم رفت و بعد هِق هِق من بند نیـامد و هنوز هم نمـی‌دانم با این شور بختی چه کنم؟ فرهاد عشق بود کـه دیگر تکرار نخواهد شد، بـه همـین سادگی و اینک نابلدترینمان؛ این رسوایـان بر خاکستردانش اشک مـی‌ریزند و مرثیـه مـی‌خوانند و موعظه مـی‌کنند و برای جلد روی نشریـه‌ها عمـی‌گیرند و فرهاد از آن بالا یـا از آن پایین مـی‌خندد. درست مثل لحظه‌ای کـه شعر مرد تنـها را مرور مـی‌کرد. «سهراب» مـی‌دانست کـه مرگ پایـان کبوتر نیست و فرهاد مـی‌داند کـه دوباره بـه دنیـا مـی‌آید. بی وقفه از هفته‌های خاکستری اینک ققنوسی پر و بال مـی‌گشاید کـه سایـه گسترده اش خُردی ما را هِجی مـی‌کند و حال، خودم مـی‌نویسم، فرهاد رفت، بقیـه هم مـی‌روند و هر روز هنرمندانی هستند کـه از یـادها پاک مـی‌شوند. واژه هنرمند آنقدر بزرگ هست کـه لایق درک باشد، ولی متأسفانـه هیچگاه اینگونـه نبوده هست و نخواهد بود یـا کـه امـیدی بـه تغییر هست؟ روزها و شب‌هایی هست کـه صدایش درون گوشم تکرار مـی‌شود و در گوشم صدایش فریـادی است. فریـادی کـه از عمق وجودش بر مـی‌خواست. فرهاد را دوست داشته‌ام و دوست مـی‌دارم و تمام هنرمندان این مرز و بوم را کـه زمانی درون کنارم فریـادشان شعله مـی‌کشید و اینک شعله خاموش گشته است. فرهاد رفت و در آرامگاهی کـه واقعاً آرامگاه هست هنوز لبخندی دلنشین بردارد و در جایی هست که دیگر نـه از نامش بلکه از شماره سنگ قبرش شناخته مـی‌شود. عاقبت همـه ما همـین است. آنگاه کـه فراموش شویم چه احساسی مـی‌کنیم؟ فرهاد فراموش شد، آنگونـه کـه دیگران. فراموشی حزن انگیز است. اشک از چشمانم جاری مـی‌شود. ترس این دارم کـه هنگام خاکسپاریم هیچنباشد و فراموش شده باشم. تنـها باشم آنگونـه کـه فرهاد تنـها بود، آنگونـه کـه امروز تنـهایم. بر مـی‌خیزم درون آیینـه نگاهی بـه خود مـی‌اندازم. صدای فرهاد فضای اتاق را پر مـی‌کند. درون باز مـی‌شود؛ فرهاد مـی‌آید؛ لبخند همـیشگی اش بر دیوار اتاقم سنگینی مـی‌کند و اوست کـه فریـاد مـی‌زند. مـی‌بینم صورتمو تو آینـه/ با لبی خسته مـی‌پرسم از خودم/ این غریبه کیـه از من چی مـی خواد / اون بـه من یـا من بـه اون خیره شدم، درون اتاقم بسته مـی‌شود. او رفته است. این من هستم کـه هنوز درون آیینـه نگاه مـی‌کنم و فردا ماییم کـه در آیینـه نگاه مـی‌کنیم. یـادداشتم را با حرف همـیشگی فرهاد تمام مـی‌کنم کـه آخر تمام حرف‌هایش این را مـی‌گفت: (به امـید باران و صلح)»[۵۳]

همچنین این ترانـه سرا درون مصاحبه‌ای دیگر درون رابطه با خصوصیـات خوانندگانی کـه با آن‌ها کار کرده‌است مـی‌گوید:

«من فقط تنـها آدم جدی ای را کـه در مسائل کاری از مـیان خوانندگان گذشته مـی‌شناختم فرهاد بوده است. آدمـی بود شدیداً جدی، شدیداً دل به‌کار بسته. از واژهٔ جدی زیـاد نترسیم. یعنی فکر نکنیم یک آدم اَخمو و نمـی‌دانم بداخلاق هست و فقط مـی‌خواهد تنبیـه کند نـه، آدمـی هست که خودش زود راضی نمـی‌شود از کاری کـه کرده و مـی‌گوید من حتما کار بهتری را ارائه دهم. همچنین او به منظور ارائه کارهایش هیچ عجله ای نداشت و تازه ما حتما او را بـه سختی گیر مـی آوردیم (چون بیشتر مواقع درون دسترس نبود) و کاری را بـه او پیشنـهاد مـی کردیم. بـه عنوان مثال بـه یـاد دارم کـه برای ترانـه آوار بـه منزلش رفته بودم و این ترانـه را بـه او پیشنـهاد کردم و او هم بسیـار آن را پسندید و حتی تصمـیم گرفت کـه خودش آهنگ آن را بسازد (این اثر را نیز بسیـار دوست دارم چون اولین تجربه فرهاد درون زمـینـه آهنگسازی هست به روی شعر دشواری از من کـه آهنگ گذاشتن روی آن سخت بود) و قرار شد کـه بزودی ضبط آن انجام شود و من هم دوست داشتم کـه هر چه سریعتر این کار بـه سرانجام برسد. اما آنچنان او به منظور ارائه آن خونسرد بود و عجله ای نداشت کـه باعث شد یک روز من و آندرانیک تنظیم کننده آن بـه سراغش درون گرمابه برویم و به زور او را بیـاوریم که تا آن کار را اجرا کند و تمام شود. او فرد مادی گرایی هم نبود. یـادم هست کـه برای ترانـه جمعه بـه دنبال سرمایـه گذار بودیم وی هم به منظور آن پیدا نمـی شد که تا یک روز بـه اتفاق هم بـه شرکتی رفتیم کـه مدیر آنجا مبلغ بسیـار چشمگیری را بـه ما پیشنـهاد کرد و قبول کرد کـه کار ما را منتشر کند اما بـه یکباره فرهاد برآشفت و گفت بـه چه دلیلی قرار هست که شما چنین مبلغی را بـه ما بدهید درون صورتی کـه مشخص نیست کار فروش برود یـا نـه و هر چقدر کـه ما اصرار کردیم پیشنـهاد را نپذیرفت و محل را ترک کرد و رفت. همچنین حتما بگویم کـه او دقیقاً شبیـه همان چیزی بود کـه امروز همـه ما از او درون ذهن داریم چون بسیـاری از افراد متأسفانـه شبیـه تصاویرشان نیستند، مانند بسیـاری از صداهای عشق ها کـه آن خودِ خودشان شبیـه این شعارها نمـی‌باشند اما فرهاد دقیقاً خودش بود و سال هایی کـه با او گذشت و ترانـه هایی کـه با او دارم را رقم زد بسیـار سال های با ارزشی به منظور من هستند. او خواننده بسیـار حرفه ای بود کـه وقتی وارد استودیو مـی شد که تا زمانی کـه کار بـه پایـان مـی رسید کارش را بـه درستی انجام مـی داد و اکثر کارهایی کـه به زبان انگلیسی خوانده هست به مراتب از اجرای اورجینال آن بهتر هست و این یک استثنا و حادثه مـی باشد کـه دیگر تکرار هم نخواهد شد. او را همـیشـه دوست داشتم و دوست مـی دارم.»[۵۴][۵۵][۵۶]

• شـهبال شب پره درام نواز و مؤسس گروه بلک کتس درون مورد آشنایی خود و در رابطه با او مـی‌گوید:

هیچگاه دیگر گمان نمـی‌کنم کـه فردی را مانند او درون موسیقی ببینیم. او تنـها یک صدا، یک شخصیت و یک دانش نبود، پدیده‌ای بود کـه آمد و رفت. روزی خانم قهرمانی صاحب کلاب کوچینی نزد من آمده و گفتند کـه چند شب پیش درون جایی بودم کـه در آنجا پسری را دیدم کـه به زیبایی گیتار مـی‌نوازد و مـی‌خواند و از او خواستم کـه امروز بـه اینجا بیـاید. آن پسر آمد و از او خواستم که تا به همراه هم آهنگی از ری چارلز را بنوازیم و او نیز کـه خود از طرفداران ری چارلز بود از این بابت خوشحال شده و پشت پیـانو نشست و من هم پشت درام که تا آن آهنگ را بنوازیم. وقتی کـه شروع بـه نواختن پیـانو و خواندن کرد، باورش برایم مشکل بود، چون آهنگ را مانند نسخه اصل آن و بدون اینکه فاصله‌ای مـیانش باشد، دقیقاً مثل خود ری چارلز پیـانو را مـی‌نواخت و مـی‌خواند کـه من بـه او گفتم: تو این صدای شبیـه بـه ری چارلز را از کجا آوردی و بعد هم یک آهنگ آرام جورجیـا را با هم زدیم؛ وی باور نمـی‌کند کـه فردی حدود پنجاه سال پیش درون ایران بـه این شکل مـی‌خوانده است. همچنین اعضای بلک کتس او را بـه اسم «فرهنگ لغات درون حرکت» خطاب مـی‌د زیرا هر چیزی را کـه مـی‌خواستیم از او مـی‌پرسیدیم.[۵۷]

• فریدون شـهبازیـان، آهنگساز و موسیقیدان کـه زمانی قرار بود «جشنواره موسیقی فرهاد» با دبیری او برگزار شود درون گفتگویی با روزنامـه اعتماد بعد از سال‌ها یـاد فرهاد را زنده مـی‌کند و مـی‌گوید:

«باید سال‌ها بگذرد که تا بتوان بـه تعریفی از سبک خوانندگی او دست پیدا کرد. ایشان بـه جز سلیقه خوبش درون انتخاب اشعار، بسیـار خوب و قابل تأمل و تفکر درون انتخاب موسیقی مناسب کـه حال و هوای صدای خودش را هم داشته باشد تبحر داشت. شاید بتوان گفت اجرای او بـه نوعی بود کـه خواننده دیگری نمـی‌توانست مانند او آن ترانـه‌ها را اجرا کند. از نظر دکلماسیون واقعاً بی نظیر بود و شما وقتی صدایش را مـی‌شنیدید مـی فهمـیدید کـه هر واژه از شعرش و هر مصراعی کـه مـی‌خواند کاملاً با مفهوم بیـان مـی‌شود، بـه شکلی کـه معنای تلفیقی آن بی اثر نبود. شاید سال‌ها بگذرد که تا بتوانیم به منظور سبک او تعریفی داشته باشیم اما اگر از من بپرسید مـی‌گویم سبک او سبک رمانتیک بود. فراموش نکنید کـه اجراهای درخشان او را حتما چندین بار شنید که تا به جذابیت‌های صدای او دست یـافت. با همـه زیبایی‌ها و جذابیت‌ها حتما توانایی او درون اجرای کنسرت‌هایی را کـه در آن‌ها همزمان پیـانو هم مـی‌نواخت ستایش کرد. نظیر کار او را مـی‌توان درون اجرای خوانندگان دیگری مثل التون جان و ... پیدا کرد. او خواننده‌ای بود کـه نظیرش هرگز پا بـه عرصه وجود نگذاشت،ی کـه حتی ترانـه‌های خارجی را بسیـار با فکر و با صدای ملکوتی و منحصر بـه فرد خود اجرا مـی‌کرد و خاطراتی به منظور من و دیگران بـه جا گذاشت. درون مورد اجراهای درخشانش کـه باید چندین بار شنیده شود خوب هست بگویم کـه این اجراها جذابیت‌هایی داشت کـه واقعاً ستودنی بود. او هر چه را کـه مـی‌خواست اجرا کند بنا بـه سلیقه خودش از نظر آهنگسازی و ملودی دستکاری مـی‌کرد و در واقع سلیقه خود را درون کار اعمال مـی‌کرد کـه آن کار بهتر از آن چیزی کـه بود صورت بگیرد و این بسیـار خوب بود و باید بگویم کـه ما یک خواننده با صدای تنور دراماتیک و باشکوه را از دست دادیم.»[۵۸][۵۹]

• علیرضا مـیرعلینقی روزنامـه نگار دربارهٔ این هنرمند مـی‌گوید:

  «جالب اینجاست کـه زندگی هنری قبل از انقلاب فرهاد شاید بیشتر از هفت سال هم نباشد. هفت سالی کـه با کار و تلاش تبدیل بـه موجی درون مـیان مردم شد کـه حتی بعد از مرگ او هم فرو ننشست. این موج رای بـه راه انداخت کـه در هیچ دوره‌ای از زندگی اش اهل جنجال و موج سازی نبود. او محجوب تر از هر آدم دیگری بود. موج فرهاد نـه از جنجال و های و هوی، کـه از یگانگی او درون موسیقی برخاست. خواندن به منظور او یک بهانـه بود. بررسی کارش این را نشان مـی‌دهد کـه خواندن هیچ وقت حرفه او نبوده است. او کاشف بود و جستجویش را درون بافتی از شرافت و خلوص انجام داد. هر چه درون حیـاتش ساکت بود، موج او امروز بلند و مداوم است. فرهاد زنده هست و هنوز مـیان ماست.»[۶۰]

• مـهران زینت بخش سازنده مستند برفِ فرهاد مـی‌گوید:

«او خواننده و آهنگسازی از تبار حقیقت بود. پرچمدار فصل نوین ترانـه معترض درون ایران. من او را درون فیلم رضا موتوری پیدا کردم با ترانـه مرد تنـها. او یک گام از اجتماع خود جلوتر بود. ناملایمات اجتماع را مـی‌دید و از آنـها رنج مـی‌برد. فیلم برف به منظور او و به یـاد او و عاشقانش ساخته شده است. این فیلم حکایتی هست عاشقانـه به منظور فرهاد مـهراد. داشتن احساسات مشترک با او، چیزهایی مثل غم تنـهایی، انزوا طلبی و لحن معترض مرا بـه او نزدیک تر ساخت. من خودم را درون وجود این شخصیت پیدا کردم و خیلی ناخودآگاه و خودجوش ساخت این فیلم مستند اتفاق افتاد.»[۶۱]

• محسن نامجو دیگر خواننده پاپ مـی‌گوید:

«اجراهای فرهاد دارای لحظاتی هست که او شما را با خود درون جایی از فضا گره مـی‌زند.»[۶۲]

یـادی از او درون مراسم‌ها و دیگر آثار هنری

• در بهمن ماه ۱۳۹۳ مراسم افتتاحیـه سی و سومـین جشنواره فیلم فجر درون برج مـیلاد شـهر تهران برگزار شد کـه پخش ترانـه «والا پیـام دار» یـا همان «وحدت» با صدای فرهاد مـهراد و تصاویری از پیروزی انقلاب اسلامـی از اتّفاقات ویژه مراسم بود.[۶۳]
• آیین رونمایی از پوستر «خصلت خوبان» کـه شامل ۱۲۴ شخصیت شـهید، شـهیر و فرهیخته است، عصر دوشنبه ۴ تیر ۱۳۹۳ درون سازمان هنری رسانـه‌ای اوج برگزار شد. اسماعیل کوشا کـه این پوستر با کوشش و تلاش او تهیـه شده‌است دربارهٔ این طرح بـه جام جم گفت: «این پوستر کـه پس از هفت سال اندیشـه و تحقیق بـه مرحله طراحی رسیده نماد وحدت ایرانیـان هست و درون آن تصویری از برخی بزرگان دین، علم، هنر، ادبیـات، ورزش، سینما و شـهدا دیده مـی‌شود.» او حضور چهره‌های شناخته شده هنری را هم از ویژگی‌های مـهم این پوستر برشمرد و گفت: «از جمله هنرمندان سرشناس رشته‌های مختلف هنری کـه در این پوستر حضور دارند مـی‌توان بـه پروین اعتصامـی، جلال آل احمد، شـهریـار، علی حاتمـی، فرهاد مـهراد و… اشاره کرد.»[۶۴]
• سوم بهمن ماه سال ۱۳۹۱، هفتاد و یکمـین برنامـه از سری نشست‌های عصر شعر و ترانـه با حضور برخی چهره‌های شاخص ادبیـات و موسیقی کشور برگزار شد و در ابتدای برنامـه بـه مناسبت زادروز فرهاد مـهراد، حاضران شاهد دو اجرای زندهٔ تقدیمـی بـه این هنرمند بودند.[۶۵]
• در اسفند ماه سال ۱۳۹۲ تئاتری بـه شیوه (کنسرت-نمایش) تحت عنوان «در روزهای آخر اسفند» برگرفته از آهنگ «کوچ بنفشـه‌های فرهاد مـهراد» بـه کارگردانی محمد رحمانیـان بـه عنوان اَدای دِینی بـه خوانندگان آغازگر سبک پاپ و راک مدرن نظیر فرهاد مـهراد بـه روی صحنـه رفت کـه در انتهای نمایش، ترانـه‌ها و قطعات خارجی خاطره انگیز و قدیمـی، برگرفته از آثار انگلیسی فرهاد مـهراد و همچنین ترانـه کوچ بنفشـه‌های وی بـه اجرا درآمد.[۶۶]
• شـهاب حسینی بازیگر سینما درون اولین تجربه کارگردانی خود بـه نویسندگی محمد هادی کریمـی کـه در مـهر ماه سال ۱۳۹۳ اکران شد، یـادی نیز از فرهاد مـهراد کرده‌است. او درون این فیلم سینمایی کـه نقش اول آن را نیز بر عهده دارد، ۳۸ شخصیت برجسته علمـی، هنری، تاریخی، سیـاسی، فرهنگی و ورزشی را ایفا مـی‌کند و در قالب نویسنده‌ای فرورفته کـه بناست کتاب تازه‌اش را بنویسد اما همذات‌پنداری او با شخصیت‌های مختلف این کتاب کـه از شرقی‌ترین چهره‌ها مانند شیخ صنعان، سهروردی، مولانا و سقراط حکیم گرفته که تا غربی‌ترین چهره‌ها مانند راجر واترز، کرت کوبین و اسحاق نیوتن را دربرمـی‌گیرد باعث شده او یک سری نقش متفاوت و دست‌اول ایفا کند. او درون جایی از فیلم نیز نقش چه گوارا، انقلابی معروف لاتین را بازی کرده که تا ردپای شخصیت سیـاسی هم درون کارش باشد. زکریـا و مسیح دو پیـامبری هستند کـه شـهاب حسینی درون قالب آن‌ها فرورفته و البته کـه نقش‌های فرهاد مـهراد خواننده ایرانی و یک فوتبالیست باشگاه فوتبال بارسلونا نیز جایگاه ویژه‌ای درون هنرنمایی شـهاب حسینی داشته‌اند.
• یغما گلرویی، ترانـه‌سرای معاصر نیز با انتشار ترانـه «آخرین آوازه‌خون مُرد» درگذشت فرهاد مـهراد را گرامـی داشت، این ترانـه اولین بار درون سال ۱۳۸۱ درون مراسم یـادبودی کـه برای فرهاد مـهراد درون «فرهنگ‌سرای ابن سینا» برگزار شده بود خوانده شد.[۶۷]