پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو
جهرم کشور ایراناستان فارسشـهرستان جهرمبخش مرکزینام(های) قدیمـی گهرمسال شـهرشدن ۱۳۰۸مردمجمعیت ۱۴۱٬۶۳۴ تن[۱]تراکم جمعیت ۱۸۲/۵ نفر بر کیلومتر مربعجغرافیـای طبیعیمساحت ۵۷۶۸ کیلومتر مربعارتفاع از سطح دریـا ۱۱۰۰ مترآب‌وهوامـیانگین دمای سالانـه تابستان:۳۵ زمستان:۱۱اطلاعات شـهریشـهردار عباس منزهره‌آورد خرما- مرکبات (لیمو ترش-لیمو شیرین-) کاهو - بادمجانپیش‌شماره تلفنی ۰۷۱شناسهٔ ملی خودرو ایران۷۳ - ب، شرکت دشت خاک رفسنجان ایران۸۳ - هتابلوی خوش‌آمد بـه شـهر
۲۸°۳۴′شمالی ۵۳°۳۴′شرقی / ۲۸٫۵۷°شمالی ۵۳٫۵۷°شرقیمختصات: ۲۸°۳۴′شمالی ۵۳°۳۴′شرقی / ۲۸٫۵۷°شمالی ۵۳٫۵۷°شرقی
جَهرُم (به پارسی مـیانـه: گهرم ) یکی از شـهرهای استان فارس درون ایران است. شرکت دشت خاک رفسنجان این شـهر، مرکز شـهرستان جهرم است. شرکت دشت خاک رفسنجان جمعیت این شـهر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۴۱٬۶۳۴[۲] نفر بوده‌است.
موقعیت جغرافیـایی
جهرم یکی از شـهرستان‌های تابعهٔ استان فارس مـی‌باشد کـه در نیمـه جنوبی استان واقع شده‌است. این شـهرستان ۵۴۳۶ کیلومتر مربع وسعت دارد و از شمال بـه شیراز و سروستان، از شرق بـه فسا و داراب، از جنوب بـه لار و قیر و کارزین و از مغرب بـه فیروزآباد محدود شده‌است. این شـهرستان درون عرض جغرافیـایی ۲۸ درجه و ۱۹ دقیقه که تا ۲۹ درجه و ۱۰ دقیقه شمالی و طول جغرافیـایی ۵۲ درجه و ۴۵ دقیقه که تا ۵۴ درجه و ۴ دقیقه شرقی قرار گرفته‌است. چهره طبیعی این شـهرستان کاملاً کوهستانی و مرتفع مـی‌باشد. حدود یک پنجم وسعت شـهرستان جهرم دشت و چهار پنجم بقیـه ارتفاعات است. این ارتفاعات بخشی از چین خوردگی زاگرس بوده و جهت اغلب کوه‌ها بـه تبعیت از سلسله کوه‌های زاگرس جنوبی قرار گرفته و شاخه‌هایی از آن این شـهرستان را محصور کرده‌است. ارتفاع متوسط مرکز این شـهرستان حدود ۱۰۵۰ متر و بلندترین نقطه آن قله سفیدار بین بخش خفر و سیمکان حدود ۳۱۷۰ متر و پست‌ترین نقطه آن حدود ۸۵۰ متر درون بخش سیمکان از سطح دریـا ارتفاع دارد. رودخانـه قره آقاج سیمکان از رودخانـه‌های منطقه است. هوای شـهرستان جهرم به‌طور کلی گرم و در نواحی کوهستان معتدل بوده و جمعیت شـهرستان جهرم درون سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۲۲۸۵۳۲ نفر بوده‌است. مردم منطقه بـه زبان فارسی یـا گویش‌های محلی سخن مـی‌گویند و مسلمان و شیعه مذهب هستند. شـهرستان جهرم شامل چهار بخش مرکزی، خفر، سیمکان و کردیـان است. مرکز این شـهرستان جهرم مـی‌باشد.
معنی جهرم
وجه تسمـیه‌ای نـه چندان منطقی کـه برای جهرم شناخته شده‌است توسط احمدروی پیشنـهاد شده و در جایگاه خالی نبودن عریضهً نظریـات مقبولیت یـافته‌است. بـه نظر او درون نامـهایی مثل جهرم وسمـیرم پسوند «رم» بـه معنی جا و مکان است. «جه» و «سم» هم تغییر شکل یـافته «گه» و «زم» هستند کـه به معنی گرم و سرد هستند؛ بنابراین جهرم یعنی «جای گرم». درون اصل اساساً وجه اشتقاق درست جهرم این هست که آن را مرکب از جا و هروم (به لغت اوستایی بـه معنی دژ بلند و محروسه) بگیریم کـه در تاریخ بدین صفت نیز معروف بوده‌است. جز دوم یعنی هروم خود جداگانـه بدین صورت نام دیگر شـهر برزه (بلند) درون آذربایجان، کنار شـهر مراغه بوده‌است کـه محل آتشکده ی کهن و معروف آذرگشنسب و زادگاه زرتشت و جای دستگیر شدن و به قتل رسیدن افراسیـاب تورانی (مادیـای اسکیتی) بـه دست کی خسرو (کی خشثرو، کی آخسارو، هوخشتره) به‌شمار رفته‌است. حتی بـه نظر مـی‌رسد نام سمـیروم مورد استنادروی نیز نـه بـه معنی مفروضهً جایگاه سرما بلکه بـه معنی جایگاه منسوب بـه سرما (سمـیر- اوم) است؛ چه علی‌القاعده ریشـهً واژهً ایرانی سمـیر (همـیر) با زیمـیلیـای اسلاوها و کلمـه شمال عرب (مأخوذ از شیمالیـای آریـاییـان کاسی بین‌النـهرین) یکی است. درون سایت تحقیقاتی لیبر درون باب تاریخچهً شـهر جهرم چنین آمده‌است: "بنای شـهر جهرم را بـه همای دخت بهمن فرزند اسفندیـار نسبت مـی‌دهند. بـه روایت مورخان، بنای این شـهر بـه سده سوم قبل از مـیلاد مسیح مـی‌رسد و این شـهر توسط اردشیر اول، پنجمـین پادشاه هخا، بنا شده‌است. درون شاهنامـه فردوسی بارها از این شـهر سخن بـه مـیان آمده و از آن بـه عنوان شـهری آباد درون آن دوران یـاد شده‌است.
تقسیمات سیـاسی جهرم درون قرون مختلف
با توجه بـه اینکه استان فارس خاستگاه تمدن و دو امپراتوری هخا و ساسانی بوده‌است، لذا، بررسی ساختار سیـاسی شـهرستان جهرم درون این چارچوب اهمـیت دارد. در زمان ساسانیـان فارس بـه پنج قسمت یـا کوره یـا خوره: ۱-استخر ۲- اردشیر خوره ۳- دارابگرد ۴- شاپور ۵- قباد خوره تقسیم مـی‌شده و جهرم درون آن دوره ضمـیمـه دارابگرد بوده‌است. پس از اسلام این تقسیمات تغییر کرده و فارس بـه چهار ناحیـه: ۱-شبانکاره ۲- فارس خاص ۳- کوه کیلویـه ۴- لارستان محدود گردیده و جهرم جزیی از بلوک شبانکاره به‌شمار مـی‌رفته‌است. سده‌های اولیـه اسلامـی شـهر جهرم بـه علت آبادانی و اهمـیتی کـه داشته اغلب به‌طور مستقیم تحت نظر سلاطین وقت اداره مـی‌شده کما آنکه ابن حوقل (نیمـه دوم قرن چهارم) درون سفرنامـه خود درون این باره مـی‌نویسد: «کان للسطان لها صاحب یستعمل فیـه» یعنی درون جهرم از طرف سلطان وقت مأموری حکمرانی مـی‌نماید. همچنین ابن بلخی درون فارس نامـه خود مـی‌نویسد: «چون پارس… رحمـه اله علیـهم بود این جهرم درون جمله مواجب ولیعهد نـهاده شدی و جهرم او را بودی». متأسفانـه درون کتابی کـه از ابن بلخی برجای مانده همان‌طور کـه مشاهده مـی‌شود اسم ملوک مزبور بیـاض افتاده‌است ولی با درون نظر گرفتن این موضوع کـه ابن بلخی کتاب خود را بین سال‌های ۴۹۸ که تا ۵۱۱ نوشته و با مراجعه بـه کتاب تاریخی معلوم مـی‌گردد کـه تنـها سلاطین آل بویـه بوده‌اند کـه تا آن تاریخ به منظور اولین بار بعد از اسلام مقر حکمرانی خود را درون فارس نـهاده‌اند بنابراین بـه احتمال قوی از این نوشته ابن بلخی چنین نتیجه مـی‌شود که: در زمان سلاطین آل بویـه مالیـات جهرم بـه عنوان حقوق بـه ولیعهد مملکت پرداخت مـی‌شده‌است. تقسیمات استان فارس درون ادوار مختلف مخصوصاً از دوران صفویـه بـه بعد تغییراتی یـافته و چون شـهرها و بلوکات، درون قبال مبلغی بـه اشخاص و حکام واگذار مـی‌گردید، بالتبع تقسیمات کشور نیز هر روز تغییر مـی‌کرده‌است. این تغییرات درون دوره قاجاریـه بیشتر شده و در مزایده و بخششـهای یکه از طرف سلاطین و امراء وقت بـه عمل مـی‌آمده این شـهر فلک‌زده نیز گاهی ضمـیمـهٔ فسا و سالی چند تابع لارستان و زمانی هم با قیر و کارزین جزء ابواب جمعی حکام دوره استبدادی بوده‌است.[۳]
زمـین‌شناسی
پوشش گیـاهی
پوشش گیـاهی درون جهرم بـه سه دسته تقسیم مـی‌شود:
مناطق جنگلی این شـهرستان عبارتند از:
- جنگل البرز کوه درون جنوب شرقی جهرم کـه پوشیده از درختان جنگلی از نوع بادام کوهی و بنـه هست و مناطق چاه تیز، تنگ آب و سر کوه را درون بر مـی‌گیرد. مساحت تقریبی این جنگل ۱۳۰۰ هکتار مـی‌باشد.
- جنگل بهجان سیمکان: این جنگل بـه مساحت تقریبی ۱۸۰ هکتار و در غرب شـهرستان واقع شده و درختان آن را بادام کوهی، کهکم و بنـه تشکیل مـی‌دهند.
- جنگل امـیرسالار خفر: این جنگل بـه مساحت ۳۲۰۰ هکتار درون شمال جهرم واقع شده و درختان بادام کوهی، کهکم و بُنـه را درون آن مـی‌توان دید.
- جنگل کوه سفیدار: این جنگل بـه مساحت ۲۴۰۰ هکتار درون شمال غربی جهرم قرار دارد و غالب درختان آن از بادام کوهی، گلخنگ و کهکم تشکیل شده‌است. درون بعضی از بخش‌های جهرم بخصوص درون بخش کوهک کـه سنگ‌های گچی جزء مواد تشکیل دهنده خاک مـی‌باشد، درختچه‌های گز بـه ویژه درون اطراف رودخانـه شور دیده مـی‌شود. درون بعضی از نقاط به منظور حفظ باغات مرکبات از وزش باد از گز بـه عنوان بادیـا دیوار باغ استفاده مـی‌شود. البته عمده فضای سبز و پوشش گیـاهی جهرم را نخلستانـها و باغات مرکبات و مزارع تشکیل مـی‌دهند کـه سهم بسزایی درون زیبایی و طراوت شـهرستان دارند.
حیـات وحش
این شـهرستان بـه تناسب شرایط طبیعی و پوشش گیـاهی، از حیـات وحش متنوعی نیز برخوردار است. کل، آهو، پازن، بز کوهی، قوچ و مـیش، روباه، گرگ، کفتار، خرگوش از مـهمترین داران و عقاب، قوش، کبک، کبوتر، تیـهو، قمری، گنجشک، بلبل، چفت، پرستو، مارقیطونی، مارهای جعفری، کبری، کوتوله پارسی، شترمار شیرازی و … از جانوران مـهم این منطقه مـی‌باشند. هرچند شکار بی‌رویـه و خشکسالی‌های پی درون پی نسل این جانوران را درون معرض تهدید و انقراض قرار داده‌است.
دما
طبق اطلاعات مربوط بـه ایستگاه کلیماتولوژی شـهر جهرم درون یک دوره ۲۴ ساله مـی‌توان گفت کـه سردترین ماه سال، دیماه با مـیانگین درجه حرارت ۱۰٬۴۲ درجه سانتیگراد و گرم‌ترین ماه سال، تیرماه با مـیانگین ۳۳٬۱۶ درجه سانتیگراد مـی‌باشد. درجه حرارت متوسط سالیـانـهٔ این شـهرستان ۲۱٬۷۸ درجه سانتیگراد است.
آب و هوای جهرمژانویـه فوریـه مارس آوریل مـــــه ژوئـن ژوئیـه اوت سپتامبر اکتبـر نوامبر دسامبر
گرم‌ترین
C° ۲۰ ۲۳ ۲۷ ۳۴ ۳۷ ۴۱ ۴۲ ۴۰ ۳۹ ۳۳ ۳۰ ۲۴
مـیانگین گرم‌ترین‌ها
C° ۹ ۱۳ ۱۷ ۲۳ ۲۹ ۳۴ ۳۶ ۳۶ ۳۲ ۲۶ ۱۹ ۱۳
مـیانگین سردترین‌ها
C° ۱ ۳ ۷ ۱۲ ۱۷ ۲۲ ۲۴ ۲۳ ۱۹ ۱۳ ۷ ۴
سردترین
C° -۱۲ -۸ -۳ -۲ ۷ ۱۱ ۱۶ ۱۳ ۷ ۳ -۵ -۵
مردم‌شناسی
جمعیت
جمعیت شـهر جهرم درون سرشماریرسمـی کشور درون سال ۱۳۳۵ خورشیدی، ۱۰۵۴۲ نفر بود کـه در سال ۱۳۴۵، بـه ۳۶۲۳۶ نفر رسید. جمعیت این شـهر درون سال ۱۳۵۵ ش بـه ۴۸۵۳۰ تن و در سال ۱۳۶۵ بـه ۸۰۹۵۰ تن رسید. جمعیت این شـهر درون سال ۱۳۷۵، ۱۰۴۲۲۳ نفر گزارش شد. مطابق آخرین داده‌های ۱۳۸۵، شـهر جهرم دارای ۱۰۵۲۸۵ نفر بود. جمعیت شـهرستان جهرم بر پایـه نتایج سرشماری عمومـی نفوس و مسکن درون سال ۱۳۹۰ برابر با ۲۰۹۳۱۲ نفر بوده‌است. جمعیت شـهر جهرم درون سرشماری نفوس و مسکن سال نود و پنج ۱۴۱۶۳۴ نفر و جمعیت شـهرستان ۲۲۸۵۳۲ نفر بوده‌است.
نژاد
نژاد جهرمـی‌ها نژاد پارس است، البته درون این شـهرستان اقلیتهای اندکی از عربهای درازی (اعراب خمسه و همچنین عشایر پارس نژاد باصری[۵] هم زندگی مـی‌کنند کـه سابقهٔ سآن‌ها درون جهرم بـه زمان رضاشاه و ساجباری عشایر بر مـی‌گردد.[۶]
زبان و لهجه
زبان مردم این شـهرستان، زبان فارسی هست و شماری از واژه‌هایی کـه در جهرم بـه کار مـی‌گیرند نزدیکی با زبان پارسی مـیانـه دارد. جهرمـی‌ها لهجهٔ خاصی دارند کـه به لهجهٔ شیرازی بسیـار نزدیک است. البته گرچه نمـی‌توان به‌طور دقیق و صریح آن را بیـان کرد ولی بطور کلی این نکات را مـی‌توان درون بیـان و تلفظ آنان تشخیص داد:
- مَ گفت = گفتم = مرا گفت.......................مونِ گفت = گفتمان
- تَ گفت = گفتت................................ تونِ گفت = گفتتان
- شَ گفت = گفتش................................ شونِ گفت = گفتشان
۴-در کلماتی کـه به حروف بیصدا ختم مـی‌شود، حرف آخر ساقط یـا خیلی خفیف بـه گوش مـی‌رسد مانند:(پَ = پس) و (گف = گفت).[۷]
نمونـه شعر محلی:
دین و مذهب
تقریباً تمامـی مردم این شـهر مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند.
مشاهیر
- سید عبدالحسین لاری
- باربد - موسیقی‌دان، شاعر و خواننده دوران ساسانی
- خواجه نصیر ثانی - شاعر سده ۱۲
- حسین آیت‌اللهی
- حسین شب‌زنده‌دار جهرمـی
- مـهدی شب‌زنده‌دار جهرمـی - عضو فقهای شورای نگهبان
- علی کریمـی جهرمـی
- غلامرضا صحرائیـان استاندار فارس - قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی
- علی محمد بشارتی - وزیر کشور
- جواد آذری جهرمـی - وزیر ارتباطات
- گودرز افتخار - عضو حقوقدان شورای نگهبان
پیشینـه تاریخی
جهرم از شـهرهای بسیـار قدیمـی ایران هست که نام قبلی آن گهرم بوده‌است. بـه روایت مورخان و محققان تاریخ شـهر جهرم بـه سده چهارم قبل از مـیلاد مـی‌رسد. روایت شاهنامـه فردوسی از آبادانی جهرم درون دوره هخا و ساسانی حکایت مـی‌کند. فردوسی درون شاهنامـه نام دلاور ایرانی یعنی گهرم بر آن نـهاده‌است. هم چنین درون تاخت و تاز اسکندر از جهرم نام مـی‌شود و این شـهر را درون عصر پادشاهی بهرام گور دشتی بی آب مـی‌خواند. جهرم یـا گهرم بـه معنی جای گرم است. بـه استناد نوشته‌های استخری، ابن بلخی و حمدالله مستوفی، جهرم قلعهٔ بزرگ، معروف بـه خورشـه و خورشاه داشت کـه فاصله آن که تا شـهر، پنج فرسخ بود. بانی این قلعه، خورشـه، عامل خلفای بنی‌امـیه درون جهرم بود. این قلعه بعدها بـه همت خواجه نظام الملک وزیر مشـهور سلجوقیـان تعمـیر و مرمت شد و در آن زمان این شـهر درون جنوب ایران بزرگترین آبادی بـه حساب مـی‌آمد. درون نـهایت بعد از پیروزی اعراب این شـهر را جهرم خواندند. یکی از جنگ‌های اعراب و ایرانیـان و شاید آخرین آن درون این شـهر واقع گردید کـه تعداد کشته‌ها آنقدر زیـاد بوده کـه کوهی درون غرب جهرم محل این درگیری بـه کوه شـهدا معروف شده‌است و دره‌ای نیز بـه نام دره لاشـه (جسد) معروف گردیده‌است.
اهمـیت تاریخ جهرم قبل از اسلام
حمدالله مستوفی درون نزهةالقلوب مـی‌نویسد ” جهرم شـهری وسط و از بناهای بهمن بن اسفندیـار است. “ اگر چه بهمن و اسفندیـار و غیره جنبهٔ افسانـه‌ای داشته و سندیت تاریخی ندارد ولی توجه بـه اشارات تاریخی از سرنوشت دارا و اردشیر و بهرام گور و غیره و اشارات فردوسی چنین بـه نظر مـی‌رسد کـه جهرم درون دوران قبل از اسلام دارای اهمـیت مخصوصی بوده و یکی از شـهرهای معتبر فارس به‌شمار مـی‌رفته‌است و حتی اشتهار آن درون داستان‌های قدیم ایران بـه حدی بوده کـه در سرگذشتهای اسکندر و دارا نیز نامـی از این شـهر بـه مـیان مـی‌آید؛ و بطور خلاصه از داستان‌های اشاره شده درون شاهنامـه و دیگر منابع تاریخی چنین بر مـی‌آید کـه جهرم درون ان زمان درون بین شـهرهای فارس، بـه صورت دژی مستحکم و نقطه سوق‌الجیشی پراهمـیتی بوده و در تمام داستان‌های مربوطه، آخرین موضع حفاظتی درون خط عقب‌نشینی بوده‌است؛ و آثار بناهای مشـهور بـه قلعه گبری کـه در دامنـه کوه‌های جنوبی و شمال غربی شـهر هنوز باقی هست نام برد کـه به سبک معماری ساسانی ساخته شده‌است.[۸]
جهرم بعد از اسلام
بنا بـه نوشته مورخ اسلامـی، ابن اشیر، این شـهر درون سال ۲۳ هجری توسط ساربه بن رنیم، سردار عرب فتح شده‌است. بـه استناد نوشته‌های استخری، ابن بلخی و حمد اله مستوفی، جهرم قلعه‌ای بزرگ معروف بـه خورشـه و خورشاه داشت کـه فاصله آن که تا شـهر پنج فرسخ بود. بانی این قلعه خورشـه، عامل خلفای بنی امـیه درون جهرم بود کـه بعدها بـه همت خواجه نظام الملک و وزیر مشـهور سلجوقیـان تعمـیر و مرمت شد.
دوره صفویـه
در دوره صفویـه با توجه بـه اینکه علاقه خاصی درون ایجاد بناهای عام‌المنفعه داشته‌اند ولی جهرم چندان مورد توجه قرار نگرفت، ولی درون قرن هشتم هجری غرس درخت خرما و بهره‌برداری از آن آغاز گردید و مردمان جهرم بـه اندازه کافی درون امور زراعت و باغداری پیشگام شدند و بعد از کاشت سطح وسیعی از اراضی با نـهال خرما نتیجه مطلوبی از آن بدست آوردند. به‌طوری‌که مـی‌توان گفت درون اواخر دوره صفوی و اوایل زندیـه دوره شکوفایی آن درون زمـینـه باغداری بـه خصوص کاشت درخت خرما بوده‌است.
دوره قاجار
در دوره قاجاریـه و به دست حکمران این شـهر شروع بـه ساخت بناها و مکان جهت امور شـهری از جمله ساخت بازار سرپوشیده و همچنین کاروانسراهای متعدد و توسعه شـهر اقدام مـی‌شود.
حضور فعال درون انقلاب اسلامـی ایران
شـهرستان جهرم از معدود شـهرهایی بود کـه جرقه‌های انقلاب اسلامـی درون آن از اوایل آغاز نـهضت سید روح‌الله خمـینی درون سال ۱۳۴۲ زده شد، به‌طوری‌که حکومت پهلوی مجبور شد نام جهرم را جزء یـازده شـهری قرار دهد کـه در آن حکومت نظامـی اعلام کرد و در این مـیان هدایت و رهبری مردم جهرم توسط حسین آیت‌اللهی نقش بسزایی داشت. درون این ایـام مداحی تاریخی غلامرضا صحرائیـان موجب شعله‌ور تر شدن این اعتراضات گردید. درون جریـان تظاهرات مردم جهرم درون دورهٔ انقلاب اسلامـی ۱۱ نفر کشته شدند. در تاریخ دهم فروردین ۱۳۵۷ مردم جهرم بـه خاطر چهلم مردم تبریز قیـام د؛ و به دنبال این واقعه چهل روز بعد مردم ۲۱ شـهر ایران تظاهرات گسترده‌ای را بـه خاطر بزرگداشت چهلم کشته شدگان جهرم انجام دادند.[۹][۱۰]
آثار و بناهای تاریخی جهرم
بنا بـه گزارش سازمان مـیراث فرهنگی کشور تعداد ۵۶ اثر و ابنیـه تاریخی درون این شـهرستان بـه ثبت رسیده‌است کـه تعدادی از آثار مربوط بـه دوره‌های قبل از اسلام و تعدادی نیز مربوط بـه دوره‌های بعد از اسلام درون این شـهرستان احداث شده‌است. از معروفترین آثار بجا مانده از دوره‌های پیش از اسلام قلعه گبری هست که بر روی دامنـه شمالی کوه البرز و بر روی تپه‌های شمال غربی شـهر قرار دارد. مقبره جاماسب از دوره سامانی، بند و بست درون فاصله ۵/۵ کیلومتری جهرم از دوره ساسانی کـه برای مـهار آب استفاده مـی‌شده و چهار طاقی علویـه از دوره سامانی. و همچنین از آثار بعد از اسلام مـی‌توان بـه نمونـه‌های زیر اشاره کرد:
- بازار جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۹۵۰
- مسجد و مدرسه خان جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۹۶۰
- مقبره جاماسب حکیم شماره ثبت درون آثار ملی: ۹۸۶
- مسجد جامع جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۹۸۷
- آتشکده چهارطاقی قطب‌آباد شماره ثبت درون آثار ملی: ۹۸۸
- مقبره شاهزاده فضل بن موسی بن جعفر (ع) جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۱۰۰۴
- قدمگاه جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۱۳۱۹
- آب انبار حاج آقارضا جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۱۶۲۶
- کاروانسرای مخک (۲) جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۶۷۸۲
- بقعه شیخ خلیفه جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۶۷۸۳
- کاروانسرای مخک (۱) جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۶۷۸۴
- سد بند و بست جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۶۷۸۵
- چهار طاقی سیمکان شماره ثبت درون آثار ملی: ۶۷۸۶
- دروازه پیر شبیب جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۶۷۸۷
- امامزاده اسدالدهر جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۶۷۸۸
- آب انبار مخک جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۶۷۸۹
- آب انبار حاج آقارضا جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۶۷۹۰
- کاروانسرای آسمانجرد جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۷۲۰۱
- تل قلعه جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۷۲۰۲
- چهار طاقی زاغ جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۷۲۰۳
- تل نقاره خانـه شـهر خضر جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۷۲۰۴
- تل زاغ جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۷۲۰۵
- پل گچی اسفل جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۷۲۰۶
- تل کراده جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۷۲۰۷
- تل قبرستان برایجان جهرم شماره ثبت درون آثار ملی: ۷۲۰۸
- آسیـاب قطب آباد شماره ثبت درون آثار ملی: ۱۵۵۷۰
- غار سنگتراشان
آثار طبیعی و جاذبه‌های گردشگری جهرم
- غار سنگتراشان: غار سنگتراشان یـا سنگ‌شکن، بزرگترین غار دست‌ساز جهان است.
- غارهای طبیعی جهرم: بونیز، وراء، شفق، ویشو، تادوان، اشکفت شیطون.
- آبشارهای جهرم: خفر، دررز.
- کوه‌های جهرم: البرز کوه، کوه گرم، کوه کر.
- چشمـه سارهای جهرم: «آب گرم، تنگاب، تنگ اوک، تنگ کارزیـاد، تنگ خشکنـه، تنگ تخه، تنگ تیـهو، تنگ ویشو، تنگ رزی، تنگ زندون، تنگ خرزهره، تنگ گله گوری، آب مـهدو، آب پیرو، آب چک چک، آب کم، آب ، آب دلی، آب انجیر، آب نی، آب گردویی، آب نار، آب کوهرو یـا دو خمره‌ای، اشکفتو، گدک، دوخار، داربست، خوگونیش، تخته بشکار، گل سیـاه، سیـا هدون».
محله‌های قدیمـی جهرم
قدمت شـهر جهرم بـه نقل از منابع تاریخی بـه پیش از حکومت اردشیر بابکان بازمـی‌گردد و به همراه پسا (شـهر فسای کنونی) و دارابگرد (شـهر داراب کنونی) جزء سه منطقه بزرگ خطه فارس بوده‌است. شـهر جهرم از دیرباز با ۱۲ محله شناخته مـی‌شده کـه که با گسترش شـهر، محله‌های جدیدی بـه آن اضافه شده‌است. درون حافظه تاریخی اهالی شـهر این محله‌ها بـه دو گروه محله بالا و محله پایین تقسیم‌بندی مـی‌شود، اما امروزه این تفکیک کمتر بـه چشم مـی‌خورد. پیش از این تقسیم‌بندی و در سال ۱۲۵۰ شمسی فقط هشت محله داشته‌است کـه از این هشت محله چهار تای آن داخل حصار بوده‌اند. این چهار محله عبارتنداز: محله سنان، محله اسفریز، محله دشتاب و محله گازران کـه همـه آن‌ها دربخش غربی شـهر یعنی درغرب مسیل پادگان جهرم قراردارند. محلات داخل حصار بـه علت نزدیک بودن بـه دستگاه حاکمـه از نظر پاره‌ای ویژگی‌ها باسایر مناطق شـهر متمایز هستند و همچنین بـه خاطر نزدیکی بـه دستگاه حکومت و داشتن حصار از سایر مناطق آبادتر بوده بازار و کاروانسرای جهرم کـه نشان دهنده چهره سنتی شـهرهای ایران هست درآنجا قرارداشته‌است.
بعد از احداث حصار گرداگرد بخش غربی شـهر چهار دروازه برآن تعبیـه داین دروازه‌ها بـه دروازه خان، دروازه بی بی، دروازه پیر شبیب و دروازهکشی شـهرت داشته‌اند. از حصار جهرم و دروازه‌های آن امروزه اثری نیست فقط دروازه پیر شبیب دربخش شمالی شـهر هنوز بنای آن برجامانده‌است. از سایر دروازه‌ها فقط درمحلی کـه وجود داشته‌اند نامـی ازان مانده، مثل دروازه خان کـه مسجدی درون نزدیکی آن بناشده و به نام مسجد خان خوانده مـی‌شود.
محله‌های قدیمـی شـهرجهرم قدیم از دوازده محله شکل گرفته بوده بـه نام‌های: محله سنان، محله اسفریز، محله دشتاب، محله گازران، محله کلوان، محله مصلی، محله جبذر، محله علی پهلوان، محله ده نو، محله صحرا، محله حسن‌آباد و محله کوشکک.
سناندر گذشته هر گاه جمعیت یک آبادی بـه حد نصاب مـی‌رسیده و وسعت آن افزایش مـی‌یـافته و چهرهٔ یک شـهر بـه خود مـی‌گرفته معمولاً یک مسجد جامع درون آن تأسیس شده‌است و قدیمـی‌ترین و مرکز شـهر را بـه آن اختصاص مـی‌داده‌اند. درون محله سنان جهرم نیز مسجد جامع این شـهر قرار دارد؛ بنابراین محلهٔ سنان از قدیمـی‌ترین محلات جهرم مـی‌باشد و هستهٔ مرکزی این شـهر را تشکیل مـی‌دهد و مانند سایر شـهرهای ایران بعد از بنای مسجد، بازار و کاروانسرای شـهر درون آن احداث شده‌است؛ لذا سنان مـهمترین مرکز عبادی و تجاری شـهر را تشکیل مـی‌داده‌است. محلهٔ سنان درون حال حاضر بـه وسیلهٔ خیـابان‌ها و کوچه‌های عریض از هم بریده شده و انسجام گذشته را ندارد ولی درون داخل آن هنوز مجموعه‌ای از خانـه‌ها و مساکن سنتی و قدیمـی هست و همگی از خشت و گل بوده و دارای کوچه‌های باریک و بن‌بست مـی‌باشد. علاوه بر وجود بازار و کاروانسراها و مسجد جامع درون آن مانند سایر محلات دارای و مسجد دیگری درون بخش مرکزی آن مـی‌باشد. بـه دنبال افزایش کوچه‌های عریض و خیـابان‌ها درون این محله، مساکن سنتی و قدیمـی درون حال تخریب و مساکن جدید جای آن را مـی‌گیرد. این محله با محله اسفریز، محله دشتاب، محله صحرا و محله کلوان مرز مشترک دارد و ظاهراً نام آن از شخص مشـهوری بـه همـین نام کـه در آن زندگی مـی‌کرده گرفته شده‌است.
دشتابدشتاب درون غربی‌ترین محلات قدیمـی شـهر جهرم قرار گرفته‌است ولی اکنون با گسترش شـهر بـه طرف غرب و کشیده شدن خیـابان ولیعصر و توسعهٔ مساکن بـه طرف این خیـابان دیگر حالت کناری بودن را از دست داده‌است. همانطوری‌که از اسم این محله معلوم هست در دوران گذشته زمـین‌های این محله سرچشمـه این محله منبع آبی بوده کـه بنا بـه نظر معمارین شـهر از نقطه‌ای کـه امروزه مشـهور بـه گود پرگان هست آب از زمـین جوشش مـی‌کرده و پس از طی مجرای واقع درون سمت شمالی بازار بـه خارج شـهر مـی‌رفته‌است. مشـهور هست که این گودال بـه قدری آب داشته و بزرگ بوده کـه عده‌ای به منظور شکار مرغابی بـه آنجا مـی‌رفتند. شاید وجه تسمـیه گود مزبور هم این موضوع باشد درون اصل گود پرندگان خوانده مـی‌شده‌است. قسمتی از محلهٔ مزبور از زه آب مذکور مرتفع تر بوده و شاید هم سدی به منظور جلوگیری از نفوذ آب درون آن نقطه وجود داشته و هنوز هم این قسمت بـه بست بالا خوانده مـی‌شود. این محله با محله اسفریز، محله سنان و محله گازران هم‌مرز هست و دارای کوچه‌های باریک و بن‌بست همراه با مساکن سنتی است.
گازرونکلمـهٔ گازر بـه معنی رخت شستن هست و این محله دارای مرز مشترک با دشتاب است. ظاهراً از دشت ی آب مـی‌آمد و در این محل رخت مـی‌شسته‌اند؛ لذا نام این محله از اینجا گرفته شده‌است. این محله از محلات قدیمـی با مساکن سنتی مـی‌باشد. درون گذشته با محلهٔ حسن‌آباد یک محله بوده و با افزایش وسعت آن بـه تدریج حسن‌آباد از آن جدا مـی‌گردد و تشکیل محله‌ای جدا را مـی‌دهد. این محله درون بخش غربی شـهر با محله دشتاب، محله سنان، محله صحرا و محله حسن‌آباد هم‌مرز است.
اسفریزاین محله درون شمال غربی شـهر قرار گرفته و از محلات قدیمـی مـی‌باشد. این نام از کلمـهٔ اسفریز، اسپریز، اسبریس مشتق شده کـه همـه بـه معنی مـیدان هست و احتمالاً مـیدان اسب دوانی بوده این کلمـه را بـه صورت اسپریس (جلالیـه) اکنون بـه کار مـی‌بریم. این محله با محله سنان و محله دشتاب هم‌مرز است.
صحرامحلهٔ صحرا درون جنوب غربی شـهر واقع شده‌است و یکی از محلات قدیمـی مـی‌باشد اما قدمت آن بـه اندازهٔ محلات داخل حصار نیست و بعد از تخریب حصار شـهر گسترش یـافته‌است. این محله بـه علت خارج حصار بودن و در فاصلهٔ دورتری از مرکز شـهر قرار داشتند و به زیر مزارع و باغ مرکبات بودن بدین نام مشـهور است. زیرا اهالی این شـهر بـه باغات و مزارع اطراف شـهر صحرا مـی‌گویند. این محله با محله سنان، محله گازران و محله کلوان مرز مشترک دارد.
حسنآباداین محله جزئی از محلهٔ گازران بوده و با توسعهٔ شـهر و گسترش محلهٔ گازران از آن جدا شده و به نام حسن‌آباد خوانده شده‌است. محلهٔ حسن‌آباد درون غربی‌ترین محلات شـهر واقع شده و با محله گازران و محله دشتاب هم‌مرز است. هر شش محله‌ای کـه تاکنون ذکر گردیدند درون بخش غربی مسیل پادگان جهرم (مسیل کلوان) قرار دارند و به شش محلهٔ بالا شـهرت دارند.
کلوانمسیل پادگان جهرم (کلوان) از غرب این محله مـی‌گذرد و از این محله بـه طرف شرق ۶ محلهٔ پایین خوانده مـی‌شود و بخش شرقی جهرم را تشکیل مـی‌دهند. بـه خاطر وجود همـین مسیل این محله و محلات بخش شرقی داخل حصار جهرم قرار نگرفتند.
جبذراین محله مانند کلوان درون حد واسط بخش غربی و شرقی شـهر قرار دارد و مساکن آن بعد از شکل‌گیری دو قطب غربی و شرقی بنا شده‌است ولی قسمتی از آن مخصوصاً شرق آن جزء مساکن متفرق بخش شرقی مـی‌باشد. این محله دارای مساکن قدیمـی و سنتی از خشت و گل و کوچه‌های باریک و بن‌بست مـی‌باشد. این محله درون گذشته فقط با محله مصلی و محله کلوان مرز مشترک داشته و در حال حاضر با توسعهٔ هر دو بخش شرقی و غربی شـهر کاملاً بـه بخش غربی هم چسبیده‌است. وجه تسمـیه این محله از کلمـهٔ جبه زر گرفته شده‌است کـه طبق شنیده و روایـات از ساکنان محله بـه داستانی بر مـی‌گردد کـه در آن یکی از پادشاهان بـه شـهر سفر کرده و جبه از زر را بـه یکی از ساکنان محله اهدا مـی‌کند.
مصلیمصلی را حتما یکی از نقاط قدیمـی شـهر کـه بعد از اسلام موردتوجه جمعیت قرار گرفته معرفی نمود و آن را مرکز قطب شرقی جهرم نامـید. درون جایی کـه این محله قرار دارد نقطه‌ای از آن معروف بـه قلعهٔ شیخ هست و هیچ معلوم نیست کـه این قلعه مربوط بـه چه سالی بوده و فرم بنای آن چگونـه بوده‌است ولی احتمال دارد این قلعه بعد از جابجائی جمعیت از ارتفاعات اطراف بـه طرف نواحی پست‌تر احداث شده باشد و با افزایش جمعیت، این قلعه ویران گشته و اکنون هیچ آثاری از آن جزء نام آن بر جای نمانده‌است. این محله یکی از محلات پرجمعیت جهرم مـی‌باشد و با محله جبذر، محله علی پهلوان، محله ده نو و محله کوشکک مرز مشترک دارد و در جنوب آن زمـینی بوده کـه مردم به منظور خواندن نماز مخصوصاً نماز استسقاء بـه آنجا مـی‌رفته‌اند و طبیعتاً وجه تسمـیه آن از همـین‌جا گرفته شده‌است. در گذشته درون مسجد این محله سید فخرالدین آیت‌اللهی بـه اقامـه نماز و وعظ مردم مـی‌پرداخت و پس از وی فرزندش سید مـهدی آیت‌اللهی بـه این امور اشتغال دارد. درون این محله چهار مسجد با نام‌های مصلی، امام رضا، امام زین العابدین (نارنجی) و امام محمد باقر کـه اصلی‌ترین و بزرگترین آن‌ها مسجد مصلی مـی‌باشد. همچنین مصلای نماز جمعه شـهر نیز، درون این محله قرار گرفته‌است. مرکز تجاری-مس اطلس کـه بزرگترین مرکز تجاری شـهر مـی‌باشد نیز درون مرکز این محله قرار دارد. اولین مـیدان کـه در جهرم ساخته شده مـیدان مصلی مـی‌باشد کـه شاهنده آن را طراحی کرده بود بـه گونـه‌ای کـه در وسط آن حوض زیبایی قرار داشت و اطراف آن فضای سبز ایجاد شده بود.
علی پهلوانمحلهٔ علی پهلوان درون بخش جنوبی مصلی قرار گرفته‌است و بعد از مصلی زیر مساکن رفته‌است و مانند مصلی درون ابتدا دارای مساکن متفرق بوده‌است و به تدریج تمام نقاط آن خانـه‌سازی شده‌است و با محله مصلی، محله ده نو و محله کلوان مرز مشترک دارد و نام آن ظاهراً از شخص معروفی کـه در آن زندگی مـی‌کرده و پهلوان شـهر بوده‌است، گرفته شده‌است و هیچ معلوم نیست او درون چه تاریخی درون این محله زندگی مـی‌کرده‌است.
ده نوده نو یکی از محلات شـهر جهرم بوده ولی امروزه از آن کمتر نامـی مـی‌شود. زمانی کـه جهرم بـه ۱۲ محله تقسیم شده بود یکی از محلات بود کـه دارای مسجدی مانند سایر محلات بـه نام مسجد قبله بوده‌است ولی با توسعهٔ شـهر و گسترش محله مصلی، محله علی پهلوان و محله کوشکک درون آن‌ها ادغام شده‌است و نمـی‌توان بـه درستی آن را تشخیص داد. ی کـه در بخش مرکزی آن بوده تخریب گشته و به جای مسجد قبلهٔ آن کـه به مسجد دعا هم شـهرت داشته، مسجد امام خمـینی بنا شده‌است.
کوشککاین محله با داشتن محیط باز درون بخش شرقی آن امکان توسعهٔ هرچه بیشتر آن را فراهم نموده‌است و پرجمعیت‌ترین محلهٔ جهرم مـی‌باشد. این محل درون شرقی‌ترین نقطهٔ شـهر قرار دارد. این محله آرامگاه سید عبدالحسین لاری درون خود جای داده‌است. از مرز شرقی آن هرچه بـه طرف شرق پیش مـی‌رویم باغات جهرم قرار گرفته‌است و همچنین بخش شمالی آن باغات مرکبات قرار دارد و فقط بخش غربی آن با محله مصلی مرز مشترک دارد. ظاهراً وجه تسمـیه آن گرفته شده از قصر کوچک هست که درون مرکز این محله بوده و از شاهزادگان ساسانی درون آن مـی‌زیسته‌است و اکنون از آن آثاری نیست. لهجه عمومـی شـهر متفاوت با این محله مـی‌باشد و قابل تشخیص است.
محله‌های نوساز شـهرعلاوه بر محلات یـادشده محلات جدید دیگری نیز با توسعه شـهر درون اطراف آن درون حال شکل گرفتن هست و مـهمترین مناطق تجمع جمعیت رو بـه افزایش مـی‌باشند مناطقی کـه به‌طور کامل چهرهٔ یک محله بـه خود گرفته‌اند عبارتند از:
مـهدیـهمجموعهای از مناطق مس هست که بـه دنبال خیـابانی بـه همـین نام کشیده شد، بـه وجود آمده‌اند و از سایر محلات نیز جدا مـی‌باشد و کلیـهٔ مساکن آن بـه سبک جدید بنا شده‌اند. در حال حاضر محله مـهدیـه گسترش یـافته و با محلات کلوان، شـهرک امام و علی پهلوان مرز مشترک دارد.
شـهرک انقلابدربخش جنوب شـهر درون دامنـه کوه البرز قرار دارد و چند سالی هست که بـه صورت یک محله وسیع ظاهر شده‌است این محله از مـهمترین مناطق تجمع جمعیت مخصوصاً طبقه جوان مـی‌باشد. این محله کاملاً مس بوده و مغازه بـه ندرت دیده مـی‌شود. این محله مجموعه‌ای از مساکن بـه سبک جدید و خیـابان‌ها و کوچه‌های منظم مـی‌باشد. اخیراً ساخت و ساز درون قسمت ورودی (شمالی) شـهرک رونق گرفته و اثری از زمـین‌های خالی درون ورودی شـهرک بـه چشم نمـی‌خورد. این ساختمان‌های جدید بـه سبک مدرن ساخته شده و جلوهٔ زیبایی بـه شـهرک داده‌اند. استادیوم اصلی شـهر درون ضلع شرقی شـهرک قرار گرفته کـه شامل زمـین فوتبال، زمـین مخصوص فوتبال ساحلی، زمـین‌های والیبال و بسکتبال، دو استخر شنا و سالن کشتی مـی‌باشد. [استادیوم تختی] بـه محلی به منظور ورزش صبحگاهی تبدیل شده و افراد زیـادی همـه روزه بـه خصوص روزهای تعطیل به منظور ورزش و نرمش صبحگاهی از نقاط مختلف شـهر خود را بـه استادیوم تختی مـی‌رسانند. پارک زیبای لاله درون منتهای خیـابان فجر قرار گرفته کـه یکی از زیباترین پارک‌های شـهر است. مسجد بزرگ الزهرا کـه یکی از پررونق تریم مساجد شـهر جهرم هست رو بـه روی پارک واقع شده‌است. مسجد درون حال گسترش مـی‌باشد و گنبد آن هنوز تکمـیل نشده‌است. خیـابان‌های اصلی این محله شامل خیـابان‌های فجر و شاهد و قائم مـی‌باشد.
شـهرک شـهید سحرخیزاین محله کـه در قسمت شمالی شـهر واقع شده قدمتی سی و چندساله دارد کـه در نزدیکی اداره تربیت بدنی جهرم واقع شده‌است.
شـهرک شـهید دستغیباین محله قدمتی سی ساله دارد و در شرق جهرم و در مسیر پردیس دانشگاه علوم پزشکی، سازمان هلال احمر، تیپ۳۳ هوابرد المـهدی، و در ابتدای جاده لار-بندرعباس واقع شده، درون سال‌های اخیر شـهرک قمر بنی هاشم (ع) نیز بـه این شـهرک الحاق شده‌است.
خارقان یـا شـهرک فاطمـیهاین محله یکی از محله‌های جدید کمتر از دو دهه‌است کـه زیر ساخت رفته‌است و با فاصله کمـی درون شمال شـهر واقع شده‌است و جمعیت نسبتاً زیـادی را درون خود جای داده‌است.
شـهرک ایثار گراناین محله هم یکی از محلات جدید شـهر مـی‌باشد کـه در غربی شـهر و کنار شـهرک انقلاب قرار دارد و هنوز به‌طور کامل مساکن آن ساخته نشده‌است و هنوز جمعیت آن زیـاد نیست ولی مـی‌تواند جمعیت قابل توجهی را درون خود جای دهد.
فرهنگ شـهراین محله هم از محلات جدید و در حال شکل‌گیری است. فرهنگ شـهر، همجوار با خارقان (شـهرک فاطمـیه) واقع درون شمال شـهر هست که بـه سرعت درون حال ساخت و ساز مـی‌باشد؛ کـه جمعیت نسبتاً کمـی دارد ولی با توجه بـه رشد سریع آن بـه زودی مـی‌تواند جمعیت زیـادی را درون خود جای دهد. علاوه بر این محلات شـهر جهرم بـه طرف خیـابان‌های خروجی شـهر درون حال گسترش بوده و علاوه بر توسعه محلات قدیمـی محلات جدیدی درون فاصله دورتری درون حال شکل گرفتن است.[۱۱][۱۲]
زیباشـهراین محله درون جوار مـیدان شـهید اسدزاده قرار دارد.
محله‌های الحاق شدهبا موافقت شوراهای اسلامـی و تأیید بخشداری، فرمانداری و شورای اسلامـی شـهر جهرم، کـه جلسه کارگروه آن درون استانداری فارس برقرار و مراتب بـه شورای عالی معماری کشور منعشد، چهار روستای تل ریگی، نظام آباد، حیدرآباد و اسلام‌آباد کـه از توابع بخش مرکزی بودند بـه شـهر جهرم ملحق شدند. این روستاها دارای ۳ هزار و ۳۳۵ خانوار مـی‌باشند، و همچنین بـه جمعیت شـهری جهرم ۱۳ هزار و ۵۱ نفر افزوده مـی‌شود.
فرهنگ
جهرم درون شاهنامـه
نام جهرم ۸ بار درون شاهنامـه فردوسی تکرار شده‌است. بـه گفته فردوسی، وقتی کـه اسکندر مقدونی بـه ایران حمله مـی‌کند و ایرانیـان را شکست مـی‌دهد، «دارا» بـه جهرم فرار مـی‌کند؛ «جهاندار دارا بـه جهرم رسید». طبق شاهنامـه، مـهرک نوشزاد هم زاده شـهر جهرم بوده‌است؛ کـه این ابیـات بـه شرح زیر است:
سینما
سینما باربد جهرم از معدود سینماهای فعال استان فارس مـی‌باشد. این سینما از فروردین ماه ۱۳۴۵ با نام «باربد» آغاز بـه کار نمود، درون سال ۱۳۵۷ بر اثر آتش‌سوزی تعطیل شد اما درون سال ۱۳۶۰ توسط شـهید عبدالرضا مصلی نژاد بازسازی و مجدداً آغاز بـه کار نمود. بعد از درگذشت مصلی نژاد، این سینما بـه نام این فرد نامگذاری شد. این سینما کـه در مالکیت سپاه پاسداران هست در حال حاضر بـه صورت خصوصی اداره مـی‌شود.
دوسالانـه داستان کوتاه نارنج
نشریـات
- هفته‌نامـه «اخبار جهرم» بـه مدیر مسؤولی احمد خوشبویی
- دو هفته‌نامـه «جهرم امروز» بـه مدیر مسؤولی سفید فرد
- دو هفته‌نامـه «طنز جهرم» بـه مدیر مسؤولی محمد جواد ادیب پور
- دو هفته‌نامـه «بنیز» بـه مدیر مسؤولی منوچهر کارگر
- مجله دانشگاه علوم پزشکی جهرم
- ماهنامـه «بعد پنجم طنز» بـه مدیر مسؤولی سعید صادقی
- جوانی
- اردی بهشت
سیـاست
جهرم درون مقاطع مختلف تاریخی فراز و فرودهای بسیـاری را تحمل نموده‌است اما درون هر مقطعی نقش اساسی خود را ایفا نموده‌است.
نقش مردم جهرم درون ها
در نـهضت تنباکو کـه از آن بـه عنوان مقدمـه انقلاب مشروطه یـاد مـی‌شود، مردم جهرم نقش مـهمـی را ایفا نمودند. آنچه از این مقطع تاریخی نقل شده‌است، حاکی از پیوند آگاهانـه مردم و علما این دیـار درون حمایت از فتوای ضد استعماری تحریم تنباکو است. در مرکز اسناد ایران آمده‌است: جهرم از مراکز عمده کشت تنباکو درون ایران بوده‌است، مردم جهرم با شنیدن فتوای مـیرزای بزرگ و خبر تحریم خرید و فروش و استعمال تنباکو، پرچم مبارزه علیـه انحصار فروش تنباکو را برافراشتند و ضمن ممانعت از ورود نمایندگان کمپانی رژی بـه جهرم، از فروش تنباکو خودداری نمودند و ضد رژی را بعد از تهران و تبریز بوجود آوردند و تأثیر مثبتی درون حوادث مشروطیت و تحولات بعد از آن بـه جای گذاشتند. با نگاهی بـه سوابق و مستندات تاریخی جریـان ملی شدن صنعت نفت و قیـام پانزده خرداد، مـی‌بینم کـه مساجد و اماکن مذهبی جهرم، همواره کانون بیداری و مقاومت و اعتراض درون برابر حکام بوده و روحانیت این شـهر با برخورداری از مقبولیت و حمایت مردمـی محور این جریـانات بوده‌اند. اسناد مراوده و نامـه‌های برخی از علمای جهرم با آیت اله کاشانی درون جریـان ملی شدن صنعت نفت و کفن پوشی مردم جهرم درون قیـام ۱۵ خرداد، سند گویـایی بر نقش تأثیرگذار جهرم درون جریـانات سیـاسی معاصر است.
مجلس دوران مشروطه
از شـهریور ۱۳۲۰ بـه بعد بود کـه از طرف دولتهای وقت انتخابات انجام گرفت. تاکنون ۲۴ دوره «پیش از انقلاب» و ۱۰ دوره «بعد از انقلاب» از شـهرستان جهرم نماینده بـه مجلس معرفی شده‌است. البته که تا دوره سوم «پیش از انقلاب» شـهرستان جهرم فاقد نماینده بوده و از از دوره چهارم بـه بعد هست که وکلایی از جهرم بـه مجلس رفته‌اند. از بین نمایندگان معرفی شده از جهرم بـه مجلس درون «پیش از انقلاب» فقط آقایـان «حاذقی»، «وکیل پور»، «جاماسبی» و «پیمان» اهل جهرم بوده‌اند. اسامـی نمایندگان معرفی شده از جهرم درون ۲۴ دوره «پیش از انقلاب» از قرار زیر است:
- دورهٔ اول (قبل از انقلاب): جهرم نماینده‌ای نداشت
- دورهٔ دوم (قبل از انقلاب): جهرم نماینده‌ای نداشت
- دورهٔ سوم (قبل از انقلاب): مـیرزا حسن خان مدحت السلطنـه
- دورهٔ چهارم (قبل از انقلاب): لسان الملک سپهر
- دورهٔ پنجم (قبل از انقلاب): مـیرزا اسماعیل خان قشقایی معروف بـه صولت الدوله / (در جایی علی زارع نیز گفته شده‌است)
- دور ی ششم (قبل از انقلاب): علی زارع شیرازی
- دورهٔ هفتم (قبل از انقلاب): مـیرزا علی خان شـهداد
- دوره هشتم (قبل از انقلاب):مـیرزا اسماعیل خان قشقایی (صولت الدوله)
- دور نـهم (قبل از انقلاب): لطفعلی خان معدل از شیراز
- دوره دهم (قبل از انقلاب): لطفعلی خان معدل از شیراز
- دوره یـازدهم (قبل از انقلاب): لطفعلی خان معدل از شیراز
- دوره دوازدهم (قبل از انقلاب): لطفعلی خان معدل از شیراز
- دوره سیزدهم (قبل از انقلاب): لطفعلی خان معدل از شیراز
- دوره چهاردهم (قبل از انقلاب): ابوالفضل حاذقی
- دوره پانزدهم (قبل از انقلاب): ابوالفضل حاذقی
- دوره شانزدهم (قبل از انقلاب): ابوالفضل حاذقی
- دوره هفدهم (قبل از انقلاب): حسام الدین وکیل پور
- دوره هجدهم (قبل از انقلاب): غلامحسین صارمـی
- دوره نوزدهم (قبل از انقلاب): غلامحسین صارمـی
- دوره بیستم (قبل از انقلاب): ابوالفضل حاذقی
- دوره بیست و یکم (قبل از انقلاب): ابوالفضل حاذقی
- دوره بیست و دوم (قبل از انقلاب): عبدالکریم جاماسبی
- دوره بیست و سوم (قبل از انقلاب): جعفر پیمان
- دوره بیست و چهارم (قبل از انقلاب) ایرج قادری
مجلس بعد از انقلاب اسلامـی
بعد از انقلاب اسلامـی نیز جهرم درون تمامـی دوره‌ها دارای نمایندگانی بـه شرح زیر مـی‌باشد:
- دوره اول:علی محمد بشارتی
- دوره دوم و سوم:سیدفخرالدین هاشمـی
- دوره چهارم و پنجم:محمدمـهدی شجاعی فرد
- دوره ششم: محمدعلی سعدایی
- دوره هفتم: سیدجمال الدین ارجمند
- دوره هشتم و نـهم و دهم:محمدرضا رضایی کوچی
نقش نظامـی
- تیپ ۳۳ المـهدی جهرم: این مرکز کـه متعلق بـه سپاه مـی‌باشد از مشـهورترین مراکز نظامـی استان فارس و حتی کشور مـی‌باشد کـه سابقه فعالیت‌های آن‌ها درون جنگ علیـه عراق درون مـیان رزمندگان مشـهور مـی‌باشد. این تیپ درون درگیرهای مرزی ایران و گروه پژاک کـه در سال ۱۳۹۰ رخ داد حضور فعال داشت کـه منجر بـه کشته شدن ۶ تن از پاسداران این تیپ شد.
- پادگان آموزشی شـهید دستغیب نیروی انتظامـی جهرم: یکی از پادگانـهای معروف ایران هست که همواره جز ۵ پادگان نمونـه و مطرح نیروی انتظامـی مـی‌باشد. درون دیماه ۱۳۲۰ قضیـه‌ای درون شـهر رخ داد کـه در نتیجه آن دولت وقت تصمـیم بـه استقرار پادگانی درون جهرم گرفت کـه امروزه بـه پادگان آموزشی دستغیب معروف هست و بـه آموزش نیروهای انتظامـی مـی‌پردازد. امروزه درون قسمت جنوبی شـهر تأسیسات نظامـی با عماراتی زیبا و خیـابان‌های مشجر و استخر شنای بزرگ بر زیبایی شـهر افزوده‌است. تشکیلات نظامـی مزبور مدتی بـه صورت گردان و زمانی بـه صورت تیپ مستقل و مدتی نیز بـه صورت هنگ آموزشی بود کـه در این چند سال اخیر مرکز آموزش نیروی انتظامـی و جدیداً نیز یگانـهای امنیتی برخی سازمان‌ها مثل منابع طبیعی و مـیراث فرهنگی درون این مرکز آموزش مـی‌بینند.
علم و دانش
مراکز علمـی
- ۱) کتابخانـه مسجد امام حسین
- ۲)کتابخانـه عمومـی شماره ۱و۲و۳
اماکن زیـارتی
- امامزاده حسین
- امامزاده شاه فضل
- امامزاده عبدالطیف
- امامزاده سی تن
- امامزاده هشت تن
- امامزاده ابراهیم
- امامزاده شاه حنظلیـه
- امامزاده اسدالدهر
- امامزاده اسماعیل
- امامزاده سید قطب الدین
- امامزاده شاه حاجات
- امامزاده محمد (واقع درون جبذر)
- امامزاده موسی مبرقع مشـهور بـه پیر پنـهان
- امامزاده پیر شبیب
- امامزاده شاه سراج الدین
- امامزاده شاه شـهیدان
- امامزاده محمد (واقع درون خیـابان عبرت)
- امامزاده حبیب
- امامزاده بی بی دو ان (بی بی حور و بی بی نور معروف بـه بی حور و بی نور)
- امامزاده بی بی گنج بانو
- امامزاده شاه سلمان
پارکها
- پارک گلستان
- پارک دلگشا
- پارک کودک (بوستان جهان دیدگان)
- پارک جنگلی
- پارک لاله
- پارک کوهسار
- پارک چمران
- پارک خیـام
- پارک بهارستان
- پارک اردوگاه
- پارک ملاصدرا
- باغ ملی
- پارک ایثارگران
پارک ریحانـه
اقتصاد و صنعت
شـهرستان جهرم مردمـی پرکار و تلاش گر دارد شغل اصلی آن‌ها کشاورزی و باغداری است. دربین آن‌ها گروهی بـه تجارت و پیشـه‌وری و جمع دیگری نیز بـه کارهای اداری مشغولند. اقتصاد مردم این شـهرستان برپایـه کشاورزی و باغداری استوار است. همچنین درون جهرم دو شـهرک صنعتی و یک منطقهٔ ویژی اقتصادی وجود دارد. واحدهای صنفی شـهرستان جهرم اعم از (تولیدی فنی و توزیعی خدماتی) بـه عدد ۴۹۱۱ مـی‌رسد.
کشاورزی
وجود بیش از ۳۵۰ هزار اصله درخت نخل، ۵/۳ مـیلیون درخت مرکبات نظیر پرتقال، لیموشیرین، لیموترش، نارنگی و نارنج که ۲۴ هزارهکتار از اراضی شـهرستان جهرم را دربرمـی گیرد و همچنین قرارداشتن بیش از ۴۱هزار هکتار از زمـین‌های زراعی این سامان، زیر کشت گندم و جو و حبوبات، برنج، تنباکو و صیفی جات، جهرم را بـه عنوان یکی از قطبهای مـهم کشاورزی کشورمان معرفی مـی‌نماید علاوه بر خرمای شاهانی جهرم کـه از نظر کارشناسان یکی از مرغوبترین انواع خرما درون جهان هست و ۲/۱ درصد خرمای جهان را تأمـین مـی‌کند مرکبات جهرم هم درصد بالایی از تولید مرکبات ایران را بـه خود اختصاص داده‌است. مـهمترین محصولات کشاورزی و باغی جهرم و مقدار تولید شده آن بـه شرح ذیل مـی‌باشد:
دامپروری
دامپروری این شـهرستان عمدتاً بـه صورت کوچ نشینی انجام مـی‌شود کـه در سال‌های اخیر چندین واحد مرغداری درون آن ایجاد گردیده‌است، از جمله واحد مرغداری تخم‌گذار شـهرستان ۶ واحد مـی‌باشد و در روز ۲۵۰۰ کیلوگرم تخم مرغ تولید مـی‌کنند و واحدهای مرغداری گوشتی بـه تعداد ۱۵۸ واحد مـی‌رسد کـه سالانـه ۱۰۲۰۰ تن مرغ گوشتی تولید مـی‌کنند و ۴ واحدداری صنعتی و ۲۷۰ واحدداری سنتی درون این شـهرستان فعال مـی‌باشند
کارخانـه‌های تولیدی
صنایع دستی
مـهمترین صنعت دستی این شـهرستان قالی‌بافی هست به‌طوری‌که یکی از ارکان مـهم رشد اقتصاد شـهرستان جهرم را تشکیل داده و هر ساله نیمـی از این محصولات را کـه شامل قالی، جاجیم و گلیم هست به شـهرهای دور و نزدیک صادر مـی‌شود.
زیرساخت‌های مـهم
- نیروگاه تولید برق سیکل ترکیبی:این نیروگاه درون زمـینی بـه مساحت ۱۰۰ هکتار وبا ظرفیت ۱۴۴۰ مگاوات درون کیلومتر ۲۵ جاده‌ای جهرم شیراز احداث گردید.
- تأسیسات تقویت فشار گاز و مرکز بهره‌برداری خطوط لوله گاز جهرم کـه تحت مدیریت منطقه پنج عملیـات انتقال گاز ایران قرار دارد.
- شرکت پتروشیمـی جهرم
- منطقه ویژه اقتصادی جهرم
ترابری و ارتباطات
مسیرهای ارتباطی
خروجی این شـهرستان از شمال بـه شـهرستان‌های شیراز و فسا، از شرق بـه لارستان-گراش-بندرعباس-جزیره قشم وزرین دشت و داراب، و از غرب بـه قیر-خنج-اوز-لامرد و عسلویـه مـی‌باشد مسیر شیراز-جهرم-لارستان بـه جزیره قشم، بندرعباس و بندر لنگه مسیری جدید و نزدیک مـی‌باشد
- راه جهرم – لارستان بـه طول ۱۵۵ کیلومتر
- بزرگراه جهرم – شیراز بـه طول ۱۷۰ کیلومتر
- راه جهرم – قطب آباد بـه طول ۲۰ کیلومتر
- راه جهرم – قیر بـه طول ۷۵ کیلومتر
- بزرگراه جهرم-خاوران-سروستان بـه طول ۹۰ کیلومتر
- در سال‌های اخیر احداث خط راه‌آهن سراسری از شیراز بـه بندر عباس از مسیر جهرم و لار درون دست احداث است.
فاصله جهرم با بعضی از شـهرهای مـهم:
شـهر مقصد فاصله(km) تهران ۱۰۰۴ شیراز ۱۸۰ اصفهان ۶۳۵ مشـهد ۱۵۵۴ بندر عباس ۴۰۰فرودگاه
فرودگاه جهرم کـه از سال۱۳۴۸ فعالیت خود را آغاز کرده‌است و از قدیمـی‌ترین فرودگاه‌های کشور است. درون حاضر پرواز تهران جهرم و بالعدر این فرودگاه برقرار مـی‌باشد.[۱۴]
راه‌آهن
راه‌آهن جهرم قطعه‌ای از مسیر راه‌آهن شیراز-بندرعباس مـی‌باشد کـه در دست احداث مـی‌باشد.
پایـانـه مسافربری
ترمـینال شـهید رحمانیـان تنـها پایـانـه مسافربری جهرم مـی‌باشد.
تاکسیرانی
ناوگان تاکسیرانی جهرم مشتمل بر ۱۲۰۰ خودروی تاکسی مـی‌باشد کـه در چهار گروه تاکسی‌های گردشی، خطی، آژانس و بی‌سیم بـه خدمات‌رسانی بـه شـهروندان مشغولند.
اتوبوسرانی
ناوگان اتوبوسرانی جهرم مشتمل بر تعداد ۴۳ دستگاه اتوبوس و۱۱ دستگاه مـینی‌بوس مـی‌باشد کـه تمامـی دستگاه‌ها بـه بخش خصوصی واگذار گردیده و تحت مدیریت و نظارت سازمان اتوبوسرانی بـه فعالیت مشغول بـه کار مـی‌باشند.
مخابرات و اینترنت
تلفن
تاریخ ارتباطات مخابراتی درون استان فارس، بـه حدود یکصد سال پیش مـی‌رسد. کل شماره‌های منصوبه درون استان فارس که تا زمان پیروزی انقلاب اسلامـی چهل و هفت هزار شماره بود، کـه ۲۵۰۰۰ شماره درون شـهر شیراز و مابقی درون شـهرهای جهرم و آباده مشغول بـه کار بود.[۱۵][۱۶] در سال‌های اخیر، تحولات عظیمـی درون سیستم‌های مخابراتی این شـهرستان صورت گرفت و رشد چشمگیری درون توسعه ارتباطات حاصل شد. احداث مراکز تلفن دیجیتال درون نقاط شـهری و روستایی شـهرستان، ساخت ایستگاه‌های مخابراتی، راه‌اندازی شبکه دیتا، راه‌اندازی تلفن همراه، پروژه بزرگ فیبر نوری شـهر جهرم و دیگر خدمات گسترده مخابراتی از جمله این تحولات درون سال‌های اخیر مـی‌باشد.[۱۶]
اینترنت
دسترسی بـه اینترنت درون جهرم از روش‌های مختلفی از جمله dial-up، ADSL و WiMAX امکان‌پذیر است.[۱۷][۱۸] همچنین دو شرکت ایرانسل و مبین‌نت نیز بـه ارائه سرویس WiMAX درون این شـهر مـی‌پردازند.[۱۹][۲۰] علاوه بر این مـی‌توان از طریق سه اپراتور همراه اول، رایتل و ایرانسل از اینترنت 4G استفاده کرد.
بهداشت و درمان
بیمارستان‌ها
- بیمارستان شـهید مطهری:این بیمارستان بیمارستانی دانشگاهی – آموزشی است؛ کـه در سال ۱۳۴۹ با ظرفیت تخت ثابت ۱۱۰، تأسیس، و در حال حاضر ۱۶۰ تخت دائر دارد. همچنین بخش دیـالیز کـه از بخش‌های بزرگ و مجهز جنوب کشور است، درون سال ۱۳۹۴ بـه همت خیر خصوصی بـه این بیمارستان اضافه شد. تخصصهای موجود درون این بیمارستان عبارتند از: داخلی، جراحی، زنان و زایمان، کودکان، اورژانس، نوزادان، ارتوپدی، چشم پزشکی، گوش و حلق و بینی، سوختگی، CCU, Post CCU
- بیمارستان پیمانیـه جهرم
- بیمارستان جدید جهرم درون هفت طبقه و دارای ۲۳۰ تخت خواب
- بیمارستان خفر
خانـه‌های بهداشت
تعداد خانـه‌های بهداشت مصوب از سوی وزارت بهداشت به منظور شـهرستان جهرم ۶۵ خانـه بهداشت مـی‌باشد.
پیوندهای داخلی
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر به منظور جهرم دارد.- فهرست آثار باستانی جهرم
- محله‌های جهرم
- دانشگاه جهرم
نگارخانـه
امامزاده حسین
اونار
مرقد سید عبدالحسین لاری
غار سنگتراشان
قدمگاه
مسجد و مدرسه خان
بازار سرپوشیده
برج‌های دو قلوی مس ستاره جنوب
منابع
- نمایندگی سازمان مـیراث فرهنگی درون شـهرستان جهرم
- خبرگزاری مـیراث فرهنگی
[جهرم - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد شرکت دشت خاک رفسنجان]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Fri, 23 Nov 2018 16:53:00 +0000